najczęstszych przyczyn zgonów w naszym kraju.
WROVASC
wRoVaSc – Zintegrowane centrum medycyny Sercowo-Naczyniowej jest jednym z największych projektów badawczych w Polsce, wprowadzającym nowe technologie oraz rozwiązania we współczesnej medycynie.
Żródło grafiki: deviantart.com/auree
41 M EDIUM Sierpień-wrzesień 2013
innowacje w medycynie
P
rojekt WROVASC obejmuje dwadzieścia trzy zada-nia, w które zaangażowanych jest ponad dwustu badaczy z różnych ośrodków naukowych z całej Polski – wyniki ich prac przedstawiane są na konferencjach na-ukowych w kraju i zagranicą.Wszystko zaczęło się jednak w październiku 2006 roku, kiedy dzięki wysiłkom zespołu kierowanego przez prof. dr. hab. Wojciecha Witkiewicza, Wojewódzki Szpi-tal Specjalistyczny we Wrocławiu (WSSK) uzyskał status Ośrodka Badawczo-Rozwojowego. Pozwoliło to na roz-poczęcie działań zmierzających do uzyskania dotacji unijnej na nowy interdyscyplinarny projekt. W grudniu 2008 roku podpisana została umowa pomiędzy WSSK OBR we Wrocławiu a Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego o dofinansowanie projektu WROVASC w ra-mach Programu Innowacyjna Gospodarka (Priorytet 1.
Badania i rozwój nowoczesnych technologii; Działanie 1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy; Poddziałanie 1.1.2. Strategiczne pro-gramy badań i prac rozwojowych).
Dziś WROVASC współpracuje z największymi i jednymi z najbardziej prestiżowych instytucji naukowych w Pol-sce – są to m.in.: Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Uni-wersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Przyrodniczy, In-stytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda PAN czy Uniwersytet Łódzki.
Prowadzone badania skupiają się na zagadnieniu cho-rób sercowo-naczyniowych, czyli temacie często poja-wiającym się na forum medycyny światowej – w Polsce schorzenia układu krążenia to także jedna z najczęst-szych przyczyn zgonów. WROVASC dzięki interdyscypli-narnym zespołom naukowym, prowadzi badania nad patogenezą i diagnostyką takich schorzeń jak m.in.:
miażdżyca tętnic, choroby nerek, tętniak aorty brzusz-nej, zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne, niewy-dolność krążenia czy nowotwory. Ma to pozwolić na opracowanie odpowiednich działań profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych, a także wzmocnić sektor badawczo-rozwojowy w obszarze ochrony zdrowia.
Cele przyświecające powstaniu Zintegrowanego Centrum Medycyny Sercowo-Naczyniowej to także:
wytworzenie nowoczesnych środków technicznych za-stępujących uszkodzone przez proces chorobowy tkan-ki i naczynia (protezy i stenty naczyniowe); ingerencja w angiogenezę nowotworów pierwotnych i przerzu-towych, które stanowią pole poszukiwań skutecznej terapii, jak dotąd nieuleczalnych schorzeń; rozwój no-watorskich metod terapeutycznych z obszaru biochi-rurgii i medycyny regeneracyjnej; poprawa warunków życia mieszkańców województwa dolnośląskiego i kra-ju, w tym m.in. spadek liczby zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia.
Fot. z archiwum WSS we Wrocławiu kierownik projektu prof. dr hab. wojciech witkiewicz
Panel ekspertów, 2012 r.
Posiedzenie Rady Naukowej wRoVaSc
M
MEDIU
Sierpień-wrzesień 2013 42
innowacje w medycynie
Od początku trwania projektu organizowane były liczne spotkania naukowe, jednak do najważniejszych z nich należą organizowane co roku panele ekspertów.
Podczas tych dwudniowych obrad badacze ze wszyst-kich zadań oraz zaproszeni eksperci, mają możliwość skonfrontowania uzyskanych wyników, nawiązania współpracy i wyznaczenia nowych kierunków w po-szczególnych badaniach. Na każdym z paneli obraduje również Rada Naukowa składająca się z zaproszonych ekspertów oraz głównych badaczy projektu. W trakcie tych spotkań analizowane są dotychczasowe wyniki oraz plany dalszego rozwoju.
Podczas panelu ekspertów w 2013 roku dokonano podziału wszystkich zadań na sześć podgrup warsztato-wych: onkologia, stenty, kardio, medycyna naczyniowa, rehabilitacja, medycyna regeneracyjna – ma to na celu opracowanie koncepcji przyszłych projektów. Współ-działanie konsorcjantów oraz zarys przewidywanych budżetów. Prowadzone badania nad stentami biode-gradowalnymi stanowią jedno z największych wyzwań projektu. Obecnie najczęściej wykorzystywane w angio-plastyce stenty wykonane są ze stali lub stopów chromo-wo-kobaltowych, które traktowane są przez organizm jako ciało obce. Prowadzi to do zmian, które mogą być przyczyną powikłań. Obecnie opracowywane we WRO-VASC prototypy stentów, dzięki biodegradowalnym materiałom, zostaną wchłonięte przez organizm, co po-zwoli na uniknięcie wyżej wymienionych powikłań.
Prace nad poznaniem molekularnych podstaw pato-mechanizmów powstawania tętniaka aorty brzusznej mają doprowadzić do identyfikacji biomarkerów wcze-snego wykrywania tej choroby. Dzięki temu możliwe będzie wyodrębnienie osób predysponowanych do wy-stąpienia tego schorzenia, opracowanie odpowiedniej terapii farmakologicznej oraz postępowania diagno-stycznego i terapeutycznego w przypadku pacjentów, u których nie jest możliwe przeprowadzenie operacji.
Osiągnięcie wyznaczonych celów wspiera zainicjowana od początku współpraca pomiędzy lekarzami, a biosta-tystykami, weterynarzami, chemikami i fizykami, co tak-że znacząco ma poprawić diagnostykę i leczenie.
W ramach tego zadania organizowano również ak-cje „Wczesnego wykrywania tętniaka aorty brzusznej”, podczas których każdy mógł poddać się bezpłatnemu badaniu. Przyniosło to efekt w postaci ogromnego za-interesowania pacjentów, a tym samym było kolejnym krokiem w stronę poprawy warunków ich życia i popu-laryzacji badań profilaktycznych.
Osobno należy wspomnieć o prowadzonej w ramach projektu WROVASC ocenie i porównaniu odpowiedzi zapalnej, immunologicznej i hemostazy u pacjentów z rakiem jelita grubego operowanych metodą robotową
oraz tradycyjną. Badania tego typu umożliwia jedyny w Polsce robot chirurgiczny da Vinci, który od grudnia 2010 roku znajduje się w Wojewódzkim Szpitalu Specja-listycznym we Wrocławiu.
Celem zadania jest nie tylko porównanie metody ope-racyjnej robotowej i klasycznej, ale także wdrożenie tej pierwszej, jako rutynowego postępowania w niektórych jednostkach chorobowych w WSSK. Towarzyszące temu przedsięwzięciu założenia to również utworzenie cen-trum szkoleniowego oraz sieci ośrodków chirurgii robo-towej.
Duże nadzieje budzą prace nad wykorzystaniem ko-mórek macierzystych do poprawy ukrwienia kończyn dolnych u chorych z przewlekłym niedokrwieniem, a także leczenia owrzodzeń w przebiegu zespołu sto-py cukrzycowej. Ta metoda może uchronić pacjentów przed niepełnosprawnością i zmianą dotychczasowego trybu życia. Przeprowadzone badania z wykorzystaniem komórek macierzystych dały obiecująco dobre rezultaty – wygojenie lub redukcję powierzchni owrzodzeń o po-nad 50 proc. uzyskano u 63 proc. pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej i 75 proc. z owrzodzeniami żylnymi.
Badania we WROVASC prowadzone są również nad an-tykoagulantami pochodzenia roślinnego z perspektywą wykorzystania w profilaktyce i leczeniu zakrzepic. Leki tego typu mogą zastąpić obecnie stosowane pochodze-nia zwierzęcego, dzięki lepszej skuteczności oraz mniej-szemu ryzyku wystąpienia powikłań. Obecnie koncerny farmaceutyczne na świecie przeznaczają coraz większe sumy na tego typu badania. Wytworzony w ramach jektu gotowy produkt może zostać wdrożony do pro-dukcji i stać się w przyszłości dostępny dla pacjentów, co poprawi jakość ich życia oraz zmniejszy koszty leczenia ponoszone przez społeczeństwo.
W pierwszej połowie 2013 roku WROVASC Zintegrowa-ne Centrum Medycyny Sercowo-Naczyniowej przystąpi-ło do klastra żywnościowo-biotechnologiczno-biome-dycznego o nazwie NUTRIBIOMED. Jest to kolejny krok w kierunku nawiązania nowej sieci kontaktów z insty-tucjami naukowymi i prywatnymi przedsiębiorstwami.
Tego typu interdyscyplinarna współpraca to możliwość ubiegania się o dofinansowanie kolejnych innowacyj-nych projektów naukowych.
Dużą dozą optymizmu na przyszłość napawa to, co stanowi największy potencjał WROVASC: ludzie, do-świadczenie, innowacyjność i współdziałanie – jest to z pewnością siła, która w najbliższej przyszłości może zdynamizować rozwój medycyny i nauki, nie tylko w re-gionie Dolnego Śląska.
Rada Naukowa projektu wRoVaSc
43 M EDIUM Sierpień-wrzesień 2013
P
sychoonkologia to interdyscyplinarna dziedzina medycy-ny, która zajmuje się psychologicznymi aspektami choro-by nowotworowej. Można choro-by rzecz, że stanowi ludzką twarz opieki onkologicznej zogniskowaną wokół poprawy jakości życia pacjentów i ich rodzin. W jej obrębie fundamentalną rolę odgrywa włączanie problemów psychoonkologicznych do programu nauczania studentów i personelu medycznego, a także działalność naukowo-badawcza.Do głównych zadań psychoonkologii należy praca w za-kresie wsparcia emocjonalnego pacjenta i jego bliskich – na każdym etapie choroby. Są to również działania psychoedu-kacyjne ukształtowane na potrzeby zrozumienia pewnych słów, zachowań, emocji. W dużym stopniu składa się na indy-widualne wsparcie poprzez rozmowę, terapię całej rodziny, wsparcie dzieci oraz w okresie żałoby.
W psychoonkologii terapeuta wykorzystuje określone tech-niki wsparcia, m.in.: interwencję kryzysową, indywidualną, doraźną rozmowę. Ponadto prowadzi zajęcia relaksacyjne oraz warsztaty dla chorych i ich rodzin. Nie małą rolę odgrywa w tym przypadku tzw. grupa wsparcia.
Poszczególne etapy pracy z pacjentem obejmują:
a) fazę diagnostyczną (od zauważenia zmian do czasu posta-wienia diagnozy, etap lęku, stresu, wahania emocjonalne-go),
b) fazę leczenia (potrzeba łagodzenia objawów leczenia onkologicznego: zmęczenia, zaburzeń snu itp.),
c) fazę wznowy procesu nowotworowego (pomoc w łagodze-niu reakcji związanych z takim stanem pacjenta),
d) fazę okresu remisji (stany, kiedy to ustąpiły objawy choroby nowotworowej, samoobserwacja, lękowe spojrze-nia na oczekiwanie przyszłości),
e) fazę opieki paliatywnej (okres wsparcia psychoonkologicz-nego w tak zwanym leczeniu objawowym),
f) fazę stanu terminalnego (zaspokojenie potrzeb psychicz-nych i duchowych chorego).
Możliwości leczenia ogromnie wzrosły, ale nadal niecierpli-wie oczekujemy na przełom w terapii takich chorób jak: rak jelita, piersi, jajnika.
W pogoni za pieniędzy zapominamy o naszym zdrowiu – nie odżywiamy się regularnie, nie robimy okresowych ba-dań kontrolnych. A to tylko wierzchołek góry lodowej…
Życiem i sobą zaczynamy się przejmować, gdy przychodzi trudna diagnoza „rak”. Wtedy pojawia się gonitwa emo-cji pod postacią bezradności, poczucia beznadziejności i na końcu śmierć… Najczęściej spotykaną reakcją na śmier-telną chorobę jest zaprzeczenie. Pojawia się lęk przed nie-znanym. Każdy z nas dysponuje pewną wiedzą na temat nowotworów, przyczyn choroby i jej źródeł. To powoduje że, boimy się utraty kondycji psychofizycznej, ról życiowych, kontaktów interpersonalnych, integralności umysłowej.
W końcu tracimy nadzieję… To jest właśnie ten moment, kiedy psychoonkolog odgrywa bardzo ważną rolę, zaczyna się opiekować pacjentem, rodziną. Pozwoli zrozumieć emo-cje i pomoże w ich wyrażaniu, przeżywaniu. Wspólnie określi znaczenie choroby dla pacjenta i dla jego rodziny. Będzie roz-poznawał potrzeby członków rodziny, pomoże w komunikacji