miejscowościami Bogucice, Załęże, Dąb, Brynów i Ligota- Pszczyńska, dotyczący
Sądu Przemysłowego w Katowicach.
WSTĘP.
Na obręb gminy miasta Katowic wydaje się niniejszem stosownie do uchwały Magistratu i do uchwały Zgromadzenia Rady Miejskiej na zasadzie § 1 ust. 1,2 i 6 ustawy przemy- słowo-sądowej z dnia 29 lipca 1890 (Dz. U. Rzeszy, str. 141) w brzmieniu obwieszczenia Kanclerza Rzeszy z dn. 29. 9. 1901 (Dz. U. Reszy, str. 353) oraz ustawy z dnia 17 lipca 1924 r.
(Dz. U. R. P. Nr. 72, poz. 697) następujący statut:
CZĘŚĆ PIERWSZA.
Urządzenie ; skład sądu przemysłowego.
§ 1.
Dla rozstrzygania sporów przemysłowych:
I. a pomiędzy robotnikami z jednej strony a ich praco
dawcami z drugiej strony, oraz
I. b pomiędzy robotnikami tego samego pracodawcy, II. a pomiędzy osobami, trudniącemi się wykonywaniem
wyrobów przemysłowych dla poszczególnych prze
mysłowców poza warsztatem tychże (prowadzącemi przemysł domowy) z ich pracodawcami, nic
wyłą-czając tych, którzy obrabianych lub przerabianych przez siebie surowców lub półsurowców sami do
starczają,
II. b pomiędzy osobami, prowadzącemi przemysł domowy (pracownikami domowcmi) wyżej określonego ro
dzaju między sobą, o ile są zajęci u tego samego pra
codawcy — urządza się sąd przemysłowy, który nosi nazwę:
„Miejski Sąd Przemysłowy w Katowicach“.
Siedzibą jego są Katowice.
Okręg sądu obejmuje gminę miasta Wielkich Katowic.
§ 2.
Za pracowników po myśli niniejszego statutu miejscowego uchodzą ci czeladnicy, pomocnicy, robotnicy fabryczni i ucznio
wie, do których ma zastosowanie tytuł VII ordynacji przemy
słowej. Tak samo uchodzą za pracowników urzędnicy ruchu, werkmistrzowie i wykonywujący wyższe techniczne czyn
ności funkcjonariusze, których roczny zarobek z pracy, w po
borach lub pensji nie przekracza 3.000 złotych.
230
Przynależność rzeczowa.
§ 3.
Sąd przemysłowy załatwia spory bez względu na war
tość obiektu spornego :
1) w sprawie rozpoczęcia, kontynuowania albo rozwią
zania stosunku służbowego, oraz co do wręczenia lub treści książki roboczej, świadectwa, książki płatniczej, kart robo
czych, albo książki wypłat zarobkowych,
2) w sprawie świadczeń wynikających ze stosunku pracy, 3) w sprawie zwrotu świadectw, książek, papierów legi
tymacyjnych, dokumentów, narzędzi, części ubioru, kaucji ftp., które z racji stosunku pracy oddano,
4) w sprawie pretensji na odszkodowanie lub na zapłatę kary konwencjonalnej z powodu niedopełnienia lub nienależy
tego dopełnienia zobowiązań, które dotyczą określonych pod No. 1 do 3 przedmiotów, oraz powodów sprzeciwiających się prawu albo nieprawdziwych zapisków w książkach roboczych, świadectw, ksiąg płatniczych, kart roboczych, książek wypłat zarobkowych, ksiąg kasy chorych, kart kwitowych zabezpie
czenia na ułomność,
5) w sprawie sporów, powstałych na tle dawniejszego stosunku roboczego charakteru przemysłowego między robot
nikami tego samego pracodawcy, na przykład: rozrachunki zarobkowe, wydanie narzędzi rzemieślniczych — art. 1 ust. 1 b,
6) w sprawie roszczeń, które na skutek przyjęcia wspól
nej pracy poniosą robotnicy lub uprawiający przemysł domowy tego samego pracodawcy jeden przeciwko drugiemu.
Wyjątki z przynależności.
§ 4.
Nie podpadają pod przynależność sądów przemysłowych:
I. spory o karę konwencjonalną, zastrzeżoną na -wypa
dek, że robotnik albo uprawiający przemysł domowy po ukoń
czeniu stosunku roboczego wejdzie w taki stosunek u innego pracodawcy, lub urządzi własny interes,
II. a spory, określonego w § 3 cyfra 1—6 rodzaju między członkami cechów i ich .uczniami (§ 81 a Nr. 4 ordynacji prze
mysłowej),
II. b spory między członkami tych cechów, dla których na zasadzie § 81 b No. 4 ordynacji przemysłowej stosownie do
§§ 91—91 b ordynacji przemysłowej jest stworzony sąd roz
jemczy, i między ich czeladnikami (poomenikami) i robotni
kami.
Również wyjęto z pod przynależności sądu przemysło
wego są takie same spory pomocników i uczniów w aptekach i interesach handlowych, oraz robotników zajętych w zakła
dach, stojących pod zarządem wojskowym albo marynarki, jakoteż spory, dla których przynależność sądu przemysłowego wykluczona jest przez kontrakt rozjemczy odpowiadający
§ 6-temu ust. 2 ustawy o sądach przemysłowych.
Skład.
§ 5.
Sąd przemysłowy składa się z jednego przewodniczącego, z 4 jego zastępców i 24 ławników. Liczba zastępców i ławni
ków może być uchwałą Magistratu inaczej ustanowioną.
Uchwałą Magistratu można postanowić, żeby sąd przemy
słowy dzielił się na dwie lub trzy izby, z których każdej
232
należy następnie również za uchwalą Magistratu przydzielić odrębną przynależność i to możnaby urządzić Izby rozstrzy
gające sprawy sporne:
1) dla rzemieślnictwa i rękodzielnictwa,
2) sprawy sporne dla pracobiorców w zakładach hutni
czych i budowlanych.
Ławnicy.
§ 6.
Ławnicy muszą być powołani po połowie z pomiędzy pracodawców a ipo połowie z pomiędzy robotników. ,
Ławników z koła pracodawców ustala się za pośredni
ctwem glosowania pracodawców, zaś ławników z koła robotni
ków za pośrednictwem głosowania robotników na czasokres sześciu lat. Powtórny wybór jest dozwolony..
Ławnicy, których okres urzędowania upłynął, ustępują dopiero wtedy, gdy ich zastępca objął urzędowanie.
Przewodniczący i zastępcy.
§ 7.
Przewodniczącego sądu przemysłowego i zastępców wy
biera Magistrat i Zgromadzenie Rady Miejskiej na wspólnem posiedzeniu na trzy lata i nie mogą oni być ani pracodawcami ani robotnikami.
Wybór przewodniczącego i zastępców wymaga zatwier
dzenia przez Województwo. Postanowienie to nie znajduje zastosowania do urzędników pańństwowych lub komunalnych, którzy sprawują swój urząd na podstawie państwowej nomi
nacji albo zatwierdzenia jak długo ten urząd zajmują.
Ogólne wymagania dla członków.
§ 8.
Na członka sądu przemysłowego powinno się powołać tylko osobę, która jest obywatelem Państwa Polskiego, ukoń
czyła trzydziesty rok życia a w ciągu roku poprzedzającego wybór nie pobierała z funduszów publicznych dla siebie lub dla swej rodziny wsparcia, przeznaczonego dla ubogich, chyba że pobierane wsparcie zwróciła.
§ 9.
Czynne prawo wyborcze posiadają osoby obojga płci, które:
a) ukończyły 21 rok życia,
b) w okręgu sądu przemysłowego maja mieszkanie lub zatrudnienie,
c) są obywatelami Państwa Polskiego.
Osoby wskazane w ustępie drugiem § 11 ustawy o sądach przemysłowych w brzmieniu Kanclerza Rzeszy z dnia 29 listo
pada 1901 r. (Dz. U. Rzeszy, str. 353) nie mają prawa wybie
rania.
Młi
§10.
Państwo, rząd, gminy i inne związki publiczne oraz osoby prawne wykonują swoje prawo glosowania przez swych prawnych przedstawicieli.
Jako pracodawcy po myśli §§ 7—9 niniejszego statutu uchodzą ci prowadzący samodzielnie przemysł, którzy zatru
dniają przynajmniej jednego robotnika (§ 2) regularnie przez cały rok albo ,w pewnych okresach roku. Pracodawcom na równi stoją po myśli niniejszych postanowień zastępcy samo
istnie prowadzących przemysł, którzy mają poruczone kiero
wnictwo przedsiębiorstwa przemysłowego, lub jakiejś jego określonej gałęzi, o ile ich roczny zarobek z pracy w formie płacy lub pensji 3.000 zł. przekracza.
Prowadzący przemysł domowy, podporządkowani na za
sadzie § 1 ust. 1 cyfra II a, pod przynależność sądu przemysło
wego, o ile sami zatrudniają przynajmniej dwóch robotników regularnie przez cały rok albo w pewnych okresach roku są jako pracodawcy, w innym wypadku jako robotnicy upra
wnieni do wyboru i wybieralni.
Wybór ławników.
§ U.
Wybór ławników jest bezpośredni i tajny.
Dokonuje go się pod kierownictwem Wydziału wybor
czego.
234
Wydział wyborczy.
§12.
Przewodniczący sądu przemysłowego postanawia, z ilu członków ma się składać wydział wyborczy. Przewodniczą
cym wydziału wyborczego jest przewodniczący sądu prze
mysłowego. Reszta członków wydziału wyborczego musi się składać po połowie z uprawnionych do głosowania pracodaw
ców a po połowie z uprawnionych do głosowania robotników i wybiera ich się po połowie z czynnych jako członków sądu przemysłowego pracodawców i robotników w tajnym wy
borze albo przez głosowanie.
§13. Ü
W celu wyborów należy przez sąd przemysłowy sporzą
dzić listy, w które się wpisuje wszystkich wyborców, których uprawnienie do głosowania za dołączeniem wymaganych po-1 świadczeń w przeciągu dwóch tygodni po pierwszorazowem ogłoszeniu dnia wyborczego zgłoszono u wyznaczonych przez sąd przemysłowy miejsc meldunkowych ustnie lub pisemnie.
W razie zaniedbania zgłoszenia czywa prawo głosowania.
w odpowiednim czasie
spo-Miejsce i termin wyborczy.
§14.
Dzień, miejsce i godziny wyborów oznacza przewodni
czący sądu przemysłowego; należy je przy podaniu przepisa
nych ustawowo dla wybieralności i uprawnienia wyborczego warunków przynajmniej dwa razy w pismach, używanych do urzędowych ogłoszeń miejskich władz, ogłosić w ten sposób, żeby pomiędzy* pi er wszem ogłoszeniem a dni dm wyborczym upłynął okres conajmniej dwutygodniowy.
Czynność wyborcza.
§15.
Wydział wyborczy kieruje jako zarząd wyborczy czyn
ność wyborczą, która jest publiczną i ma się odbywać w go
dzinach od 8 przed południem do 12 albo od 14 do 18.
Osoby, biorące udział w wyborach mają się przed zarzą
dem wyborczym, o ile temuż ich uprawnienie wyborcze nie jest znane, na żądanie co do niego wykazać. Do tego wystar
cza dla pracodawców poświadczenie o dokonanem według
§ 14 ordynacji przemysłowej zgłoszeniu przedsiębiorstwa przemysłowego, oraz dowód uiszczenia państwowego podatku przemysłowego, a dla robotników świadectwo ich pracodawcy albo władzy policyjnej, przez które się potwierdza, że robotnik w obrębie sądu przemysłowego pracuje lub mieszka. Formu
larze do tych świadectw wydaje sąd przemysłowy. Zarząd może uznać i inne legitymacje za wiarogodnc.
Osób, które do list wyborczych nie są zapisane, nie do
puszcza się do wyborów.
§16.
Prawo wyborcze można wykonać tylko osobiście za po
mocą kartek do głosowania, które się wypisuje własnoręcznie, albo w drodze powielania i które mają zawierać tyle różnych nazwisk, ile się ma przy dotyczącej czynności wybrać ławni
ków. Zjawiających się do wyboru należy zapisać w dwóch tabelamie sporządzonych listach, z których jedna jest prze
znaczone dla pracodawców, a druga dla roobtników, a które zawierają w pierwszej rubryce numer bież. zjawionych, w dru
giej lich nazwiska, w trzeciej ich rodzaj zawodu, a w czwartej uwagę oo do legitymacji.
W liście robotniczej należy w piątej rubryce podać praco
dawcę, u którego wyborca pracuje. Jeżeli zjawiający się do wyboru zostaje przez zarząd wyborczy odprawiony jako nie
uprawniony do wyboru, to należy jego nazwisko pomimo to zapisać do tej listy, do której się zgłosił, a przytem zaznaczyć przyczynę, dla której został uprawniony. W sporządzonych przedtem listach wyborczych należy przez zapisanie uwagi w osobnej rubryce uwidocznić, które z zapisanych w niej osoby swoje prawo wyborcze rzeczywiście wykonały.
Do składania kartek wyborczych należy ustawić dla pra
codawców i dla robotników po jednej urnie wyborczej.
Członkowie zarządu wyborczego podpisują liśty zazna
czają przy tern wyraźnie, że w przeznaczonym dla wyboru czasie nikt więcej do wykonania swego prawa wyborczego się nie zgłosił.
§ 17.
Po upływie ustanowionego dla dokonania wyboru czasu należy jeszcze tylko te osoby do wyboru dopuścić, które już w lokalu wyborczym są obecne.
236
Następnie należy kartki oddanych głosów zliczyć. Wyka
zującą się przytem ewentualną różnicę od stwierdzonej w listach liczby przybyłych wyborców, należy ze służącemi do wyjaśnienia uwagami w protokóle wyborczym zaznaczyć.
Potem następuje otwarcie kartek wyborczych. Jeżeli jedna kartka wyborcza zawiera nazwiska więcej osób, aniżeli należało wybrać ławników, to zapisane ponad tę liczbę naz
wiska skreśla się. Jeżeli z jakiej kartki wyborczej nie można osoby wybranego z pewnością rozpoznać, albo jeżeli jest wy
mieniona osoba, której nie można wybrać, wtedy oddany na tę osobę głos jest nieważny, co nie narusza jednakże ważności znajdujących się oprócz tego jeszcze na kartce wyborczej nazwisk.
Wynik obliczenia głosów należy umieścić w protokóle wyborczym, do którego się dołącza kartki z głosami w zapie
czętowanych paczkach.
Różnicę zdań, które w zarządzie wyborczym powstają co do uprawnienia głosowania, wybieralności lub ważności kartek wyborczych rozstrzyga się większością głosów, przy równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego. Przy
czynę i wynik głosowania należy wymienić w protokóle wy
borczym. Za wybranych należy z zastrzeżeniem postanowień
§ 21 niniejszego statutu w każdej kategorji uważać te osoby, które otrzymały najwięcej głosów; przy równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego.
Stwierdzenie wyniku wyborczego może być uskutecz
nione przez zarząd wyborczy oddzielnie od czynności wybor
czej i poza obrębem lokalu wyborczego.
Zarząd wyborczy powinien wynik wyborów w przeciągu trzech dni po dniu wyborczym donieść sądowi przemysło
wemu za dołączeniem protokółu wyborczego i kartek z gło
sami.
§18.
Sąd przemysłowy ma wynik wyborów ogłosić w prze- znaczonem dla swoich urzędowych ogłoszeń piśmie jak naj
rychlej z zaznaczeniem, że zażalenie przeciwko prawomoc
ności wyborów należy w przeciągu nieprzekraczalnego ter
minu jednego miesiąca po wyborach wnieść przez sąd prze
mysłowy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (patrz par. 20).
Równocześnie należy każdego wybranego powiadomić pisemnie o jego powołaniu na członka sądu przemysłowego
przy wskazaniu na ustawowe podstawy odnośnie do odmowy z wezwaniem do przedstawienia przed sądem przemysłowym swych ew. przyczyn odmowy.
Odmówienie wyboru.
§19.
Urząd ławników jest urzędem honorowym. Przyjęcia go można odmówić tylko z takich powodów, a złożenie może być oparte tylko na takich przyczynach, które upoważniają do pie
przy jęci a niepłatnego urzędu gminnego.
Kto jednakże urząd ławnika sprawował przez 6 lat, może podczas następnych 6 lat przyjęcie urzędu odmówić.
Przyczyny odmowne należy tylko wtenczas uwzględnić, gdy takowe po zawiadomieniu odnośnego ławnika o jego wy
borze zostaną wniesione w przeciągu jednego tygodnia na piśmie. O przyczynach odmówienia albo złożenia rozstrzyga Magistrat i Zgromadzenie Rady Miejskiej na wspólnem posie
dzeniu.
Zażalenia przeciwko wyborowi.
§20
-Zażalenia przeciwko prawomocności wyborów są do
puszczalne w przeciągu jednego miesiąca po wyborze; należy je wnieść do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który rozstrzyga o ważności wzgl.. nieważności wyborów.
§21.
W miejsce odmawiających ze skutkiem wyboru, lub takich osób, których wybór uznano za nieważny, uważa się tych, którzy1 przy wyborach otrzymali po wybranych najwięcej głosów, przy odpowiedniem zastosowaniu postanowień § 17 ust. 3 za wybranych. Należy ich stosownie do § 18 ust. 2, o ich powołaniu powiadomić.
§22.
Jeżeli wybory nie przyszły do skutku albo zostały kilka
krotnie uznane za nieważne, wtedy Wojewoda może:
a) poruszyć dokonanie wyborów, o ile takowe miały być uskutecznione przez pracodawców albo robotników, Magistratowi i Zgromadzeniu Rady Miejskiej,
238
b) o ile wybory miały być uskutecznione przez Magistrat i Zgromadzenie Rady Miejskiej, zamianować człon
ków same.
Ogłoszenie o ostatecznem zestawieniu sądu.
§23.
Ostateczne zestawienie sądu przemysłowego ma być ogłoszone przez Magistrat przy podaniu nazwisk i miejsc za
mieszkania członków w pismach, przeznaczonych do urzędo
wych ogłoszeń miejskiej administracji.
Zaprzysiężenie członków.
§24.
Przewodniczący sądu przemysłowego i jego zastępca ma być przed objęciem przez nich urzędu zaprzysiężony przez wydelegowanego przez Województwo urzędnika, a ławnicy przed ich pierwszą czynnością służbową przez przewodni
czącego lub jego zastępcę, na dopełnienie obowiązków poru- czonego im urzędu.
Zwolnienie lub usunięcie członków z urzędu.
§25.
Członka sądu przemysłowego, co do którego zachodzą lub stają się jawne okoliczności, które wybieralność do piasto
wanego przez niego urzędu według niniejszego statutu wyklu
czają, należy z urzędu zwolnić. Zwolnienie uskutecznia Woje
wódzki Sąd Administracyjny (§ 21 ust. o sądach przemysł.) po wysłuchaniu interesowanego.
Wybrani z pomiędzy pracodawców ławnicy, którzy do
piero po ich wyborze zostają członkami jakiegoś, w § 4 niniej
szego statutu określonego cechu, oraz wzięci z pomiędzy robotników ławnicy, którzy dopiero po ich wyborze u jakiegoś członka takiego cechu wstępują do pracy, pozostają aż do następnych wyborów w urzędzie.
Członek sądu przemysłowego, który poważnie wykroczył przeciwko swojemu obowiązkowi urzędowemu, może być ze swojego urzędu usunięty. Usunięcia dokonuje właściwy sąd okręgowy (§ 21 ust. o sąd. przemysł.).
O ile przez to albo z Innych przyczyn w ciągu okresu wyborczego ubędzie więcej niż % ławników jednej grupy przy sądzie przemysłowym, wtedy Magistrat może zarządzić wy
bory dopełniające na pozostały czasokres wyborczy, do któ
rych powyższe przepisy z tern ograniczeniem mają odpo
wiednie zastosowanie, że zestawione przy ostatnich regular
nych wyborach listy wyborcze są i tu miarodajne.
Kolejność urzędowania ławników.
§26.
Porządek, w którym ławnicy mają brać udział przy po
siedzeniach wzgl. mają spełniać funkcje ławników pomocni
czych, oznacza przewodniczący.
Niezjawienie się ławników.
§27.
Ławnicy są zobowiązani w razie przeszkody podać prze
wodniczącemu na czas swoje powody usprawiedliwiające.
Ławników, którzy bez dostatecznego usprawiedliwienia nie zjawiają się na posiedzenia w porę, lub w inny sposób uchy
lają się od swych obowiązków, należy zasądzić na grzywnę do wysokości 300 zł., oraz na ponoszenie spowodowanych kosztów. Wyrok na to wydaje przewodniczący. Jeżeli na
stępnie poda się wystarczające usprawiedliwienie, wtedy za
sądzenie może być zupełnie lub częściowo cofnięte.
Przeciwko orzeczeniu przysługuje prawo odwołania się do Sądu Powiatowego w którego okręgu sąd przemysłowy ma swą siedzibę (w ust. o sąd. przemysł.) w przeciągu jednego miesiąca.
Ławnicy mają obowiązek zgłoszenia każdej zmiany ich mieszkania przewodniczącemu w przeciągu trzech dni pod za
grożeniem grzywny za niewykonanie w wysokości 3 zł.
Obsadzenie sądu w czasie posiedzeń.
§ 28.
Do każdego posiedzenia orzekającego sądu przemysło
wego należy powołać dwóch ławników, a to jednego praco
dawcę i jednego robotnika. Przewodniczący ma baczyć na to, ażeby możliwie przynajmniej jeden pracodawca i jeden robot
240
nik należeli do tej samej albo pokrewnej gałęzi zawodowej, jak sporne partje i może on, o ile mu się w tym celu wydaje po- trzebnem, odstąpić od wyznaczonego porządku.
Sąd przemysłowy rozstrzyga większością głosów.
Wynagrodzenie ławników.
§29.
Ławnicy otrzymują za każde odbyte posiedzenie odszko
dowanie za stratę czasu, które ustanawia przewodniczący.
Odszkodowanie ławników za udział w posiedzeniach ustala się odpowiednio, do trwania posiedzenia na pięć do dzie
sięć złotych.
Sekretariat sadowy itd.
§30.
-Przy sądzie przemysłowym urządza się Sekretariat są
dowy.
Potrzebne siły biurowe i pisarskie funkcjonariuszy i biura przekazuje miasto sądowi przemysłowemu. Mianowany przez Magistrat sekretarz sądowy i jego pomocnicy, którzy mają wziąć udział w posiedzeniach orzekających sądu przemysło
wego jako protokolanci, mają być przez przewodniczącego sądu przemysłowego zaprzysiężeni.
Jako urzędnicy doręczający fungują ci urzędnicy gminni, których przewodniczący do tego upoważni.
Koszta utrzymania.
§31.
Koszta urządzenia i utrzymania sądu przemysłowego, które nie znajdą pokrycia w jego dochodach, ponosi gmina miejska.
Przewodniczący sądu przemysłowego ma corocznie przed
łożyć Magistratowi sprawozdanie o całokształcie czynności sądu przemysłowego w ubiegłym roku.