Omówione powyżej, oferowane obecnie stanow iska edukacyjne, realizują prze
de wszystkim ideę C A D /C A M , tzn. komputerowego sprzężenia procedur projek
towych z elastycznie zautomatyzowanym wytwarzaniem. P u n k t ciężkości oferowa
nych rozwiązań leży blisko „podłogi warsztatu” .
M ożna postulować dalszy rozwój polegający n a rozbudowywaniu funkcji — i służących do ich realizacji podsystem ów stanowiska szkoleniowego — które m ożna
przypisać wyższym poziomom stru k tu ry fabryki, widzianej jak o piram ida z central
nym zarządem w wierzchołku i m aterialnym i procesam i w ytw arzania u podstawy.
Takie ukierunkowanie rozwoju jest uzasadnione potrzebą szkolenia adeptów CIM w zakresie dostępu i efektywnego w ykorzystania inform acji grom adzonej i krążącej w całym systemie. CIM stw arza wielkie możliwości w tym względzie, lecz ich uruchom ienie i wykorzystanie wym aga wiedzy i treningu.
Funkcje rozwiniętego stanow iska szkoleniowego CIM:
1) przyjmowanie i rejestracja zamówień;
2) konstruow anie wspom agane komputerowo;
3) planowanie zaopatrzeniowe*;
4) planowanie i harm onogram owanie produkcji;
5) kom puterowo zautom atyzow ana produkcja:
• kształtow anie części,
• ciągłe procesy technologiczne,
• m ontaż;
6) kontrola jakości z proceduram i statystycznym i (w tym inspekcja wizyjna);
7) tra n sp o rt z identyfikacją części;
8) m agazynowanie wraz z gospodarką magazynową;
9) m onitorowanie procesów produkcyjnych (stan fizyczny, program y pracy urzą
dzeń, diagnostyka uszkodzeń) i zarządzania (stan realizacji zamówień, koszty) oraz sprawozdawczość;
10) m onitorowanie zużycia energii;
11) m onitorowanie stan u środowiska i bezpieczeństwa;
12) bieżące sterowanie produkcją;
13) prowadzenie kompleksowej bazy danych;
14) adm inistrow anie kom puterow ą siecią komunikacyjną.
Zasada modułowej budowy stanow iska pozostanie niezm ieniona. M oduły będą m iały charakter elastycznych komórek wytwórczych i pomocniczych, dających się łączyć, w różnych konfiguracjach, w szkoleniowy system wytwórczy. Pow inna ist
nieć możliwość zastępow ania fragm entów system u kom puterow ą sym ulacją ich fun
kcji. T aką koncepcję stanowiska szkoleniowego ilustruje Rys. 6.
Poszczególne moduły, ja k i w obecnych rozwiązaniach, b ędą m ogły też być używane jak o sam odzielne stanow iska dydaktyczne. Sterownikam i m odułów będą przede wszystkim kom putery osobiste, połączone stand ardo w ą siecią lokalną; uży
wane będą również sterow niki programowo-logiczne.
Stanow iska szkoleniowe budowane z różnych m odułów , o różnym wyposaże
niu technologicznym i program owym , będą m ogły służyć do produkcji różnorod
nych wyrobów, zależnie od potrzeb i inwencji użytkownika. Jednak dostaw ca sy
stem u/stano w iska powinien zapewnić możliwość w ytw arzania pewnej wzorcowej grupy wyrobów (i w ypełniania dla tej produkcji głównych funkcji CIM ) przy okre
ślonej, zaproponowanej przez siebie, konfiguracji stanowiska i wyposażeniu m odu
łów.
D obrym przykładem produkcji wzorcowej je st wytwarzanie, przez zintegro
wany system służący do dem onstracji możliwości współpracy kom puterowych
środ-* w zakresie MRP — Material/M anufacturing Resource Planning
S y s t e m y w y t w ó r c z e d o ed u k a c ji 51
Rys. 6. Koncepcja funkcji i struktury stanowiska szkoleniowego CIM
ków autom atyzacji pochodzących od różnych wytwórców, plakietek z nazwiskami osób zwiedzających ekspozycję w T h e C ommon S ystem s Technology Transfer Cen
ter, W arren, Michigan, USA. W łaśnie plakietki i znaczki z napisam i i p ro stą grafiką, dostosowane do nich podstaw ki, ram ki itp. oraz wyroby złożone z takich elementów, m ogłyby stanowić jedno z wcieleń ow-ej grupy wzorcowej produktów szkoleniowego system u CIM.
4 . Z a k o ń c z e n ie i w n io s k i
Wyższe i średnie szkoły techniczne przygotow ujące absolwentów do pracy w przem yśle przetwórczym m uszą uwzględnić fakt, że absolwenci ci pow inni być przy
gotow ani do pracy w nowym środowisku technologicznym kształtow anym przez CIM. Pow stanie ono nie tylko w dużych zakładach przem ysłowych, ale także w średnich i małych, które, dla zachowania związków kooperacyjnych i dotrzym ania standardów jakości, będą m usiały korzystać z kom puterowej autom atyzacji, wspo
m ag an ia i komunikacji. Posiadanie wyposażenia dydaktycznego, umożliwiającego szkolenie do działań w nowym środowisku technologicznym, stan ie się nieodzowne.
Szkoły chcące utrzym ać właściwy poziom nauczania, powinny ju ż dziś planować utworzenie laboratoriów CIM. L aboratorium takie m ożna tworzyć sukcesywnie, przy czym należy zacząć od elastycznej komórki produkcyjnej, zrobotyzowanej i wypełniającej funkcje C A D /C A M . Należy jednak stworzyć możliwość dalszej roz
budowy, polegającej na rozwijaniu funkcji sym ulacyjnych oraz instalow aniu ko
lejnych elastycznych komórek produkcyjnych i pom ocniczych. Należy preferować zakupy u dostawców zapewniających możliwość takiej rozbudowy i przedstaw iają
cych jej techniczną perspektywę.
Krajowy potencjał badawczo-rozwojowy i produkcyjny um ożliw ia sukcesywną dostaw ę wyposażenia laboratoriów CIM n a w arunkach konkurencyjnych do ofe
rowanych obecnie dostaw zagranicznych. W Polsce są produkow ane kom ponenty umożliwiające budowę elastycznego gniazda produkcyjnego złożonego z m iniobra- biarek i robotów przemysłowo-edukacyjnych, przy czym najbogatszy zestaw dwu typów m iniobrabiarek i dwu typów robotów z wyposażeniem pom ocniczym ofe
ruje O B R Urządzeń Sterow ania Napędów w Toruniu. M ogą być szybko podjęte i przeprowadzone — z udziałem In sty tu tu Maszyn M atem atycznych — prace nad przygotowaniem kompletnego modułowego system u szkoleniowego CIM .
L itera tu ra
[1] L iteratura firmowa i m ateriały informacyjne:
Common System s Technology Transfer Center Degem
Denford M achinę Tools EMCO Maier
EMUG (European M A P /T O P Users G roup)
IE E E (Institute of Ełectrical and Electronics Engineers) IF R (International Federation of Robotics)
ISO (International S tandards O rganization) Lucas Xiille
O B R Urządzeń Sterow ania Napędów T Q International
U niversität Erlangen-N ürnberg
[2] L. Cronjäger (ed.), Bausteine für die Fabrik der Zukunft. Eine Einführung in die rechenintegrierte P roduktion (CIM ), Springer V., 1990.
[3] A. Kaczmarczyk, M. Kacprzak, Sieci kom unikacyjne M AP i T O P , Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej, 1992. Nauki Techniczne Nr 84. Elektryka Z. 12.
S y s t e m y w y t w ó r c z e d o e d u k a c ji 53
[4] A. Kaczmarczyk i in., Zrobotyzowane systemy wytwórcze do celów eduka
cyjnych, P rzyjęte do druku w Zeszytach Naukowych Politechniki Białostockiej.
[5] T. J. W illiams (ed.), A Reference Model for C om puter Integrated Ma
nufacturing (CIM ). A Description from the Viewpoint of Industrial A utom ation, Instrum ents Society of America, 1989.
T E C H N IK I K O M P U T E R O W E
1 / 1 9 9 3Ha n n a Ku ź n i c k a
In s t y t u t Ma s z y n Ma t e m a t y c z n y c h W A RSZA W A
Ja n Ry ż k o
In s t y t u t Ma s z y n Ma t e m a t y c z n y c h W A RSZAW A