za-te p zarówno d o b r a n ia -w łaściw ego ję z y k a r e p r e z e n t a c ji w iedzy ęk sp ertó w , J
ja k i r o z s z e r z e n ia r e g u ł w nioskow ania lo g ic z n e g o w t a k i sp o só b , by s t a ł o
s i ę m ożliw e k o r z y s ta n ie z w iedzy c z ą s tk o w e j lu b n i e w p e łn i zw eryfikow a
n e j , Komputerowe system y d o rn d cz o -d ecy z y jn n budowane w p r a k ty c e nogą w różnym s to p n iu s p e łn ia ć t r z y p op rzed n io cfon aułow an e z a ł o ż e n i a . L ic z n e
system y t e j k la s y nazywane p rz e z ic h twórców "e k sp erto w y m i" w i s t o c i e rz e c z y m ają ty lk o n ie k t ó r e c e c h y 3 E , d la t e g o o SE można t e ż m ó w ić.jak o 'o pew nej w s p ó łc z e s n e j t e n d e n c ji rozw ojow ej systemów d o ro d o z o -d e c y z y jn y ch ,
n i e k o n ie c z n ie i n i e w każdym przypadku z r e a liz o w a n e j w p e ł n i ,
Z k o n str u k c y jn e g o punktu w id z e n ia SE pow in ien zaw ie ra ć s z e r e g modu
łów -fu n k c jo n a ln y c h !
e / u rz ą d z e n ia zew n ętrzn e d la wprowadzania i wyprowadzenia d an ych ,
b / moduł k o m u n ik a c ji m iędzy system uc i użytkow nikiem /MKU/,
o / moduł a n a liz y l o g i c z n e j zapytań i p rzy g otow an ia odpow iedzi /K A I/ ,
d / moduł z a rz ą d z a n ia b a z ą w iedzy /k'ZE.7/,
e / pam ięć językow ą / P J / i pam ięć grom adzącą bezę w iedzy / E l / .
Ogólny schem at SE p rze d staw io n o na r y s . 1 , / s t r . 2 1 1 /
k'KJ j e s t p o łączo n y b ez p o śred n io z P J , g d z ie przechowywany J e s t zarów
no s ło w n ik , j a k i r e g u ły g ram atyczne ję z y k a k o m u n ik a c ji między systemem i u żytkow nikiem , Vi podobny sposób ¡/ZIM s t e r u ją c y p ro cesam i tw o rz en ia s t r u
k tu r danych z a w ie ra ją c y c h w iedzę e k sp ertó w , a k t u a l i z a c j i s t r u k t u r , i c h l o g icz n e g o w ią z a n ia i w yszukiw ania dan ych , p o łączo n y j e s t z EV, KAL, umie
szczo n y m iędzy i!KU 1 UTBIi s p e łn i a kluczow ą r o l ę w stero w a n iu procesem w nioskow ania lo g ic z n e g o , k tó re g o celem j e s t z o a l e z i e n ie . "se n so w n e j" od
pow ied zi na p y to n ie p o staw io n e p rzez uży tkow nik a.
Z w yżej p r z y to c z o n e j c h a r a k t e r y s t y k i modułów fu n k c jo n a ln y c h SE wyni
k a , że budowa t a k ic h systemów n a s tr ę c z a s z e r e g problemów , zarówno natury
n au kow ej, Jo k i t e c h n i c z n e j. Po problemów naukowych można w s z c z e g ó ln o ś c i z a l i c z y ć :
1 / O pracow anie podstaw kom puterowej a n a liz y s k ła d n io w e j i sem an ty cz
n e j zdsń ję z y k a n a tu r a ln e g o o ra z żenad generow an ia zdań poprawnych ję z y
kowo d s e n e n ty c z o le ;
2 / O pracow anie zasad r e p r e z e n t a c ji w ied zy o d n o s z ą c e j n ię do wybra
nych d z ie d z in przedm iotow ych;
3 / O pracow anie zasad komputerowego w oponagania procesów wnioskowa
n ia lo g ic z n e g o o p a rte g o na n ie p e łn y c h lu b n i e w p e ł n i w iarogodnych p rz e
s ła n k a c h o ro z proceeów a n a li z y o p i n i i e k sp e rtó w ;
4 / O pracow anie efek ty w n y ch metod lo g ic z 'n e g o z a rz ą d z a n ia bazam i w ie
d z y , u w z g lę d n ia ją c y c h w y soki s t o p ie ń z ło ż o n o ś c i s t r u k t u r d an ych , ro z p r o s z e n ie p r z e s tr z e n n o zasobów in fo rm a c y jn y c h i t p .
E n le ż y zauw ażyć, i e n ie k t ó r e sp o śró d wym ienionych tu problem ów ,
zw ła ą z c z a ^ d o o sz ą c e s i ę do pp. 1 / i 2 J, n i e mogą być w p rost adoptowane z l i t e r a t u r y , l e c z muszą być rozw iązyw ane z uw zględ nieniem s p e c y f i k i o k r e ś lo n e g o ję z y k a e t n ic z n e g o i w y b ra n ej d z ie d z in y zastosow ań S E .
/ 'fć ró d problemów te c h n ic z n y c h zw iązanych z budową SE można p r z y k ła dowo w ym ienić i
- o r g a n i z a c ję d o stęp u i sz y b k ie g o w yszukiw ania danych w P J , - o r g a n iz a c ję z a rz ą d z a n ia E J na p o zio m ie logiczn y m i fiz y c z n y m ,
- o r g a n iz a c ję w io lo d o a tęp u i zd aln eg o d o stęp u do baz ro zp ro szo n y ch / w ł ą c z a ją c w t o ró w n ież problem y o ch ro n y baz w iedzy p rzed n ieu p ow ażn io
nym d oetęp em / i t p i
Budowa SE wymaga, j a k w id a ć , u d z ia łu s p e c ja li s t ó w o d ość z r ó ż n ic o wanych k ie r u n k a c h k w a l i f i k a c j i . O z n a c z e n iu , j a k i e p rz y w ią z u je a lę na
ś w ie c io do te g o k io ru n k u zastoso w ań in f o r m a ty k i n ie c h św iad czy r o s n ą c a l i c z b a p u b l i k a c j i on te m at SE z g ła s z a n y c h c a k o l e jn e m iędzynarodowe kon
f e r e n c j e naukowe " s z t u c z n e j i n t e l i g e n c j i " ! T o k io / 1 9 7 9 / - 1 5 , V ancouver / 1 9 3 1 / - ? 0 , K e r ls r u h e / 1 9 8 J / - o k . 6 0 i t d . Z a in te r e s o w a n ie t ą problem a
ty k ą w k r a ja c h s o c ja l i s t y c z n y c h z n a la z ło w yraz m .i n . w d z i a ł a l n o ś c i ę a a i ,
a j l "Uaukowe Problem y T e c h n ik i O b lic z e n io w e j" Akadem ii Nauk E S , n z w ła o z -
c z a j e j grupy r o b o c z e j R C -1 8 , k t ó r e j s ta ra n ie m w 1904 r . z o s t a ł p rz y g n ie *
wany o b sz ern y m a t e r ia ł p rzeglądow y d o ty c z ą c y sta n u zaaw ansow ania p ra ć w
.d z ie d z in ie S E f i l ] . K o r z y s t a ją c z te g o m a t e r i a łu , j a k ró w n ie ż z inn ych
przykładow o w ybranych SE z różn ych d z ie d z in zasto so w a ń , « a r t o tu zwró
c i ć uwRgę, że system y t e z o s t a ł y stw orzono d la d ość wąsko o k r ę ć lo o y c h
\ ' '
d z ie d z in p rz o d a io to w y ch , a ta k ie ; na t o , « e n ie w s z y s tk ie on e 2 ip e w n ie ją - kom u n ikację z użytkow nikiem w ję z y k u n aturalnym / t j , e tn ic z n y m /* Z d ru - J j l c J s tr o n y w arto t e ż .zauw ażyć, że system y t e z re a liz o w a n o na b e z ie
d oćć ła tw o d o stęp n y ch środków te c h n ic z n y c h * '
l * R e p r e z e n ta c ja w iedzy w sy s te m ie koraputerowyer
V p op rzed n io przytoczonym o k r e ś le n iu SE u ż y liśm y niesprecyzow an ogo d otąd term in u "b a z o w ie d z y ". « n s tu r e ln jr sposób nasuwa s i ę p y t a n ie , cz y
o zn acza on c o ś inn ego n iż "b a z a danych" - term in pow szechn ie ju ż *.v i n f o r -
a a t y c e używany* Kim na to odpowiemy, w yjaśnim y wpierw se n s b a r d z i e j p o d s-
tewowego ta n a i nu "w ie d z a ", ‘»Tdąlka E n c y k lo p e d ia Pow szechna F.VÑ tłu m a cz y go ja k n a s t ę p u je t '"WIEDZA, w szerokim s e n s ie o g ó ł t r e ś c i u trw alon y ch w uraył- ln lu d z k im , będ ących wynikiem kumulowania dośw iadczeń o ra z p ro c e s u u cze
n ia s i ę / * • * / . 7/ węższym z n a cz e n iu p o ję c i© "w ." o b e jm u je w a z o lk tę w lad b -
j o f c i z d o b y te p rz e z c z ło w ie k a w k o n f r o n t a c ji z obiektyw n ą r z e c z y w is to ś c i ą , a w ięc zarówno w iadom ości wmontowane w- r e f l e k a j ę t e o r e t y c z n ą , j a k i w iadom ości n i e o b ję t e t ą r e f l e k s j ą , a n ie z b ęd n e d la k a ż d e j p r a k ty c z n e j U l a ł a l o o ś c i c z ło w ie k a / w , u t y l i t a r n a / ” * P rz e z "b a z ę w iedzy" będzieray
zniem ro z u m ie li z b ió r zapisów u trw alon ych zg o d n ie z pewnej kon w encją j ę zykową, k tó ry c h t r e ś c i ą ną elem en ty w iedzy d o t y c z ą c e j o k re ślo n e g o o b sz a
ru przedm iotow ego, ¿ © c li b ^ rę w iedzy uzupełnim y o mechanizmy d o stęp u do - n i e j , a k t u a l i z a c j i i w yszukiw ania zapisów przechowywanych w b a z i e , to
■ r?k otrzym any system nazwiemy "bankiem w ie d z y ", Eankiem w iedzy je s t r n ,i n , lzłdp b i b l i o t e k a naukowa, n e s je d n a k i n t e r e s u j ą g łó w n ie skon pu t »ryżow ą- r.e b a n k i w ie d z y , w k tó ry c h baza w iedzy J e s t u trw a lo n a na n o śn ik a ch maszy
nowych, B ó ż n ic a m iędzy b a z ą danych i b e z ą w iedzy j e s t p r o s t ą kon sek w en cją
r ó ż n ic y m iędzy "danym i" i " w ie d z ą " . D ane, to in f o r m a c je wyrażono w p o s t a
c i zakodow anej i sfo rm a to w a n e j, p rz y sto so w a n e j do cyfrow eg o p r z e tw a r z a n ia ,
194
M ó ry c h z n a c z e n ie / t r cii/ j e s t wprawdzie zr.aoa uży tkow nik ow i, a l e n ie J e s t t r a n a pod uwagę w fo rm a ln y c h p ro c e s a c h komputerowego p r z e tw o r z e n ia .
I n f o r m a c je / z a p i s y / przechowywane w b a z ie w iedzy n ie t y l k o od n oszą s i ę do o k r e ś lo n y c h fragm entów r z e c z y w i s t o ś c i , l e c z te k ż e Bą o c e n ia n o z pun
k tu ic h zgp d n oóci z r z e c z y w i s t o ś c i ą , a p o w iązan ia m iędzy n ic r ii o d zw ier
c i e d l a j ą z w ią z k i zach o d z ą ce w r z e o z y w in t o i c i. Eazp danych można zatem uważać z a [szczeg óln y przy p ad ek b a z y w iedzy od n o szący nip do t a k i e j s y tu
a c j i , w k t ó r e j w ied za o o b s z a r z e przedmiotowym o g r a n ic z a s i ę do fak tów d a ją c y c h s i ę w z g lęd n ie ła tw o e k la s y fik o w p ć lu b sp aro m etry zo w eć. '.'a k ia
f a k t y można zekodowai p rz y pomocy p ro e ty c h s t r u k t u r d an y ch : re g u la r n y c h
ja k w e k to r y , m a c io r z e lu b t a b l i c e lic z b o w e o u s ta lo n y c h r o z m ie r e c h , a lb o p ó łr e g u la r n y c h ja k re k o rd y utw orzone z w a r to ś c i atry b u tó w o re z utw orzone z rekordów p l i k i , m iędzy k tó ry m i mogą występować p ow iązan ie lo g ic z n e
U , * 3
. Następnym krokiem w o p i s i e fak tów od n oszących s ip do u s t a -ló n e g o o b sz o ru przedm iotow ego mogłoby, być u ż y c io do te g o c e lu s p e c j a l n i eutw orzonego ję z y k a " n a tu r a liz o w a n e g o " , t j . o p a rte g o no s ło w n ic tw ie z a
cz e rp n ię ty m z ję z y k a e t n ic z n e g o . Takim ję z y k ie m , o ro z sz e rz a ln y m sło w n i
c t w ie , n o ż e być ję z y k ałów kluczow ych lu b kod sem antyczny utw orzony na wzór t e g o , J a k i stw orzono do b i b l io g r a f i c z n y c h opisów dokumentów Ł 3 ,A 3 3 •
',7ym leniono tu m o ż liw o śc i i p ro p o z y c jo nie w yprow adzają n a s je d n a k pcze pew ien s z c z e g ó ln y , n ie c o s t a ty c z n y sp osób w id z e n ie r z e c z y w i s t o ś c i ja k o
z b io r u " fa k tó w " pow iązanych p r z y pomocy m n ie j lu b b a r d z i e j z ło ż o n y ch r e
l a c j i . N ie k tó rz y a u to r z y n azyw ają te n sp osób w id z e n ia r z e c z y w is t o ś c i "d e k laraty w n y m ", w o d r ó ż n ie n iu od sposobu "o p e ra ty w n e g o ", o którym powiemy'
n iie j / [2.3 > P. 3.3.2/.
Podstawowy sp ó r o t o , ozy r z e c z y w is to ś ć j e s t c ią g ie m n a s tę p u ją c y c h
po s o b ie "a to n ó w ", c z y r a c z e j cią g ły m procesem p rz e m ia n , w spC3Ób o s t a t e c z n y b ę d z ie r o z s t r z y g n ię t y p rz e z d a ls z y ro zw ó j f i z y k i . "! o d n ie s ie n iu do 3E ma .on je d n a k ta k ż e wymiar p ra k ty c z n y s i d z i e o t o , c z y i w ja k i c h wa
ru n k ach r e j e s t r a c j a " f a k t ó w " , a w ię c m n ie j lu b b a r d z i e j w ie ro g o d n io
stw ierd z o n y ch stanów r z e c z y w is t o ś c i , p rz e d sta w ia j ą nem w y s ta r c z a ją c o
d o k ła d n ie , aby nn t e j- p o d s t s w i c b y ło m ożliw e podejm ow anie tr e f n y c h d e cy
z j i . Odpowiedź no to p y tn n ie n i c j e n t je d n o z n a c z n e , z a l e ż y bowiem od tempa zmian zach o d zący ch w opisyw anych o b ie k t a c h i od t e g o , c z y podejm o
wano d e c y z ja B a ją wpływać na dynam ikę p ro c e n iw , c z y ty lk o in te r p r e to w a ć
lu b korygow ać a*-an ch w ilo w y . Byneraiczny o p i s r z e c z y w is t o ś c i ja k o b a r d z i e j z ło ż o n y p ow in ien być zatem stosow an y ty l k o w ted y , gdy j e s t to k o n ie c z n e .
Ja k k o lw ie k każdy obserwowany w n a tu r z e p r o c e s s p e ł n i a ją c y o g ó ln e warunki c i ą g ł o ś c i można z dow olną d o k ła d n o ś c ią o p is a ć w p o s t a c i s e k w e n c ji je g o
stanów ch w ilo w y ch , t o je d n a k t a k i o p is w w io lu p rzy p ad k ach j e s t m ało
u ż y te c z n y , k ie d y w g r ę w chodzą wym ierne k o s z t y o p is u lu b przechow yw ania
in f o r m a c ji o p r o c e s i e . O znacza t o , i i p o d e jć c ie d e k la ra ty w n e n ie t y l e z p rzy czy n z a s a d n ic z y c h , co p rag m aty czn y ch , n io w y d aje s i ę n a jw ła ś c iw s z e
w ted y , gdy w SF; zam ierza s i ę p r z e d s ta w ić w ied zę o o b ie k t a c h dynam icznych ,
a p y t a n ia k iero w a n e do SE p rz e z użytkow ników nogą d o ty c z y ć p rz w id y w a n e
go zach ow an ia s i ę o b iek tó w w o k r e ś lo n y c h w aru n kach, zach o d zący ch w n ic li
p ro c esó w , a lb o param etrów c h a r a k te r y z u ją c y c h i n t e g r a l n i e w ła ś c iw o ś c i t a
k ic h p ro c e s ó w , "' t a k ic h p rzy p ad k ach w iedza o danym o b s z a r z e p rz e d m io to wym powinno r a c z e j m ieć p o s ta ć układów równań fu n k c jo n a ln y c h o p is u ją c y c h
zach o w an ie s i ę o b ie k tó w , programów sy m u lu ją cy ch tn k i o z p c h o c a n ic s i ę ,
algorytm ów p o stęp o w a n ia u m o ż liw ia ją c e g o u d z i e l e n i e odp ow iedzi na k o n k re
tn e p y ta n ia d o ty c z ą c e o b ie k tó w , czy w r e s z c ie - og ó ln y ch z a le c e ń m etodo
lo g ic z n y c h u ła t w ia ją c y c h z n a l e z i e n ie t a k i c h od p ow ied zi. T a k ie w ła ś n ie
'p o d e jś c ie do o p is u r z e c z y w i s t o ś c i o k r e ś l a s i ę o ia n c n p o d e jś c i a p ro ced u r a l n e j . J e g o p ra k ty c z n o r e a l i z a c j a w sy stem ach komputerowych wymaga
s i ę g n i ę c i a poza r e p e r t u a r p r o s ty c h s t r u k t u r d an ych . Pożąd ane n tru k tu ry
danych powinny o d z n a c ia ć s i ę n a s tę p u ją c y m i w ła ś c iw o ś c ia m i:
a / e lem en ty s t r u k t u r powinny być przyporządkow ane elementom o p isu
r z e c z y w i s t o ś c i w u j ę c i u d e k leraty w n y n lu b p ro ced u ra ln y m , a ic h r e p e r t u
a r p o w in ien być r o z s z e r z a l n y sto s o w n ie do p o t r z e b u ży tk o w n ik a!
h / z w ią z k i s t r u k t u r a ln e , powinny odporriedać związkom r e a l n i e w y s tę
pującym w ś w ie c i e rz e cz y w isty m l u b związkom lo g ic z n y m , w ynikającym z
196
-fo rm a ln y c h w ła ś c iw o ś c i p r z y ję t e g o m odelu o p is u r z e c z y w i s t o ś c i ; r e p e r t u a r
t a k ic h związków pow inien być ta k ż e r o z s z e r z a l n y j
’ o / s t r u k t u r y powinny być r o z s z e r z a ln e r c k u r e n c y jn i e w g ó rę i w d ó ł ,
t j . powinno być m ożliw e d e fin io w a n ie elem entów s t r u k t u r wyższego p o z io
mu p rz e z s t r u k tu r y poziomu n iż s z e g o j
d/ powinno być m ożliw e w a r to ś c io w a n ie lo g ic z n o elem entów s t r u k t u r
o ra z związków .s tr u k tu r a ln y c h , a p o ć re d n io - i c a ły c h s t r u k t u r .
O g r a n ic z e n ia t e c h n ic z n e s p r a w ia ją , że n i e dysponujem y o b e c n ie s y s temami r e p r e z e n t a c j i w iedzy.w kom p u terach , k tó r o w p e ł n i odpow iadałyby
w szystk im w y żej przytoczonym z a ło ż e n io m . S z e r e g ro z w ią z a ć o p isa n y c h w l i t e r a t u r z e s p e łn ia je d n a k to z a ło ż e n ia p r z y n a jm n ie j c z ę ś c io w o . N iż e j
p rzedstaw im y w ogólnym z n r y s ię dwa t a k i o ro z w ią z a n ia .
N o m y / a n g . f rem e s / i :. K in s k y 'e g o . Z fo rm a ln e g o punktu w id zeąio
ramę j e 3 t s t r u k t u r ą o n a s t ę p u ją c e j p o s t a c i !
^ ~ ^
v-j
» ^ v2 * ^ 2 ^ 11 * * 1p rzy czym : i J e s t id e n ty fik a to r e m ram y, k j e s t u s t a lo n ą l i c z b ą n a t u r a l -I
n ą , a uporządkowane p a ry typu ,g ^ )> nazywamy te rm in a la m i ram y. Każdy
t e r m in a l utw orzony j o s t z nazwy /'<x/ i z a w a r to ś c i /c^ / • Z a w a rto ś c ią t e r m in a la może b y ć : a / i d e n t y f i k a t o r i n n e j r a n y , b / i d e n t y f i k a t o r i n n e j r a my wrnz z warunkami o g r a n ic z a ją c y m i je g o u ż y c ie lu b c / warunek, o g r a n ic z a
ją c y lu b p ro c e d u ra t e s t u j ą c a . Ja k o p rz y k ła d ramy możno p rz y to c z y ć n a s t ę p u ją c ą s t r u k t u r ę :
f = [ L I T ; < v A,g A> , < v E ,g B> , . . . , < v 2 , e z > ]
p rzy czym L I T , ..,v7 są pewnymi form aln ym i nazw srai, n a to m ia s t g , , g , , , . s ą pewnymi t o s t a m i, k t ó r e p o z w a la ją o c e n ić , od p ow ied n io, ozy
pew ien obserwowany znak g r a f ic z n y J e s t symbolem l i t e r y A , B , . . . , Z . Tok
o p is a n a rama p r z e d s ta w ia w iedzę o s p o s o b ie rozpozn aw ania l i t e r a l f a b e t u .
O dpowiednikiem t e j w ied zy w u j ę c i u deklaratyw nym b y łb y z b ió r wzorców p o -
sz c z e g ó ln y c h l i t e r u n o ż liw ia ją o y ro z p o z n a n ie znaku p rz e z je g o k o le jn e
porów nywanie z w zorcam i.
77 przypadku szczególn ym "p r o c e d u r a t e s t u ją c a " w y s tę p u ją c a ja k o z a w a r to ś ć te r m in a la n o ż e być sprow edzone do je d y n e j d o p u s z c z a ln e j w a r to ś
c i w y n ik ow ej, skąd w y n ik a , że rem a może w sp osób e k s t e n s jo n a ln y d o f i n i o - waó z b io r y sk o ń c z o n e , lio ż liw o ć ć u ż y c ia id e n z y f i k o t o r a ramy ja k o z aw arto
ś c i te r m in a l a i n n e j remy p ozw ala r o z w ija ć ram y w s t r u k t u r y s ie c io w e i
d o fin io w a ć j e w sp o só b r o k u r a n c y jo y . P rz y k ła d z a s to s o w a n ia ram do rozp o
zn aw ania l i t e r a l f a b e t u n i e d e je je d n a k p e łn e g o w y o b ra ż en ia o ic h r z e c z y w i s t e j p r z y d a t n o ś c i p r e k t y c z n e j. Rozważmy zatem b a r d z i e j r o z w in ię t y
p rz y k ła d z d z ie d z in y kom puterowego wspomagania p la n o w a n ia o p e r a c j i .
Zpłóżmy, że n a le ż y stw o rzy ć SE w spom agający p r o c e s plan ow an ia z a ję ć
w n z k o le w y ż s z e j. 1311 system u pozw ala na swobodne kom unikow anie s i ę z ą y - sterocra w ję z y k u n atu raln y m i te n a s p e k t d z i a ł a n i a system u chw ilow o tu p o -
rain iejo y , X. T-l system u w p o s t a c i d e k la r a ty w n o j s ą zap am iętan e in f o r m a c je o p rogram ach stu d ió w , gru p ach s t u d e n c k ic h , w ykładow cach, s a la c h w ykłado
wych i zaplanow anych ju ż z a ję c i a c h . Z a d a n ie , sform ułow ane w ję z y k u n a tu
raln y m , b rz m i:
Z EIEK iS CZAS WYKŁADU DRA KOWALSKIEGO Z PIĄTKU l'A INNY DZIFJl
A n a liz a sem an ty czn a z d a n ia wykonena w l!EU p o rw ała w yodrębnić z n i e
go w s z y s tk ie n ie z b ę d n e e le m e n ty t r e ś c i . Uoduł a n a liz y l o g i c z n e j EAL mu
s i je d n a k oprow adzić z a d a n ie do je d n e g o z zadań ty p ow y ch , k tó r y c h sp o so
by r o z w ią z a n ia z o s t a ł y zaproponow ane p rz e z ek d p ertó w . 77 w y k azie ram po
s z u k u je zatem remy o n azw ie / i d e n t y f i k a t o r z e / w s k a z u ją c e j na zw iązek z zadanym problem em . N iech b ę d z ie t o rama o n azw ie "Z1HANA CZASU '.TYKbAjkJ” .
S t r u k t u r a t e j. ramy j e s t n a s t ę p u ją c a :
["ZKIANA CZASU WKŁADU" ;<"rOPRZEDNI TTYKŁAff;x> ^N C JY V.TKLAD“,y > , < S , i > ]
Rama t a w s k a z u je , że do p rz y g o to w a n ia o d p ow ied zi / p r o p o z y c ji zm ia
n y / k o L ie o z n o j e s t r o z s z y fr o w a n ie dwóch in n y ch ram , k tó r y c h o p is y s ą z a
p a m ię ta n e , od p ow ied n io , w m ie js c u x i y , a t a k ż e w ykonanie i n s t r u k c j i z
z a p a m ię ta n e j w m ie js c u z . 7. m ie js c a c h i 1 y z n ajd u je m y o p is y ram o n a s tę p u ją c y c h s t r u k t u r a c h r y s . 2 / s t r . 2 1 1 / .
- 198
Ł "PCPHZEDKI ĄTKŁAS" i < " '.TY/ŁAD1, ^ ,< Z ,2 > ] [ "::C?.VY V.YH.AD"|< « JT O JÛ " ,u > X Z ,z > J
S tru k tu r y t e wykazują ne k o le jn ą reicç pn. "YnfEŁAD** o a d r o s ie u . Po
n a d to , w y p ełn ien ie ro^y wymaga wykonania i n s t r u k c ji Z* 'H m ie js c u u z n a j
dujemy o p i s ramy o n a s tę p u ją c e j a tru k tu rjc« :
[ "ÏXKLAD" j < “!;AZ#A Y7Y1XADU" ,p >,<"iïÀ É TA GRUPY" ,q >,<"D 21E S" , r > ,
<"GODZIKA", 6>,<"SA LA ", t > ,<"7Y>ŁADCSCA’ , W>,<Z , z > J
Pod wskazanymi tu adresam i w.ET znajdujem y opisy^rem p o rw sleją cy ch u s t a l i ć param etry p o trzeb n e do w y p ełn ien ia remy "'STKŁAT)". przykładow o, rama "NAZA'A ï.'YKLADU" może m ieć p o s ta ć :
[ "RAZ.TA JW R fc Ó ir ( < "USTAL1; " L P R Z r a » " > ,< Z ,z > 3
Razin t a w skazuje na kon ieczność odw ołania s ię do podprogramu o. naz
w ie "USTAL", k tó ry z l i s t y o oazwie "LFRZEDM" p o b ie ra nazwy przedmiotów i k o n fr o n tu je j e z nezwaci przedmiotów wskazanymi pośred n io lu b bozpo- éred n io w p y te n iu użytkow nika, R a r t o ś c ią /w ynikiem d z ie le n ia " podprogra
mu będą nazwy przedmiotów fig u r u ją d e w "LPRZS31A" i w y stęp u jące w p y ta n iu .
Zachodzi je d n a k p y ta n ie , w J a k i sposób in fo rm a c ja zaw arte w p y tan iu może być p rz e n ie s io n a do podprogramu "USTAL"? J e s t to możliwe d z ię k i in s tr u k cjom kryjącym s i ę pod ogóln ą nazwą Z, s ą t o bowiem in s t r u k c je powrotu do ramy w y w o łu ją ce j, p rz e k a z u ją c e w yniki w y p ełn ien ia ramy n iż sz eg o poziomu, e lb o s y g n a liz u ją c e b rak denych do w y p ełn ien ia remy. Erak denycL onże oz
n aczać a lb o ko n ieczn o ść odtw orzenia ic h na podstaw ie t r c p c i p y ta n ie , a l bo t e ż - sform ułow ania dodatkowego p y ta n ia pod edroaem użytkow nika. Z, t r e ś c i rozważonego tu przykładu w ynika, że w zadaniu postawionym przez użytkow nika j e s t zawarte, e x p l i c i t e in fo rm a c ja o dniu i wykładowcy poprze
dniego wykłBdu / t j . p ią t e k , dr X o w e lsk i/. In f o r m a c ji d o ty c z ą c e j nazwy wy
k ła d u , god ziny i t d . mógłby te k ż e u d z ie lić dodatkowo użytkow nik, a l e n ie j e s t to k o n ie c z n e , gdyż podprogram "USTAL" k o r z y s ta ją c z dostępu do ET w ramach "RAZZA ’.TYKŁARU", "KAZ.TA CRUFY", "COSZEfA" i "SALA" meże wyzna
czyć odpowiednie w a r to ic i odpcwia.dej ą c e wykładowi prowadzonemu w p ią t k i
p rzez dra K ow alskiego. Tak w ię c , r « s a "FOFRZRSKI Z m i Z może być c a łk o
-v i c i e w y pełn ion a. « re D ie "N0Y7Y IVYIJJÎD" z in f o r m a c ji d o s ta r c z o n e j p rzez użytkow nika możne w ypełn ić Je d y n ie r a s ę ".YYKŁADOWCA” ; do remy "D Z IS i"*
na z a sa d z ie u s u n ię c ia " p ią tk u ” z l i s t y dn i roboczych ty g o d n ia , można w pisoć w p rto ć c i ’'p o n ie d z ia łe k *1, ’’w torek” , "ś r o d a " i "c z w a rte k ” . Rema
"NOTY 77YKŁAD" p oprzez p roced u rę Z powinna zatem p rzek azać t e w a r to ś c i do ramy "ZMIANA C-ZA5U TfYKLADU" s y g n a liz u ją c je d n o c z e ś n ie n ie o k re ś lo n o ś ć w & rtości ram "KAZKA *YEŁADU", "KÀZtfA GRUPY” , "GODZINA" i "SALA" w ram ie
"NOTY .itKŁAD". p roced u ra w y p ełn ien ia ramy "AXE/Y Y/YkŁAD" wykorzystywana do różnych typów a k t u a l i z a c j i n ie może przewidywać samorzutnego uzu peł
n ie n ia b ra k u ją c y c h danych poprzez p o b ra n ie ic h z reny "POPRZEDNI '»YYKŁAD"
l e c z t a k i e p o le c e n ie może być 2aw ?rte r p roced u rze w y p ełn ie n ia ramy
"ZMIANA CZASU Y/YłCŁAIKJ"• Procedura, t a poleg a bowiem n a :
p r z e n ie s ie n iu w a r to ś c i ram "NAZ.7A YTYIZADU" i "KAZ£A GRUPY" z remy "POPRZEDNI m Û D " do ramy "NOAY YTYKŁAD" ;
2 ° d la u s t a lo n e j w a r to ś c i ramy "NAZA'A GRUPY" i rrmy "DZIE^" w r a n ie "NCfPltYKLAD" z n a le z ie n ie w ozyotkich s a l wolnych w g o d zin ach , kied y fTUpa ta n ic mp z a ję ć . Tego typu p roced u ra może być wykonana przez ewen
tu a ln e odw ołanie s i ę do ram o p is u ją c y c h procedury pom ocnicze, na p rzv k -
■ ’ ' \ '• \ •
ła d w yznaczania wolnych s a l w poszczególnych" d n iach ty godn ia i godzinach a ta k ż e - w yznaczania wolnych "o k ie n e k " w z a ję c ia c h o k r e ś lo n e j grupy v p o szczeg ó ln e d n i ty g o d n ia . Zaznaczmy, żn te rm in a le w ramach są w ypełn ia
ne w a rto ścia m i w k o l e jn o ś c i , w j a k i e j są one w y szczególn ion e w o p in ie
•. ■ t »
, ramy; j c o t t o , o c z y w iś c ie , pewno o g r a n ic z e n ie s t r u k tu r a ln e , k tó r e może u tru d n ić znajdow anie rozw iązań n ie k tó r y c h rodzajów zadań postaw ionych przez użytkow nika.
ïïy p e ln ie n ie remy "ZMIANA CZASU YTYTŁADU” pozwala p rz y s tą p ić do. s f o r mułowania w stęp n ej p ro p o z y c ji rozw iązpnip zadan ia postaw ionego p rzez uży kow nika. P ro ced u ra Z p rz e k a z u je wówczas do modułu KKU zaw artość remy
"NYNTY YTYKŁAD” . Yf 1'KU na t© j p od staw ie z o s t e je sformułowana odpowiedź tv -
■ * *' • _ " <*.
pu:
PROPOTOWAKY CZA5 I* KIP-ÎSCr TOXAFJ DR/. KCNTALSKIHGO :