S z k o d l i w e d z i a ł a n i e c z y s t e j w o d y . O d d aw n a jest r z e c z ą zn a n ą , że w oda, za w iera ją ca w ię k sz ą ilo ś ć so li m in era ln y ch , n a d g ry z a b u d ow le, i to tak z w y cz a jn e , jak b eto n o w e, m niej n a tom iast jest w iad om em , ż e p o d o b n e d zia ła n ie w yw iera ta k że c z y s ta w o d a . W o d a taka ch ło n ie m ian ow icie b ardzo c h ciw ie so le , a z w ła sz c z a s o le w apnia, i to tern siln iej, im jest bardziej c zy s tą . N ajsilniej d zia ła ć zatem b ę d z ie w od a d esty lo w a n a , p ozb aw ion a w s ze lk ich so li, a tak że d e s z c z o w a , r ó w n ież u b o g a w p ołą czen ia m ineralne. W o d a taka w yw iera ró w n ież n a ustroje ży w e w p ły w szk o d liw y , a to d zięk i tej sam ej w ła sn o śc i, która w p ływ a u jem nie n a b u d o w le, t. j. dzięk i n iż sz e m u c iśn ien iu o sm o ty c zn em u w o d y w p orów n an iu z ciśn ien ie m , jakie pan uje w tk a n k a ch organ izm u . W od a c h em iczn ie c z y sta; w p ro w a d zo n a n p „ d o przew od u p o k a rm o w eg o , w sią k a tak g w ałtow n ie w śc ia n k i jelit, ż e te, p ęczn ie ją c n a d m iernie, pękają, p r z y cz em u le g a ją tak że r o zerw a n iu drobn e n a c z y n ia k rw ionośn e, c zy n ią c w ten s p o só b organ izm bardziej pod atny n a ew en tu a ln e z a k a ż en ia .
W edł. S c . e. V o y . S i.
P r z y ś p i e s z a n i e d o j r z e w a n ia
O W O C Ó W . O w o ce d o sta w ia s ię z w y cza jn ie na' ryn ek w sta n ie nap ól doj
rza ły m , g łó w n ie dla u n ik n ięcia g n icia , jakiem u tow ar dojrzały b ardzo łatw o u leg a . D o jrzew a n ie o sta te cz n e od b y w a się w sk ła d a ch , w k tó ry ch o w o c e leż ą p rzez d łu ż sz y c z a s , u leg a ją c p ew n ym zm ian om ch e m ic zn y m , d ec y d u ją cy m o o sta te c z n e m d ojrzen iu . S p o só b ten jest jednak c za s em n ie d o g o d n y ze w zg lęd u na n ie m o żliw o ść w y k o rzy sta n ia p om yśln ej kon ju n k tu ry sp rz e d a ż y w e w ła śc iw y m c z a s ie . T ę n ie d o g o d n o ść u s u w a , sp o só b p r z y śp ie sz a n ia d o jrzew a n ia, w p ro w a d zo n y n ied a w n o w ż y c ie p rzez H a r v e y ’a w S ta n a ch Z je d n o c z o n y ch . S p o s ó b ten p o leg a na tem , ż e d zia ła się na o w o c e e ty le n e m ( C i H J , g a z em , n a le żą c y m do w ęg lo w o d o ró w , p o łą c z e ń o r g a n icz n y c h , z ło ż o n y c h z w ę g la i w od oru . W p rak tyce p rzep row ad za się to w ten s p o só b , ż e ety len w p u s z c z a się w niew ielk iem stę że n iu (l°/oo) do k om ór o g r za n y ch n ie w y żej n iż do 20° C, a za w iera ją cy ch p o w ietrze i w y p ełn io n y c h o w o ca m i. D z ia ła n ie e ty le n u , jest tak s z y b k ie , ż e z ie lo n e cytryny- i b a n a n y
*) Z a w a rto ść p otasu d ec y d u je o z a sto so w a n iu le u cy tu , jako n a w o zu p o t a s o w eg o .
Rzeczy ciekawe. 4 2 5
4 2 6 Rzeczy ciekawe.
do 4 ty g o d n i; o k res o slry trwa o d 4 do 8 dni, rek o n w a lescen cja o d 8 — 10 dni.
B y w a ją zab u rzen ia n a stę p cz e, o sła b ie n ie se r c a etc. C h orob a k o ń c z y s ię pra
w ie z a w sz e w y zd ro w ien iem . Z e w z g lęd u n a d u że p o d o b ień stw o do g r y p y , c h o robę b a g ien n ą n a zy w a ją c z ę sto „letn ią g r y p ą “, jakk olw iek pod w zg lęd em ep i
d e m io lo g ic zn y m n ie m a z n ią n ic w sp ó l
n e g o .
P om im o ła g o d n o śc i przeb iegu , c h o roba b agien n a, w y stęp u ją c m a so w o , po
w od u je p rzy m u so w e b e zro b o cie w naj
g o r sz y m o k resie żn iw i o b cią ża z n a c zn ie fu n d u sze u b ez p ie cz en io w e, ma w ię c d o n io słe skutki n atu ry g o sp o d a rcze j.
W ed ł. N o w . sp oł.-lek . S k a r b y o c e a n d w . W śród su b - sta n cy j, z a w a rty ch w w o d zie m orskiej, znajdu ją s ię ró w n ież i m etale sz la c h etn e:
sreb ro i złoto. S reb ro w ilo ś c i m niej
szej : 10 m iligram ów na ton n ę w o d y , złoto w ilo ś c i w ięk szej: 5 0 m iligram ów n a ton n g w o d y .
M a sy w ód m o rsk ich o b licz a się na 1 3 8 X 1 0 16 tonn (1,380 000 000 000 000 000);
to też ilo ś ć zło ta (50 m iligram ów w 1 ton- n ie), w n ic h zaw arta, w y n o si 6 9 0 0 0 m il- jardów kg. G d y b y to zło to ro zd z ielić m ięd zy ca łą lu d zk o ść, lic z ą c ą , sk rom n ie biorąc, 1.500 m iljon ów g łó w , na jed n eg o c zło w iek a p rzy p a d ło b y 2 ‘/3 m 3 złota w a g i 46 .0 0 0 kg. P rzyjm u jąc c en ę m niej w ięcej 5 zł. za gram , w a rto ść teg o złota na o so b ę w y n io sła b y 2 4 0 m iljonów z ł.l
Ilo ść sreb ra w w o d zie m orskiej w y n o s i 13 3 0 0 m iljonów tonn, c z y li na jed n eg o m ieszk a ń c a zie m i p rzyp ad łob y 1,716.500 zł. po p r z elicz en iu na g o tó w k ę.
N iejed n ok rotn ie k u sz o n o się o z d o b y c ie ty c h sk arb ów . W A n g lji z a ło ż o n o n aw et o so b n e to w a rzy stw o m a ją ce na
c elu ek sp lo a ta cję m etali s z la ch etn y ch z m orza, jed n a k że k o szta b y ły tak w iel
kie, ż e ek sp lo a ta cja ta nie opłaciła się . v W edł. „L a N a tu re “.
H o d o w la s z c z u r a p i ż m o w e g o . W sp an iały rozw ój h od ow li sre b rn eg o lis a w K a n a d zie (a ta k że i w E u rop ie) z a c h ę c ił h o d o w c ó w do za jęcia się zk o lei sz c zu re m p iżm ow ym , k tó reg o lu - terk o je st w h an d lu c en io n e. H od ow la ro zw in ęła s ię b ard zo sz y b k o a za K an ad ą p o szła i E u rop a, sp ro w a d zo n o bow iem w ostatn ich c z a s a c h 74 par ty c h z w ie r z ą t; z n ic h 60 jest p r z ez n a c zo n y ch dla Fin landji a p o zo sta lem i m ają s ię p o d zie lić F ran cja i N ie m cy .
K a n a d y j s k ie b i z o n y . W iek XIX i p oczątek XX p rzy n ió sł k lęsk ę i om al ż e n ie zagład ę w span iałej fau n ie preryj A m e ryk i p ółn ocn ej z ręk i m y śliw có w , u z b r o jo n y c h w n o w o c z e s n ą broń palną. W śród z w ierzą t najbardziej w id o czn em b y ło sz y b k ie zn ik an ie b izo n a , k tó reg o ilo ś ć z m n iejsza ła się z roku na rok z za stra s z a ją c ą sz y b k o śc ią . A b y u ch r o n ić te tęp ion e nad m iern ie zw ierzęta o d z a g ła d y , rząd k an ad yjsk i stw o rz y ł dla n ic h s p e cjaln e teren y och ro n n e. D z ię k i rozu m n ej o p ie ce , w krótkim p rzecią g u c z a s u bi
z o n y tak się r o zm n o ży ły , ż e w parku n arod ow ym W ain w righ t zabrakło dla nich m iejsca, to też m u sian o n ad m iar ich p r z en ie ść do terytorjum A lb erta i do te- rytorjów p ó łn o cn o -z a c h o d n ich . W ten sp o só b , w roku 1925 przetran sp ortow an o 1134 sz tu k ; w r. 1926 — 2000 sz tu k ; w r. 1927 — 1934 sz tu k ; w rok u b ie ż ą cy m p rzesła n o k oleją 1200 dw u letn ich bizo n ó w do E d m o n to n i do A ta b a śk i.
Ilo ść b iz o n ó w , ż y ją c y c h na teren ach , dla n ich p r z ez n a c zo n y ch , o b liczają o b e c n ie n a 80 0 0 sztu k .