STRESZCZENIE
Jakość życia jest pojęciem bardzo szerokim, wg definicji WHO to sposób postrzegania przez człowieka jego pozycji życiowej w kontekście kulturowym i systemu wartości, w którym żyje oraz w odniesieniu do jego zadań, oczekiwań i wyznaczonych standardów. Jakość życia ocenia się przez pryzmat wielu obszarów życia, m.in. stanu fizycznego, stanu psychicznego, relacji społecznych.
Celem głównym artykułu jest próba oceny jakości życia osób starszych – pensjonariuszy wybranych Domów Pomocy Społecznej w województwie śląskim. Badanie kwestionariuszowe przeprowadzono w 2014 r. wśród 55 pensjonariuszy w Domu Pomocy Społecznej nr 3 w Zabrzu oraz Domu Pomocy Społecznej „Nasz Dom” w Gliwicach.
W badaniu zastosowano metodę wywiadu bezpośredniego. Jako narzędzie pomiarowe wykorzystano kwestionariusz badawczy WHOQOL-BREF.
Stwierdzono, że jakość życia osób w wieku podeszłym – pensjonariuszy wybranych Domów Pomocy Społecznej w województwie śląskim jest niska.
Słowa kluczowe: jakość życia, osoby starsze, dom pomocy społecznej ABSTRACT
Quality of life is a complex issue. According to the WHO definition it is the way of human perception of its life position in the context of culture and value system in which it lives and in relation to its mandate, expectations and set of standards. Quality of life is assessed from the perspective of many areas of life, including physical and mental status and social relations.
85
The main objective of this article is an attempt to assess the quality of life of older people
–
residents of selected Social Homes in the region of Silesia.Questionnaire survey was conducted in 2014 among 55 residents of Social Home number 3 in Zabrze and Social Home “Our Home” in Gliwice. The method used in the study was direct interview and a measurement tool
–
WHOQOL-BREF questionnaire.The quality of life in elderly people- residents of selected Social Homes in the region of Silesia is low.
Keywords: life quality, elderly people WSTĘP
XX wiek przyniósł znaczny wzrost liczby ludności na świecie. W minionym stuleciu istotnie wydłużyła się również średnia długość życia, która w Polsce u mężczyzn wynosi obecnie 72,7 lat, natomiast u kobiet
–
81 lat. Skutkiem tego zjawiska jest stały wzrost liczby osób w podeszłym wieku w Polsce i na świecie. Starzenie się społeczeństwa polskiego stanowi poważne wyzwanie dla polityki zdrowotnej i społecznej. Do wzrostu liczby osób w wieku podeszłym przyczyniają się m.in. rozwój medycyny, zwłaszcza w zakresie ratowania życia; działania z zakresu profilaktyki chorób zakaźnych oraz lepsza jakość życia i postęp cywilizacyjny [1].W dobie XXI wieku badania nad jakością życia stanowią przedmiot zainteresowania naukowców wielu dyscyplin, a pojęcie jakości życia definiowane jest w różnoraki sposób. Wg Światowej Organizacji Zdrowia jakość życia to „sposób postrzegania przez jednostki swoich pozycji w życiu, w kontekście kultury i systemu wartości, w których egzystują i w powiązaniu z własnymi celami, oczekiwaniami, standardami i obawami”. Niejednokrotnie zmiany związane ze starzeniem się organizmu prowadzą do powstania ograniczenia samodzielności osób starszych, co w niewątpliwy sposób obniża jakość życia tych osób [2]. W miarę starzenia się następuje stałe, powolne zmniejszenie wydolności organizmu, mobilności, aktywności oraz niezależności. Często konsekwencjami takich zmian jest konieczność korzystania z pomocy innych, utrata pozycji społecznej, samotność i funkcjonowanie na marginesie życia społecznego, co prowadzi do obniżenia jakości życia [3, 4].
ZAŁOŻENIA PRACY
Na podstawie przeprowadzonej kwerendy źródłowej i badań empirycznych autorzy niniejszego opracowania przyjęli założenie, że jakość życia pensjonariuszy domów pomocy społecznej jest niska.
CEL PRACY
Celem artykułu jest próba oceny jakości życia osób starszych – pensjonariuszy domów pomocy społecznej w województwie śląskim.
MATERIAŁ
Badanie kwestionariuszowe przeprowadzono wśród 55 pensjonariuszy Domu Pomocy Społecznej w Zabrzu oraz Domu Pomocy Społecznej w Gliwicach.
86
Dom Pomocy Społecznej „Nasz Dom” w Gliwicach stanowi miejsce stałego pobytu dla 122 pensjonariuszy. Jest to jednostka o zasięgu ponadgminnym. Dom Pomocy nr 3 w Zabrzu również stanowi jednostkę o zasięgu ponadgminnym. Jest miejscem przeznaczonym dla osób przewlekle somatycznie chorych.
METODA
W badaniu zastosowano metodę wywiadu bezpośredniego. Jako narzędzie pomiarowe wykorzystano kwestionariusz badawczy WHOQOL-BREF, który stanowi skróconą wersję kwestionariusza WHO QOL 100, oceniającego jakość życia. Kwestionariusz WHOQOL-BREF składa się z 26 pytań, na które osoba badana samodzielnie udziela odpowiedzi w 5-stopniowych skalach. Ocena dotyczy funkcjonowania osoby w ostatnich 2 tygodniach przed wykonanym badaniem. Kwestionariusz zawiera dwa oddzielnie analizowane pytania dotyczące zadowolenia z życia (pytanie 1) oraz zdrowia (pytanie 2). Pozostałe 24 pytania umożliwiają ocenę jakości życia w czterech aspektach: psychologicznym, zdrowia fizycznego, relacji społecznych i środowiskowych [5].
Wyniki badania zostały zgromadzone w komputerowej bazie danych, a następnie poddane analizie statystycznej z wykorzystaniem miar opisowych. WYNIKI
Charakterystyka populacji
Badanie kwestionariuszowe zostało przeprowadzone wśród 55 pensjonariuszy Domu Pomocy Społecznej nr 3 w Zabrzu oraz Domu Pomocy Społecznej „Nasz Dom” w Gliwicach. Średnia wieku badanej populacji wyniosła 76,1 lat ±8,7. – Tab. 1. Kobiety stanowiły 73%, mężczyźni 27%. – Ryc. 1.
Tab. 1. Wiek badanej populacji
Wiek badanej populacji
Minimum 55
Maximum 93
Średnia 76,12
Odchylenie
standardowe 76,1±8,7
87
Ryc. 1. Rozkład populacji ze względu na wiekŹródło: Opracowanie własne
Zadowolenie z życia i zdrowia
Zadowolenie z życia i zdrowia wśród badanej populacji zostało ocenione na podstawie odpowiedzi na pytanie o określenie stopnia zadowolenia zarówno z aktualnego stanu zdrowia, jak również poziomu życia. Wśród badanej populacji 42% osób deklaruje niezadowolenie ze swojego stanu zdrowia, 25% badanych podaje, że nie są ani zadowoleni, ani niezadowoleni ze swojego stanu zdrowia. 24% pensjonariuszy DPS jest zadowolonych ze swojego zdrowia. – Ryc. 2.
44% badanych osób deklaruje zadowolenie z życia. 40% ankietowanych osób deklaruje, że nie są ani zadowoleni ani niezadowoleni ze swojego życia. 6% badanych osób przyznaje, że są bardzo niezadowolone ze swojego obecnego życia. – Ryc. 3.
Ryc. 2. Stopień zadowolenia ze swojego stanu zdrowia
Źródło: Opracowanie własne
27% 73%