Szkodniki

Środki ochrony roślin należy stosować zgodnie z podanymi w etykiecie zaleceniami oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub

środowiska.

Wykaz dopuszczonych w Polsce środków ochrony roślin jest publikowany w rejestrze środków ochrony roślin. Informacje o zakresie stosowania pestycydów w poszczególnych uprawach zamieszczane są w etykietach. Narzędziem pomocniczym przy wyborze pestycydów jest wyszukiwarka środków ochrony roślin. Aktualne informacje dotyczące stosowania środków ochrony roślin można znaleźć na stronach MRiRW pod adresem https://www.gov.pl/web/rolnictwo/produkcja-roslinna.

Lista środków ochrony roślin do integrowanej produkcji jest opracowywana przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach. Wykaz zalecanych do IP środków ochrony roślin jest dostępny na stronie internetowej Instytut Ogrodnictwa pod adresem

http://www.inhort.pl/serwis-ochrony-roslin/ochrona-roslin/ochrona-roslin-rosliny-warzywne/rosliny-warzywne-wykaz-srodkow.

Ponadto informacja dotycząca środków ochrony roślin do integrowanej produkcji publikowana jest na Platformie Sygnalizacji Agrofagów pod adresem

https://www.agrofagi.com.pl/143,wykaz-srodkow-ochrony-roslin-dla-integrowanej-produkcji.html.

Co najmniej 1 raz w sezonie (głównie przed zbiorem i w kapuście wczesnej) należy stosować niechemiczne środki do ochrony przed szkodnikami, np. bakteryjne, potwierdzone fakturą zakupu środka.

Poniżej podano najczęściej występujące gatunki szkodników i sposoby ich zwalczania na warzywach kapustnych. W produkcji integrowanej kapusty, nie stosujemy pyretroidów jako środków najbardziej niebezpiecznych dla środowiska.

Śmietka kapuściana (Delia brassicae)

Jest to muchówka o długości do 6 mm, koloru szarego. Larwa jest brudnobiała, beznoga, długości do 7 mm. Jajo białe, długości do 1,2 mm. Bobówka dochodzi do 6 mm i jest koloru brunatnego. Śmietka zimuje w stadium bobówki w glebie. Wylot much pierwszego pokolenia rozpoczyna się na początku kwietnia. Samice składają jaja na szyjce korzeniowej i w glebie przy szyjce. Drugie pokolenie pojawia się w połowie czerwca, a trzecie w sierpniu.

Uszkodzone rośliny są pozbawione bocznych korzeni, a na korzeniu palowym widoczne są wżery w postaci płytkich korytarzy. Drugie i trzecie pokolenia ponadto drążą korytarze w nasadzie nerwów dolnych liści kapusty.

Profilaktyka i zwalczanie

Głęboka orka wykonana po sprzęcie roślin zmniejsza liczbę zimujących bobówek. Przy zakładaniu plantacji należy pamiętać o tym aby unikać stanowisk w bezpośrednim sąsiedztwie długo kwitnących upraw takich jak między innymi: wieloletnie bobowate, rzepak, plantacje nasienne i niszczyć chwasty przed kwitnieniem.

Podstawowymi metodami są: obligatoryjne zaprawianie nasion insektycydami przy uprawie kapusty odmian średnio wczesnych i późnych, a przy uprawie kapusty odmian wczesnych zaleca się podlewanie rozsady bezpośrednio przed sadzeniem roślin (np.: w wielodoniczkach, w doniczkach ziemnych. Wszystkie zalecane metody podano w tabeli 3.

Krótko po sadzeniu kapusty należy zacząć monitorowanie terminu pojawu szkodnika. W tym celu stosować żółte lub białe tablice lepowe, żółte naczynia bądź pułapki zapachowe (min. 2 pułapki na plantacji). W okresie maj-czerwiec dokonywać także lustracji co najmniej 2 razy w

tygodniu na obecność roślin uszkodzonych lub zniszczonych przez śmietki. Wyniki wszystkich obserwacji należy zapisywać w Notatniku Integrowanej Produkcji.

Pchełki (Phyllotreta spp.)

Są to czarno zabarwione chrząszcze, długości do 3 mm. Występuje kilka gatunków, z których najliczniejsze to: pchełka falistosmuga (Phyllotreta undulata) z falistym, żółtym pasem na pokrywach skrzydłowych, pchełka smużkowana (Ph. nemorum), czarna, z metalicznym, zielonym połyskiem i żółtym, wygiętym pasem na pokrywach skrzydłowych oraz pchełka czarna (Ph. atra, czarnej barwy do 2,5 mm długości. Występują w jednym pokolenie. Zimują chrząszcze pod resztkami roślin, w ściółce i glebie. Na wiosnę chrząszcze pojawiają się masowo, wygryzając liczne otworki w liścieniach i liściach roślin. Największym zagrożeniem są na rozsadnikach. Pchełki uszkadzają zewnętrzne liście dojrzewających główek wczesnych odmian kapusty, uprawianych także w uprawach pod osłonami.

Od lipca pojawia się drugie pokolenie, które żeruje na tych samych roślinach co pierwsze pokolenie i na rozsadzie późnych odmian kapusty pekińskiej, kalafiora i brokuła. Progiem zagrożenia są dwie pchełki na 1 mb rzędu.

Profilaktyka i zwalczanie.

Niezwłoczne wykonanie zabiegów ochronnych po zauważeniu szkodników w ilości 2 osobników na 1 mb rzędu.

Chowacze (Ceutorhynchus spp.)

Są to ciemno ubarwione chrząszcze, których długość nie przekracza 3,5 mm. Najczęściej występują następujące gatunki: chowacz brukwiaczek, którego larwy uszkadzają liście sercowe, chowacz czterozębny - żerujący w pędach i ogonkach liściowych oraz chowacz galasówek uszkadzający szyjkę korzeniową.

Profilaktyka i zwalczanie.

Usuwanie i niszczenie roślin z larwami. Opryskiwanie roślin w początkowym okresie zawiązywania główek lub kwiatostanów.

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci)

Owad dorosły z dwoma parami wąskich skrzydeł otoczonych delikatną „frędzlą” jest barwy jasnożółtej lub brązowej i dorasta do około 0,9 mm długości Jajo białe, nerkowate o wymiarach 0,25x0,15 mm. Larwa jasno żółta dorasta do 0.7 mm długości. Żółtawa nimfa kształtem i wielkością zbliżona do osobnika dorosłego posiada widoczne zaczątki skrzydeł.

Zimują owady dorosłe w resztkach roślinnych, pod grudkami gleby i w ściółce. Występuje w 3-5 pokoleniach w ciągu roku. Najbardziej szkodliwy jest na średnio wczesnych i późnych odmianach kapusty głowiastej białej. Zarówno larwy jak i osobniki dorosłe początkowo żerują na liściach zewnętrznych główki, później zasiedlają liście wewnętrzne, nawet do 20- tego liścia w głąb. Wciornastek odżywia się sokiem komórkowym wysysanym z liści. Na liściach zewnętrznych efektem żerowania są liczne różnej wielkości i kształtu drobne jasno beżowe plamy, którym zawsze towarzyszą odchody szkodnika w postaci drobnych, czarnych kropek.

Natomiast na liściach wewnętrznych w wyniku żerowania tworzą się, drobne jasne brodawki.

Profilaktyka i zwalczanie

Niszczenie resztek roślinnych po zbiorze, wykonanie zimowej orki i sytuowanie plantacji z dala od cebuli i porów ogranicza występowanie szkodnika. Wykonanie 2 cykli po dwa zabiegi każdy, pierwszy po zasiedleniu kapusty przez wciornastka, a drugi jeżeli w pobliżu znajduje się plantacja cebuli, po zbiorze cebuli na plantacjach oddalonych od kapusty o co najmniej 1 km, środkami do tego zalecanymi, znacznie ogranicza szkody wyrządzane przez wciornastka tytoniowca.

Mszyca kapuściana (Brevicoryne brassicae)

Dorosła, bezskrzydła mszyca osiąga długość do 2-3 mm. Jest koloru żółtozielonego z intensywnym szarym nalotem i krótkimi syfonami. Larwa podobna do osobnika dorosłego jest tylko od niego nieco mniejsza. Szkodnik zimuje w stadium jaja na głównym pędzie u

nasady liści w polu na pozostawionych resztkach roślin, na wysadkach w przechowalniach bądź na dziko rosnących roślinach. Na początku czerwca z kapustowatych roślin rolniczych uskrzydlone migrantki mszycy kapuścianej przelatują na kapustę dając początek dalszym pokoleniom. Liście opanowane przez mszyce ulegają zniekształceniu i odbarwieniu.

Najbardziej niebezpieczne dla kapusty głowiastej są mszyce w czerwcu i lipcu, czyli gdy kapusta jest w stadium rozsady i zawiązywania główek. Wówczas następuje uszkodzenie stożka wzrostu i brak plonu.

Mszyca może rozwijać się i żerować na kapuście do później jesieni, szczególnie licznie w tym okresie zasiedla kapustę czerwoną. Ten okres żerowania mszyc nie stanowi jednak dużego zagrożenia dla kapusty głowiastej, ponieważ szkodnik zasiedla tylko liście zewnętrzne, które są usuwane podczas zbioru.

Profilaktyka i zwalczanie

Usuwanie z pola i niszczenie resztek roślin, na których mszyce zimują może wpłynąć na zmniejszenie jej populacji w roku następnym.

Dwa razy w tygodniu dokonywać lustracji plantacji kapusty na obecność mszyc i mączlika warzywnego, a wyniki obserwacji zapisywać w Notatniku Integrowanej Produkcji.)

Zwalczanie mszycy kapuścianej prowadzi się metodą integrowaną polegającą na połączeniu metody chemicznej z biologiczną. Zabieg, jednym z zalecanych środków ochrony roślin, należy wykonać w około 10 dni po zasiedleniu i rozpoczęciu budowania kolonii mszyc. W miarę potrzeby zabieg powtórzyć, ale tylko wówczas, gdy nie stwierdzi się licznej obecności wrogów naturalnych.

Paciornica krzyżowianka (Contarinia nasturrii)

Muchówka długości do 2 mm ma ciało koloru żółtobrązowego i długie odnóża. Jajo białe do 0,25 mm. Larwa paciornicy jest białożółta, beznoga, długości do 3 mm i bardzo ruchliwa.

Zimują larwy w kokonach w glebie. Na przełomie maja i czerwca pojawiają się muchówki, które przelatują na młode rośliny. Tutaj samice składają jaja w złożach po 20-30 sztuk.

Wylęgające się larwy żerują w liściach sercowych i w stożku wzrostu. W ciągu roku rozwijają się 3–4 pokolenia. Największe szkody gatunek ten wyrządza w okresie tuż przed zwijaniem się główek kapusty.

Profilaktyka i zwalczanie.

Izolacja przestrzenna do około 1000 m od warzyw kapustnych i innych roślin z rodziny kapustowatych, oraz niszczenie chwastów ogranicza szkody na plantacji kalafiorów.

Tantniś krzyżowiaczek (Plutella xylostella)

Zielone gąsienice, długości do 12 mm, wyjadają okienka, głównie w liściach sercowych.

Najbardziej szkodliwe są w okresie zawiązywania główek kapust.

Bielinek kapustnik (Pieris brassicae)

Żółtoczarne gąsienice z ciemniejszymi kropkami na stronie grzbietowej. Osiągają długość do 40 mm. Gąsienice młode ( I i II pokolenia) żerują gromadnie zeskrobując tkankę liścia.

Starsze gąsienice wygryzają otwory w liściach, a przy masowym wystąpieniu szkieletują liście powodując tzw. gołożery.

Bielinek rzepnik (P. rapae)

Matowo-zielone, „aksamitne” gąsienice, dorastają do 35 mm długości. Młode żerują pojedynczo wygryzając otwory w liściach zewnętrznych, starsze żerują głębiej w główce, najczęściej pod 4-5 liściem. Ten sposób żerowania stwarza dużą trudność w stwierdzeniu ich obecności na roślinie.

Piętnówka kapustnica (Mamestra brassicae)

Gąsienice, długości do 40 mm są zmienne w ubarwieniu, bezpośrednio po wylęgu z jaj są zielone, starsze zmieniają barwę na szarobrunatną lub czarną z jaśniejszymi pasami po bokach ciała. Szczególnie szkodliwe są gąsienice drugiego pokolenia w stosunku do kapust

głowiastych. Po krótkim żerowaniu na liściach zewnętrznych wgryzają się głęboko do wnętrza główek, a wygryzione korytarze zanieczyszczają odchodami. Tak uszkodzone kapusty zagniwają od środka.

Wszystkie wyżej wymienione gatunki motyli występują w dwóch pokoleniach w ciągu roku.

Zimują w stadium poczwarki w różnych miejscach. Oba gatunki bielinków i tantniś krzyżowiaczek zapoczwarczają się między innymi na ścianach budynków i płotach, na suchych wysokich chwastach lub krzewach, natomiast piętnówka kapustnica zapoczwarcza się w glebie.

Profilaktyka i zwalczanie.

Lustracje plantacji kapusty na obecność gąsienic tantnisia krzyżowiaczka i innych gatunków motyli należy wykonywać razy w tygodniu, a wyniki obserwacji zapisywać w Notatniku Integrowanej Produkcji. Nagromadzaniu się szkodników na plantacji sprzyja bliskość długo kwitnących upraw wieloletnich bobowatych m.in. lucerny czy koniczyny oraz roślin z rodziny kapustowatych, a szczególnie rzepaku, gorczycy itp. Niszczenie resztek pożniwnych, na których mogą znajdować się gąsienice i poczwarki. Głęboka orka wyrzuca na powierzchnię poczwarki piętnówki, które następnie są zjadane przez ptaki.

Szkodniki glebowe

Największe szkody wyrządzane są na tych polach, na których przedplonem były rośliny rolnicze, łąki, pastwiska, względnie inne trwałe nieużytki. Przed posadzeniem kapusty należy wykonać analizę gleby na obecność mątwika burakowego.

Rolnice (Agrotinae)

Z kilkunastu gatunków, warzywa kapustne najczęściej uszkadzają: rolnica zbożówka (Agrotis segetum), rolnica tasiemka (Noctua pronuba), rolnica czopówka (A. exlamationis), rolnica gwoździówka (A. ipsilon) i rolnica panewka (Amathes c-nigrum). Są polifagami żerującymi na wielu gatunkach roślin. Motyle rolnic są krępe, z brązowawym tułowiem i przeważnie jaśniejszym, silnie segmentowanym odwłokiem. Skrzydła brązowo beżowe, o rozpiętości, w zależności od gatunku, do 45 mm. Przednie skrzydła są ciemniejsze od tylnych i posiadają jaśniejszy, delikatny rysunek rożnego kształtu. Gąsienice o różnej barwie ciała, grube dorastają do 50 mm długości. Dotknięte zwijają się w kłębek. Żerują od wiosny aż do zbiorów, chociaż szczytowe okresy uszkodzeń obserwowane są w maju i czerwcu, a później w sierpniu i we wrześniu. Rolnice żerują nocą wygryzając tkankę w dolnej części roślin.

Młodsze gąsienice mogą również żerować na nadziemnych częściach roślin.

Profilaktyka i zwalczanie

Nie należy zakładać plantacji po wieloletnich uprawach rolniczych, zbożach, ziemniakach bez wykonania uprzednio zabiegów zwalczania. Nie dopuszczać do rozwoju chwastów, szczególnie komosy białej i gorczycy polnej, ponieważ są one głównym źródłem pokarmu w okresie wiosennym. Wykonanie głębokiej orki, a w okresie wegetacyjnym kultywatorowanie lub opielanie niszczy gąsienice ukryte w ziemi. Skutecznym zabiegiem zwalczania jest użycie insektycydów granulowanych po sprzęcie roślin z pola.

Drutowce

Są to larwy chrząszczy należące do rodziny sprężykowatych (Elateridae). Wgryzają się one do korzeni i szyjki korzeniowej, drążąc korytarze i zanieczyszczając je odchodami. Żerują w strefie korzeniowej roślin do głębokości 20 cm.

Spośród kilkunastu gatunków najczęściej występują: siewnik skibowiec (Agriotes sputator) - słomianożółte lawy, długości 17-20mm, preferują ciężkie gleby; osiewnik ciemny (A. obscurus) - żółtobrązowe larwy, długości 15-20mm, występują na bardziej suchych stanowiskach; osiewnik rolowiec (A. lineatus) - żółte larwy, długości 17-25 mm, występują najczęściej w glebach próchnicznych. W zależności od gatunku, okres rozwoju szkodnika trwa od 2 do 4 lat.

Profilaktyka analogiczne jak przy rolnicach (tabela 3).

Pędraki

Są to larwy chrząszczy należące do rodziny żukowatych (Scarabaeidae). Spośród kilkunastu gatunków najczęściej występują: ogrodnica niszczylistka (Phylloperta horticola) - larwy długości do 20 mm; guniak czerwczyk (Amphimallus solstitialis) - larwy długości do 30 mm;

chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha) - larwy do 50 mm, chrabąszcz kasztanowiec (Melolontha hippocastani) - larwy długości do 35 mm. Pędraki żerują przez cały sezon wegetacyjny. Szkodnikami są również chrząszcze, które uszkadzają części nadziemne roślin. Larwy wszystkich gatunków są do siebie podobne, różnią się tylko rozmiarami. Ciało ich jest koloru białego, łukowato wygięte, ze zgrubiałym, z brązową głową i trzema parami odnóży. Uszkadzają korzenie, wygryzając dziury o nieregularnym kształcie. Mogą także niszczyć siewki i młode rośliny.

Profilaktyka analogiczne jak przy rolnicach (tabela 3).