Ryzyko płynności

Organizacja procesu zarządzania ryzykiem

Kompleksowy charakter zarzadzania płynnością w Banku obejmuje zarówno płynność natychmiastową (śróddzienną) jak i przyszłą (bieżącą, krótkoterminową, jak również strukturalną płynność średnio– i długoterminową). Bank zarządza ryzykiem poprzez kształtowanie bilansu Banku i struktury finansowania odzwierciedlonymi w sprawozdaniu finansowym Banku obejmującym zarówno pozycje bilansowe jak i pozabilansowe w sposób zapewniający zachowanie płynności w każdym momencie, uwzględniając charakter prowadzonej działalności, specyfikę i zachowania klientów oraz potrzeby mogące się pojawić w wyniku zmian na rynku finansowym. Stosowane metody identyfikacji i pomiaru ryzyka umożliwiają również prognozowanie przyszłych poziomów płynności, w tym również w warunkach stresowych.

Bank zapewnia rozdzielenie i niezależność funkcji operacyjnych, zarządzania ryzykiem, kontrolnych i raportowych.

W szczególności za zawieranie transakcji z kontrahentami i klientami Banku odpowiedzialne są piony biznesowe, potwierdzanie i rozliczenie transakcji prowadzi Pion Operacji, za zarządzanie płynnością natychmiastową (śróddzienną) i przyszłą odpowiada Pion Zarządzania Aktywami i Pasywami, za bieżący nadzór nad poziomem ryzyka i dotrzymaniem limitów ryzyka czuwa Obszar Ryzyka, a za niezależne raportowanie nadzorczych miar płynności odpowiada Pion Finansów.

Obowiązujące w Banku limity ryzyka płynności ograniczają narażenie Banku na ryzyko. Monitoring i kontrola ryzyka prowadzone są w oparciu o wprowadzone uchwałą Zarządu Banku oraz pismem okólnym Wiceprezesa Zarządu dokumenty (politykę i metodologie dot. pomiaru i monitorowania ryzyka), opracowane zgodnie z wytycznymi zawartymi w Rekomendacji „P” Komisji Nadzoru Finansowego, zapisami uchwały nr 386/2008 KNF i Rozporządzeniem Delegowanym Komisji (UE) 2015/61. Bank posiada wewnętrzny system cen transferowych, który zapewnia właściwe odzwierciedlenie realnego kosztu finansowania dla poszczególnych rodzajów aktywów i pasywów, a struktura cen transferowych stymuluje optymalizację sprawozdania z sytuacji finansowej – w tym dywersyfikację źródeł finansowania – z punktu widzenia ryzyka płynności. Istotnym elementem uzupełniającym są limity wskaźnika kredytów do depozytów dla poszczególnych linii biznesowych, wspomagające utrzymanie bezpiecznego i adekwatnego do specyfiki danej linii poziomu relacji aktywów do pasywów.

Poziom apetytu na ryzyko płynności jest ustalany przez Radę Nadzorczą Banku, oparta o ten apetyt polityka zarządzania ryzykiem w tym określenie ogólnych miar ryzyka płynności zatwierdzane są przez Zarząd Banku, natomiast określenie konkretnych poziomów limitów ryzyka i monitorowanie ich dotrzymania są realizowane przez Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Zarząd Banku oraz Rada Nadzorcza sprawują nadzór nad skutecznością procesu zarządzania ryzykiem płynności w oparciu o okresowe informacje i bieżące raporty.

Zgodnie z wymogami Rekomendacji „P” KNF, Bank przeprowadza szereg analiz dotyczących zdolności utrzymania płynności w sytuacjach kryzysowych. W ramach programu testów warunków skrajnych uwzględniane są przekrojowe scenariusze obejmujące uwarunkowania wewnętrzne, systemowe jak również stanowiące połączenie różnych wariantów z uwzględnieniem możliwych interakcji. Rezultaty testów warunków skrajnych uwzględniane są między innymi przy ustalaniu wysokości limitów płynności. Bank posiada również kompleksowy plan awaryjny zawierający scenariusze rozwoju wydarzeń oraz sposób postępowania w sytuacji kryzysu płynności wewnątrz Banku i w systemie bankowym. Wyniki testów warunków skrajnych skorelowane są z planem awaryjnym i w przypadku przekroczenia poziomów ostrzegawczych umożliwiają aktywację planu awaryjnego.

Miary ryzyka

W Banku obowiązują zewnętrzne i wewnętrzne miary ryzyka. Normy wewnętrzne obejmują m.in. analizę trendów i zmienności poszczególnych źródeł finansowania w relacji do portfela kredytowego (wskaźniki kredyty do depozytów), kontraktową oraz urealnioną o czynniki behawioralne lukę płynności i oparte na niej limity struktury niedopasowania, analizę nadwyżki płynności i dostępnych źródeł finansowania, analizę stabilności i koncentracji bazy depozytowej, przegląd struktury wolumenowej i terminowej środków złożonych w Banku przez największych deponentów. Dodatkowo prowadzony jest monitoring realizacji planów sprzedażowych – kredytów i depozytów – w układzie poszczególnych linii biznesowych oraz przygotowywane są analizy symulacyjne. Prowadzona jest również analiza kosztów bazy depozytowej, zmierzająca do optymalizacji wielkości bufora płynnościowego i racjonalizacji wykorzystania narzędzi takich jak marża płynności i polityka cenowa.

Normy zewnętrzne obejmują nadzorcze wskaźniki płynności długoterminowej, wprowadzone uchwałą 386/2008 KNF, wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR) określony w Rozporządzeniu Delegowanym Komisji (UE) 2015/61 i wskaźnik stabilnego finansowania netto (NSFR) określony w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 oraz opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) nr 680/2014 i dokumentem bazylejskim dotyczącym NSFR.

Jako narzędzie wczesnego ostrzegania w ramach bieżącego nadzoru, co miesiąc sprawozdawane są dodatkowe wskaźniki monitorowania płynności określone w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2016/313. Dodatkowo Bank prowadzi dzienną analizę różnych wskaźników płynnościowych, dla których wartości poziomów ostrzegawczych są zdefiniowane w Awaryjnym planie płynności i pozwalają w sytuacji osiągnięcia poziomów ostrzegawczych na wprowadzenie działań zaradczych i przywrócenie bezpiecznej sytuacji płynnościowej Banku we wszystkich terminach.

Profil ryzyka płynności

W 2020 roku Bank utrzymywał bezpieczny poziom płynności finansowej. Posiadane środki finansowe pozwalały na terminowe regulowanie wszystkich zobowiązań Banku. Portfel najbardziej płynnych papierów wartościowych utrzymywany był na wysokim poziomie, który zabezpieczał w pełni ewentualny odpływ środków największych deponentów.

Rok 2020 był rokiem szczególnym ze względu na sytuacje pandemii COVID 19. Działalność Pionu ALMT skoncentrowana była dodatkowo na szczególnym monitorowaniu sytuacji płynnościowej Banku i zadbanie o płynne zarzadzanie rozliczeniami, dostępem Klientów do gotówki i zwiększeniem częstotliwości oraz zakresu raportowania sytuacji płynnościowej do kadry zarządzającej. Bank uczestniczył w działaniach wspierających walkę z pandemią poprzez zakup dodatkowych emisji obligacji rządowych oraz emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Na bieżąco były dostosowywane wewnętrzne modele oraz wewnętrzne ceny transferowe odzwierciedlające zarówno zmiany rynkowych stóp procentowych jak i zmiany w strukturze produktowej bilansu. Pion ALMT koordynował działania z liniami biznesowymi poprzez regularnie organizowane spotkania i konsultacje omawiające sytuację płynnościową i zachowania Klientów.

Na koniec 2020 roku Bank utrzymywał nadwyżkę płynności na poziomie 34,092 mld zł:

31.12.2020 31.12.2019

Środki na rachunku NBP (powyżej /poniżej rezerwy obowiązkowej) (424 506) (784 667)

Środki w innych bankach 555 289 526 595

Wysoko płynne papiery wartościowe 33 961 438 26 111 430

Nadwyżka płynności do 30 dni 34 092 221 25 853 358

Nadwyżka płynności uległa zwiększeniu w stosunku do końca 2019 r. głównie dzięki zgromadzeniu większej kwoty depozytów od Klientów niebankowych.

W okresie całego 2020 roku, w tym w szczególności na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank dotrzymywał wymaganych poziomów miar nadzorczych

31.12.2020 31.12.2019

M3 7,86 6,88

M4 1,26 1,28

limit 1,00 1,00

31.12.2020 31.12.2019 limit

Wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR) 181% 162% 100%

W 2020 r. Bank kontynuował optymalizację źródeł finansowania, której celem jest redukcja zbędnej, a jednocześnie kosztownej i mało stabilnej nadwyżki finansowania. W 2020 r. Bank utrzymywał znacznie zmniejszony poziom średnio i długoterminowych pożyczek od Grupy BNPP oraz jej spółek zależnych. Na koniec 2020 roku Bank pozyskał pożyczkę podporządkowaną z Grupy BNP do spełnienia wymogu MREL.

Stabilność źródeł finansowania Banku utrzymywała się przez cały 2020 r. na porównywalnym poziomie do poprzedniego roku

31.12.2020 31.12.2019

saldo stabilne (%) saldo stabilne (%)

długoterminowe pożyczki z Grupy 4 306 539 100% 1 882 064 100%

inne długoterminowe pożyczki 160 736 100% 219 971 100%

zobowiązanie z tytułu sekurytyzacji 1 390 318 100% 2 298 151 100%

detal 53 982 138 87% 50 449 843 90%

przedsiębiorstwa 35 634 383 83% 35 972 682 81%

podmioty finansowe 2 702 679 25% 2 456 769 25%

banki i inne niestabilne źródła 2 715 259 0,00% 567 689 0,00%

Razem 100 892 052 82,2% 93 847 169 84,8%

Zestawienie oczekiwanych – zgodnie z zawartymi umowami – wpływów i wypływów przedstawione jest w postaci kontraktowej luki płynności*

31.12.2020

Kontraktowa luka płynności Do 1 miesiąca 1-3 miesięcy 3-12 miesięcy 1-5 lat Powyżej 5 lat

Aktywa

Kredyty udzielone klientom 12 188 841 2 279 148 9 858 407 26 497 990 22 865 167

Dłużne papiery wartościowe 24 334 - 343 950 10 637 606 21 556 807

Lokaty międzybankowe 401 261 - - - -

Kasa i środki w NBP 2 997 364 - - - 484 302

Aktywa trwałe - - - - 2 553 563

Pozostałe aktywa 735 117 - - - 303 741

Zobowiązania pozabilansowe, w tym: 30 341 239 6 676 789 15 729 727 66 734 306 11 848 411

pochodne 12 802 413 6 676 789 15 729 727 66 734 306 11 848 411

Zobowiązania

Depozyty klientów detalicznych 48 840 356 2 464 997 2 548 526 128 054 204

Depozyty klientów korporacyjnych 34 283 223 811 015 453 448 79 318 201

Depozyty międzybankowe 2 715 259 - - - -

Pożyczki od instytucji finansowych 146 318 129 463 479 318 791 279 -

Kapitały i zobowiązania podporządkowane 659 391 - - - 15 616 904

Pozostałe pasywa 3 388 669 - - - -

Zobowiązania pozabilansowe, w tym: 52 729 877 6 657 014 15 744 740 69 383 577 11 951 839

pochodne 12 866 220 6 657 014 15 744 740 69 381 077 11 951 839

Razem należności 46 688 156 8 955 937 25 932 084 103 869 902 59 611 991 Razem zobowiązania 142 763 093 10 062 489 19 226 032 70 382 228 27 569 148 Luka płynności (96 074 937) (1 106 552) 6 706 052 33 487 674 32 042 843

W porównaniu do roku 2019 znacznie zwiększyła się wartość luki kontraktowej w terminie do 1m, co wynika z trzykrotnych obniżek stop procentowych w 2020 roku, a tym samym wpłynęło na strukturę produktową pasywów od Klientów – z depozytów znaczne środki zostały przesunięte na rachunki bieżące i oszczędnościowe. Bank określa profil zapadalności środków na rachunkach bieżących zgodnie z obowiązującymi w Banku modelami. Stabilność tych środków jest bardzo wysoka (84%-88% łącznego salda) ze średnim okresem zapadalności części stabilnych powyżej pięciu lat.

31.12.2019

Kontraktowa luka płynności Do 1 miesiąca 1-3 miesięcy 3-12 miesięcy 1-5 lat Powyżej 5 lat

Aktywa

W trakcie całego roku następowała poprawa sytuacji płynnościowej Banku. Ze względu na pandemię COVID-19 zainteresowanie kredytami słabło – niechęć do zaciągania zobowiązań w takiej sytuacji spowodowała praktycznie zatrzymanie akcji kredytowej w segmencie korporacyjnym i przyrosty głównie w segmencie detalicznym przede wszystkich na kredytach hipotecznych.

Dodatkowo fundusze pomocowe otrzymane przez firmy pozwoliły na częściowe lub całkowite spłaty zobowiązań niektórych firm.

Utrzymywał się wzrost środków klientów otrzymywanych w ramach programów pomocowych w związku z COVID-19. Cały czas podstawowym źródłem finansowania są środki pozyskane od Klientów niebankowych.