Rozwój różnorodnych form płatności na rynku e-finansów

Nieco przestarzałe już dane (publikowane na początku 2010 roku) statystyk UE¹⁰, w niezbyt korzystnym świetle przedstawiają obraz korzystania przez Pola-ków z usług bankowych - stanowiących podstawę płatności na rynku e-finansów.

8 Fundusze w sieci mają przyszłość, op.cit.

9 Money.pl, op.cit.

10 N. Hałabuz, Skacz z banku do banku, www.wyborcza.pl., styczeń 2010.

Podstawowe dane statystyczne polskiego rynku e-finansów 31

Na mieszkańca Polski przypada statystycznie 0,7 rachunku bankowego (uwzględ-niając w tym posiadaczy więcej niż jednego rachunku), przy przeciętnym wskaźni-ku 1,2 na mieszkańca UE. Podobnie tylko 0,16 rachunwskaźni-ku na jednego mieszkańca obsługiwane jest przez dostęp internetowy (tzn. tylko co siódmy mieszkaniec na-szego kraju korzysta z tej formy realizacji płatności), przy zastrzeżeniu, że wielu internautów może dysponować więcej niż jednym takim rachunkiem. W UE takich kont przypada 0,34 na mieszkańca.

Mimo wszystko rynek e-płatności rozwija się dynamicznie, a wraz z nim po-jawiają się nowe formy płatności. Bez względu na te ograniczenia Internet staje się coraz bardziej naturalnym i „intuicyjnym” środkiem operacji finansowych. Badania polskie wskazują¹¹, że w 2008 roku regulowanie rachunków w formie e-przelewów zajęło 3 miejsce pod względem korzystania z tej formy płatności. Jeśli chodzi o korzystanie z Internetu to jedynie 16% badanych opłaca rachunki używając konta online. Wzrost popularności przelewów dokonywanych przez Internet jest zasługą jego upowszechniania się a także rozwoju wirtualnej bankowości.

Ogólnie, płacone rachunki stanowią bardzo ważny element domowego budże-tu Polaków. Najczęściej opłacana jest energia elektryczna i telefon stacjonarny.

Statystyczne gospodarstwo domowe płaci w ciągu 60 dni średnio 6 rachunków, a przeciętna wartość prowizji za regulowanie jednego z nich wynosi 1,04 zł. Dlate-go też coraz więcej podmiotów poszerza ofertę o internetowe przelewy, polecenia zapłaty, czy zlecenia telefoniczne¹².

Bankowość elektroniczna staje coraz bardziej popularna w Polsce. W 2007 roku odsetek użytkowników dokonujących operacji bankowych codziennie wynosił w Polsce 28%. W Europie wyprzedzili nas jedynie Portugalczycy (30%). W Polsce, co najmniej raz w tygodniu korzysta z bankowości elektronicznej 69% internautów, dla porównania w Estonii prawie 80%, a w Nowej Zelandii 75% społeczeństwa.

W 2007 r. w Polsce w obiegu znajdowało się niemal 25 mln kart płatniczych, a liczba wydawanych kart stale rośnie, co kwartał średnio o kilka procent. Karty debetowe stanowią 70% wszystkich kart płatniczych, których wydano już 18 mln.

Bardzo szybko rośnie także liczba wydawanych kart kredytowych. W pierwszym kwartale 2007 roku ich liczba wzrosła w stosunku do IV kwartału 2006 roku o 3,9%. Natomiast w drugim kwartale 2007 ich liczba wzrosła o 4,4%. - do 6,89 mln wydanych kart¹³.

11 Sposoby płatności, www.egospodarka.pl/Sposoby-platnosci-Poczta-Polska-liderem.html, luty 2009.

12 Ibidem.

13 e-Płatności, http://www.poland.gov.pl/e-Platnosci,(e-Banking),2589.html, luty 2009.

Beata Butryn, Andrzej Małachowski 32

Tabela 2 Liczba wydanych kart w Polsce (w mln)

I półrocze 2006 r. 31.12.2006 r. I półrocze 2007 r.

Karty debetowe 16,1 16,9 17,5

Karty kredytowe 5,17 6,35 6,89

Karty obciążeniowe 0,6 0,55 0,51

RAZEM 21,937 23,848 24,919

Źródło: e-Płatności, op. cit.

Od września 2007 roku na polskim rynku oferowana jest usługa mPay (nazy-wana elektroniczną portmonetką). Usługa ta umożliwia płatności przez telefon ko-mórkowy. mPay to spółka notowanej na giełdzie grupy ATM, a jej usługa możliwa jest dzięki umowie z operatorem sieci Plus. Klient rejestrując się w systemie, wy-biera własny PIN, który później jest wykorzystywany w trakcie autoryzacji transak-cji. Płatność realizowana jest ze specjalnego rachunku bankowego, na którym wcześniej muszą znaleźć się środki. Występująca tu niedogodność powinna być zniwelowana w momencie integracji m-płatności z systemami bankowymi. Wów-czas obciążenie konta będzie odbywało się podobnie, jak w przypadku dokonywa-nia płatności kartą płatniczą. Usługa mPay dostępna jest już w niektórych tradycyj-nych punktach sprzedaży, w wybratradycyj-nych punktach sieci populartradycyj-nych barów i restau-racji fast food, a także przy płatnościach internetowych. Użytkownicy systemu mPay mogą również doładowywać swoje telefony prepaid oraz dokonywać przele-wów środków pieniężnych między sobą. W praktyce można korzystać z tej usługi płacąc także za np. taksówkę. Wystarczy wpisać w komórce numer *145, połączyć się z serwisem, następnie wpisać sześciocyfrowy numer, który podaje nam kierow-ca, wraz z kwotą do zapłaty. Transakcję potwierdzamy kodem PIN telefonu komór-kowego. Oczywiście pieniądze muszą być przekazane wcześniej na specjalne kon-to, z którego przelane zostaną na konto taksówkarza. Kolejnym przykładem jest Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, który w lutym 2008 roku uruchomił usługę mPay - płatności za parkowanie przy użyciu telefonów komórkowych. Stanowi ona duże udogodnienie dla klientów, gdyż nie muszą szukać parkomatu, nie potrzebują monet, a opłata naliczana jest dokładnie za czas postoju. Także sklepy w Internecie stale poszerzają ofertę elektronicznych przelewów o kolejne, wchodzące na rynek systemy e-płatności. Liczba systemów płatniczych umożliwiających płacenie w sieci stale rośnie. Jednym z ostatnich jest PayByNet, wprowadzony przez Krajo-wą Izbę RozliczenioKrajo-wą. W systemie tym transakcja ważna jest już w momencie naciśnięcia przycisku zapłać, a nie dopiero, gdy pieniądze trafią na bankowe konto sklepu. Gwarantem płatności jest Krajowa Izba Rozliczeniowa. e-Sklepy mogą znacznie szybciej zacząć realizować transakcje. System dopiero co pojawił się na rynku, dlatego jego oferta nie jest jeszcze zbyt szeroka. Obecnie tylko Nordea Bank

Podstawowe dane statystyczne polskiego rynku e-finansów 33

pracuje w tym systemie. W najbliższym czasie mają dołączyć do niego kolejne banki, w tym 16 największych polskich banków. Obecne formy e-płatności pozwa-lają na dokonanie przelewu w dwóch sytuacjach: gdy klient i e-sklep posiadają konto w tym samym banku, lub gdy w płatności uczestniczy pośrednik – w sytuacji, gdy klient i sklep mają konta w różnych bankach.

W systemach PayPal i Moneybookers, po wcześniejszym założeniu konta, do wykonania przelewu wystarczy podanie swojego adresu e-mail. Pieniądze przeka-zywane są w czasie rzeczywistym, w kilka sekund. Koszty są niższe niż w bankach, które za przelew zagraniczny pobierają znaczne prowizje. Prowizja w Moneybo-okers to 1 proc. wartości transakcji (nie więcej niż 0,5 euro plus 1,80 euro za wy-płatę pieniędzy). Z kolei w PayPal przy przesłaniu np. z Wielkiej Brytanii 500 fun-tów wysyłający nie płaci nic, podobnie jak osoba odbierająca, jeśli ma konto osobi-ste w banku. Firmy, które odbierają pieniądze, płacą z kolei 1,9-3,4 proc. - im wyż-sza kwota, tym mniejwyż-sza prowizja¹⁴.

Podsumowanie

Przytoczone dane statystyczne ukazują zróżnicowany obraz polskiego rynku e-finansów. Z jednej strony uwidaczniają nasze znaczne opóźnienia w porównaniu do krajów UE, w korzystaniu z podstawowych usług i produktów na tym rynku.

Z drugiej jednak strony, postępujący w naszym kraju szybki rozwój platform tech-nologicznych (zwłaszcza Internetu i technologii komunikacyjnych) sprzyjający dynamicznemu rozwojowi e-biznesu a e-finansów w szczególności, tworzy dogod-ne warunki do znaczdogod-nego postępu w tym dziedzinie. Ponadto Polacy w coraz więk-szym zakresie coraz chętniej sięgają po produkty i usługi e-finansowe. Potwierdze-niem tego są wysokie wskaźniki wzrostu szerokiego, wielosegmentowego rynku e-finansów, znacznie wyprzedzające wzrosty na tradycyjnych rynkach finanso-wych. Systematycznie rośnie populacja wprawnych internautów, traktujących wir-tualną przestrzeń Internetu jako immanentny składnik swojego codziennego życia.

Literatura

1. e-Płatności, http://www.poland.gov.pl/e-Platnosci,(e-Banking),2589.html, luty 2009.

2. Fundusze w sieci mają przyszłość, http://direct.money.pl/funduszeinwestycyjne, styczeń 2009.

14

Beata Butryn, Andrzej Małachowski 34

3. Google Poland Finance Study 2008, w: Polskie e-finanse pod lupą google, www.money.pl/artykul/polskie/e-finanse, styczeń 2009.

4. Hałabuz N.: Skacz z banku do banku, www.wyborcza.pl., styczeń 2010.

5. Laska M., Małachowski A.: Analiza funkcjonalności i testy użyteczności wybranych witryn i portali polskiego rynku e-finansów, mat. konf. e-Gospodarka w Polsce, stan obecny i perspektywy rozwoju, „Poczta - Telekomunikacja” – teoria i prakty-ka, Szczecin-Malmoe-Kopenhaga, 10-12.06.2010, Uniwersytet Szczeciński, Wy-dział Zarządzania i Ekonomiki Usług (w druku).

6. Małachowski A.: Organizacja i funkcjonowanie polskiego rynku e-finansów. Wi-tryny i portale specjalizowane w dziedzinie e-finansów, mat. konf. e-Gospodarka w Polsce, stan obecny i perspektywy rozwoju, „Poczta - Telekomunikacja” – teoria i praktyka, Szczecin-Malmoe-Kopenhaga, 10-12.06.2010, Uniwersytet Szczeciński, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług (w druku).

7. Nowe systemy e-płatności, http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/6108,nowe_-systemy_e_platnosci.html, luty 2009.

8. Polskie e-finanse pod lupą google, www.money.pl/artykul/polskie/e-finanse, sty-czeń 2009.

9. Sposoby płatności, www.egospodarka.pl/Sposoby-platnosci-Poczta-Polska-liderem.html, luty 2009.