Mało który kwiat był przedmiotem tylu eksperymentów hodowlanych, dzięki którym współcześnie dysponujemy tak dużą liczbą odmian róży o rozmaitych cechach. Rozaria pełnią więc nie tylko rolę ozdobną. Są to jednocześnie swoiste pola doświadczalne, gdzie prowadzi się specja listyczne zabiegi pielęgnacyjne. Dean Hole - założyciel i przewodniczący Królewskiego Towarzystwa Miłośników Róż, zwykł mawiać, że kluczem do sukcesu w uprawie róż jest miłość do nich. Jak w przypadku każdego obiektu miłości oznacza to, że przede wszystkim należy zrozu mieć jej potrzeby, które generalnie sprowadzają się do
Queen Mary’s Gardens - ogród różany i brama jubileuszowa prowadząca do wnętrza. Przykład kolekcyjnego zagospodarowania części parku miejskiego
Fot. D. Żelaźniewicz (u góry po lewej), A. Drapella-Heimansdorfer
pięciu zagadnień: stanowiska, gleby, sadzenia, cięcia i pielęgnacji.
• Stanowisko; powinno być słoneczne - róże potrze
bują dużo światła, w cieniu rosną naprawdę złe.
• Gleba; krzew różany potrzebuje żyznej gleby,
0 luźnej strukturze - najłatwiejsze do uprawy są gleby gliniasto-piaszczyste, ponieważ mają idealną budowę 1 skład.
• Sadzenie; okres sadzenia róż z odkrytym systemem
korzeniowym trwa od jesieni do początku wiosny; dla róż produkowanych w pojemnikach - od połowy maja do końca lipca.
• Cięcie; zabieg ten jest niezwykle istotny dla
właściwego wzrostu krzewów różanych, z tym że poszcze gólne grupy roślin wymagają zróżnicowanego podejścia. Są dwa główne powody, dła których nałeży ciąć róże. Po pierwsze, by odmłodzić rośliny, a więc usunąć stare pędy i ułatwić wytworzenie nowych, po drugie, by rośłi- ny przewietrzyć i umożliwić im dostęp większej ilości światła,
• Pielęgnacja; ściółkowanie gleby zostało słusznie
załiczone do naturalnych metod tworzenia gleby w ogro dzie. Rozdrobniona kora i drobne gałęzie są najbardziej rozpowszechnionym materiałem wykorzystywanym do ściół kowania. Materiały te są ekołogicznie czyste, dobrze fiłtrują wody opadowe, hamują wzrost chwastów, regułują temperaturę podłoża, a po rozkładzie dostarczają masy organicznej. Do technik pielęgnacyjnych należy też zwalczanie chorób i szkodników tych roślin.
Moda na róże trwa. Nowoczesnym domom towarzyszą często małe ogrody, co rodzi potrzebę miniaturyzacji. Poszukiwane są więc rośliny nie tylko karłowe, ale też takie, które nie wymagają zbyt wielu zabiegów pielęgna cyjnych. Wyhodowanie róż miniaturowych i okrywowych to ostatnie osiągnięcia hodowlane szkółkarstwa. Prawdopo dobnie właśnie w tym kierunku będzie się rozwijać hodowla róż. Róże okrywowe mają wszechstronne zastoso wanie. Są odporne na mróz i choroby, potrzebują mini malnej opieki. Rozrastają się szeroko; rosną szybko, a na ich pędach przez całe lato i jesień aż do mrozów kwitną ogromne ilości niewielkich kwiatów. Idealnie nadają się na skarpy, znoszą trudne warunki miejskie i są spośród róż najbardziej odporne na niedobory wody.
Powstaje wiele nowych ogrodów różanych zarówno w parkach publicznych, jak i w prywatnych ogrodach. Trudno znaleźć historyczne założenie parkowe choćby bez najmniejszego zakątka z różami. Kontrastując z zielenią trawników, ich kwiaty tworzą w parku nieprzeciętny ład i porządek. Żaden też inny kwiat nie wpisuje się tak dobrze w otaczającą architekturę jak róża. Bramy, furty, wejścia i ciągi komunikacyjne zostają zmiękczone przez różane rabaty. Z kolei architektoniczne detale jak fontanny, rzeźby, zegary słoneczne czy ławki nabie rają specyficznego splendoru i doniosłości
w otoczeniu róż. Zawsze też pierwszym kwiatem kojarzą cym się z miłością była róża. A moda na miłość wciąż trwa...
Podsumowanie
Podsumowując powyższe rozważania trzeba się cofnąć do punktu wyjścia, czyli stwierdzenia, że Regent's Park miał być częścią idealnego przedmieścia, a inaczej mówiąc - idealnego habitatu człowieka w warunkach miejskich. Zgodnie z intencjami księcia Regenta Nash
próbował wykreować nową wizję środowiska, zbudowanego według kompleksowo opracowanego planu; nową modę, w której bezpośredni dostęp do terenów zieleni stał się warunkiem zachowania równowagi między monumentalną architekturą a potrzebami człowieka. Chociaż z różnych przyczyn planu nie udało się zrealizować w całości, to jednak idea pozostała nośna i stale powraca w różnych próbach zrównoważonego kształtowania krajobrazu.
Historia parku i jego części różanej dowodzi, że: • rzeczywiste zapotrzebowanie na tereny zieleni było większe niż przewidywał Nash, stąd konieczność ich udostępnienia ogółowi mieszkańców,
• park wpisał się w historię i życie kulturalne Londynu, stając się jedną z jego największych atrak cji i potwierdzając społeczny sens ponoszenia nakładów finansowych na utrzymanie i pielęgnację terenu,
• z perspektywy czasu sponsorowanie inwestycji par kowych okazuje się bardzo skuteczną i trwałą formą upamiętniającą zasługi obywatelskie.
Popularność ogrodu królowej Marii świadczy również o tym, że w skali dużego miasta potrzebne są obiekty o charakterze nawet tak specjalistycznym i kosztownym jak rozaria. Jako dobro publiczne służą zaspokojeniu wyższych potrzeb ludzkich: tęsknoty za pięknem, za odrobiną luksusu. Wpływają na łagodzenie obyczajów, integrują mieszkańców wokół wartości, które uznają za wspólne, rozwijają wrażliwość i poczucie estetyki. Biorąc pod uwagę hodowlane cechy róży - taka cząstka raju na ziemi może być dostępna nie tylko dla wybra nych.
Przypisy
' LongCh. A,, Regent's Park - An Unfinished Architectural Symphony,
London Portrait Magazine 07/1984,
^ Do dzisiaj istnieje pewien ogrodzony fragment parku dostępny wyłącznie dla mieszkańców okolicznych domów.
^ The Graphic Royal Wedding Number, 10 July 1893,
^ Jednym z trofeów wypraw krzyżowych była forma pełnokwiatowa Rosa
g a łk a o czerwonych kwiatach. Do Anglii przywiózł ją ok. 1279 roku syn
Henryka III, hrabia Lancaster. Po tzw. wojnie białej i czew onej róży, róża Tudorów stała się na pewien czas godłem królewskim. Motywy róż odnajdujemy również w ówczesnej architekturze - od rozet w katedrach gotyckich po hortus conclusus, w którym często pojawiały się jej kwiaty, łączone najpierw z m ęką Chrystusa (róża czerwona), a później z kultem maryjnym.
® Z pierwotnej kolekcji pozostało około 40 odmian.
® Do najznakomitszych ogrodów różanych na kontynencie europejskim Krüssmann zalicza:
Rozarium we Frankfurcie nad Menem (zal. 1884; pow. 0,8 ha), które liczy obecnie 40 tys. krzewów z 2500 odmian.
Rozarium w Vai-de-Marne (zał. 1895; pow. 11 ha), posiada w swej kolekcji 25 tys. krzewów z 6000 odmian.
Rozarium w Sangerhausen (zał. 1903; pow. 12,5 ha), początkowo była to najbogatsza kolekcja róż na świecie; obecnie liczy 60 000-70 000 krzewów z ponad 7000 odmian, w tym bogatą kolekcję odmian historycznych i dzikich (500).
Rozarium Niemieckiego Towarzystwa Miłośników Róż w Dortmundzie (zal. 1969; 10 ha), liczące obecnie 40 000 krzewów z 2500 odmian, w tym bogata kolekcja róż dzikich,
Krüssmann G., 1974. Rosen, Rosen, Rosen, Unser Wissen über die Rose. Verl. Paul Parey, Berlin, Hamburg.
^ Queen M ary’s Rose Garden. S, Plath, Sept. 1961
® Jak podal w jednym z wywiadów, uważał tę formę za bardziej romantyczną, lecz starał się nie niszczyć krzewów i robić to w sposób dyskretny. Po pewnym czasie jednak otrzymał bardzo stanowczy list od dwóch bywalczyń parku, które zagroziły, że ujawnią jego postępowanie przed prasą jeśli natychmiast nie przestanie. Gibbons R, McCartney on life, love, Lennon and