Z jaką kolizją norm mamy do czynienia w poniższych przykładach?
IV.
Jedna norma stanowi, że likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwida-1)
cji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru, a zgodnie z drugą nor-mą likwidatorzy nie powinni zgłaszać likwidacji i składać wniosku o wy-kreślenie spółki z rejestru.
……… Jedna norma nakazuje Janowi Kowalskiemu, członkowi zarządu spółki „Ci-2)
sza”, brać udział w zebraniach, które odbywać się będą w piątki o godz. 10.00, nie rzadziej niż raz w miesiącu, a druga norma nakazuje Janowi Kowalskie-mu uczestniczenie w każdy piątek o godz. 10.00 w wykładzie z podstawo-wych pojęć prawa i prawoznawstwa.
……… Jedna norma nakazuje posiać przed domem trawę, a druga nakazuje prze-3)
prowadzić w tym miejscu przewody podziemne.
……… Jedna norma mówi: „Powinieneś otworzyć okno, jeżeli jest zamknięte”, 4)
a druga: „Powinieneś zamknąć okno, jeżeli jest otwarte”.
……… Prawodawca w jednej normie preferuje dobro dziecka przed interesem ro-5)
dziców, a w innej normie preferuje interes rodziców przed dobrem dziecka. ……… Norma N1 nakazuje osobie X zamieszkałej we Wrocławiu stawiennictwo 6)
w sądzie we Wrocławiu w dniu 10 listopada 2016 r., zaś norma N2 całkowi-cie zakazuje jej jazdy samochodem.
……… Norma N1 zakazuje podmiotowi P prowadzenia pojazdów mechanicznych, 7)
norma N2 temu samemu podmiotowi P nakazuje podjęcie pracy w charak-terze kierowcy.
……… Norma N1 nakazuje wybudować w miejscu X osiedle, norma N2 nakazuje 8)
umieścić tam zbiornik retencyjny.
………
O niezgodności prakseologicznej norm mówimy wtedy, gdy:
V.
……… ……… ………
42
Joanna Helios, Wioletta Jedlecka
……… ……… ……… ……… ………
Skonstruuj normę logicznie sprzeczną z normą: „Likwidatorzy
po-VI.
winni po upływie każdego roku składać walnemu zgromadzeniu
sprawozdanie […]”:
……… ……… ……… ……… ……… ……… ………Skonstruuj normę przeciwną do normy: „Umowy należy składać
VII.
w dziekanacie w dniu 15 czerwca”:
……… ……… ……… ……… ……… ………
Podaj treść trzech podstawowych reguł kolizyjnych:
VIII.
……… ……… ……… ……… ……… ……… ……… ……… ……… ……… ……… ………Rozdział 5. System prawny
Podaj treść reguły kolizyjnej, która rozstrzyga konflikt między
kry-IX.
terium zakresowym a kryterium chronologicznym:
……… ……… ……… ……… ……… ……… ………
Które z poniższych norm:
X.
Nakazuje się właścicielom sklepów udekorować okna przed każdymi świę-1)
tami.
Nakazuje się kobietom wyjeżdżać jesienią do Zakopanego. 2)
Nakazuje się studentom I roku w ostatnią niedzielę maja w południe złożyć 3)
osobiście wydruk z systemu USOS w dziekanacie.
Zakazuje się posiadaczom lokali odsłaniać okna wystawowe w okresie Bo-4)
żego Narodzenia.
Nakazuje się studentom uczestniczyć w zawodach sportowych organizowa-5)
nych wiosną przez AZS.
Zakazuje się blondynkom przebywania na wysokości powyżej 100 m n.p.m. – 6)
tworzą pary norm wzajemnie:
sprzecznych: a) ……… ……… ……… przeciwnych: b) ………...…… ……… ……….……… niezgodnych prakseologicznie: c) ……… ……… ………
O luce aksjologicznej mówimy wtedy, gdy:
XI.
……… ……… ………
44
Joanna Helios, Wioletta Jedlecka
……… ……… ……… ………
Podaj różnice między systemem – typem a systemem konkretnym
XII.
……… ……… ……… ……… ……… ……… ………Wskaż właściwą odpowiedź:
XIII.
Prawo prywatne to: 1)
gałąź prawa chroniąca interes prawny jednostki; a)
gałąź prawa chroniąca interes państwa; b)
prawo moralne, które każda osoba prywatna ma w sobie; c)
synonim sfery intymnej na gruncie filozofii politycznej. d)
System niezdolny do samoregulacji zachodzących w nim procesów i który 2)
w związku z tym musi być sterowany z zewnątrz, to system:
konkretny; a) typ; b) allopojetyczny; c) autopojetyczny. d)
Lex posterior derogat legi priori
3) to reguła kolizyjna: hierarchiczna; a) merytoryczna; b) czasowa; c) zakresowa. d)
Rozdział 5. System prawny
Literatura:
Bator A., Gromski W., Kozak A., Wprowadzenie do nauk prawnych. Materiały dla studentów
I roku prawa i administracji, Oficyna ars magna, Wrocław 1997.
Bator A. (red.), Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, LexisNexis, Warszawa 2010.
Dobrzeniecki K., Korycka-Zirk M., Wstęp do prawoznawstwa. Ćwiczenia i materiały, Wydaw-nictwo TNOiK, Toruń 2010.
Helios J., Jedlecka W., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa dla ekonomistów, E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa Wydział Prawa, Admini-stracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2015.
Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1979. Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, TNOiK, Toruń 2000.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Pulka Z., Podstawy prawa. Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań 2008.
Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1995. Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, Wydawnictwo
Na-ukowe PWN, Warszawa 1992.
Seidler L. G., Groszyk H., Malarczyk J., Pieniążek A., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Wy-dawnictwo Morpol, Lublin 1996.
Zajadło J. (red.), Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. 100 podstawowych pojęć, Wy-dawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2007.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Wskazówki do odpowiedzi:
a) np. 2, 8 I. b) np. 13, 15 1F 2P 3P 4F 5P 6P 7F II.1) aksjologiczna 2) aksjologiczna 3) swoista 4) techniczna 5) techniczna III.
6) swoista
1) sprzeczność 2) przeciwieństwo 3) niezgodność prakseologiczna 4) nie-IV.
zgodność prakseologiczna 5) kolizja o charakterze aksjologicznym 6) brak kolizji 7) sprzeczność 8) niezgodność prakseologiczna
Niezgodność prakseologiczna (praktyczna) występuje w dwóch przypadkach: V.
wyklu-46
Joanna Helios, Wioletta Jedlecka
cza przyczynowo realizację drugiej normy, 2) gdy realizacja obu norm prowa-dzi do sprzecznych celów. Niezgodność prakseologiczna może być dwustronna lub jednostronna.
Np. „Likwidatorzy nie powinni po upływie każdego roku składać walnemu VI.
zgromadzeniu sprawozdania […]”.
Np. „W dniu 15 czerwca umowy należy składać w Dziale Kadr w celu ich we-VII.
ryfikacji”. 1.
VIII. Lex superior derogat legi inferiori 2. Lex posterior derogat legi priori 3. Lex specialis derogat legi generali
IX. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali Sprzeczne: 2 – 6
X.
Przeciwne: 3 – 5
Niezgodne prakseologicznie: 1 – 4
Luka aksjologiczna powstaje z porównania systemu prawa idealnego, postulo-XI.
wanego z systemem istniejącym. Zwana jest luką pozorną, gdyż jej stwierdze-nie jest następstwem ujemnej oceny obowiązującego prawa. System, który fak-tycznie obowiązuje, może się różnić od postulowanego tym, że nie zawiera norm, które powinien zawierać ze względu na konieczność zapewnienia ochro-ny pewochro-nym wartościom, lub też system obowiązujący może zawierać normy, których nie powinien zawierać, jeżeli dane wartości mają być chronione. W pierwszej sytuacji postulat dotyczy uchwalenia określonych norm, ponieważ luka polega właśnie na ich braku. Lukę taką nazywamy extra legem, gdyż sys-tem postulowany wykracza poza syssys-tem faktycznie obowiązujący. W drugiej zaś sytuacji postuluje się derogację pewnych norm, ponieważ luka polega na ich obowiązywaniu. Taką lukę określamy jako contra legem, gdyż system po-stulowany ma węższy zakres niż faktycznie obowiązujący.
System konkretny to system norm prawnych obowiązujących na danym teryto-XII.
rium państwowym w określonym czasie. System prawny – typ natomiast to grupa systemów prawa obowiązujących w określonym miejscu i czasie, dla których można znaleźć pewne wspólne cechy. System – typ jest postacią uogól-nienia właściwości posiadanych przez rzeczywiste porządki prawne. Klasycz-nymi systemami – typami będą system common law oraz system prawa konty-nentalnego.
1A 2C 3C XIII.
Rozdział 6
Wykładnia prawa
Podane poniżej dyrektywy przyporządkuj odpowiednio do
wykład-I.
ni językowej, systemowej i funkcjonalnej:
„Interpretowanym zwrotom nie można bez dostatecznych powodów przypi-a)
sywać swoistego znaczenia prawnego, ale gdy się ustali, że takie znaczenie mają, wówczas należy się nim posługiwać bez względu na to, jakie znacze-nie mają równokształtne zwroty w języku potocznym”.
„Jeżeli w procesie wykładni uwzględnia się cele prawa, to posługując się b)
celem normy – należy go ustalić w ten sposób, by był on zgodny z celem instytucji prawnej, do której należy zrekonstruowana norma”.
„Nie wolno przypisywać przepisom prawnym znaczenia, które prowadzi do c)
rekonstrukcji norm sprzecznych z zasadami systemu prawa”.
„Jeżeli na gruncie języka potocznego można przypisać wyrażeniom użytym d)
w tekście prawnych kilka znaczeń, to należy wybrać takie znaczenie, które jest najbardziej oczywiste”.
„Interpretując teksty prawne, należy uwzględniać funkcje prawa, tzn. brać e)
pod uwagę konsekwencje społeczne i ekonomiczne, do jakich będzie pro-wadzić określona interpretacja, i wybrać taką, która prowadzi do konse-kwencji najbardziej korzystnych”.
„Interpretowanym zwrotom, których znaczenie określone jest przez język f)
prawny, nie można bez dostatecznych powodów przypisywać znaczenia specjalnego należącego do terminologii części systemu prawa, ale gdy się je ustali, należy posługiwać się nim bez względu na to, jakie znaczenie mają równokształtne zwroty w języku prawnym”.
„Normy prawa wewnętrznego powinny być interpretowane zgodnie z nor-g)
mami prawa europejskiego”.
„Jeżeli określony termin należy do terminów specyficznych w określonej h)
dziedzinie wiedzy lub praktyki społecznej, to należy przyjąć znaczenie, ja-kie termin ten ma w tej właśnie dziedzinie”.
„Interpretując przepisy należące do danego aktu prawotwórczego, nie moż-i)
na przyjmować ocen i zasad wzajemnie się wykluczających”.
„Nie należy interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do re-j)
48
Joanna Helios, Wioletta Jedlecka
„Ustalając znaczenie tekstu prawnego, należy brać pod uwagę podstawowe k)
zasady ustroju społecznego, politycznego i ekonomicznego państwa”. „Jeżeli na gruncie wykładni językowej możliwe są różne warianty normy, to l)
należy wybrać ten, który jest najbardziej zgodny z przyjętymi regułami i ocenami społecznymi”.
„Jeżeli po przeprowadzeniu wykładni językowej istnieją wątpliwości co do m)
znaczenia tekstu prawnego, to należy wybrać takie znaczenie, które pozwa-la na sformułowanie normy zgodnej z zasadami systemu prawa”.
„Przy interpretacji przepisów prawa należy brać pod uwagę powszechnie n)
akceptowane normy moralne, zasady sprawiedliwości i słuszności”. „Jeżeli w systemie prawnym wiążąco ustalono znaczenie określonych zwro-o)
tów prawnych, to należy ich używać w tym właśnie znaczeniu”.
„Różnym zwrotom w ramach jednego aktu prawnego nie należy nadawać p)
tego samego znaczenia”.
„Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do po-q)
wstania luk w prawie”.
„Ustalając znaczenie tekstu prawnego, należy brać pod uwagę przede r)
wszystkim zasady konstytucyjne”.
„Tym samym zwrotom w ramach jednego aktu prawnego nie należy nada-s)
wać różnych znaczeń”.
„Interpretując przepisy prawne, należy brać pod uwagę cele regulacji praw-t)
nej (ratio legis)”.
„Przepisy prawne należy interpretować, biorąc pod uwagę ich miejsce u)
w systematyce zewnętrznej i wewnętrznej aktu normatywnego, chyba że ustalenia uzyskane na podstawie innych dyrektyw zgodnie wskazują, że usytuowanie przepisu w systemie prawa jest wadliwe”.
„Nie wolno tak interpretować tekstów prawnych, aby pewne ich fragmenty v)
okazały się zbędne”.
„Interpretacja prawa polskiego powinna być zgodna z normami prawa mię-w) dzynarodowego publicznego”. WYKŁADNIA JĘZYKOWA: ……… ……… WYKŁADNIA SYSTEMOWA: ……… ……… WYKŁADNIA FUNKCJONALNA: ……… ………