Ryc. 1. Rozmieszczenie posterunków opadowych i przekrojów wodowskazowych zamykających analizowane zlewnie . . . 13 Ryc. 2. Przykładowy schemat rozdziału podwójnej krzywej kumulacyjnej przy wzroście odpływu
i spadku opadów w zlewni (na podstawie: Kaňok 1994) . . . 15 Ryc. 3. Przykładowy schemat rozdziału podwójnej krzywej kumulacyjnej przy spadku odpływu
i spadku opadów w zlewni (na podstawie: Kaňok 1994) . . . 15 Ryc. 4. Położenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle mezoregionów wg podziału J.
Kond-rackiego (polska część GZW) i jednostek geomorfologicznych (czeska część GZW) . . . 19 Ryc. 5. Mapa geologiczna strukturalna karbonu produktywnego Górnośląskiego Zagłębia
Węglo-wego . . . 20 Ryc. 6. Położenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle zlewni Małej Wisły i górnej Odry . . 23 Ryc. 7. Regionalizacja hydrogeologiczna obszaru Górnośląskiego Zagłębia Węglowego . . . 27 Ryc. 8. Użytkowanie terenu w zlewniach Odry i Wisły . . . 31 Ryc. 9. Udział procentowy użytkowania terenu w analizowanych zlewniach Odry i Wisły . . . 32 Ryc. 10. Lokalizacja zrzutów wód kopalnianych oraz terenów górniczych czynnych i nieczynnych
kopalń na terenie GZW . . . 34 Ryc. 11. Zestawienie wydobycia węgla oraz objętości zrzucanych wód dołowych w latach 1967–
2013 . . . 37 Ryc. 12. Schemat powiązań między rodzajami deformacji górotworu a skutkami dla stosunków
wodnych po podziemnej eksploatacji węgla . . . 41 Ryc. 13. Schemat powiązań wynikających z wpływu odwadniania kopalń węgla kamiennego na
sto-sunki wodne . . . 42 Ryc. 14. Udział wód kopalnianych w średnich rocznych niskich przepływach (SNQ) w latach 1967–
2013 . . . 45 Ryc. 15. Udział wód kopalnianych w średnich rocznych przepływach (SSQ) w latach 1967–2013 45 Ryc. 16. Zrzut wód kopalnianych do Odry i Wisły w poszczególnych okresach wielolecia 1967–
2013 . . . 46 Ryc. 17. Zrzut wód kopalnianych do rzek na terenie GZW w latach 1967–2013 . . . 47
Ryc. 18. Przebieg SNQR, SQR i zrzutów wód kopalnianych w latach 1967–2013 w wybranych prze-krojach wodowskazowych na terenie GZW w zlewni Wisły . . . . 49–53 Ryc. 19. Przebieg SNQR, SQR i zrzutów wód kopalnianych w latach 1967–2013 w wybranych
prze-krojach wodowskazowych na terenie GZW w zlewni Odry . . . . 55–57 Ryc. 20. Udział wód kopalnianych w średnich rocznych niskich (SNQR) i średnich rocznych (SQR)
przepływach Bytomki w Gliwicach w okresie 1967–2013 . . . 58 Ryc. 21. Udział wód kopalnianych w rocznych średnich niskich (SNQR) i średnich rocznych (SQR)
przepływach Brynicy w Szabelni w okresie 1967–2013 . . . 59 Ryc. 22. Udział wód kopalnianych w średnich rocznych niskich (SNQR) i średnich rocznych (SQR)
przepływach Pogorii w Dąbrowie Górniczej w okresie 1967–2013 . . . 59 Ryc. 23. Roczne sumy opadów oraz linia trendu na posterunku Racibórz w wieloleciu 1961–2013 65 Ryc. 24. Lokalizacja posterunków opadowych i tendencje rocznych sum opadów na terenie GZW 66 Ryc. 25. Przebieg przepływów NQR charakteryzujących się ujemnym trendem z maksymalnymi
wartościami od początku lat 70. do końca lat 90. XX wieku . . . 72 Ryc. 26. Przebieg przepływów NQR charakteryzujących się ujemnym trendem . . . 73 Ryc. 27. Przebieg przepływów NQR charakteryzujących się dodatnim trendem . . . 74 Ryc. 28. Przebieg przepływów NQR charakteryzujących się brakiem trendu z wyraźnym obniżeniem
przepływów w okresie 1982–1997 . . . 75 Ryc. 29. Przestrzenne zróżnicowanie tendencji NQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie
GZW . . . 76 Ryc. 30. Przebieg przepływów SNQR w zlewniach charakteryzujących się ujemnym trendem z
mak-symalnymi wartościami od początku lat 70. do końca lat 90. XX wieku . . . 78 Ryc. 31. Przebieg przepływów SNQR charakteryzujących się ujemnym trendem z maksymalnymi
wartościami od początku lat 70. do końca lat 90. XX wieku z wyraźnym obniżeniem przepły-wów w okresie 1982–1995 . . . 79 Ryc. 32. Przebieg przepływów SNQR w zlewniach charakteryzujących się brakiem trendu z
wyraź-nym obniżeniem przepływów w okresie 1982–1997 . . . . 79–80 Ryc. 33. Przebieg przepływów SNQR charakteryzujących się ujemnym trendem . . . 81 Ryc. 34. Przebieg przepływów SNQR charakteryzujących się dodatnim trendem . . . 81 Ryc. 35. Przestrzenne zróżnicowanie tendencji SNQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na
tere-nie GZW . . . 82 Ryc. 36. Przebieg przepływów SQR charakteryzujących się ujemnym z trendem z maksymalnymi
wartościami od początku lat 70. do początku XXI wieku . . . 84 Ryc. 37. Przebieg przepływów SQR charakteryzujących się ujemnym trendem z wyraźnym
obniże-niem przepływów w okresie 1982–1995 . . . . 85 Ryc. 38. Przebieg przepływów SQR charakteryzujących się dodatnim trendem z wyraźnym
obniże-niem przepływów w okresie 1978–1996 . . . . 86 Ryc. 39. Przebieg przepływów SQR charakteryzujących się ujemnym trendem . . . 87 Ryc. 40. Przebieg przepływów SQR charakteryzujących się brakiem trendu . . . 87 Ryc. 41. Przestrzenne zróżnicowanie tendencji SQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie
GZW . . . 88
Ryc. 42. Podwójne krzywe kumulacyjne opadów P [mm] i odpływów H [mm] w zlewniach o wy-równanym przebiegu P i H . . . 92 Ryc. 43. Przykładowe podwójne krzywe kumulacyjne opadów P [mm] i odpływów H [mm] w
zlew-niach będących głównymi odbiornikami wód kopalnianych . . . . 93–94 Ryc. 44. Przykładowe podwójne krzywe kumulacyjne opadów P [mm] i odpływów H [mm] w
zlew-niach będących pod wpływem zbiorników zaporowych . . . . 94–95 Ryc. 45. Krzywe kumulacyjne średnich rocznych niskich i średnich przepływów w wieloleciu
1961–2013 w przekrojach: Szotkówka – Gołkowice, Kłodnica – Gliwice, Biała – Czechowice Bestwina . . . . 96–97 Ryc. 46. Zmiany wartości NQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . . 100 Ryc. 47. Zmiany wartości SNQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . . 102 Ryc. 48. Zmiany wartości SQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . . 104 Ryc. 49. Przyczyny zmiany wartości NQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . 106 Ryc. 50. Przyczyny zmiany wartości SNQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . 107 Ryc. 51. Przyczyny zmiany wartości SQR w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . . 108 Ryc. 52. Zróżnicowanie SNq (dm3∙s–1∙km–2) w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW 110 Ryc. 53. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk średniego niskiego odpływu jednostkowego
w zlewniach dorzecza Odry na terenie GZW . . . 111 Ryc. 54. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk średniego niskiego odpływu jednostkowego
w zlewniach dorzecza Wisły na terenie GZW . . . 112 Ryc. 55. Zróżnicowanie średniego odpływu jednostkowego (dm3∙s–1∙km–2) w zlewniach dorzeczy
Wisły i Odry na terenie GZW . . . 113 Ryc. 56. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk średniego rocznego odpływu jednostkowego
w zlewniach dorzecza Odry na terenie GZW . . . 114 Ryc. 57. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk średniego rocznego odpływu jednostkowego
w zlewniach dorzecza Wisły na terenie GZW . . . 115 Ryc. 58. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk średniego rocznego współczynnika odpływu (α)
w zlewniach dorzecza Odry na terenie GZW . . . 116 Ryc. 59. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk średniego rocznego współczynnika odpływu (α)
w zlewniach dorzecza Wisły na terenie GZW . . . 117 Ryc. 60. Zróżnicowanie średniego współczynnika odpływu (α) w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry
na terenie GZW . . . 118 Ryc. 61. Zmiany wartości współczynnika odpływu (α) w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na
tere-nie GZW . . . 121 Ryc. 62. Przebieg średniego rocznego współczynnika odpływu (α) oraz stwierdzona zmiana
skoko-wa w przekroju Kłodnica – Kłodnica . . . 122 Ryc. 63. Przebieg średniego rocznego współczynnika odpływu (α) oraz stwierdzona zmiana
skoko-wa w przekroju Brynica – Czeladź . . . 123 Ryc. 64. Przebieg średniego rocznego współczynnika odpływu (α) oraz stwierdzona zmiana
skoko-wa w przekrojach: Wisła – Nowy Bieruń, Odra – Krzyżanowice . . . 124 Ryc. 65. Przebieg średniego rocznego współczynnika odpływu (α) oraz stwierdzona zmiana
skoko-wa w przekrojach: Mleczna – Bieruń Stary, Gostynia – Bojszowy . . . 125
Ryc. 66. Przebieg średniego rocznego współczynnika odpływu (α) oraz stwierdzona zmiana skoko-wa w przekrojach: Kłodnica – Gliwice, Pogoria – Dąbroskoko-wa Górnicza . . . 126 Ryc. 67. Przebieg średniego rocznego współczynnika odpływu (α) oraz stwierdzona zmiana
skoko-wa w przekrojach: Wisła – Pustynia, Biała – Czechowice Bestwina . . . 127 Ryc. 68. Przyczyny zmiany wartości współczynnika odpływu (α) w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry
na terenie GZW . . . 128 Ryc. 69. Zróżnicowanie średniego rocznego w wieloleciu 1961–2013 wskaźnika koncentracji
prze-pływów GMO w zlewniach dorzeczy Wisły i Odry na terenie GZW . . . 130 Ryc. 70. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk wskaźnika koncentracji przepływów (GMO)
w zlewniach dorzecza Odry na terenie GZW . . . 131 Ryc. 71. Zróżnicowanie wybranych charakterystyk wskaźnika koncentracji przepływów (GMO)
w zlewniach dorzecza Wisły na terenie GZW . . . 131 Ryc. 72. Przebieg średnich miesięcznych przepływów w wieloleciu 1961–2013 w wybranych
zlew-niach charakteryzujących się średnim GMO poniżej 9 i będących odbiornikami wód kopal-nianych . . . 132 Ryc. 73. Przebieg średnich miesięcznych przepływów z wielolecia1961–2013 w wybranych
zlew-niach charakteryzujących się średnim GMO w przedziale 9–10 i będących odbiornikami wód kopalnianych . . . 133 Ryc. 74. Przebieg średnich miesięcznych przepływów z wielolecia1961–2013 w wybranych zlewniach
charakteryzujących się GMO powyżej 10 i będących odbiornikami wód kopalnianych . . . . 133 Ryc. 75. Przebieg wskaźnika koncentracji (GMO) w wieloleciu 1961–2013 w wybranych zlewniach
charakteryzujących się średnim GMO poniżej 9 i będących odbiornikami wód kopalnia-nych . . . 134 Ryc. 76. Przebieg wskaźnika koncentracji (GMO) w wieloleciu 1961–2013 w wybranych zlewniach
charakteryzujących się średnim wskaźnikiem GMO w przedziale 9–10 i będących odbiorni-kami wód kopalnianych . . . 135 Ryc. 77. Przebieg wskaźnika koncentracji (GMO) w wieloleciu 1961–2013 w wybranych zlewniach
charakteryzujących się GMO powyżej 10 i będących odbiornikami wód kopalnianych . . . . 136
Spis tabel
Tab. 1. Zestawienie zbiorników zaporowych na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego . . . 24 Tab. 2. Przekroje wodowskazowe oraz wybrane charakterystyki przepływów w okresie 1961–
2005 . . . . 25–26 Tab. 3. Zestawienie zrzutów i objętości wód kopalnianych . . . 39 Tab. 4. Podstawowe charakterystyki opadów w okresie 1961–2013 . . . 61 Tab. 5. Roczne współczynniki nadmiaru/niedoboru opadu (nP) w analizowanych zlewniach w
okre-sie 1961–2013 . . . . 62–65 Tab. 6. Trendy rocznych sum opadów atmosferycznych na terenie Górnośląskiego Zagłębia
Węglowego w wieloleciu 1961–2013 oraz ocena zmian skokowych za pomocą testu Pettitta . 67 Tab. 7. Tendencje zmian rocznych: niskich, średnich niskich i średnich przepływów . . . . 69–71
Tab. 8. Zmiany wartości niskich rocznych przepływów w zlewniach objętych zmianami skokowy-mi . . . 99 Tab. 9. Zmiany wartości średnich rocznych niskich przepływów w zlewniach objętych zmianami
skokowymi . . . 101 Tab. 10. Zmiany wartości średnich rocznych przepływów w zlewniach objętych zmianami
skoko-wymi . . . 105 Tab. 11. Zmiany wartości średniego rocznego współczynnika odpływu α w zlewniach objętych
zmia-nami skokowymi . . . 120
Spis fotografii
Fot. 1. Zrzut wód kopalnianych do Nacyny . . . . 35 Fot. 2. Zrzut wód kopalnianych oraz ujście Szarlejki do Brynicy poniżej przekroju
wodowskazo-wego Namiarki . . . 36 Fot. 3. A. Kopalnia piasków czwartorzędowych Maczki – Bór – w wyeksploatowanym wyrobisku
składowana jest skała płonna. B. Zrzut wód z odwodnienia kopalni Maczki – Bór do Białej Przemszy . . . 38 Fot. 4. Końcowy odcinek kolektora „Olza”, odprowadzającego zasolone wody kopalniane do Odry 40 Fot. 5. Przeobrażenie doliny Szarlejki przez składowanie skały płonnej. Fragment
„rozregulowane-go” koryta rzeki w wyniku działań prowadzących do renturyzacji rzeki Szarlejki . . . 43 Fot. 6. Zmiany położenia ujściowego odcinka rzeki Białej na terenie Przedsiębiorstwa Górniczego
„SILESIA” oraz zbiornik retencyjno-dozujący wody kopalniane „Kaniów” . . . 48