Spółka narażona jest na wiele ryzyk związanych z instrumentami finansowymi. Aktywa oraz zobowiązania finansowe Spółki w podziale na kategorie zaprezentowano w nocie nr 9.1. Ryzykami, na które narażona jest Spółka są: ryzyko rynkowe obejmujące ryzyko walutowe oraz ryzyko stopy procentowej,
ryzyko kredytowe oraz
ryzyko płynności.
Zarządzanie ryzykiem finansowym Spółki koordynowane jest przez Zarząd oraz dyrektora finansowego Spółki. W procesie zarządzania ryzykiem najważniejszą wagę mają następujące cele:
zabezpieczenie krótkoterminowych oraz średnioterminowych przepływów pieniężnych,
stabilizacja wahań wyniku finansowego Spółki,
wykonanie zakładanych prognoz finansowych poprzez spełnienie założeń budżetowych,
osiągnięcie stopy zwrotu z długoterminowych inwestycji wraz z pozyskaniem optymalnych źródeł finansowania działań inwestycyjnych.
Spółka nie zawiera transakcji na rynkach finansowych w celach spekulacyjnych. Od strony ekonomicznej przeprowadzane transakcje mają charakter zabezpieczający przed określonym ryzykiem.
Poniżej przedstawiono najbardziej znaczące ryzyka, na które narażona jest Spółka.
28.1. Ryzyko rynkowe
Analiza wrażliwości na ryzyko walutowe
Większość transakcji sprzedażowych w Spółce przeprowadzanych jest w PLN, RON, CZK, USD, EUR. Ekspozycja Spółki na ryzyko walutowe wynika z zagranicznych transakcji zakupu, które zawierane są przede wszystkim w USD oraz EUR. Ponadto Spółka zaciągnęła zobowiązania leasingowe w CHF.
By zminimalizować ryzyko walutowe Spółka zawiera walutowe kontrakty terminowe (kontrakty forward oraz opcje walutowe). Jeżeli kwoty płacone (zakup) oraz uzyskane (sprzedaż) w walucie w znaczącym stopniu równoważą ryzyko, Spółka nie stosuje kontraktów forward oraz opcji walutowych. Jeżeli transakcje zakupu oraz sprzedaży realizowane w walucie się nie równoważą, Spółka stosuje kontrakty terminowe, by osiągnąć wskazane wyżej cele zarządzania ryzykiem.
Aktywa oraz zobowiązania finansowe Spółki, inne niż instrumenty pochodne wyrażone w walutach obcych, przeliczone na PLN kursem zamknięcia obowiązującym na dzień bilansowy przedstawiają się następująco:
Wyszczególnienie Nota Wartość wyrażona w walucie (w tys.): Wartość po przeliczeniu EUR USD CZK CHF RON POZOSTAŁE
Stan na 31.12.2015
Aktywa finansowe (+):
Należności z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe należności finansowe 12 1 100 1 494 0 0 4 402 87 376 17 395
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 13 198 129 0 0 0 0 1 344
Zobowiązania finansowe (-):
Kredyty, pożyczki, inne instrumenty
dłużne 9D 0 -355 0 0 0 0 -1 385
Leasing finansowy 7 0 0 0 -4 419 0 0 -17 406
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
oraz pozostałe zobowiązania finansowe 18 -260 -1 124 0 0 0 -100 -5 712 Ekspozycja na ryzyko walutowe
razem 1 038 143 0 -4 419 4 402 87 276 -5 764
Stan na 31.12.2014
Aktywa finansowe (+):
Należności z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe należności finansowe 12 978 2 559 3 219 0 4 543 83 625 20 399
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 13 94 204 0 0 350 24 1 500
Zobowiązania finansowe (-):
Kredyty, pożyczki, inne instrumenty
dłużne 9D 0 -4 158 0 0 0 0 -14 582
Leasing finansowy 7 0 0 0 -4 198 0 0 -14 881
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
oraz pozostałe zobowiązania finansowe 18 -258 -1 232 0 0 0 171 -5 730 Ekspozycja na ryzyko walutowe
razem 814 -2 626 3 219 -4 198 4 893 83 820 -13 294
Pochodne instrumenty finansowe (aktywa oraz zobowiązania finansowe), które stanowią dla Spółki ekspozycję na ryzyko walutowe przedstawia poniższa tabela. Szczegółowe informacje o wartości nominalnej instrumentów pochodnych zostały zaprezentowane w nocie 9.3.
Wyszczególnienie Nota Wartość bilansowa w PLN (tysiące):
EUR USD
Stan na 31.12.2015
Pochodne instrumenty finansowe
Aktywa finansowe (+) 9B 0 44
Zobowiązania finansowe (-) 9B -1 0
Ekspozycja na ryzyko walutowe razem -1 44
Stan na 31.12.2014
Pochodne instrumenty finansowe
Aktywa finansowe (+) 9B 0 45
Zobowiązania finansowe (-) 9B 0 0
Ekspozycja na ryzyko walutowe razem 0 45
Poniżej przedstawiono analizę wrażliwości wyniku finansowego oraz pozostałych całkowitych dochodów w odniesieniu do aktywów oraz zobowiązań finansowych Spółki oraz wahań kursu EUR do PLN, USD do PLN, CHF do PLN oraz łącznie dla wszystkich pozostałych walut, które występują w Spółce.
Analiza wrażliwości zakłada wzrost lub spadek kursów o 10 % w stosunku do kursu zamknięcia obowiązującego na poszczególne dni bilansowe.
Należy wziąć pod uwagę, że instrumenty pochodne walutowe kompensują efekt wahań kursów, a zatem przyjmuje się, że ekspozycja na ryzyko dotyczy instrumentów finansowych posiadanych przez Spółkę na poszczególne dni bilansowe i jest korygowana o pozycję w instrumentach pochodnych.
Wyszczególnienie Wahania
kursu
Wpływ na wynik finansowy:
EUR USD CHF pozostałe razem
Stan na 31.12.2015
Wzrost kursu walutowego 10% 442 56 -1 741 666 -576
Spadek kursu walutowego -10% -442 -56 1 741 -666 576
Stan na 31.12.2014
Wzrost kursu walutowego 10% 347 -921 -1 488 733 -1 329
Spadek kursu walutowego -10% -347 921 1 488 -733 1 329
Wahania kursów nie mają wpływu na pozostałe dochody Spółki.
Ekspozycja na ryzyko walutowe ulega zmianom w ciągu roku w zależności od wolumenu transakcji przeprowadzanych w walucie. Niemniej powyższą analizę wrażliwości można uznać za reprezentatywną dla określenia ekspozycji Spółki na ryzyko walutowe na dzień bilansowy.
Analiza wrażliwości na ryzyko stopy procentowej
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zminimalizowaniu wahań przepływów odsetkowych z tytułu aktywów oraz zobowiązań finansowych oprocentowanych zmienną stopą procentową. Spółka jest narażona na ryzyko stopy procentowej w związku z następującymi kategoriami aktywów oraz zobowiązań finansowych:
dłużne papiery wartościowe (pozostałe aktywa finansowe),
kredyty, pożyczki, inne instrumenty dłużne,
leasing finansowy.
Charakterystykę powyższych instrumentów, w tym oprocentowanie zmienną oraz stałą stopą procentową, przedstawiono w notach nr 9.2, 9.4 oraz 9.5.
Poniżej przedstawiono analizę wrażliwości wyniku finansowego oraz pozostałych całkowitych dochodów w odniesieniu do potencjalnego wahania stopy procentowej w górę oraz w dół o 1 punkt procentowy. Kalkulację przeprowadzono na podstawie zmiany średniej stopy procentowej obowiązującej w okresie o (+/-) 1 punkt procentowy oraz w odniesieniu do aktywów oraz zobowiązań finansowych wrażliwych na zmianę oprocentowania tj. oprocentowanych zmienną stopą procentową.
Wyszczególnienie Wahania stopy
Wpływ na wynik finansowy: Wpływ na pozostałe dochody całkowite:
31.12.2015 31.12.2014 31.12.2015 31.12.2014
Wzrost stopy procentowej 1 p.p. -419 -270 0 0
Spadek stopy procentowej -1 p.p. 419 270 0 0
Analiza wrażliwości na inne ryzyka rynkowe
W związku z notowaniem akcji Spółki na Giełdzie Papierów Wartościowych istnieje szereg ryzyk związanych z wymogami formalnymi, jak również ryzyko związane z wahaniami cen papierów wartościowych oraz wolumenu obrotów w krótkich okresach.
28.2. Ryzyko kredytowe
Maksymalna ekspozycja Spółki na ryzyko kredytowe określana jest poprzez wartość bilansową następujących aktywów finansowych i zobowiązań pozabilansowych:
Wyszczególnienie Nota 31.12.2015 31.12.2014
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności
finansowe 12 17 725 21 396
Pochodne instrumenty finansowe 9B 44 45
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 13 1 976 6 444
Zobowiązania warunkowe z tytułu udzielonych gwarancji i
poręczeń 27 14 340 12 238
Ekspozycja na ryzyko kredytowe razem 34 085 40 123
Spółka w sposób ciągły monitoruje zaległości klientów oraz wierzycieli w regulowaniu płatności, analizując ryzyko kredytowe indywidualnie lub w ramach poszczególnych klas aktywów określonych ze względu na ryzyko kredytowe (wynikające np. z branży, regionu lub struktury odbiorców). Ponadto w ramach zarządzania ryzykiem kredytowym Spółka dokonuje transakcji z kontrahentami o potwierdzonej wiarygodności.
W ocenie Zarządu Spółki powyższe aktywa finansowe, które nie są zaległe oraz objęte odpisem z tytułu utraty wartości na poszczególne dni bilansowe, uznać można za aktywa o dobrej jakości kredytowej. Z tego też względu Spółka nie ustanawiała zabezpieczeń oraz innych dodatkowych elementów poprawiających warunki kredytowania.
Analizę należności jako najistotniejszej kategorii aktywów narażonych na ryzyko kredytowe, pod kątem zalegania oraz strukturę wiekową należności zaległych nie objętych odpisem przedstawiają poniższe tabele:
Wyszczególnienie 31.12.2015 31.12.2014
Bieżące Zaległe Bieżące Zaległe
Należności krótkoterminowe:
Należności z tytułu dostaw i usług 16 464 5 075 17 678 5 651
Odpisy aktualizujące wartość należności z
tytułu dostaw i usług (-) 0 -3 867 0 -3 834
W odniesieniu do należności z tytułu dostaw i usług, Spółka nie jest narażona na ryzyko kredytowe w związku z pojedynczym znaczącym kontrahentem lub grupą kontrahentów o podobnych cechach. W oparciu o historycznie kształtujące się tendencje zalegania z płatnościami, zaległe należności nie objęte odpisem nie wykazują znacznego
pogorszenia jakości - większość z nich mieści się w przedziale do 6 miesięcy i nie zachodzą obawy co do ich ściągalności.
Ryzyko kredytowe środków pieniężnych i ich ekwiwalentów, rynkowych papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych uznawane jest za nieistotne ze względu na wysoką wiarygodność podmiotów będących stroną transakcji, do których należą przede wszystkim banki.
Odpisy z tytułu utraty wartości aktywów finansowych narażonych na ryzyko kredytowe zostały szczegółowo omówione w notach nr 9.2, 9.4 oraz 12.
28.3. Ryzyko płynności
Spółka jest narażona na ryzyko utraty płynności tj. zdolności do terminowego regulowania zobowiązań finansowych. Spółka zarządza ryzykiem płynności poprzez monitorowanie terminów płatności oraz zapotrzebowania na środki pieniężne w zakresie obsługi krótkoterminowych płatności (transakcje bieżące monitorowane w okresach tygodniowych) oraz długoterminowego zapotrzebowania na gotówkę na podstawie prognoz przepływów pieniężnych aktualizowanych w okresach miesięcznych. Zapotrzebowanie na gotówkę porównywane jest z dostępnymi źródłami pozyskania środków (w tym zwłaszcza poprzez ocenę zdolności pozyskania finansowania w postaci kredytów) oraz konfrontowane jest z inwestycjami wolnych środków.
Na dzień bilansowy zobowiązania finansowe Spółki, inne niż instrumenty pochodne, mieściły się w następujących przedziałach terminów wymagalności:
Wyszczególnienie Nota
Krótkoterminowe: Długoterminowe: Przepływy razem przed zdyskontowaniem do 6
m-cy 6 do 12 m-cy 1 do
3 lat 3 do
5 lat powyżej 5 lat
Stan na 31.12.2015
Kredyty w rachunku bieżącym 9D 14 848 7 127 0 0 0 21 975
Leasing finansowy 7 1 165 1 148 4 046 2 792 9 589 18 740
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania
finansowe 18 26 378 0 0 0 0 26 378
Ekspozycja na ryzyko płynności
razem 42 391 8 275 4 046 2 792 9 589 67 093
Stan na 31.12.2014
Kredyty w rachunku bieżącym 9D 3 569 11 438 0 0 0 15 007
Leasing finansowy 7 865 763 3 128 2 466 9 658 16 880
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania
finansowe 18 22 003 0 0 0 0 22 003
Ekspozycja na ryzyko płynności
razem 26 438 12 201 3 128 2 466 9 658 53 890
W tabeli wykazano wartość umowną zobowiązań, bez uwzględnienia skutków dyskonta w związku z wyceną zobowiązań według zamortyzowanego kosztu, stąd prezentowane kwoty mogą odbiegać od ujętych w jednostkowym sprawozdaniu z sytuacji finansowej.
Na dzień bilansowy przepływy z tytułu instrumentów pochodnych przedstawiają się następująco (w przypadku instrumentów pochodnych rozliczanych w kwotach brutto, osobno zaprezentowano wpływy i wydatki):
Wyszczególnienie Nota
Krótkoterminowe:
Przepływy razem przed zdyskontowaniem do 6 m-cy
Stan na 31.12.2015
Instrumenty pochodne rozliczane w kwotach
brutto:
Wydatki (-) 0 0
Wpływy (+) 0 0
Instrumenty pochodne rozliczane w kwotach
brutto razem 9B 0 0
Instrumenty pochodne rozliczane w kwotach netto
(wpływy (+) / wydatki (-)) 9B -1 -1
Ekspozycja na ryzyko płynności razem -1 -1
Stan na 31.12.2014
Instrumenty pochodne rozliczane w kwotach
brutto:
Wydatki (-) 0 0
Wpływy (+) 0 0
Instrumenty pochodne rozliczane w kwotach
brutto razem 9B 0 0
Instrumenty pochodne rozliczane w kwotach netto
(wpływy (+) / wydatki (-)) 9B 0 0
Ekspozycja na ryzyko płynności razem 0 0
Na poszczególne dni bilansowe Spółka posiadała ponadto wolne limity kredytowe w rachunkach bieżących w następującej wartości:
Wyszczególnienie 31.12.2015 31.12.2014
Przyznane limity kredytowe 53 949 44 558
Wykorzystane kredyty w rachunku bieżącym 9D 15 258 14 582
Wolne limity kredytowe w rachunku bieżącym 38 692 29 976