Jak stwierdzono, dzieje rozwoju bazy hotelowej w Poznaniu można podzielić na dwa wyraźnie odmienne etapy, dla których granicę stanowią przemiany gospo-darcze i ustrojowe w latach 1989–1990. Przed tą datą liczba hoteli w mieście była stosunkowo niewielka, jednak budowane obiekty były z reguły duże. In-westorem były w tym przypadku głównie przedsiębiorstwa państwowe, przede
wszystkim Orbis, ale również inne podmioty. Z wyjątkiem kilku, hotele z tego okresu lokowane były w śródmieściu oraz na jego obrzeżach.
Po roku 1990 Poznań doświadczył sytuacji, którą można śmiało określić mia-nem boomu na rynku hotelarskim, w czasie którego liczba hoteli w mieście wzrosła kilkakrotnie. W ciągu pierwszej dekady po przemianach gospodarczych o dynamice rozwoju tego rynku decydowały przede wszystkim szybko powsta-jące niewielkie hotele, na ogół o standardzie dwóch lub trzech gwiazdek, budo-wane przez drobnych inwestorów. Warto podkreślić, że większość tych obiek-tów zlokalizowano z dala od centrum miasta, w tym również w dzielnicach do tej pory nie dysponujących żadnymi hotelami.
Wraz z początkiem nowego wieku obserwuje się powrót hoteli do śródmie-ścia Poznania i wiele nowych inwestycji zarówno w dzielnicy biznesowo-han-dlowej, jak i w rejonie Starego Miasta. Był to też okres wkroczenia do Poznania dużych sieci hotelowych, które realizowały swoje inwestycje oraz przyczyniły się do rewitalizacji już istniejących obiektów z lat 70. i 80. XX w. Drugim rejonem koncentracji powstających hoteli były okolice węzłów budowanej w tym okresie autostrady A2. Trend ten jest kontynuowany również w drugiej dekadzie XXI w.
Cechą charakterystyczną jest tutaj wzmożone zainteresowanie rejonem Starego Miasta, szczególnie lokowaniem nowych hoteli w przebudowanych w tym celu zabytkowych kamienicach.
Ryc. 6. Rozmieszczenie hoteli w Poznaniu według liczby miejsc noclegowych w 2012 r.
Źródło: Opracowanie własne.
Wnioski
Na podstawie zgromadzonych danych można stwierdzić, że rozmieszczenie obiektów hotelowych w Poznaniu wykazuje określone prawidłowości, a czynniki, które wpływają na lokalizację hoteli w przestrzeni miasta w dużej mierze odpo-wiadają tym, które zostały omówione w literaturze przedmiotu.
W Poznaniu mamy do czynienia z układem, który można określić mianem koncentrycznego. Najbardziej atrakcyjne dla lokowania hoteli jest centrum mia-sta, zarówno śródmieście z dzielnicą handlowo-biznesową, jak i zabytkowe Stare Miasto. W centrum znajduje się także większość dużych hoteli oraz wszystkie obiekty o najwyższym standardzie. Może to być związane z cenami gruntów, któ-re w tym któ-rejonie są najwyższe, co sprzyja budowie dużych obiektów oferujących wysoką jakość usług za odpowiednio wysoką cenę. Nie bez znaczenia jest też efekt prestiżu, jaki towarzyszy lokowaniu hoteli w pobliżu instytucji finansowych i siedzib firm oraz atrakcji turystycznych.
Należy ponadto zauważyć, że początkowo uwagę inwestorów przyciągało cen-trum finansowe i biznesowe, a dopiero w późniejszym okresie zabytkowa i tury-styczna część śródmieścia. Może to być związane ze zmianą wizerunku Poznania, który ewoluował z miasta kojarzonego głównie z handlem i konferencjami w kie-runku istotnego punktu na krajoznawczej mapie Polski.
Wraz z oddalaniem się od centrum miasta maleje liczba hoteli cztero- i pięcio-gwiazdkowych oraz zmniejsza się liczba miejsc oferowana przez każdy z obiek-tów. Są to hotele oferujące na ogół niższy standard i mniej dodatkowych usług (np. brak sali konferencyjnej czy odnowy biologicznej). Hotele poza centrum zlokalizowane są w dużej mierze wzdłuż i w pobliżu ważnych szlaków komuni-kacyjnych, głównie dróg krajowych przebiegających przez Poznań i zjazdów z au-tostrady. To zapewnia dobry dojazd do tych hoteli oraz sprawną komunikację z centrum miasta. Takie rozwiązanie wydaje się szczególnie korzystne dla kilku dużych hoteli, które są w stanie organizować konferencje lub szkolenia firmowe we własnym zakresie, bez potrzeby korzystania z usług oferowanych przez ze-wnętrzne podmioty położone w centrum miasta.
Wśród innych miejsc i obiektów, które przyciągają nowe inwestycje na rynku hotelarskim, wybijają się zwłaszcza tereny Międzynarodowych Targów Poznań-skich oraz Portu Lotniczego Poznań-Ławica. To właśnie w ich pobliżu nastąpił wysyp nowych inwestycji po uwolnieniu rynku, co świadczy z jednej strony o znacznej atrakcyjności tych okolic, z drugiej o sporym deficycie tego rodzaju placówek. W przeciwieństwie do wielu innych miast, takich jak Kraków czy War-szawa, w Poznaniu nie ma żadnych hoteli w bezpośrednim sąsiedztwie dworca kolejowego. Wynika to przede wszystkim ze specyficznego układu drogowego i kolejowego w mieście, gdzie dworzec i torowisko przebiegają w głębokim wyko-pie, przecinającym centrum miasta.
Omawiany na wstępie niniejszego artykułu efekt aglomeracyjny wydaje się mieć mniejsze znaczenie. Pomimo że jest on zauważalny, to ma raczej charakter wtórny w stosunku do innych wskazanych wcześniej czynników. Hotele grupują się w swoim pobliżu głównie w rejonach, w których występują inne czynniki
przyciągające. Najbardziej wyraźny efekt aglomeracyjny dotyczy hoteli mających najwyższą kategoryzację.
Podsumowując, rozmieszczenie obiektów hotelowych w Poznaniu nie jest kwestią przypadku, ale wynika z kombinacji kilku czynników, z których najważ-niejszymi są odległość od centrum oraz bliskość szlaków i węzłów komunika-cyjnych. Szczególnie wyraźna w przypadku tego miasta jest zmienność w czasie trendów wpływających na decyzję o miejscu budowy nowego hotelu. W układzie przestrzennym obiektów hotelowych w mieście znajduje potwierdzenie znaczna część z popularnych teorii opisujących, jak kształtuje się ten rynek w przestrzeni miejskiej.
Literatura
Ashworth G.J., Tunbridge J.E., 1990, The Tourist-Historic City, Belhaven Press, London.
Barros C.P., 2005, Evaluating the efficiency of a small hotel chain with a Malmquist productivity index, International Journal of Tourism Research, 7(3): 173–184.
Egan D.J., Nield K., 2000, Towards a theory of intraurban hotel location, Urban Studies, 37(3):
611–621.
Newell G., Seabrook R., 2006, Factors influencing hotel investment decision making, Journal of Property Investment & Finance, 24(4): 279–294.
Rigall-I-Torrent R., Fluvià M., 2007, Public goods in tourism municipalities: formal analysis, empirical evidence and implications for sustainable development, Tourism Economics, 13(3):
361–378.
Shoval N., 2006, The geography of hotels in cities: An empirical validation of a forgotten theory, Tourism Geographies, 8(1): 56–75.
Urtasun A., Gutierrez I., 2006, Hotel Location in Tourism Cities. Madrid 1936–1998, Annals of Tourism Research, 33, 2: 382–402.
Yang Y., Wong K., Wang T., 2012, How do hotels choose their location? Evidence from hotels in Beijing, International Journal of Hospitality Management, 31: 675–685.
Summary
Hotel location in Poznań and the factors influencing it
Hotels and other accommodation facilities form one of the basics of tourism industry, being at the same time an important business branch. Competition among hotels is espe-cially fierce in large cities and tourist hubs, with hotel location as the primary factor, determining whether the hotel business is successful or not. As earlier research proves, hotel location follows several rules and patterns that in general can be found in many pla-ces, however largely modified by local conditions. This paper reviews major factors that influence hotel location in urban area, which have been discussed in literature, and then seeks to apply them to the local conditions found in Poznań, Poland. This allowed us to identify all primary elements, that shape spatial distribution of hotels in the city and their dynamics in time.
Key words: hotel location, decision making, Poznań, agglomeration effect