10.1. Streszczenie w języku polskim
W chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD), oprócz predyspozycji genetycznej i mechanizmów neurobiologicznych ważnym czynnikiem patogenetycznym są również
wydarzenia życiowe. Dotychczasowe badania wskazują, że różne typy wydarzeń
występujących w okresie dzieciństwa mają związek z chorobą afektywną występującą w okresie dorosłości. Negatywne doświadczenia w dzieciństwie mogące odgrywać rolę w tym względzie to wydarzenia traumatyczne, do których należą m.in. doświadczenia
wszelkiego rodzaju przemocy oraz utraty lub separacji z rodzicami.
Pierwszym celem niniejszej pracy było porównanie częstości występowania negatywnych doświadczeń w dzieciństwie, takich jak przemoc fizyczna, przemoc emocjonalna, przemoc seksualna, zaniedbanie emocjonalne i fizyczne oraz długotrwała rozłąka z rodzicem, w dobranych pod względem płci i wieku grupach pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) i osób zdrowych. Drugim celem pracy była ocena zależności pomiędzy negatywnymi doświadczeniami w dzieciństwie a czynnikami klinicznymi związanymi z powstawaniem i przebiegiem choroby afektywnej dwubiegunowej.
Do badania włączono 104 osoby pochodzące z populacji polskiej. Osoby badane utworzyły 2 grupy: eksperymentalną i kontrolną. W grupie eksperymentalnej znalazło się 52 pacjentów z ChAD (29 kobiet, 23 mężczyzn) hospitalizowanych w Klinice Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, w Szpitalu Neuropsychiatrycznym w Kościanie oraz na Oddziale Psychiatrycznym w Miliczu. Średni wiek osób z grupy eksperymentalnej wynosił 47 lat (SD=12, rozpiętość 19-69 lat). Grupę kontrolną stanowiło 52 zdrowych osób (29 kobiet, 23 mężczyzn). Średni wiek osób z grupy kontrolnej wynosił 47 lat (SD=12, rozpiętość 18-68).
Do oceny negatywnych doświadczeń dziecięcych użyto polskiej wersji
Kwestionariusza Traumy Wczesnodziecięcej (Childhood Trauma Questionnaire – CTQ) i własnego Kwestionariusza Negatywnych Doświadczeń Dziecięcych. Oceny demograficznej
i klinicznej w grupie eksperymentalnej dokonano za pomocą ankiety powstawania i przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, skali oceny depresji Hamiltona (HDRS) oraz skali manii Younga (YMRS). Badani pacjenci byli w okresie poprawy klinicznej, gdy nasilenie objawów
99 depresji w skali Hamiltona nie przekraczało 10 pkt., jak również nasilenie manii w skali Younga nie przekraczało 10 pkt. Ocenę demograficzną w grupie kontrolnej przeprowadzono przy użyciu kwestionariusza dla osób bez zaburzeń psychicznych.
W porównaniu z grupą kontrolną pacjenci z ChAD wykazywali wyższy poziom wskaźników mierzonych narzędziem CTQ (przemocy fizycznej, emocjonalnej, seksualnej, zaniedbania fizycznego, emocjonalnego) oraz częściej doświadczali innych negatywnych wydarzeń w okresie dzieciństwie, takich jak alkoholizm, choroby psychiczne i samobójstwa w rodzinie, opuszczenie przez rodziców, rozwód, śmierć jednego z rodziców oraz długotrwała rozłąka z rodzicem.
Przemoc emocjonalna i zaniedbanie emocjonalne były związane z największą liczbą
niekorzystnych cech klinicznych choroby afektywnej dwubiegunowej. Doświadczenie w dzieciństwie przemocy emocjonalnej i zaniedbania emocjonalnego zwiększało ryzyko
wystąpienia objawów psychotycznych, prób samobójczych, przebiegu rapid-cycling i współwystępowania zaburzeń lękowych. Ponadto, przemoc emocjonalna wiązała się z mniejszym ryzykiem wystąpienia nadciśnienia, a emocjonalne zaniedbanie z większym
ryzykiem lekooporności. Wynik ogólny traumy wczesnodziecięcej był związany z występowaniem objawów psychotycznych, przebiegiem rapid-cycling i lekoopornością.
W badanej grupie przemoc seksualna była związana z wcześniejszym wystąpieniem choroby, a długotrwała rozłąka z rodzicami ze współwystępowaniem zaburzeń lękowych i otyłości. Ponadto stwierdzono wiele powiązań pomiędzy obciążeniem rodzinnym chorobami psychicznymi, a niekorzystnymi cechami klinicznymi związanymi z przebiegiem ChAD.
Uzyskane wyniki świadczą o istotnej roli negatywnych wydarzeń dziecięcych jako ważnego czynnika środowiskowego w powstawaniu i przebiegu choroby afektywnej
dwubiegunowej. Wydaje się więc celowe przeprowadzanie u osób z ChAD, szczególnie u tych, którzy wykazują ciężki przebieg choroby, szczegółowego wywiadu uwzględniającego
negatywne doświadczenia w okresie dzieciństwa dla planowania u nich właściwych oddziaływań farmakologicznych i psychoterapeutycznych.
100
10.2. Streszczenie w języku angielskim - A synopsis in English
In the pathogenesis of bipolar disorder (BD) apart from a genetic predisposition and neurobiological factors, the life events can also play a significant role. Previous studies have suggested that different types of events in childhood can be associated with bipolar disorder occurring in adulthood. The negative childhood experiences that may play a role in this respect are traumatic events including, among others, all kinds of abuse and parental loss or separation.
The first aim of this study was to compare the prevalence of negative experiences in childhood such as physical abuse, emotional abuse, sexual abuse, emotional and physical neglect, and long-term separation from the parent, in patients with bipolar disorder (BD) and healthy persons, matched by gender and age. The second aim of this study was to evaluate the relationship between negative experiences in childhood and clinical factors associated with development and clinical course of bipolar disorder.
The study was conducted among 104 people from the Polish population. They formed two groups: experimental and control. Fifty-two patients with BD (23 male, 29 female) were included into experimental group. They were hospitalized in the Department of Adult Psychiatry, Poznan University of Medical Sciences, in the Neuropsychiatric Hospital in Kościan and in the psychiatric ward in Milicz. The mean age of the experimental group was 47 years (SD = 12, range: 19-69 years). The control group included 52 people (23 male, 29 female) without mental illness. The mean age of the control group was 47 years (SD = 12), (range: 18-68).
For the assessment of negative experiences in childhood, the Polish version of the Childhood Trauma Questionnaire (CTQ) was employed as well as the author’s own questionnaire of negative experiences in childhood. Demographic and clinical evaluations in experimental group were performed using a questionnaire of the development and course of bipolar disorder, the Hamilton Depression Rating Scale (HDRS) and the Young Mania Rating Scale (YMRS), The assessment in patients was performed during improvement period when they scored 10 or less points on the HDRS and/or on the YMRS. Demographic evaluation in the control group was performed using a questionnaire for people without mental disorders.
101 Compared with the control group, BD patients showed higher indices measured by the CTQ (physical abuse, emotional abuse, sexual abuse, emotional neglect, physical neglect) and also experienced more frequently such negative childhood events as alcoholism, psychiatric illness and suicide in the family, parental abandonment, divorce, death and prolonged separation.
Emotional abuse and neglect in childhood were associated with the highest number of unfavorable clinical features of BD. Both these events predicted such aspects of the illness as psychotic symptoms, suicidal attempts, rapid cycling and anxiety disorders. In addition, emotional abuse was connected with lower risk of hypertension and emotional neglect - with treatment resistance. The total result of the CTQ was correlated with psychotic symptoms, rapid cycling, and treatment resistance. In patients studied, sexual abuse was linked to an earlier onset of illness, and long-term separation with parents - to anxiety disorders and obesity. Furthermore, a number of associations was also found between family history of psychiatric disorders and unfavorable clinical features of the course of BD.
The results obtained point to a significant role of negative childhood experiences as an important environmental factor in the development and course of BD. It seems desirable to
perform in patients with BD, especially in those showing a severe course of the illness, a proper interview for the negative childhood experiences for planning in them the adequate
102