Stosowane technologie informacyjne w branży logistycznej

Zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjnych w branży logistycznej przyczynia się do budowy przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Konieczność szybkiego i elastycznego reagowania na potrzeby rynku powoduje zmianę sposobu myślenia w przedsiębiorstwach. Ponadto podstawą funkcjonowania przedsiębiorstw jest wymiana informacji, która musi cechować się szybkością i rzetelnością. Wdrażanie nowoczesnych technologii informacyjnych przez przedsiębiorstwa jest podstawą do osiągnięcia sukcesu.

W związku z tak dużą rolą odgrywaną przez technologie informacyjne w logistyce, postanowiono scharakteryzować kilka z nich. Na rysunku 3.4.1 przedstawiony został logistyczny system informacyjny, który integruje operatorów z branży Transport – Spedycja – Logistyka (TSL) z ogniwami łańcucha dostaw.

Rys. 3.4.1. Logistyczny system informacyjny integrujący operatorów z branży TSL z ogniwami łańcucha dostaw

Źródło: (Gołembska E., Szymczak M, 2004, s. 112)

Technologie informacyjne, a w szczególności Internet odegrał bardzo dużą rolę w zakresie wymiany informacji, co przyczyniło się do rozwoju branży TSL. Obecnie zarządzanie logistyczne wspierane jest przez różne rozwiązania informatyczne, tj. (Kawa, 2014, s. 1-10):

 elektroniczne aukcje,

 elektroniczne zamówienia,

 elektroniczne katalogi,

 elektroniczne hurtownie,

 elektroniczne giełdy.

Istnieje wiele rożnych rozwiązań z zakresu IT w sferze logistyki. W zależności od obszaru, na którym skupiona jest uwaga (czy na obszarze czynności transportowych, magazynowych czy też aspekcie planowania) wyróżnić można inne technologie wspomagające pracę ludzi.

Najbardziej znane i kompleksowe systemy to:

 systemy planowania zasobów przedsiębiorstwa (ang. Enterprise Resource Planning – ERP),

 systemy planowania potrzeb materiałowych (ang. Material Requirements Planning – MRP) oraz systemy planowania zasobów wytwórczych przedsiębiorstwa (ang. Manufacturing Resource Planning – MRP II),

 systemy wspomagające zarządzanie produkcją (ang. Manufacturing Execution System – MES),

 systemy zarządzania gospodarką magazynową (ang. Warehouse Management Systems – WMS).

Stały rozwój technologii informatycznych oraz telekomunikacyjnych powoduje pojawianie się na rynku wielu rozwiązań ułatwiających funkcjonowanie przedsiębiorstwom, w tym również firmom z branży logistycznej.

W związku z rosnącą popularnością stosowania symulacji komputerowych w obszarze logistyki postanowiono w pierwszej kolejności przybliżyć zastosowanie symulacji. Karkula M. (2013, s. 16) w swojej pracy pt. „Modelowanie i symulacja procesów logistycznych” prezentuje potencjalne obszary zastosowania symulacji w analizie procesów i systemów logistycznych (rys. 3.4.2).

Zwiększenie

(miesiąc, kwartał, rok) Horyzont czasowy Dynamika zmian Symulacja &

optymalizacja

Rys. 3.4.2. Obszary zastosowania symulacji w analizie procesów i systemów logistycznych

Źródło: (Karkula, 2013, s. 16)

Inne przykładowe zastosowania symulacji komputerowej w obszarze logistyki to:

 symulacja operacji wykonywanych w terminalu kontenerowym (Boer i Saanen, 2014, s. 1783-1794),

 symulacja przepływu informacji dla morskiego łańcucha dostaw (Elbert i Walter, 2014, s. 1795-1806),

 symulacja łańcucha dostaw dla logistyki zwrotnej (Umeda, 2013, s. 3375-3384),

 symulacja sposobu lokowania produktów w magazynie manualnym (Clausen i in., 2013, s. 3430-3439),

 modelowanie operacji ruchu lotniczego (Shresta i Mayer, 2008, s. 2673-2681).

Jeszcze innym zastosowaniem symulacji komputerowej jest modelowanie wirtualnych łańcuchów dostaw z perspektywy dwóch płaszczyzn – transportowej i zarządczej. Wirtualny łańcuch dostaw „(…) łączy termin organizacji wirtualnej oraz klasycznego łańcucha dostaw. Zgodnie z tym ujęciem, wirtualny łańcuch dostaw to globalny łańcuch dostaw, funkcjonujący w dynamicznej sieci firm zaangażowanych w wiele różnorakich relacji” (Kisperska-Moroń., 2009, s. 33-34). Poprzez modelowanie procesów z perspektywy transportowej (przepływu materiałowego pomiędzy poszczególnymi ogniwami) możliwa jest analiza kosztów oraz czasu potrzebnego na realizację danego zlecenia. Ponadto, w sytuacji współpracy kilku przedsiębiorstw w zakresie transportu ładunków, w prosty i szybki sposób pokazać można korzyści wynikające w ich współpracy – z połączenia zadań transportowych. Przykładowe korzyści to: zwiększenie wypełnienia ładowności środka transportowego, wspólne partycypowanie w kosztach transportu, zmniejszenie liczby samochodów ciężarowych na drogach, zmniejszenie emisji spalin. W aspekcie zarządczym możliwe jest modelowanie procesów decyzyjnych w przedsiębiorstwie dotyczących np. doboru przedsiębiorstw do danego łańcucha dostaw, który tworzony jest na potrzeby realizacji danego zadania transportowego. W artykule Grzybowskiej i Hoffa (2015, s. 357-365) przedstawiono przykładowe wyniki badań dotyczących zastosowania symulacji do modelowania wirtualnych łańcuchów dostaw w dwóch wymienionych płaszczyznach.

Opisano w nim aspekt współpracy przedsiębiorstw w oparciu o koordynację z wykorzystaniem elektronicznej tablicy zleceń.

Kolejnym rozwiązaniem informatycznym wspomagającym prowadzenie działań w obszarze logistyki są giełdy elektroniczne. Elektroniczna giełda transportowa to „wirtualny rynek, na którym spotykają się przedsiębiorstwa oferujące i poszukujące wolne ładunki do przewiezienia i/lub przestrzenie ładunkowe. Nazywa się ją więc czasami giełdą frachtów i przestrzeni ładunkowych” (Kawa, 2014, s. 2). Głównymi użytkownikami tych giełd są przedsiębiorstwa transportowe, aczkolwiek korzystają nich również firmy produkcyjne i handlowe (Kawa, 2014; Borycka, Kempa, 2012, s. 18-27).

Istnieje wiele giełd transportowych w Europie. Jedne z najpopularniejszych to (Kawa, 2014, s. 1-10; http://poradniktransportowy.pl, data dostępu: 24.07.2015):

 Teleroute – założona w 1985 roku; obsługuje przedsiębiorstwa w 25 krajach europejskich; średnia dzienna liczba ofert na giełdzie to 200000 (http://teleroute.co.uk, data dostępu: 24.07.2015).

 TimoCom – powstała w 1997 roku; obecnie działa w 44 krajach europejskich;

dostępna jest w 24 językach; dzienna liczba ofert wynosi ok. 450000.

W 2012 roku wprowadziła giełdę magazynową, która umożliwia dostęp do ofert powierzchni magazynowych i logistycznych (http://www.timocom.pl, data dostępu: 24.07.2015).

 Trans.eu – polska giełda utworzona przez firmę Logintrans Sp. z o.o. w 2004 roku;

obecnie dostępna w 20 językach; liczba ofert na giełdzie to nawet 150000 dziennie (http://www.trans.eu, data dostępu: 24.07.2015).

W ramach giełdy transportowej funkcjonuje giełda ładunków oraz giełda pojazdów.

Na tej pierwszej znajdują się oferty dotyczące towarów (tzw. wolnych ładunków) do przewiezienia, druga zaś posiada spis ofert dotyczących przewozu, tzw. wolne przestrzenie transportowe.

Do najczęściej wymienianych w literaturze zalet korzystania z giełd transportowych zaliczyć należy (Kawa, 2014, s. 1-10; Borycka, Kempa, 2012, s. 18-27):

 skrócenie czasu poszukiwania firmy, która zrealizuje dane zlecenie,

 elastyczność wynikająca z braku ograniczeń w związku z czasem pracy człowieka,

 szybkość działania – informacje umieszczone na giełdzie udostępniane są od razu dla pozostałych użytkowników giełdy,

 stała dostępność do ofert (ograniczona jedynie brakiem połączenia internetowego),

 szybka wymiana informacji pomiędzy przedsiębiorstwami,

 redukcja papierowego przepływu dokumentów.

Warto dodać, iż obecnie giełdy elektroniczne nie pełnią już tylko roli miejsca wymiany informacji o wolnych ładunkach czy przestrzeniach transportowych. Poprzez dodatkowe moduły oferowane przez przedsiębiorstwa umożliwiają one także planowanie transportu, jego monitoring w czasie rzeczywistym, a nawet formy rozliczenia pomiędzy kontrahentami.

Innym, równie często co giełdy elektroniczne, stosowanym rozwiązaniem informatycznym wspomagającym funkcjonowanie przedsiębiorstw z zakresu TSL są portale korporacyjne. Ułatwiają one szybką wymianę informacji. Używane są jako koncentratory informacji. Według Kisperskiej-Moroń (2009, s.72-76) „portal korporacyjny to punkt dostępu, w którym następuje pozyskanie, organizowanie, modyfikowanie i dystrybuowanie wiedzy organizacyjnej. Jest to bezpieczny interfejs www, z którego mogą korzystać wszystkie podmioty związane z firmą: pracownicy, partnerzy, dostawcy, klienci”. Portal korporacyjny umożliwia użytkownikom szybkie dotarcie do narzędzi i aplikacji korporacyjnych, usług internetowych, a także zebranych przez przedsiębiorstwo informacji o klientach czy też produktach. Dzięki zastosowaniu portalu możliwy jest łatwy dostęp do tych informacji oraz efektywne zarządzanie tymi zasobami. (http://www.e-mentor.edu.pl, data dostępu: 15.08.2015).

W odniesieniu do branży logistycznej portale komunikacyjne umożliwiają tworzenie wirtualnych łańcuchów dostaw, a także ich sprawne i efektywne funkcjonowanie. Portale stosowane są zarówno do regularnych, powtarzalnych transakcji jak i nieregularnych, złożonych powiązań. Pojawienie się zamówienia powoduje tworzenie określonej konfiguracji wirtualnego łańcucha dostaw, w skład którego wchodzą różne przedsiębiorstwa (o różnym zakresie działalności) w zależności od potrzeb danego zlecenia (Kisperska-Moroń, 2009, s. 72-76).

3.5. Podsumowanie rozdziału

Rozdział ten zawiera definicje terminów związanych z tematyką niniejszej rozprawy:

model oraz modelowanie. W związku zastosowaniem w części praktycznej oprogramowania symulacyjnego do zbudowania modelu systemu opisano również zagadnienia związane z symulacją komputerową, w tym etapy postępowania w ramach badań symulacyjnych.

Modelując system logistyczny, w którym uwzględniane są procesy realizowane w punkcie załadunku i rozładunku oraz proces transportowy pomiędzy tymi punktami, niezbędne jest zaprojektowanie sieci transportowej. W związku z tym przybliżono podstawowe metody modelowania sieci transportowych, tj.:

 modelowanie za pomocą grafu,

 modelowanie za pomocą algorytmów (np. algorytmy wyszukiwania najkrótszej ścieżki),

 oraz symulacyjne modelowanie sieci.

Opisano także technologie informatyczne stosowane w obszarze logistyki, tj.:

 giełdy elektroniczne,

 portale korporacyjne,

 oraz szeroki zakres zastosowania symulacji komputerowej.

Stały rozwój technologii informatycznych, z jednej strony usprawnia funkcjonowanie przedsiębiorstw w różnych obszarach prowadzonej działalności, lecz z drugiej strony wymusza na nich stałe nakłady (zarówno środków finansowych jak i czasowych) w rozwój posiadanego oprogramowania lub też wybór i zakup nowego. Jednak panująca na rynku konkurencja powoduje, iż przedsiębiorstwa dążąc do bycia elastycznymi (szybko reagującymi na zmiany na rynku) nieustannie poszukują i inwestują w nowe rozwiązania. Podstawą funkcjonowania przedsiębiorstw jest wymiana informacji, która musi cechować się szybkością i rzetelnością. Wdrażanie nowoczesnych technologii informatycznych dopasowanych do potrzeb przedsiębiorstwa jest podstawą do osiągnięcia sukcesu.