I. Pytanie opisowe o charakterze ogólnym (0–25 pkt)
Na przykładzie jednego z rynków funkcjonujących w gospodarce rozważ rolę mechanizmów rynkowych i rolę państwa we współczesnej polskiej gospodarce. Co mogło-by poprawić skuteczność działalności rynku i działalności państwa?
Część I: pojęciowo-teoretyczna
• Istota mechanizmu rynkowego
• Pojęcie i funkcje państwa w gospodarce
• Rola rynku i państwa w gospodarce w teoriach ekono-micznych
• Zalety i słabości mechanizmów rynkowych i państwa w gospodarce (możliwe korzyści i niekorzyści związane z działaniem rynku i działalnością państwa)
Część II: Mechanizmy rynkowe i rola państwa na przykładzie wybranego rynku funkcjonującego w Polsce
XXX OLIMPIADA WIEDZY EKONOMICZNEJ
• Charakterystyka wybranego rynku. Opis podmiotów działających na rynku
• Przejawy działania mechanizmów rynkowych na wybra-nym rynku. Zakres wolności gospodarczej na wybrawybra-nym rynku.
• Korzystne i niekorzystne konsekwencje działania mecha-nizmów rynkowych na wybranym rynku
• Rola państwa na wybranym rynku. Zakres ingerencji państwa na wybranym rynku: regulacje instytucjonalne (m.in. fi skalne) i stosowane instrumenty polityki państwa.
Korzyści i niekorzyści związane z rolą państwa na wybra-nym rynku
• Znaczenie integracji z UE dla funkcjonowania wybra-nego rynku
Część III: postulatywna
• Co mogłoby poprawić skuteczność działania mechani-zmów rynkowych na wybranym rynku?
• Jakie zmiany instytucjonalne oraz zmiany polityki go-spodarczej mogłyby poprawić skuteczność działania pań-stwa na wybranym rynku?
II. Zadanie analityczne (0–15 pkt)
Przedsiębiorstwo produkuje opony samochodowe w jednym zakładzie. Jego funkcja kosztów ma postać:
C = 1000 + 10Q2, natomiast funkcja popytu jest opisana równaniem: P = 1200 − 10Q, gdzie: C – całkowite koszty przedsiębiorstwa dla danej wielkości produkcji, Q – liczba wyprodukowanych / sprzedanych opon, P – cena jednej opony (w zł).
1) Wyznacz wielkość produkcji, która maksymalizuje zysk przedsiębiorstwa. Jaka jest cena jednej opony przy tej wielkości produkcji oraz ile wynosi zysk przedsię-biorstwa (2 pkt)?
2) Oszacuj wielkość produkcji, przy której przeciętny koszt całkowity osiągnie swoje minimum, oraz przed-staw jego wartość (3 pkt).
3) Załóżmy, że przedsiębiorstwo dysponuje jeszcze jednym takim samym zakładem produkcyjnym (tzn.
o takiej samej funkcji kosztu). Oblicz wielkość produk-cji całkowitej maksymalizującą zysk przedsiębiorstwa oraz wskaż i uzasadnij podział produkcji między za-kładami (4 pkt). Dlaczego obecnie wielkość produkcji całego przedsiębiorstwa jest większa niż ta oszacowana w punkcie 1 (1 pkt)?
4) Zakładając, że przedsiębiorstwo produkujące opony może w długim okresie dowolnie kształtować liczbę za-kładów, oszacuj optymalny poziom produkcji przedsię-biorstwa w długim okresie oraz cenę jednej opony, a także wskaż, w ilu zakładach produkcja ta będzie miała
miej-sce (4 pkt). Analizy dokonaj przy założeniu, że każdy z zakładów będzie miał tę samą funkcję kosztów, tj.
C = 1000 + 10Q2. Wskaż charakter przychodów ze skali osiąganych w takiej sytuacji (1 pkt).
1) Maksymalizacja zysku całkowitego występuje dla wiel-kości produkcji, która zrównuje utarg krańcowy z kosztem krańcowym (MR = MC).
MR = MC 1200 – 20Q = 20Q
Stąd wielkość ta wynosi Q = 30. Wykorzystując funkcję popytu mamy P = 900. Tak więc zysk całkowity przedsię-biorstwa wynosi 17 000 zł.
2) Przeciętny koszt całkowity swoje minimum osiąga dla wielkość produkcji (Q), która zrównuje koszt krańcowy z przeciętnym kosztem całkowitym (MC = AC).
MC = AC
Dla Q = 10 całkowity koszt przeciętny wynosi 200.
3) Produkcja w zakładach będzie równa, gdyż w przeciwnej sytuacji przedsiębiorstwo mogłoby zwięk-szyć zysk przenosząc odpowiednio część produkcji. Przed-siębiorstwo będzie maksymalizować zysk całkowity, gdy:
MR(Q) = MC1(Q/2) = MC2 (Q/2), MCi – koszt krańcowy w tym zakładzie i stąd otrzymujemy Q = 40. W poszcze-gólnych zakładach będzie produkowane po 20 opon, przy cenie 800 zł.
W porównaniu z pkt. 1 przedsiębiorstwo uzyskuje korzy-ści skali.
4) Produkcja przedsiębiorstwa powinna zostać ustalona w taki sposób, aby w każdym z nich wynosiła ona 10 jed-nostek (zob. pkt. 2). Stąd też właściwy długookresowy koszt krańcowy wynosi 200. Jego wartość porównujemy z MR w celu oszacowania Q (dla wszystkich zakładów przedsiębiorstwa).
1200 – 20 Q = 200 Q = 50
Uwzględniając optymalną liczbę jednostek produkowa-nych w każdym zakładzie mamy: 50/10 = 5.
Stąd liczba zakładów wyniesie 5.
Cena jednej opony wyniesie 700 zł.
Przychody ze skali mają charakter stały.
III. Pytania testowe – w każdym pytaniu zaznacz [X]
przy prawidłowych odpowiedziach. Za każdą pełną pra-widłową odpowiedź na pytanie testowe otrzymujesz 2 pkt.
Każda zmiana odpowiedzi w pytaniach testowych trakto-wana jest jako odpowiedź błędna. Odpowiedzi zaznaczone ołówkiem nie są punktowane (0–60 pkt).
1. Bankiem centralnym, który posłużył jako rozwiąza-nie modelowe dla Europejskiego Banku Centralnego, był:
[X] Deutsche Bundesbank (niemiecki bank centralny) [ ] Banque de France (Bank Francji)
[ ] System Rezerwy Federalnej USA [ ] Banca d’Italia (Bank Włoch)
2. W obliczu kryzysu fi nansowego w 2008 r. Narodowy Bank Polski zdecydował się na:
[X] wykorzystanie swapów walutowych
[ ] podniesienie podstawowej stopy rezerwy obowiąz-kowej
[X] wydłużenie terminu zapadalności transakcji repo [ ] zwiększenie wysokości stosowanych wskaźników haircuts
3. W przypadku wystąpienia pułapki płynności nieefek-tywne staje się stosowanie:
[X] polityki pieniężnej [ ] polityki fi skalnej
[ ] automatycznych stabilizatorów koniunktury
[ ] pakietów zwiększających wydatki rządowe na zakup dóbr i usług
4. H. Minsky jest autorem:
[ ] koncepcji niewidzialnej ręki rynku
[X] hipotezy o niestabilności rynków fi nansowych [ ] hipotezy rynków efektywnych
[ ] teorii racjonalnych oczekiwań 5. Prawdą jest, że:
[X] bezrobocie frykcyjne wynika stąd, że ludzie potrze-bują czasu na znalezienie pracy, która im najbardziej odpowiada
[ ] bezrobocie frykcyjne to inaczej bezrobocie naturalne [ ] bezpośrednim rezultatem wahań cyklu koniunktural-nego jest bezrobocie strukturalne
[ ] zgodnie z prawem Okuna poziom bezrobocia natu-ralnego zależy od wielkości nadwyżki na rachunku ob-rotów bieżących
6. Które z poniższych dóbr cechuje się najniższą ela-stycznością cenową popytu:
[X] insulina [ ] bilety do kina [ ] piłki tenisowe [ ] książki przygodowe
7. Które z poniższych stwierdzeń charakteryzuje q-To-bina:
[X] to relacja rynkowej wartości przedsiębiorstwa do wielkości kredytu, jaki dana fi rma musiałaby zaciągnąć w celu odtworzenia swojego majątku
[X] im wyższa jest wartość q-Tobina, tym tańsze staje się pozyskiwanie kapitału dla przedsiębiorstwa
[ ] im niższa jest wartość q-Tobina, tym tańsze staje się pozyskiwanie kapitału dla przedsiębiorstwa
[ ] w okresach przyspieszonego wzrostu gospodarczego przyjmuje wartości mniejsze od 0
8. Prawdą jest, że:
[X] przykładem odwróconej krzywej dochodowości jest sytuacja, w której rentowność 3-letnich obligacji skar-bowych jest wyższa niż rentowność 10-letnich obligacji tego samego emitenta
[ ] odwrócona krzywa dochodowości jest jedynie kon-cepcją teoretyczną i nie może wystąpić w rzeczywistości [X] odwrócona krzywa dochodowości może być wyko-rzystywana w przewidywaniu recesji, choć skuteczność takich prognoz zmniejsza się w warunkach skrajnie ni-skich stóp procentowych
[ ] odwrócona krzywa dochodowości to sytuacja, w któ-rej rentowność instrumentów fi nansowych o takim sa-mym ryzyku kredytowym jest większa w przypadku in-strumentów długoterminowych niż krótkoterminowych 9. Które z poniższych zdań dotyczących dóbr Veblena jest prawdziwe:
[ ] w przypadku dóbr Veblena krzywa popytu jest dosko-nale elastyczna
[ ] występowanie dóbr Veblena jest rezultatem owczego pędu
[X] w przypadku dóbr Veblena krzywa popytu ma na-chylenie dodatnie
[ ] dobra Veblena to inaczej dobra niższego rzędu 10. Miarą infl acji bazowej jest/są:
[X] infl acja po wyłączeniu cen żywności i energii [X] infl acja po wyłączeniu cen administrowanych [ ] wskaźnik cen konsumpcyjnych
[ ] infl acja po wyłączeniu cen najmniej zmiennych 11. Załóżmy, że wielkość agregatu M1 wynosi 800 mld zł, wkłady w bankach płatne na żądanie (depozyty bie-żące) wynoszą 600 mld zł, a pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku cen-tralnym 50 mld zł. Mnożnik kreacji pieniądza wynosi więc:
[ ] 0,06 [ ] 0,75 [ ] 1,42 [X] 3,20
A WIEDZY EKONOMICZNEJ
12. Podstawowe problemy związane ze stosowaniem reguły Taylora w prowadzeniu polityki pieniężnej to:
[X] konieczność szacowania wielkości luki popytowej [X] konieczność szacowania wielkości naturalnej stopy procentowej
[ ] konieczność szacowania wielkości nominalnego sal-da sektora instytucji rządowych i samorządowych [ ] konieczność szacowania wielkości salda pierwotnego sektora instytucji rządowych i samorządowych
13. W związku z wahaniami cyklu koniunkturalnego zmianie ulega bezpośrednio (ceteris paribus):
[X] saldo nominalne sektora instytucji rządowych i sa-morządowych
[X] saldo cykliczne sektora instytucji rządowych i sa-morządowych
[ ] saldo strukturalne sektora instytucji rządowych i sa-morządowych
[ ] saldo strukturalne tylko sektora samorządowego 14. W ramach układu kalkulacyjnego kosztów koszty zarządu zalicza się do:
[ ] płac bezpośrednich
[ ] innych kosztów bezpośrednich [ ] kosztów bezpośrednich [X] kosztów pośrednich
15. W ramach programu luzowania ilościowego (Lar-ge-Scale Asset Purchases) System Rezerwy Federalnej USA nabywał:
[X] obligacje rządowe
[ ] obligacje wyemitowane przez największe przedsię-biorstwa wchodzące w skład indeksu S&P 500 [ ] obligacje wyemitowane przez bank Lehman Brothers [ ] certyfi katy depozytowe wyemitowane przez banki inwestycyjne
16. Za prowadzeniem ekspansywnej polityki pieniężnej przemawia:
[X] płaska krzywa Phillipsa
[ ] doskonale nieelastyczna krzywa Phillipsa [X] występowanie ujemnej luki popytowej [ ] występowanie dodatniej luki popytowej
17. Które z poniższych zdań dotyczących cykli ko-niunkturalnych jest prawdziwe:
[X] cykle Kondratiewa związane są z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania się
[X] cykle Kitchina to cykle krótkie trwające 3–4 lata [ ] cykle Juglara trwają od 40 do 60 lat
[ ] cykle Kuznetsa związane są ze zmianami zapasów oraz cen hurtowych przez przedsiębiorstwa
18. Początkowo funkcja popytu na rowery opisana była wzorem q = −p + 10, funkcja podaży rowerów q = p, a punkt równowagi E = (5, 5). W związku z modą na zdrowe życie krzywa popytu uległa przesunięciu i obec-nie opisana jest wzorem q = −p + 12, stąd punkt równo-wagi E’ = (6, 6). Oblicz przyrost nadwyżki producenta dla nowych sprzedawców:
[X] kapitał obrotowy jest dodatni, gdy kapitał stały jest większy od majątku trwałego
[ ] nadwyżka ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej powiększa kapitał podstawowy spółki [ ] efekt dźwigni fi nansowej zawsze pozytywnie wpły-wa na rentowność kapitału własnego
20. W gospodarce zamkniętej całkowite wydatki kształ-tują się w sposób następujący: konsumpcja = 2400;
inwestycje = 800; zakupy rządowe = 600; transfery rządowe = 400; podatki = 1000. Wielkość oszczędności prywatnych to:
[ ] 600 [X] 800 [ ] 2400 [ ] 3800
21. Zaznacz zdanie lub zdania prawidłowo przedsta-wiające cechy typowych krzywych obojętności:
[X] konsument woli wyżej położone krzywe obojętności od niżej położonych krzywych obojętności
[X] krzywe obojętności mają ujemne nachylenie [ ] krzywe obojętności przecinają się
[X] krzywe obojętności są wygięte w kierunku początku układu współrzędnych
22. Zgodnie z twierdzeniem Coase’a:
[X] podmioty prywatne są w stanie samodzielnie roz-wiązać problem efektów zewnętrznych, jeżeli mogą ne-gocjować na temat alokacji zasobów, nie ponosząc przy tym kosztów transakcyjnych
[ ] głosowanie większościowe zawsze doprowadzi do wyboru rozwiązania preferowanego przez środkowego głosującego
[ ] podmioty prywatne są w stanie samodzielnie rozwią-zać problem asymetrii informacyjnej, jeżeli mogą
nego-cjować na temat alokacji zasobów, nie ponosząc przy tym kosztów transakcyjnych
[ ] podmioty prywatne nie są w stanie samodzielnie roz-wiązać problemu asymetrii informacyjnej, niezależnie od występowania kosztów transakcyjnych
23. Podatkami stanowiącymi dochód własny gmin w Polsce są:
[X] podatek od nieruchomości [X] podatek leśny
[ ] podatek od towarów i usług [ ] akcyza
24. Zgodnie z teorią wyboru konsumenta:
[ ] efekt dochodowy zawsze niweluje działanie efektu substytucji
[X] w przypadku gdy jedno z rozpatrywanych dóbr jest dla konsumenta dobrem niechcianym, krzywe obojętno-ści są funkcjami rosnącymi
[X] w optimum konsumenta krańcowa stopa substytucji zrównuje się ze stosunkiem cen dóbr
[ ] w przypadku dobra niższego rzędu zwiększenie do-chodu konsumenta skutkuje zwiększeniem się popytu na to dobro
25. Przedsiębiorstwo X dokonało splitu akcji. Które z poniższych zadań jest prawdziwe:
[ ] zwiększył się jego wskaźnik ROE [X] jego wskaźnik ROE nie uległ zmianie
[X] zmniejszył się jego wskaźnik zyskowności jednej akcji (EPS)
[ ] zmniejszył się jego wskaźnik stopy wypłaty dywi-dendy (DPR)
26. Które z poniższych określeń charakteryzuje macie-rzową formę struktury organizacyjnej:
[ ] nazywana jest również strukturą typu U
[ ] jest to struktura organizacyjna wykorzystywana przez
organizacje składające się z wielu niepowiązanych ze sobą jednostek
[ ] nazywana jest również strukturą typu H
[X] jest to struktura organizacyjna oparta na dwóch na-kładających się kryteriach podziału na wydziały 27. Do tzw. „wielkiej piątki” cech osobowości zalicza-my:
[X] sumienność [ ] autorytaryzm [X] otwartość
[ ] poczucie własnej wartości
28. Do otoczenia zadaniowego organizacji zalicza się:
[X] klientów [ ] pracowników [ ] właścicieli [X] dostawców
29. W ramach sieci komunikacji zgodnej z wzorcem
„koła od wozu”:
[ ] żaden z członków grupy nie zajmuje pozycji central-nej
[ ] komunikacja odbywa się bezpośrednio pomiędzy wszystkimi członkami zespołu
[ ] każdy z członków zespołu bezpośrednio komunikuje się z co najmniej trzema innymi członkami
[X] cała komunikacja przebiega przez osobę zajmującą centralną pozycję
30. „Rada Polityki Pieniężnej nie zamierza podwyższać stopy banku centralnego z obecnego poziomu 0,5%
przynajmniej do czasu, gdy stopa bezrobocia nie spad-nie poniżej 7%”. Taki komunikat jest przykładem:
[ ] luzowania ilościowego [ ] luzowania jakościowego
[ ] asymetrycznego korytarza stóp procentowych [X] forward guidance
A WIEDZY EKONOMICZNEJ
WYDAWNICTWO JUBILEUSZOWE
Publikacja ukazała się nakładem Wydawnictwa Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego
W związku z jubileuszem XXX Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej, Komitet Główny OWE przygotował publikację pt. „Państwo a gospodarka”. Książka jest pracą zbiorową pod redakcją prof. Stanisława Owsiaka.
Poszczególne teksty przygotowane zostały przez członków Komitetu oraz zaproszonych autorów, związanych od lat z Polskim Towarzystwem Ekonomicznym. Artykuły te mieszczą się w szerokim obszarze badań nad relacjami między państwem a gospodarką, chociaż w poszczególnych rozdziałach książki, różnego autorstwa, odmiennie zostały rozłożone akcenty.
W publikacji znaleźć można zarówno refl eksje teoretyczne, jak też opinie na temat polityki gospodarczej, wypływające nie tylko z teorii ekonomii, ale także z praktycznych doświadczeń autorów.
W KSIĄŻCE:
Zdzisław Sadowski Szkice o ewolucji stosunków między rynkiem i państwem i ich obecnym stanie Elżbieta Mączyńska Rola państwa w gospodarce – kontrowersje i ich podłoże Stanisław Owsiak Państwo – fi skalizm – gospodarka Wanda Karpińska-Mizielińska, Tadeusz Smuga Polscy ekonomiści akademiccy o interwencji państwa
w gospodarkę Barbara Błaszczyk Syndrom odwracania prywatyzacji w niektórych krajach
transformacji Małgorzata Burchard-Dziubińska Wolność gospodarcza a ochrona klimatu jako globalne dobro publiczne. Przykład państw Unii Europejskiej Marian Gorynia Rola państwa w zarządzaniu zasobami wspólnymi
– uwagi dotyczące zasobów wodnych Eugeniusz Kwiatkowski Instytucjonalne determinanty zmian zatrudnienia w krajach Grupy Wyszehradzkiej w latach 2005–2015 Andrzej Pawlik Potencjał innowacyjny województw podstawą rozwoju gospodarki Wiesław Danielak, Karolina Gębska Potencjał organizacji jako generator efektywnego i dyna-micznego rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw Krzysztof Glibowski Administracyjne kary pieniężne we współczesnej gospodarce Andrzej Muszyński Alternatywne myślenie o rozwoju Polski
Niezbywalne funkcje państwa
Wprowadzenie: Piękno i brzydota wolnego rynku
W sierpniu 2017 r. Wydawnictwo Polskiego To-warzystwa Ekonomicznego opublikowało przekład książki Phishing for Phools: The Economics of Manipulation and Deception, autorstwa dwóch lau-reatów najwyższej rangi wyróżnienia w dziedzinie ekonomii, jaką jest Nagroda Banku Szwecji im. Al-freda Nobla. To kolejna książka, która ukazuje się w ramach serii wydawniczej „Nobliści z ekonomii”.
W wypadku Roberta J. Shillera to już drugi przekład w tej serii – wcześniej, w 2016 r., została opubli-kowana jego książka pt. Finanse a dobrobyt spo-łeczny. We wprowadzeniu do niej podkreślałam, że jest to publikacja o pięknie i brzydocie świata fi nansów. Natomiast książkę Złowić frajera... trak-tuję jako poszerzoną kontynuację analiz na temat nieprawidłowości we współczesnej gospodarce, ale z uwzględnieniem nie tylko świata fi nansów, lecz całej specyfi ki wolnego rynku, jego istoty, mechani-zmów i narzędzi, jak też siły i słabości. Można uznać, nawiązując do narracji odnoszącej się do książki Finanse a dobrobyt społeczny, że jest to analiza pięk-na i brzydoty wolnego rynku, wolnokonkurencyjnej gospodarki. Jest to też analiza rynkowych zachowań ludzi wpisująca się w nurt ekonomii behawioralnej
w wydaniu jej czołowych kreatorów i znawców z najwyższej, noblowskiej półki2. Jak ocenia Laura D’Andrea Tyson z University of California, analiza ta „obnaża zasadniczą sprzeczność systemu rynko-wego, o której istnieniu powinni pamiętać politycy i konsumenci: przedsiębiorczość nastawiona na zysk stymuluje efektywność i innowacje, ale skłania także do manipulacji i oszustw, a nowe narzędzia informa-tyczne pozwalają na dokonywanie tego w zindywi-dualizowany sposób”3.
Shiller i Akerlof deklarują się jako zwolen-nicy wolnego rynku, wskazując na oczywistość jego zalet, ale zarazem przeciwstawiając się dog-matycznemu traktowaniu idei wolnego rynku.
O jego dobrodziejstwach przekonują doświadcze-nia wielu krajów, które swoje sukcesy zawdzięcza-ją właśnie gospodarce wolnorynkowej. Podkreśla-jąc bezsprzeczne zalety wolnego rynku, autorzy ci argumentują, że wystarczy odbyć podróż do trzech krajów: Chin, Korei Północnej i Korei Południo-wej, aby się o tym przekonać. Kontrast między po-ziomem wysoce prosperujących wolnorynkowych gospodarek Chin i Korei Południowej a siermięż-nością i niedostatkami nierynkowej gospodarki Korei Północnej jest porażający. Akerlof i Shiller w atrakcyjny i momentami dowcipny sposób
do-1 George A. Akerlof, Robert J. Shiller, Złowić frajera. Ekonomia manipulacji i oszustwa (tytuł oryginału: Phishing for Phools: The Economics of Manipulation and Deception), tłum. Z. Matkowski, seria „Nobliści z ekonomii”, Wydawnictwo PTE, Warszawa 2017.
2 E. Mączyńska, Przedmowa do wydania polskiego książki R.J. Shillera pt. Finanse a dobrobyt społeczny, tłum. Z. Matkowski, seria
„Nobliści z ekonomii”, Wydawnictwo PTE, Warszawa 2016.
A WIEDZY EKONOMICZNEJ
Elżbieta Mączyńska
– refl eksje wokół książki G.A. Akerlofa i R.J. Shillera
pt. Złowić frajera. Ekonomia manipulacji i oszustwa
1LEKTURY
wodzą, że dzięki wolnorynkowemu systemowi gospodarka zdolna jest wytwarzać dobra popra-wiające jakość życia ludzi, a także ubogacać je.
Zarazem jednak dostrzegają fundamentalne man-kamenty i słabości wolnego rynku, które w neokla-sycznej teorii ekonomii są, jeśli nie ignorowane, to z pewnością traktowane jako problem marginalny, o niewielkim znaczeniu. Zwracają też uwagę, że
„ekonomia przedstawia zwykle wolny rynek jako dobrze działający mechanizm, chociaż uznaje ko-nieczność interwencji państwa zmierzającej do roz-wiązania dwóch problemów: «efektów zewnętrz-nych» i «niesprawiedliwego» podziału dochodów, co można jednak uskutecznić przy minimalnym za-kresie interwencji, poprzez odpowiednie ustawienie podatków i subsydiów”4.
I takie właśnie podejście jest przez Akerlofa i Shillera kwestionowane. Prezentują oni inny pogląd, odcinają się też od stanowiska neoklasycznej teorii ekonomii na temat wolnego rynku i przeciwstawiają dogmatowi wolnego rynku, wskazując na jego im-manentne dysfunkcje5. Ich przykładem są codzienne przejawy rozmaitych oszustw, przekrętów i manipu-lacji rynkowych, na których określenie używają po-jęcia phishing. Autorzy książki prezentują inne, szer-sze – w porównaniu z neoklasyczną teorią ekonomii – spojrzenie na społeczeństwo i gospodarkę. Przy tym, co istotne, nie polemizują z podręcznikami eko-nomii w kwestii zalet wolnego rynku. Podkreślają jednak, że nie powinno się zanadto wychwalać sys-temu wolnorynkowego, bowiem „mechanizm ryn-kowy działa dobrze (tak jak to opisują podręczniki), jeżeli spełnione są wszystkie założenia warunkujące jego prawidłowe działanie. Każdy człowiek ma jed-nak jakąś słabostkę i nie o wszystkim jest dobrze po-informowany”6. Dlatego też popełnia błędy i wpada w pułapki rynkowe, potwierdzając tym samym tezę, że rynek nie ma wrogów, ale ma wiele ofi ar. Shiller i Akerlof dowodzą tego m.in. na przykładzie oszustw fi nansowych, w tym bankowych i ubezpieczenio-wych, samochodoubezpieczenio-wych, lotniczych, deweloperskich, internetowych, farmaceutycznych, żywnościowych, wydawniczych, edukacyjnych, a nawet politycz-nych (w tym wyborczych). Wiele miejsca autorzy
poświęcają też phishingowi w sferze innowacji, co wyraziście odzwierciedla tytuł rozdziału 7: Innowa-cje dobre i złe, a nawet okropne, zarazem obrazu-jący specyfi kę narracji. Dwaj nobliści wskazują tu na innowacje ukierunkowane wyłącznie na to, „aby nakłonić innych ludzi do robienia czegoś, co jest ko-rzystne dla nas, a nie dla nich samych. W rezultacie wiele nowych pomysłów wcale nie dotyczy nowych technologii. Nie są to nowości równie dobre dla obu stron: sprzedawców i nabywców. Są to nowe metody i chwyty marketingowe, wykorzystujące teorię inte-lektu, które pozwalają wcisnąć ludziom rzeczy dla nich niedobre”7. Umożliwia to phishing rynkowy, którego przejawy i formy Akerlof i Shiller szczegó-łowo analizują.
Phishing jako nieodłączna cecha wolnego rynku i wolnokonkurencyjnej gospodarki
Ów tytułowy phishing to sformułowanie
Ów tytułowy phishing to sformułowanie