Z dniem 01 stycznia 2012 wprowadzono w życie ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r.
0 wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2019r. poz. 1111 z późn. zm.).
Ustawa uregulowała w sposób kompleksowy zasadny wspierania rodziny, pieczy zastępczej 1 postępowania adopcyjnego. W ramach ustawy powołano organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej, którym mogła pozostać jednostka organizacyjna powiatu lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego zadania na podstawie art. 190 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
W Powiecie Szczecineckim, Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej zostało wyznaczone Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku, na podstawie zarządzenia Starosty Szczecineckiego nr 44/2011 z dnia 30.04.201 Ir.
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:
rodzina zastępcza:
a. spokrewniona - tworzą ja małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
b. niezawodowa - tworzą ją małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
c. zawodowa, w tym: zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego, zawodowa specjalistyczna rodzina zastępcza;
Piecza zastępcza zapewnia:
1. pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe - dążenie do przysposobienia dziecka, a w przypadku braku możliwości przysposobienia dziecka - opiekę i wychowanie w środowisku zastępczym;
2. przygotowanie dziecka do:
a. godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia,
b. pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki,
c. nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych;
3. zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych.
Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:
• traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
• zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
• zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
• zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
• zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
• umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba ze sąd postanowi inaczej.
Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
W roku 2019 zespół rodzinnej pieczy zastępczej realizował swoje zadania w zakresie rodzinnych form pieczy zastępczej poprzez:
1. Prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku w roku 2019 ponownie przeprowadziło kampanię informacyjną w zakresie rodzinnej pieczy zastępczej przy współpracy z lokalnymi instytucjami. Akcję promującą ideę rodzicielstwa zastępczego przeprowadzono w formie nadruku nowych ulotek, plakatów i kalendarzy, które zostały przekazane poszczególnym instytucją powiatowym. Ulotki rozpowszechniane zostały także podczas festynów organizowanych na terenie powiatu szczecineckiego. Informacja o poszukiwaniu rodzin zastępczych udostępniona została na stronie internetowej powiatu oraz facebooku Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku. Na co dzień, w jednostce PCPR w Szczecinku dwóch specjalistów pracy z rodziną informuje o warunkach jakie należy spełnić aby zostać rodziną zastępczą.
2. Kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinie o spełnieniu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej
3. Organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
Kandydaci na rodzinę zastępczą i rodzinny dom dziecka uczestniczą w następującym postępowaniu diagnostycznym:
Kroki- analiza sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które:
1. dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
2. nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
3. wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
4. nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
5. są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:
a. zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz
b. opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
c. przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
d. zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
• rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
• właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
• wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
e. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
f. W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
Powyższe okoliczności ustala się na podstawie przeprowadzonej przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej.
W roku 2019 przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku zostało przeprowadzonych 40 postępowań kwalifikacyjnych kandydatów na rodzinę zastępczą uwzględniających całościową analizę sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej.
Krok II - szkolenie
Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej, zawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej lub prowadzonego przez ośrodek adopcyjny. Kandydat może odbyć stosowne szkolenie, po otrzymaniu od organizatora rodzinnej pieczy zastępczej wstępnej akceptacji dokonanej po przeprowadzeniu analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej. W roku 2019 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzime w Szczecinku zorganizowało trzy szkolenia dla kandydatów na niezawodowe rodziny zastępcze, w których uczestniczyły 22 osoby.
Krok III- kwalifikacja
Na wniosek kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, posiadającego świadectwo ukończenia szkolenia, organizator rodzinnej pieczy zastępczej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata wydaje zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie ukończenia tego szkolenia oraz spełniania warunków, o których mowa w art. 42 ustawy.
W związku z ukończeniem szkolenia dla kandydatów na niezawodowe rodziny zastępcze, w roku 2019 wydano 16 zaświadczeń kwalifikacyjnych uprawniających do pełnienia funkcji niezawodowej rodziny zastępczej, świadczące o zakończonym procesie kwalifikowania kandydatów. Dodatkowo wydano 4 zaświadczenia kwalifikacyjne na prowadzenie rodzinnego domu dziecka, w związku ze złożonym wnioskiem dwóch zawodowych rodzin zastępczych i spełnieniem ustawowych warunków przez osoby zgłoszone.
4. Zapewnienie badań psychologicznych kandydatom do pełnienia funkcji rodziny zastępcze lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzime w Szczecinku w roku 2019 zatrudniło trzech psychologów diagnostów posiadających wykształcenie wyższe na kierunku psychologia oraz posiadających doświadczenie w poradnictwie rodzinnym.
W roku 2019 przeprowadzono 108 badań psychologicznych z uwzględnieniem rodzin zastępczych i kandydatów na rodziny zastępcze.
Wszystkie nowopowstałe rodziny zastępcze przeszły badanie psychologicznie pod kątem predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Ponadto, zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zabezpieczono potrzebę przeprowadzania co 2 lata takiego badania w stosunku do rodzin niezawodowych, zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka.
5. Organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego
W roku sprawozdawczym nie organizowano szkolenia dla dyrektorów placówek opiekuńczo - wychowawczych typu rodzinnego z uwagi na brak kandydatów.
6. Zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kompetencji, biorąc pod uwagę ich potrzeby;
W roku sprawozdawczym, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku zorganizowało następujące szkolenia mające na celu podnoszenie kompetencji osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą:
• Szkolenie pn. TBRI - Interwencja Relacyjna Oparta na Zaufaniu. W programie szkolenia przedstawiono wpływ historii dziecka na jego teraźniejszość i przyszłość; interpretację trudnych zachowań dziecka; poznanie właściwych metod reagowania w sytuacjach trudnych i kryzysowych; poznanie nowych sposobów bycia z dzieckiem
• W ramach projektu Akademia Rodzica Zastępczego przeprowadzenie warsztatów pn.
„Sytuacje kryzysowe w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży”. Warsztaty dwudniowe przeprowadzone na terenie Darłówka w ramach współpracy z Urzędem Marszałkowskim Woj ewództwa Zachodniopomorskiego.
• Warsztaty pn. Prawa i Obowiązki Wynikające z Umowy Zlecenie. W programie warsztatów przewidziano takie zagadnienia jak: obowiązek aktualizacji sytuacji zawodowej zleceniobiorców, warunki przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ubezpieczenie grupowe, analiza indywidualnego przypadku;
• Warsztaty pn. Dzielnicowy Bliżej Nas. W programie przewidziano przedstawienie zadań funkcji dzielnicowego, ale również poruszenie problemów z zakresu rodzinnej pieczy zastępczej w celu uzyskania jak najlepszych wspólnych efektów pracy.
• Warsztaty pn. Uprawnienia wynikające z dodatkowego ubezpieczenia grupowego, adresowane do zawodowych rodzin zastępczych.
• Warsztaty prowadzone z Sędzią Sądu Rejonowego w Szczecinku w celu omówienia roli rodziny zastępczej w postępowaniu sądowym, urlopowania dziecka do domu rodziców biologicznych, obowiązku alimentacyjnego, w celu wypracowania pożądanych standardów postępowania.
4. Zapewnienie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinna pieczę zastępczą, w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych.
5. Organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy.
W roku 2019. w ramach pomocy dla rodzin zastępczych zorganizowano następujące formy wsparcia:
• Zorganizowano grupę wsparcia, której osobą prowadzącą jest psycholog. Spotkania odbywały się jeden raz w miesiącu po 2 godziny zegarowe. Grupa ma charakter tematycznych spotkań, wynikających z potrzeb rodzin zastępczych.
• W przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzący rodzinny dom dziecka, piecza zastępcza nad dzieckiem została powierzana rodzinie pomocowej. W roku 2019 podpisano osiem umów z rodzinami pomocowymi zabezpieczając tym samym pieczę nad 13 małoletnich dzieci.
• W roku 2019, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku współpracowało z 5 wolontariuszami w celu wsparcia rodziny w bieżącej opiece nad dzieckiem, organizacji czasu wolnego, pomocy przy odrabianiu prac domowych.
• Skierowano 20 dzieci przebywających w rodzinnych formach pieczy zastępczej na nieodpłatny wypoczynek letni do Rzeczki w terminie 25.07-03.08.2019r.
• Zawarto porozumienie w sprawie bezpłatnego korzystania przez rodziny zastępcze i ich dzieci z domu szkoleniowo - wypoczynkowym dla dzieci i młodzieży w Kołobrzegu prowadzonego przez Ewangeliczny Związek Braterski w Szczecinku. Wypoczynek został zaplanowany w trzech turnusach. Na wypoczynek zostało skierowanych 8 rodzin z dziećmi, w tym 34 osoby.
• Zorganizowano „Dzień Rodzicielstwa Zastępczego”, który odbył się na Ranczu Panderossa we Owdzie Wielkiej, gdzie uczestnicy mieli możliwość skorzystania z ciepłego poczęstunku, wypieków domowych, zabawy z dziećmi przy muzyce z animatorami zabaw.
• Zorganizowano spotkanie przedświąteczne skierowane dla zawodowych rodzin zastępczych i prowadzących rodzinny dom dziecka w celu wyróżnienia tej grupy zawodowej i podziękowania za kolejny rok współpracy.
• Zorganizowano spotkanie zespołu rodzinnej pieczy zastępczej z uwzględnieniem w szczególności wolontariuszy, w celu podziękowania i umocnienia kadry współpracującej bezpośrednio z rodzinami zastępczymi.
6. Współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności ośrodkami pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku w swojej codziennej pracy na rzecz rodzinnej pieczy zastępczej współpracuje z następującymi podmiotami:
• Sądem Rejonowym w Szczecinku i ich organami pomocniczymi tj. kuratorami rodzinnymi
• Prokuraturą Rejonową w Szczecinku
• Ośrodkami Pomocy Społecznej na terenie Powiatu Szczecineckiego
• Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną w Szczecinku
• Szkołami na ternie Powiatu Szczecineckiego
• Ośrodkami Zdrowia, mającymi na celu rozpoznanie oraz zapewnienie przyjętemu do pieczy zastępczej dziecku niezbędnych badań lekarskich
• Parafią rzymskokatolicką pw. Ducha Świętego w Szczecinku
• Bursą im. Stanisława Kostki prowadzona przez Caritas Diecezji Koszalińsko - Kołobrzeskiej, z której korzystają przede wszystkim dorośli wychowankowie rodzinnym form pieczy zastępczej, wspierając ich w procesie usamodzielnienia
• Ewangelicznym Związkiem Braterskim w Szczecinku, którego zwierzchnikiem jest przewodniczący Rady Starszych Pan Ludwik Skworcz. Współpraca ww. związku polega na udostępnieniu całego obiektu ośrodka szkoleniowo - wypoczynkowego w nadmorskim kurorcie dla rodzin zastępczych.
• Publicznym Ośrodkiem Adopcyjnym w Koszalinie
• Koalicją na Rzecz Rodzinnej Pieczy Zastępczej
7. Zapewnienie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinna pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej.
8. Zapewnienie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinna pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego
W celu zapewnienia specjalistycznego poradnictwa i terapii, a także pomocy prawnej, w roku sprawozdawczym PCPR współpracowało z psychologami, których główną rolą było wsparcie indywidualnej sytuacji dziecka i rodziny. Współpracowano również z prawnikiem z zakresu prawa rodzinnego. W związku z tym, odnotowano 411 porad specjalistycznych na wniosek rodzin zastępczych.
9. Dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej.
Na podstawie art. 130 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje oceny sytuacji dziecka na posiedzeniu z udziałem:
• rodziny zastępczej;
• pedagogiem;
• psychologiem;
• właściwym asystentem rodziny;
• przedstawicielem ośrodka adopcyjnego;
• koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej;
• rodzicem dziecka, z wyjątkiem rodziców pozbawionych władzy rodzicielskiej
Do udziału w posiedzeniu zespołu mogą być zapraszani inni przedstawiciele jak:
przedstawiciele sądu, ośrodka pomocy społecznej, policji, służby zdrowia, instytucji oświatowych oraz organizacji społecznych.
Okresowa ocena sytuacji dziecka przeprowadzana jest nie rzadziej jak co 3 miesiące przypadku dzieci poniżej 3 roku życia oraz nie rzadziej jak co 6 miesięcy w przypadku dzieci powyżej 3 roku życia.
W roku sprawozdawczym, w stosunku do wszystkich dzieci przebywających w pieczy zastępczej przeprowadzono ocenę sytuacji dziecka zgodnie z ustawowymi terminami.
10. Zapewnienie koordynatorom rodzinnej pieczy zastępczej szkoleń mających na celu podniesienie ich kompetencji.
W celu podniesienia kompetencji koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej zapewnia się indywidualne wsparcie specjalistów pracy socjalnej oraz udział w szkoleniach równoległych z zapewnieniem szkoleń dla rodzin zastępczych. Dodatkowo koordynatorzy podnosili swoje kompetencję we własnym zakresie, według napotkanych trudności w rodzinie zastępczej.
11. Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną w celu poszukiwania dla nich rodzin przyspasabiających.
W roku 2019, do Publicznego Ośrodka Adopcyjnego w Koszalinie zostało zgłoszonych 13 dzieci z uregulowaną sytuacją prawną, pozwalającą na rozważenie zasadności zakwalifikowania dziecka do przysposobienia.
Liczba rodzin w zestawieniu z liczbą dzieci w rodzinnej pieczy w roku 2019
Rodziny zastępcze Liczna rodzin Liczba dzieci
Spokrewnione 81 110
Niezawodowe 27 39
Zawodowe 5 22
Rodzinny do dziecka 8 74
Razem -i 121 245
“ ,.<1 V '
Rotacja dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 roku
Rodziny zastępcze Liczba dzieci
Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej po
raz pierwszy
Liczba dzieci, które opuściły rodzinę
zastępczą
Spokrewnione 110 19 18
Niezawodowe 39 14 7
Zawodowe 22 9 13
Rodzinny dom dziecka 74 22 12
Razem 245 64 50
Przyczyny rotacji dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 roku
Przyczyny opuszczenia przez dziecko rodziny
zastępczej
Spokrewnione Niezawodowe Zawodowe Rodzinny dom dziecka
Powrót dziecka do domu rodzinnego
4 2 3 6
Umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej
3 1 5 1
Umieszczenie dziecka w placówce
0 0 1 0
Adopcja 0 0
i
3 0
Usamodzielnienie 11 4 1 5
Razem 18 7 13 12