Specyfika procesu inwestycyjnego w sieć przesyłową

Inwestycje z zakresu rozwoju elektroenergetycznej sieci przesyłowej są przedsięwzięciami wysoce złożonymi, wymagającymi przeprowadzenia wieloaspektowych procesów formalno-prawnych oraz realizacji rozległych prac budowlano-montażowych obejmujących często terytorium od kilku do kilkunastu gmin.

Stopień skomplikowania koniecznych do podjęcia działań, obejmujących m.in. wymóg zachowania zgodności inwestycji z obowiązującymi dokumentami z zakresu planowania przestrzennego województw, spełnienie obowiązków wynikających z przepisów środowiskowych oraz budowlanych, a także mnogość koniecznych do przeprowadzenia postępowań administracyjnych powodują, że proces ten jest długotrwały i wymaga od jego uczestników dokładnego planowania działań na każdym jego etapie. Głównym wyzwaniem stojącym przed inwestorem jest konieczność respektowania oczekiwań i potrzeb szerokiej grupy interesariuszy, w tym samorządów, organizacji i społeczności lokalnych, a w szczególności właścicieli nieruchomości znajdujących się na trasie planowanych obiektów. Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, proces inwestycyjny, w szczególności w zakresie inwestycji liniowych, jest czasochłonny i obarczony licznymi ryzykami oraz czynnikami niezależnymi od PSE S.A., mogącymi wpływać na harmonogramy realizacji inwestycji, zakładane na etapie planistycznym.

Każda inwestycja przygotowywana jest przez OSP w sposób kompleksowy z uwzględnieniem analizy dopuszczalnych wariantów realizacyjnych, badaniem uwarunkowań terenowych jej realizacji i stopnia ewentualnej ingerencji w środowisko, a także określeniem potencjalnych trudności realizacyjnych. W odniesieniu do wybranych inwestycji rozwijających sieć przesyłową istnieje możliwość wykorzystania przepisów ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych. Ustawa ta, z uwagi na znaczenie realizowanych przez OSP inwestycji dla bezpieczeństwa funkcjonowania KSE, umożliwia przygotowanie i realizację budowy linii najwyższych napięć oraz stacji elektroenergetycznych w szczególnym trybie. Pozwala on na realizację inwestycji na terenach objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego bez konieczności przeprowadzania długotrwałych procedur ich zmiany, a także usprawnia proces pozyskiwania prawa do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane.

Całość prac budowlano-montażowych w ramach podejmowanych działań inwestycyjnych realizowana jest przez wykonawców wyłonionych w toku przeprowadzanych każdorazowo postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych. OSP, będący dysponentem środków publicznych, stosuje przy tym zasady pełnej transparentności podejmowanych działań.

3.12 Wpływ COVID-19

Liczne zmiany wywołane przez postępującą transformację sektora energetyki, to nie jedyne czynniki, które w ostatnich latach miały wpływ na funkcjonowanie KSE. Epidemia choroby COVID-19 wywołanej przez koronawirusa SARS-CoV-2, która rozpoczęła się w listopadzie 2019 r. w Chinach, a już 11 marca 2020 r. została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za pandemię, istotnie wpłynęła także na cały sektor energetyczny.

Wstrząs który pandemia wywołała w światowej gospodarce spowodował zachwianie łańcuchów dostaw w wielu sektorach oraz w pierwszym etapie gwałtowną redukcję aktywności gospodarczej. W połączeniu z ciągłą niepewnością co do najbliższej przyszłości, w pierwszych kilku miesiącach pandemii gwałtownie zmniejszyło się także zapotrzebowanie na szereg towarów na największych światowych rynkach.

Powyższe miało bezpośredni wpływ na funkcjonowanie sektora elektroenergetycznego. W 2020 r.

zapotrzebowanie na energię elektryczną w Polsce wyniosło 151,4 TWh. W porównaniu do roku 2019 było mniejsze o ponad 3,5 TWh netto. Szacuje się, że gdyby pandemia nie wystąpiła, roczne zapotrzebowanie w 2020 r. byłoby na poziomie z roku 2019. Ta redukcja zapotrzebowania na energię elektryczną wynikała w dużej mierze z wprowadzanych ograniczeń w działalności gospodarczej i aktywnościach społecznych, mających na celu powstrzymanie dynamicznie rosnącej liczby zachorowań na COVID-19.

Plan rozwoju sieci przesyłowej na lata 2023 – 2032 Dokument przedstawiony do konsultacji, marzec 2022 Ograniczenia te były wprowadzane oraz znoszone wraz z występowaniem kolejnych fal pandemii. Dlatego też w 2020 r. przeplatały się okresy, gdy zapotrzebowanie na energię elektryczną malało ze względu na obowiązujące aktualnie ograniczenia, z okresami z zapotrzebowaniem na poziomie sprzed pandemii.

W celu oszacowania wpływu pandemii COVID-19 na zapotrzebowanie na moc w KSE w 2020 r., porównano prognozę na rok 2020 z danymi historycznego zapotrzebowania w tym samym okresie. Prognozę na rok 2020 przygotowano przy użyciu danych klimatycznych z analizowanego okresu. Poniższy rysunek przedstawia średnią różnicę zapotrzebowania na energię elektryczną w kolejnych godzinach doby w dniu roboczym w roku 2020, odniesioną do prognozy dla tego okresu. Największy wpływ obostrzeń w działalności gospodarczej i aktywnościach społecznych, który miał miejsce między 14, a 18 tygodniem 2020 r. wpłynął na obniżenie zapotrzebowania o ok. 10%. Analizując jednak poziom zapotrzebowania na energię elektryczną za rok 2021, zauważalne jest istotnie odbicie i dążenie do powrotu do trendu wzrostowego z ostatnich lat sprzed pandemii.

Rys. 3-20 Średnia różnica zapotrzebowania w stosunku do prognozy w kolejnych godzinach doby w dniu roboczym w wybranych tygodniach 2020 r.

Tydzień 14 Tydzień 18

Plan rozwoju sieci przesyłowej na lata 2023 – 2032 Dokument przedstawiony do konsultacji, marzec 2022

Tydzień 26 Tydzień 30

Tydzień 32 Tydzień 34

Tydzień 36 Tydzień 38

Niepewność co do długofalowych skutków pandemii przyniosła także inne konsekwencje. Lata 2020 i 2021 charakteryzowały się istotną zmiennością cen paliw oraz cen energii elektrycznej. W roku 2020 ceny były na rekordowo niskim poziomie, po czym rosły do wcześniej niespotykanych wartości. Z perspektywy poszczególnych podmiotów sektora wytwórczego wyraźna zmienność cen nie stanowiła jedynego rodzaju zwiększonego ryzyka dla dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa na rynku energii elektrycznej. Spółki sektora wytwórczego musiały radzić sobie również z ryzykiem ograniczenia liczby pracowników niezbędnych do potrzymania ciągłości działania zakładów, jak i możliwych przerw w łańcuchu dostaw, mogących zaburzyć harmonogram zakładanej produkcji energii, prac remontowych i modernizacyjnych źródeł wytwórczych.

-14%

Plan rozwoju sieci przesyłowej na lata 2023 – 2032 Dokument przedstawiony do konsultacji, marzec 2022 Trwająca już drugi rok epidemia COVID-19 wpływa także na realizację projektów inwestycyjnych. Zarówno w 2020 jak i 2021 roku wykonawcy zgłaszali zachorowania na COVID-19 pracowników realizujących zlecone prace, co powodowało ograniczenie liczebności pracowników i związane z tym trudności z utrzymaniem harmonogramów. Rozwój pandemii COVID-19 w krajach producentów wpływał na opóźnienia produkcji, a tym samym opóźnienia terminów dostaw. Pandemia spowodowała także wydłużenie postępowań administracyjnych i sądowych, a tym samym wpłynęła na terminy poszczególnych działań z harmonogramów projektów i opóźnienia w realizacji całych projektów.

Epidemia COVID-19 przyczyniła się do powstania dodatkowego ryzyka ekonomicznego w procesie realizacji inwestycji. Umowy z wykonawcami zawarte w okresie obowiązywania stanu epidemii podlegają zapisom art. 15 r¹ Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r.

poz. 374 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z tymi zapisami zamawiający nie ma możliwości potrącenia kary umownej za zwłokę w wykonaniu harmonogramu prac z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Zamawiający będzie miał taką możliwość dopiero po upływie 90 dni od dnia odwołania stanu epidemii.

Doświadczenie roku 2021, tj. realne wykonywanie planów inwestycyjnych oraz adaptacja uczestników procesu inwestycyjnego do pracy w warunkach pandemii powoduje, iż niniejszy plan nie zakłada istotnego dalszego wpływu COViD-19 na system elektroenergetyczny oraz liczbę i harmonogram wymaganych projektów inwestycyjnych.

Plan rozwoju sieci przesyłowej na lata 2023 – 2032 Dokument przedstawiony do konsultacji, marzec 2022