3. Opis wyników badań
3.2. Rozumienie pojęcia pomoc przez badanych
W pierwszej kolejności skupiliśmy się w badaniach na rozumieniu pojęcia pomocy świadczo-nej przez doradców i konsultantów placówek doskonalenia nauczycieli, zwanych w dalszej treści takŜe pracownikami systemu doskonalenia. Najpierw zapytaliśmy o to uczestników badań ankietowych. Do tej sprawy odnosił się pierwszy, wstępny blok kwestionariusza ankie-ty, który zawierał cztery pytania – dwa zamknięte (w tym jedno dwuczłonowe) i dwa otwarte.
PoniŜej opis wypowiedzi respondentów w kolejności postawionych im pytań, uzupełniony informacjami z analizy dokumentów i studium przypadku.
Pytanie 1.
Czy wg Pani/Pana, głównym zadaniem pracowników systemu doskonalenia nauczycieli jest świadczenie pomocy dla szkoły i jej pracowników?
Na pytanie to odpowiedziały 493 osoby, czyli prawie 100%. W tym:
a) „Zdecydowanie tak” i „raczej tak” - 453.
b) „Zdecydowanie nie” i „raczej nie” - 40.
Z tego wynika, Ŝe 92% spośród tych, którzy udzielili odpowiedzi na to pytania postrzega pra-cowników systemu doskonalenia nauczycieli jako osoby, których głównym zadaniem jest świadczenie pomocy na rzecz szkoły i nauczycieli.
Podobnie główne zadanie doradców i konsultantów postrzegano w SP.
Tymczasem termin pomoc pojawia się kilkakrotnie w ogólnodostępnych informacjach jednej z placówek doskonalenia nauczycieli. W przypadku innych placówek, jest mowa o wspiera-niu (w dwóch przypadkach) i doskonalewspiera-niu, jako głównym zadawspiera-niu. Analizę tej sprawy kom-plikuje fakt, Ŝe tylko w jednym przypadku na stronie firmowej WWW uczytelniono misję placówki.
Pytanie 2.
Jakie inne niŜ pomoc słowa dobrze opisują zadania, które powinni wykonywać pracow-nicy systemu doskonalenia nauczycieli (proszę wpisać poniŜej 1-3 określeń)?
Na to pytanie wypowiedziało się 474 respondentów podając w sumie 1023 wskazania. Były to zarówno ogólnie znane określenia, jak doradztwo, konsultacje, szkolenia, jak i inne. (zob.
tabela 3.1.).
Tabela 3.1. Najczęściej podawane odpowiedniki dla terminu pomoc opisujące zadania pra-cowników systemu doskonalenia nauczycieli
Poz. Kategoria główna Kategorie szczegółowe Liczba
wypowiedzi
1. 2. 3. 4.
1. Doradztwo Doskonalenie warsztatu pracy Wskazywanie drogi
Podpowiadanie, wyjaśnianie, utrwalanie Uświadamianie, ukierunkowanie, naprowadza-nie
Opieka
Dzielenie się wiedzą, doświadczeniami Wymiana doświadczeń
2. Wspomaganie Wsparcie
Wsparcie merytoryczne Wsparcie metodyczne Rozwijanie, wzbogacanie Motywowanie do rozwoju Aktywizowanie
Pomoc w rozwiązywaniu szkolnych problemów
348
3. Szkolenie Doskonalenie Dokształcenie
5. Konsultacje Brak innych określeń 49
6. Współpraca Wspólne działanie Współdziałanie Koordynowanie
45
W nielicznych przypadkach (poniŜej 10 wskazań) uŜyto teŜ innych określeń takich jak:
wspieranie samokształcenia, pomoc koleŜeńska, przewodzenie, kierowanie, słuŜenie, ocenia-nie, diagnozowaocenia-nie, weryfikowaocenia-nie, przekazywanie gotowych materiałów, słuchaocenia-nie, super-wizja, coaching, prewencja, profilaktyka, szkolenia on-line.
Liczba odpowiedników pojęcia pomoc podana przez badanych wskazuje, jak bardzo pojemne znaczeniowo jest dla nich to określenie. Tym samym, jak wielozakresowe są oczekiwania respondentów wobec doradców i konsultantów.
Najczęściej uŜywano łącznie trzech określeń – doradztwo, wspomaganie, wsparcie – w róŜnej kolejności. Natomiast najliczniej respondenci wskazywali na doradztwo oraz inne związane z nim czynności, czyli na formę pomocy opartą przede wszystkim na indywidualnych kontak-tach.
Inne, podane w tabeli odpowiedniki pomocy, a mianowicie wspomaganie, przekazywanie informacji, konsultacje, współpraca - mogą być świadczone zarówno indywidualne, jak i zbiorowo. Szkolenia zawsze zbiorowo. Biorąc pod uwagę liczby wskazań przy poszczegól-nych kategoriach, moŜna wyprowadzić wniosek, Ŝe badani bardziej oczekują pomocy opartej o indywidualne kontakty, niŜ zbiorowe.
Z kolei analiza ogólnie dostępnych informacji placówek doskonalenia nauczycieli adresowa-nych do szkół i nauczycieli nie daje pewności, czy proponowane jest to, czego najbardziej pragnęliby badani.
Informacje o doradcach – wykazy z podaniem specjalności i rejonu działania – znajdują się na firmowych stronach WWW trzech placówek doskonalenia (z czterech badanych). Z tego w jednym przypadku, w rozszerzeniu pod nazwą „doradcy metodyczni” znaleźć moŜna infor-mację, Ŝe trwa aktualizacja strony (stan na dzień 11.11. 2010). W innym, obok rozszerzenia
„doradcy metodyczni” znajduje się jeszcze jedno „doradca proponuje” z ofertą pomocy kon-kretnych osób.Natomiast katalogi ofert zawierają wyłącznie informacje o formach zbioro-wych (róŜnego rodzaju kursach, warsztatach, seminariach, szkoleniach dla RP oraz formach cyklicznych).
Na tym tle pozytywnie wyróŜnia się „Tarnowska Inicjatywa Oświatowa” polegająca na po-wołaniu w mieście 21 „liderów przedmiotowych”. System w Tarnowie opiera się w podsta-wowej swojej części na trzech elementach: „wsparciu przedmiotowym” (specjalizacja lidera przedmiotowego w określonych przedmiotach), „wsparciu personalnym” (praca z poszcze-gólnymi nauczycielami, zespołami zadaniowymi, międzyszkolnymi, grupami samokształce-niowymi, itp.) oraz „wsparciu przywarsztatowym” (praca lidera w oparciu o własną szkołę)..
Uzupełnieniem są elementy „wsparcia organizacyjnego” (np. praca z poszczególnymi radami pedagogicznymi)10.
Do zadań lidera przedmiotowego naleŜy (podane w syntetycznym skrócie):
• Diagnozowanie potrzeb środowiska nauczycielskiego i planowanie na tej podstawie własnej pracy.
• Dzielenie się wiedzą i doświadczeniami z nauczycielami.
• Inspirowanie nauczycieli do podejmowania działań innowacyjnych.
• Doskonalenie własnego warsztatu pracy.
• Współpraca z instytucjami i organizacjami oświatowymi.
• Współpraca z MCDN ODN w Tarnowie.
• Wspieranie nauczycieli w tworzeniu i doborze programów nauczania.
• Podejmowanie działań na rzecz tarnowskiego środowiska edukacyjnego11.
10 Tarnowska Inicjatywa Oświatowa. Koncepcja Miejskiego Systemu Wspierania Nauczycieli w Tarnowie. Mate-riał niepublikowany.
11 Jak wyŜej.
Wydaje się, Ŝe takie rozwiązanie zapewnia nie tylko dostęp do usług świadczonych przez doradców, ale teŜ i kompetentne udzielanie pomocy. Jeśli w gminie jest jeden lub kilku do-radców, a od nich oczekuje się bycia „omnibusem”, nie moŜna spodziewać się wysokiej jako-ści pracy, gdyŜ świadczą ją wtedy nie zawsze zgodnie z kwalifikacjami. Tymczasem profe-sjonalizm, jak wynika z odpowiedzi na pytania 18 i 19 jest głównym powodem zwracania się o pomoc lub zaprzestania tegoŜ. Na tle powyŜszego przykładu rodzi się pytanie, w jakim stopniu zaleŜy on od samego doradcy, a w jakim od warunków, w jakich działa.
Interesujące wydaje się teŜ skonfrontowanie liczby wskazań podanych w tabeli 3.1. na pierw-szych pięciu pozycjach (w sumie 954 wypowiedzi), ze wskazaniami zamieszonymi na ostat-niej (45 wypowiedzi) - odnoszącej się do współpracy. Nauczyciele pragną, by ich wspomaga-no, doradzano im, szkolono ich, przekazywano informacje, udzielano konsultacji, ale postrze-gają siebie jako biernych odbiorców tych form.
Do podobnych wniosków prowadzi analiza odpowiedzi na pytanie 4., a dodatkowych infor-macji na ten temat dostarczają wypowiedzi respondentów na pytanie 18.
Pytanie 3.
Czy wg Pani/Pana, słowo pomoc trafnie oddaje charakter działań podejmowanych wo-bec szkoły i jej pracowników przez:
a) doradców metodycznych;
b) konsultantów?
Na pierwszy człon pytania odpowiedzi udzieliło 493 respondentów, a na drugi 485, czyli zde-cydowana większość. Za tym, Ŝe termin pomoc trafnie oddaje charakter działań podejmowa-nych przez pracowników systemu doskonalenia wobec szkoły i nauczycieli „zdecydowanie tak” i „raczej tak” wskazało w odniesieniu do:
• Doradców 407 respondentów.
• Konsultantów 405 respondentów.
Świadczy to o duŜej zgodności poglądów wśród badanych. W powiązaniu z wypowiedziami na poprzednie pytania moŜna stwierdzić, Ŝe termin pomoc, czyli praca dla dobra innych, jest właśnie tym, czego oczekują nauczyciele od pracowników systemu doskonalenia.
Pytanie 4.
Jakie konkretne propozycje/inicjatywy/działania moŜe Pani/Pan wymienić, aby opisać swoje oczekiwania wobec pracowników systemu doskonalenia nauczycieli (proszę wpisać poniŜej 1-3 określeń)?
Na pytanie to odpowiedziało 347 respondentów podając w sumie 675 wskazania.
Oczekiwania względem pracowników systemu doskonalenia nauczycieli formułowano ogól-nie (np. szkolenia, doradztwo, wsparcie), jak i szczegółowo (np. przedstawiaogól-nie ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka, podpowiadanie dobrych publikacji dających wsparcie w działaniach praktycznych, przekazywanie przez doradców informacji na temat zmian w eg-zaminach zawodowych). W tych ostatnich wypowiedziach powtarzały się takie określenia jak: „konkretne problemy”, „praktyczne rozwiązania”, „przykłady z Ŝycia”, „więcej prakty-ki”. Odpowiedzi na pytanie 4. podane są w tabeli 3.2.
Tabela 3.2. Oczekiwania nauczycieli wobec pracowników systemu doskonalenia
Poz. Kategoria główna Kategorie szczegółowe Liczba
wypowiedzi
1. 2. 3. 4.
1. Szkolenia Kursy, często z dopiskiem praktyczne, zgodne z potrzebami, dostosowane do potrzeb placówki Warsztaty
Przekazywanie wiedzy i umiejętności Przekazywanie wiadomości merytorycznych Przekazywanie wiedzy psychologicznej i peda-gogicznej
Dokształcanie
265
2. Doradztwo Porady praktyczne Porady indywidualne
Przykłady praktyczne, z Ŝycia wzięte Pomoc/opieka metodyczna
Pomoc w wyborze podręczników Analizowanie programów nauczania
165
3. Informowanie Informowanie o: szkoleniach, publikacjach, no-wościach, innowacjach, zmianach w przepisach prawnych, interpretacji przepisów prawnych Informacje na stronie internetowej
59
4. Konsultacje Metodyczne Dotyczące awansu Indywidualne Telefoniczne Elektroniczne
48
5. Publikacje Materiały dydaktyczne, metodyczne, edukacyjne Scenariusze lekcji
Podręczniki
Pakiety szkoleniowe do określonych tematów
38
Pomoc w rozwią-zywaniu proble-mów
Radzeniu sobie z trudnościami Pomoc w pokonywaniu trudności Pomoc w rozwiązaniu konfliktów
25
Spotkania dotyczące konkretnych problemów Podawanie gotowych rozwiązań
Pomoc w radzeniu sobie z uczniami ze specjal-nymi potrzebami edukacyjspecjal-nymi
Organizacja kontaktów z nauczycielami i między nauczycielami
Organizacja działań zespołowych nauczycieli Wymiana doświadczeń
Kontakty: mailowe, osobiste, na forach interne-towych
Wsłuchiwanie się w głosy nauczycieli Badanie opinii
14
9. Dostosowanie ofer-ty do zmian
Szybka zmiana oferty w przypadku zmian eduka-cyjnych, reformy, nowości metodycznych, no-wych publikacji
11
Oczekiwano teŜ nie tylko określonych działań, ale i zachowań (zaangaŜowania, empatii, aser-tywności), zdolności (skupienia się na sednie problemu, kontaktowości, otwarcia, szczerości), wiedzy (rzetelnej wiedzy, kompetencji, profesjonalizmu), czy umiejętności (dowartościowa-nia nauczycieli). W sumie wskazań tych było 25.
Sporadycznie (poniŜej 10 wskazań) oczekiwano od doradców i konsultantów wsparcia w sa-mokształceniu indywidualnym i zespołowym, współpracy, przekazywania informacji od na-uczycieli w „górę” systemu edukacji, spotkań w mniejszym gronie. Ponadto, dostosowania oferty do etapu rozwoju zawodowego, a w tym zakresie pomocy młodym, pomocy w awansie i inspiracji dla starszych oraz doświadczonych. W czterech przypadkach respondenci wska-zywali teŜ na potrzebę powołania doradcy. W jednym kwestionariuszu zamieszczono zapisek:
Nie zabierajcie nam doradców!
Najczęściej posługiwano się trzema określeniami, a mianowicie: szkolenia, kursy, warsztaty, w róŜnej kolejności. One teŜ dominują w ofertach placówek doskonalenia nauczycieli.
W nielicznych przypadkach respondenci oczekiwali diagnozy potrzeb (14 wskazań). Czy jest to powodem przeprowadzania jej w szkole, czy teŜ załoŜenia z góry, Ŝe pracownicy systemu doskonalenia powinni znać potrzeby nauczycieli i szkoły, odpowiednio je ocenić i „na miarę”
przygotować stosowną ofertę? Szersze światło na to zagadnienie rzucają odpowiedzi na pyta-nia 20, 21, 22 i 23.
Ponadto, diagnoza potrzeb wymaga współpracy ze strony nauczycieli i rad pedagogicznych – ich zaangaŜowania, czasu, wysiłku. Tymczasem termin współpraca jako odpowiednik pomo-cy pojawia się rzadko (zob. wskazania w tabeli 3.1. i komentarz do nich).
ChociaŜ wśród oczekiwań wobec pracowników doskonalenia nauczycieli dostosowanie po-mocy do etapu rozwoju zawodowego pojawia się rzadko (zob. odpowiedzi poniŜej 10 wska-zań), to jednak placówki doskonalenia nauczyciele niekiedy biorą to pod uwagę. W ich
ofer-tach faworyzowany jest „młody nauczyciel”, rzadziej „młody dyrektor”. Brak natomiast form wyraźnie adresowanych do nauczycieli na innych etapach kariery zawodowej.
Natomiast w SP, w której przeprowadziliśmy studium przypadku, od doradców i konsultan-tów oczekiwano przede wszystkich wsparcia praktycznego – konkretnych wskazówek doty-czących konkretnych zagadnień. Pokazania, jak daną sprawę moŜna załatwić. Jako przykład podano szkolenie na temat ubiegania się o środki unijne, w którym brali udział wybrani na-uczyciele. Polegało ono właśnie na przekazaniu uŜytecznych wskazówek. Nie ma znaczenia jak nazywa się ten, co pomaga oraz co robi. Chodzi o to, aby mówił praktycznie. Nie interesu-ją nas wykłady, czytanie prezentacji w PP, ale zajęcia praktyczne. Teorię zawsze moŜna do-czytać. To cytat z wypowiedzi dyrektora.
Podsumowanie
Badani nauczyciele zgodnie stwierdzają, Ŝe termin pomoc dobrze oddaje charakter głównego zadania pracowników systemu doskonalenia nauczycieli. UwaŜają, Ŝe powinna przede wszystkim polegać na: doradztwie, wspomaganiu, wspieraniu i szkoleniach. Oczekują pomo-cy opartej w głównej mierze o indywidualne kontakty i ukierunkowanej na praktykę. Są nią zainteresowani, ale tylko w niewielkim stopniu deklarują wolę współpracy z doradcami i kon-sultantami.
3.3. Dostępność pomocy w opinii badanych
Kolejnym z badanych zagadnień była dostępność pomocy oferowanej przez doradców i kon-sultantów placówek doskonalenia nauczycieli. Do uczestników badań ankietowych skierowa-no w tej sprawie 7 pytań: 2 zamknięte, 4 otwarte i 1 półotwarte. PoniŜej wypowiedzi respon-dentów na poszczególne pytania wraz z komentarzem oraz konfrontujące je informacje wyni-kając z analizy dokumentów i studium przypadku.
Pytanie 5.
Czy wg Pani/Pana, szkoły i ich pracownicy zwracają się o udzielenie pomocy do pra-cowników sytemu doskonalenia nauczycieli?
Na to pytanie udzielili odpowiedzi wszyscy respondenci (498), w tym „zdecydowanie tak” i
„raczej tak” 345, natomiast 153 „zdecydowanie nie” i „raczej nie”. Z ich opinii wynika, Ŝe o pomoc zwraca się nieco więcej niŜ 2/3 badanych. Z pewnością interesujące byłoby poznanie powodów zaniechania prośby o pomoc przez pozostałych, a przynajmniej wyjaśnienie, czy szukają jej gdzie indziej, czy teŜ w ogóle z niej rezygnują. W tym drugim przypadku, co robią w trudnej lub w nowej sytuacji zawodowej.
Pewne informacje na ten temat zdobyliśmy w SP. Poinformowano nas, Ŝe nauczyciele zwra-cają się o pomoc do doradców, ale tylko wybranych przedmiotów, gdyŜ w ich mieście są do-radcy do języka polskiego, matematyki, przyrody i wf oraz Ŝe jest ich za mało w stosunku do potrzeb.
Jeśli nauczyciele SP nie mogą uzyskać pomocy od doradców zwracają się o nią do konsultan-tów oraz organu prowadzącego. Organizują teŜ samopomoc między nauczycielami w szkole (w działających w niej zespołach) i między szkołami. Wspólnie szukają rozwiązań,
wymie-niają doświadczenia i informacje. Intensywniej teŜ prowadzą WDN oraz częściej biorą udział w konferencjach organizowanych przez placówki doskonalenia nauczycieli i inne instytucje.
Dyrektor SP podał przykład pomocy, z której sam korzysta. Jest nią uczestnictwo w Akade-mii Zarządzania Młodego Dyrektora organizowanej przez jedną z badanych placówek. Spo-tkania odbywają się raz w miesiącu, a ich tematykę określają uczestnicy, którzy stworzyli grupę wspierających się dyrektorów, wspólnie poszukujących rozwiązań dla szkolnych pro-blemów i wymieniających się doświadczeniami.
Dzięki tym działaniom dyrektor SP jest zdania, Ŝe pomoc praktyczna jest dostępna, pomimo braku doradców.
Pytanie 6.
Jeśli powyŜej udzielona odpowiedź to „zdecydowanie tak” lub „raczej tak”, proszę o wpisanie poniŜej, jakich sytuacji w szkole najczęściej dotyczy (proszę nazwać 1 - 3 sytu-acji)?
Spośród osób, które na poprzednie pytanie udzieliły pozytywnej odpowiedzi (345), na to wy-powiedziało się 320 badanych podając w sumie 538 wskazań. Respondenci wymieniali za-równo konkretne sytuacje szkolne i klasowe (o to byli pytani), jak i podawali stwierdzenia ogólne odnoszące się do form oferowanych przez doradców i konsultantów. W 168 przypad-kach uŜyli takich stwierdzeń jak: szkolenie, szkolenie rady pedagogicznej, WDN, doskonale-nie, kursy, konferencje, grupy wsparcia, czy aktualizacja wiedzy - sporadycznie dodając dopi-sek „zgodne z potrzebami szkoły”. W pozostałych 370 wskazali na konkretne sytuacje szkol-ne i klasowe. Ich charakterystykę zawiera tabela 3.3.
Tabela 3.3. Sytuacje, w których szkoły i ich pracownicy najczęściej zwracają się o pomoc do doradców i konsultantów.
Poz. Kategoria główna Kategorie szczegółowe
Liczba wy-powiedzi
1. 2. 3. 4
Reforma Zmiany systemowe
Priorytety MEN
Nowe zadania dla szkoły Zmiany programowe
Nowy nadzór pedagogiczny, ewaluacja Nowe wymagania egzaminacyjne
2. Prawo oświatowe Nowe rozporządzenia Zmiana przepisów prawnych Akty prawne dot. reformy
Interpretacja przepisów prawnych
61
3. Organizacja procesu dydaktycznego
Praca z uczniem Uczeń zdolny, trudny, słaby Diagnoza osiągnięć szkolnych ADHD
Oceniania uczniów niepełnosprawnych Dyscyplina w klasie
Absencja
Prawa i obowiązki uczniów Motywowanie uczniów do nauki Relacje nauczyciel – uczeń
37
PoniŜej 10 wskazań uzyskały takie odpowiedzi jak: współpraca z rodzicami, dokumentacja szkolna, zarządzanie szkołą, współpraca organów szkoły, opinie poradni psychologiczno - pedagogicznych czy po prostu potrzeby chwili.
Jak wynika z informacji zawartych w tabeli 3.3. oczekiwanie pomocy przez nauczycieli doty-czy niemalŜe wszystkich sytuacji szkolnych i klasowych. Co warte podkreślenia, znajduje odzwierciedlenie w ofertach badanych placówek. Wyjątkiem jest „prawo oświatowe” (poz. 2) z wysoką liczbą wskazań. Pomocy w tym zakresie w ofertach brak, a takiej właśnie, związa-nej z interpretacją ciągle zmieniających się przepisów prawnych, oczekuje teŜ dyrektor SP.
Oczekiwanie pomocy w tym zakresie zostało juŜ wcześniej zasygnalizowane przez respon-dentów w odpowiedziach na pytanie 4. (zob. tabela 3.2., poz. 2 i 3, kol. 3). Z uwagi na duŜą liczbę wskazań, przy pytaniu 6., zostało wyodrębnione jako oddzielna kategoria.
Cieszy w związku z tym gotowość placówek doskonalenia nauczycieli do modyfikowania oferty pomocy w zaleŜności od oczekiwań nauczycieli i szkół. W jednej z ofert znaleźliśmy stwierdzenie, Ŝe placówki zamawiające szkolenia dla rad pedagogicznych mogą zgłaszać własne propozycje dotyczące tematów i treści. W innej, Ŝe …w ciągu roku szkolnego oferta będzie wzbogacana o nowe formy doskonalenia. Nasz Ośrodek gotów jest równieŜ przyjąć inne propozycje zorganizowania kursów, warsztatów lub szkoleń dla rad pedagogicznych na wskazany temat, interesujący środowisko nauczycielskie. Podobnie brzmiących informacji brak na firmowych stronach WWW badanych placówek.
Ciekawe byłoby poznanie, czy szkoły i nauczyciele korzystają z tej moŜliwości, jaka jest ska-la tego zjawiska, czego dotyczą propozycje i czy zgłaszane - spotykają się z pozytywnym odzewem. Wymagałoby to jednak dalszych pogłębionych badań.
Natomiast w SP oczekują przede wszystkim pomocy w pracy z uczniami ze specjalnymi po-trzebami edukacyjnymi. Jest to uwarunkowane środowiskiem, w którym funkcjonuje szkoła.
Z największymi problemami borykają się nauczyciele prowadzący klasy wyrównawcze, któ-rzy chętnie pktó-rzyjęliby pomoc w napisaniu planu nauczania dostosowanego do indywidual-nych potrzeb uczniów.
Dyrektor oczekuje teŜ wsparcia odnoszącego się do współpracy z rodzicami, którzy mało an-gaŜują się w Ŝycie dziecka, nie potrafią mu pomóc, są niewydolni wychowawczo. W związku z tym szkoła organizuje dla nich dwa razy w roku spotkania, na których wyjaśnia się pewnie zagadnienia ogólne – ostatnio na temat FAS oraz wyników sprawdzianów. Dyrektora intere-suje, co jeszcze szkoła mogłaby robić w tym zakresie i w jaki sposób.
Pytanie 7.
Czy szkoły lub ich pracownicy, którzy zwracają się o udzielenie pomocy do pracowni-ków systemu doskonalenia nauczycieli, mogą liczyć na jej uzyskanie?
Odpowiedzi „raczej tak” i „zdecydowanie” udzieliło 452 respondentów, czyli zdecydowana większość, natomiast 32 było zdania, Ŝe „raczej nie” i „zdecydowanie nie”. MoŜe to cieszyć, gdyŜ świadczy o tym, Ŝe dostępność pomocy jest w opinii badanych zadowalająca.
Wypowiadając się w tej sprawie dyrektor SP stwierdził, Ŝe jeśli zwracam się o pomoc to ją uzyskuję, ale musi być darmowa. Dlatego najczęściej korzystamy z pomocy poradni psycholo-giczno – pedagogicznej, Miejskiego Ośrodka Profilaktyki i Integracji Społecznej (organizuje duŜo bezpłatnych szkoleń) oraz poszczególnych wydziałów urzędu miast. Tych ostatnich w celu uzyskania informacji.
Pytanie 8.
Jeśli powyŜej udzielona odpowiedź to „zdecydowanie nie” lub „raczej nie”, proszę o wpisanie poniŜej, z jakich przyczyn najczęściej tak się dzieje (proszę podać 1- 3 przy-czyn)?
Spośród 32 respondentów, którzy negatywnie odpowiedzieli na pytanie 7 tylko 20 wypowie-działo się na kolejne. Najczęściej podnosili sprawy związane z doradcami. PoniŜej kilka przykładów typowych opinii.
• Zbyt mała liczba doradców (6 wskazań).
• Na naszym ternie nie ma doradcy.
• Nieodpowiednie godziny pracy doradcy.
• Metodycy i konsultanci nie odpowiadają na maile.
W odpowiedziach poruszano teŜ inne sprawy. Oto one:
• Pomoc nie wiele daje.
• Szkolenia są niezgodne z potrzebami szkoły.
• Szkolenia nie odnoszą się do konkretnych problemów.
• Brakuje interesujących ofert.
• Doradcy i konsultanci nie mają wpływu na to, co robi MEN.
Jedna z osób, która nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie zamieściła w kwestionariuszu na-stępujący zapisek: to zaleŜy od problemu i osoby, na którą się trafi.
Pytanie 9.
Skąd szkoły i ich pracownicy mogą uzyskać informacje dot. oferowanej pomocy przez pracowników systemu doskonalenia nauczycieli (proszę wybrać 1 – 3 źródeł informacji i uszeregować je w kolejności waŜności wpisując zamiast znaku „x” 1, 2 i 3)?
Do analizy tego zagadnienia zakwalifikowano 357 odpowiedzi respondentów, z czego nie wszyscy skorzystali z moŜliwości podania trzech źródeł. Sumaryczne zestawienie wyników podaje tabela 3.4.
Tabela 3.4. Preferowane przez szkoły i nauczycieli źródła informacji o oferowanej im pomo-cy przez pracowników systemu doskonalenia nauczycieli
Poz.
Przeszukiwanie Internetu 238 (w tym 110 razy
Drukowane katalogi ofert 225 (w tym 89 razy
Informacje z innych szkół lub
od innych nauczycieli 169 3. Kontakty
osobiste
Kontakty telefoniczne lub
bezpośrednie 87
256 Dodatkowe światło na te wyniki rzucają dane zawarte w tabeli 3.5. odnoszącej się do trudno-ści w dostępie do pomocy, zwłaszcza podane na 3. pozycji „brak informacji” (72 wskazania) i na pozycji 11. „brak indywidualnego dostępu do Internetu” (13 wskazań).
Dyrektor SP podał, Ŝe źródłem informacji są dla nich najczęściej drukowane informatory oraz firmowe strony WWW róŜnych instytucji, nie tylko placówek doskonalenia nauczycieli. Mają listę stron, na których zwykle poszukują informacji. Najczęściej jednak jest to strona jednej z placówek, która – ich zdaniem – świadczy pomoc wysokiej jakości. Dyrektor SP dodał teŜ, Ŝe obecnie jest nadmiar ofert. Ciągle jakieś przychodzą do szkoły. Drukowane wywieszam w pokoju nauczycielskim.
Pytanie 10.
Jakie typowe, wg Pani/Pana trudności mogą występować w dostępie do pomocy ofero-wanej przez pracowników systemu doskonalenia nauczycieli (proszę wpisać poniŜej 1-3 trudności)?
Na to pytanie udzieliło odpowiedzi 353 respondentów (71% badanych) podając w sumie 596 odpowiedzi (zob. tabela 3.5).
Tabela 3.5. Typowe trudności w dostępie do pomocy oferowanej przez pracowników systemu doskonalenia nauczycieli w opinii badanych.
Poz. Kategoria główna Kategorie szczegółowe Liczba
Poz. Kategoria główna Kategorie szczegółowe Liczba