nie szkodzić, 2) pomóc

Ogromnie trudno jest przewidzieć i uchwycić pozytyw ne oddziaływanie książki na poszczególne­

go pacjenta, lecz z największą starannością należy w ykluczyć pozycje, którycłi Wpływ może być szko­

dliwy.

Autorzy czeskiego podręcznika dla bibliotekarzy szpitalnych ® przestrzegają przede wszystkim przed książkami, które mogą podważyć w czytającym za­

ufanie do m edycyny i służby medycznej. A więc pozycje o nadużyciach lub nieuczciwości lekarzy czy średniego personelu. Zasiane w um yśle chore­

go w ątpliw ości w dobrą w olę i uczciwość lekarzy mogą przekreślić efek ty leczenia.

W ykluczyć należy również pozycje, w których chory znajdzie analogię do własnego przypadku cho­

robowego w pesym istycznym naświetleniu A więc chory na raka nie może dostać do ręki książki, w której bohater umiera na raka. Chory na gru­

źlicę nie pow inien m ieć dostępu do pozycji takich jak: ,,Czarodziejska Góra” Manna czy

„Kochanko-wie z Werony” Iwaszkiewicza. Kobieta oczekują­

ca porodu nie powinna rozczytywać się o powikła­

niach ciąży i tragicznych połogach.

Lekarze a m e r y k a ń s c y ^4 podkreślają konieczność szczególnie ostrożnego i troskliwego doboru ksią­

żek dla chorych psychicznie. Pacjenci w szpitalach ogólnych przebywają na ogół krócej. Ich um ysł jest zaabsorbowany wielom a sprawami spoza szpi­

tala i własnym i przeżyciami związanym i z choro­

bą i leczeniem. Długi często pobyt w zakładach leczniczych dla psychicznie chorych, całkowite oder­

wanie od tego, co stanowiło treść dotychczasowego życia, ^ ra w ia , że św iat książek jest nieraz dla nich jedyną sferą, w której uczestniczą. Wobec szcze­

gólnej wrażliwości psychicznie chorych na w szel­

kie w p ływ y i bodźce, lekarze precyzują szereg za­

kazów dotyczących doboru lektury: nie wolno dać choremu książki o psychicznie chorych, o samobój­

stwie, o nieszczęśliw ym dzieciństw ie, o okalecze­

niach ciała, o problemach erotycznych, psycholo­

gicznych powikłaniach.

Ta wielka ilość zakazów może zrodzić w ątpli­

wość, czy wobec tego w ogóle można chorym psy­

chicznie dawać książki. Autorzy spieszą z odpowie­

dzią. Odpowiednie, a naw et pożądane dla nich są w e­

sołe opowiadania o przyrodzie i podróżach, piękne, silne, pełne głębokich m yśli książki, w których zwycięża dobro, książki, które odwrócą m yśli cho­

rego od gonitw y w łasnych natręctw, rozszerzą sfe­

rę jego doznań.

Lekarze czescy zalecają stopniowanie trudności lektury dla chorych o osłabionych władzach umy­

słowych. Podawanie im najpierw samych ilustra­

cji, a następnie przechodzenie do trudniejszych utw orów może przyczynić się do nawiązania utra­

conych kontaktów ze św iatem zewnętrznym, roz­

budzenia przytłum ionych chorobą czynności psy­

chicznych.

W latach 1947— 49 w szpitalu psychiatrycznym w Lancaster K. M. Allsop, zatrudniona tam w cha­

rakterze bibliotekarki i pedagoga, nie ograniczając sw ej działalności do wypożyczania książek, prowa­

dziła szeroko zakrojoną akcję oświatowo-kultural- ną wśród chorych. Głośne czytanie, dyskusje, pre­

lekcje i odczyty, a naw et system atyczne kursy or­

ganizowane b yły z powodzeniem. Eksperyment po­

zw olił na wyciągnięcie wniosków, iż rozbudzenie intelektualnych zainteresowań może być w niektó­

rych przypadkach ogromnie pomocne w rekonwa­

lescencji.

Powszechnie uznane zasady doboru książki dla chorych to: optymizm, pozytywna wartość moral­

na, w ysoki poziom artystyczny i ideowy. Najbar­

dziej podkreślany jest optymizm. Nigdy za w iele w iary w sens istnienia, w iary w ludzi i we własne siły, radości i chęci życia.

Są jednak i bardziej konkretne kryteria doboru.

Biblioteka przeznaczona dla chorych powinna za­

wierać dość bogaty księgozbiór podręczny. Zdarza się, iż chorzy skazani na długotrwałe przebywanie

w zakładzie leczniczym kontynuują studia nauko­

w e, piszą książki, tłumaczą z języków obcych lub uczą się języków. Przydatne mogą być informato­

ry, słowniki, poradniki, atlasy, podręczniki zawo­

dowe.

W dziale książek popularnonaukowych muszą się znaleźć w ydawnictwa poświęcone zdrowiu i jego ochronie oraz popularyzacji w iedzy m edycznej — książki, które nie tylko „pomogą wyzdrow ieć”, ale i uzbroją w „świadomość medyczną” dającą szanse przedłużenia życia i zachowania aktywności.

Dokonując wyboru książek dla chorych nie w ol­

no zapominać o cechach formalnych, takich jak for­

mat książki, jakość papieru, druk i oprawa.

Książka ciężka, dużego formatu lub o rozlatu­

jących się kartkach wym aga w ysiłku fizycznego, do którego chory nie zawsze jest zdolny. Wielkość i przejrzystość druku stanow i często problem bar­

dzo ważny dla ludzi o osłabionym wzroku.

Uzupełnieniem księgozbioru biblioteki szpitalnej powinny być płytoteki z nagraniami m uzycznym i oraz tekstami literackimi.

Piśmiennictwo

* A llsop К. М.: Biblioteka szpitala psychiatrycznego. The Library Association, London 1951.

~ Biblioteki szpitalne dla chorych. Polski Tygodnik Le­

karski, 1949, nr 1.

Biblioterapia, leczenie czy dieta. Citatel, 1966, ć. 4.

■* D ąbrow ski K .: Higiena psychiczna. PZWL, Warszawa 1962.

Euler K .: Krankenlekture. Stuttgart 1964.

“ Fugnerowa a kolektiw: Kniha a nemocny. SZN, Praha 1957.

’ Guzik K.: Praca bibliotekarza w uzdrowisku. Bibliote­

karz, 1958, nr 7—8, str. 140—141.

" K elnier B.: Biblioteki szpitalne w Szwecji. Biuletyn UNESCO dla bibliotek. 1965, nr 4.

” Krankenhausbiicherarbeit; Leitsatze, Probleme und Erfahrungen: Biicherei und Bildung. J. 12 : 1960, nr 7, str. 273—283.

K fiv in k o v a J.: Knihovny pro nemocne. Ctenar, 1965,

” K ulczyńska Т.: Jak pielęgnować w domu chorego na gruźlicę płuc. PZWL, Warszawa 1964.

K ulczyń ska Т.; Podręcznik pielęgniarstwa dla szkół pielęgniarek i położnych. PZWL, Warszawa 1962.

L epalczyk l.: Biblioteki dla chorych w Belgii. Biblio­

tekarz, 1958 nr 7—8, str. 226—229.

“ Nadwornik K.: К nekterym problemum jednotne sou- staw y knihowen. Knihownik, 1936, nr 9, str. 286—291.

N epustil K., K fivin k o va J.: Knihovnicke minimum, SZN, Praha 1963.

O bibliotekach dla chorych. Zdrowie, 1927.

Obuchowski K.: Psychologia dążeń ludzkich. PWN, Warszawa 1966.

*** P orębowicz S.: Problem humanizacji szpitali. Szpital­

nictwo Polskie, 1962, nr 3.

“ Regulamin Szpitalny. Min. Zdrowia. Warszawa 1961.

Rybak S.: Książka w życiu dziecka przewlekle chorego.

Nowa Szkoła, 1964, nr 10.

Siem on U., Dux W.: Der Bibliothekar im Krankenhaus.

Der Bibliothekar, 1963, t. 11, str. 1134—1140.

22 Szenajch W.: Myśli lekarza. PZWL, Warszawa 1965.

Terapia zajęciowa. Pod red. K . M ilanowskiej. PZWL, Warszawa 1965.

2“ The Hospital Library. ALA, Chicago 1923.

Vogel F.: Technische und psychologische Betrachtun- gen zur Krankenzimmerbeleuchtung. Krankenhaus, 1953.

W entlandtow a H.: Oświata sanitarna. Metodyka ogólna.

PZWL, Warszawa 1962.

2' Zieleniew ski W.; Uwagi o realizacji barwy w e w nę­

trzach szpitalnych. Szpitalnictwo Polskie, 1963, nr 2, str. 96,

0 2 4 5 2 5