TWORZENIE MŁODZIEŻOWYCH RAD I DIALOG USYSTEMATYZOWANY JAKO NARZĘDZIA POLITYKI NA RZECZ MŁODZIEŻY

Str. 50

TWORZENIE MŁODZIEŻOWYCH RAD I DIALOG USYSTEMATYZOWANY JAKO NARZĘDZIA POLITYKI NA RZECZ MŁODZIEŻY

Wstęp

„Polityka młodzieżowa” jest pojęciem o charakterze przekrojowym. Obejmuje działania z kilku, a nawet kilkunastu dziedzin, takich jak edukacja (formalna i nieformalna), szkolenia, polityka społeczna, integracja zawodowa, polityka informacyjna czy kulturalna.

Pojęcia „polityka młodzieżowa” zostało zdefiniowane w ,Strategii Państwa dla Młodzieży na lata 2003 – 2012 jako: „międzyresortow[a], zintegrowan[a] polityk[a]

wobec młodych ludzi, wywodząc[a] się z ich potrzeb. Celem polityki młodzieżowej

jest stworzenie odpowiednich warunków bytowych dla młodych ludzi, umożliwienie im uczestnictwa w życiu publicznym, udziału w życiu społecznym, kulturalnym i

politycznym na równi z innymi grupami społecznymi” [przypis 4.1].

W mojej pracy przedstawię dwa rozwiązania aktywizacji młodych ludzi niewątpliwie wpisujących się w działania państwa podejmowane na rzecz młodzieży.

Str. 51

Przedmiotem artykułu jest powstanie oraz działalność młodzieżowych rad, a także instytucji dialogu usystematyzowanego. Pierwsze z rozwiązań ma na celu

aktywizację młodych ludzi na poziomie miast i gmin poprzez czynne włączanie ich w działalność samorządu, co sprzyja kształtowaniu prospołecznych postaw młodych ludzi. Zaproponowany przez Unię Europejską dialog usystematyzowany jako

narzędzie komunikacji decydentów z młodzieżą ma na celu umożliwienie zapoznania się z opiniami młodych ludzi z państw tworzących Wspólnotę.

Popularnym sposobem konsultacji społecznych oraz aktywizacji młodzieży w Unii Europejskiej są młodzieżowe rady (ang. Youth Council). Komisja Europejska traktuje kwestię młodzieżowych rad priorytetowo, mimo iż w prawie wspólnotowym nie

istnieje zapis nakazujący aktywizację młodzieży poprzez Youth Council.

W Polskim systemie prawnym instytucja młodzieżowej rady gminy lub miasta została wprowadzona przez ustawę z dnia 11 kwietnia 2001 roku o zmianie ustaw: o

samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw [przypis 4.2]. Nowelizacja wprowadziła zmiany w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku [przypis 4.3] o samorządzie gminnym, dodając między innymi art. 5b, który na wniosek zainteresowanych środowisk stwarza możliwość utworzenia młodzieżowej rady gminy lub miasta mającej charakter konsultacyjny. Zgodnie z art. 5b ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, na gminie ciąży obowiązek podejmowania działań na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród młodzieży, co stanowi rozwinięcie zadania nałożonego na gminę w art. 7 ust. 1 pkt. 17 [przypis 4.4] wyżej wymienionej ustawy.

Str. 52

Powołanie młodzieżowej rady gminy następuje na podstawie uchwały rady gminy po złożeniu wniosku zainteresowanych [przypis 4.5] środowisk. Zwrot „zainteresowane

środowiska” jest pojęciem szerokim i nieostrym. Z wnioskiem mogą wystąpić

mieszkańcy gminy, młodzież, organizacje społeczne, jak również sami radni. Istotne jest zaangażowanie młodzieży w proces powoływania instytucji, ponieważ to ona ma brać czynny udział w pracy tego gremium. Od zaangażowania młodzieży zależy bowiem zdolność do wykonywania zadań, co wiążę się celowość istnienia młodzieżowej rady gminy.

Integralną częścią uchwały powołującej młodzieżową radę gminy jest załącznik zawierający statut określający: tryb wyboru jej członków, ich prawa i obowiązki, zasady działania, cele, zadania oraz uregulowania dotyczące mandatu

młodzieżowego radnego. Siedziba młodzieżowej rady gminy powinna się mieścić przy urzędzie gminy, w której rada została powołana. Wybory do młodzieżowej rady powinny odbywać się na zasadach określonych przez radę gminy w statucie lub stanowiącej załącznik do statutu ordynacji wyborczej do młodzieżowej rady gminy.

Regulacje zawarte w statucie młodzieżowej rady gminy nie mogą być sprzeczne z Konstytucją RP, ustawami i statutem rady gminy, w której młodzieżowa rada została powołana. Postanowienia statutu młodzieżowej rady gminy dotyczące wyboru jej członków powinny korespondować z artykułem 169 ust. 2 Konstytucji RP [przypis 4.6], co oznacza, że wybory do młodzieżowej rady powinny być powszechne, równe, bezpośrednie i odbywać się w głosowaniu tajnym.

Zgodnie z intencją ustawodawcy zasada powszechności zostaje ograniczona do młodzieży, co oznacza przyznanie biernego i czynnego prawa wyborczego uczniom szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych zamieszkujących na terenie gminy.

Str. 53

Słusznym wydaje się jednak ustalenie zarówno biernego, jak i czynnego prawa wyborczego do górnej granicy osiemnastu lat, ponieważ osoby pełnoletnie uzyskują prawo wybierania oraz prawo wybieralności do rady gminy, na której obszarze działania zamieszkują. Okręgami wyborczymi mogą być poszczególne szkoły gimnazjalne oraz ponadgimnazjalne znajdujące się na terenie gminy. W celu

przeprowadzenia wyborów do młodzieżowej rady można powołać komisję wyborczą, która powinna czuwać nad ich prawidłowym przebiegiem.

W skład młodzieżowej rady gminy wchodzą radni w liczbie oraz na kadencje

określoną w statucie. Młodzieżowa rada gminy może powoływać organy wewnętrzne, które w zależności od postanowień statutowych mogą przyjąć różne nazewnictwo.

Najprostszym i najbardziej przejrzystym rozwiązaniem wydaje się jednak utworzenie organów odpowiadających nazewnictwu, jakim posługuje się ustawa o samorządzie gminnym, a zatem.: przewodniczący młodzieżowej rady gminy, zastępcy

przewodniczącego komisje stałe i doraźne.

Młodzieżowa rada gminy obraduje na sesjach zwyczajnych – zwoływanych z częstotliwością określoną w statucie oraz nadzwyczajnych sesjach poświęconych sprawom niecierpiącym zwłoki – zwoływanych na wniosek podmiotów określonych w statucie, które są . Sesje są zwoływane przez przewodniczącego, który otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia. Radni powinni być powiadomieni o sesji, jej terminie i przedmiocie z wyprzedzeniem ustalonym w statucie. Młodzieżowa rada gminy może podejmować uchwały, które są przedstawieniem woli młodych ludzi posiadających legitymacje do reprezentowania interesów młodzieży w gminie. Działalność

młodzieżowych rad gmin ma charakter konsultacyjny, ma pewne znaczenie prawne.

Mimo to wyniki konsultacji nie są wiążące dla organów władzy publicznej. Nadzór nad działalnością młodzieżowej rady gminy należy do rady gminy, w której instytucja ta została powołana.

Str. 54

Powołanie młodzieżowej rady gminy powoduje upowszechnianie idei samorządowej wśród młodych ludzi poprzez zaangażowanie w sprawy istotne dla społeczności lokalnej, daje im możliwość wyrażenia swojego stanowiska oraz udział w procesie uchwałodawczym. Władze lokalne pozyskują wyższą legitymizację działań

prowadzonych na rzecz młodzieży, a tym samym młodego partnera do współpracy.

Korzyści można także upatrywać w lepszym zrozumieniu potrzeb młodzieży przez urzędników, co pozwala na podejmowanie działań zgodnych z oczekiwaniami ich adresatów. Dodatkowo warto zauważyć, że możliwość tworzenia młodzieżowych rad ma tylko gmina lub miasto, ponieważ ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o

samorządzie powiatowym [przypis 4.7] i ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa [przypis 4.8] nie zawierają podobnych rozwiązań.

Dialog usystematyzowany [przypis 4.9]

Od ponad ćwierć wieku Unia Europejska prowadzi zinstytucjonalizowane działania na rzecz aktywizacji młodych ludzi – finansuje stypendia, szkolenia, wolontariat, seminaria, konferencje i inne projekty umożliwiające wymianę i zdobywanie

doświadczeń oraz współpracę międzynarodową młodzieży. Jednym z ciekawszych narzędzi, które wykorzystuje Unia Europejska w celu wsparcia aktywizacji młodych ludzi, jest dialog usystematyzowany (ang. structured dialogue).

Dialog [przypis 4.10] jako podstawowy sposób komunikacji międzyludzkiej oparty jest na procesie przekazywania informacji co najmniej pomiędzy dwoma osobami.

Str. 55

W przypadku dialogu, który proponuje Unia Europejska, jest to wymiana informacji między Unią Europejską a młodymi ludźmi pochodzącymi z państw członkowskich.

Przymiotnik, który określa dialog jako usystematyzowany, wskazuje [przypis 4.11], że jest on przeprowadzany w uprzednio przyjętej formie. Sama nazwa instytucji

sugeruje potencjalnemu odbiorcy, że jest on uporządkowany według określonych reguł.

Unia Europejska proponuje młodym ludziom interesującą formę wyrażania ich opinii na różne tematy i możliwości wpływania na decyzje podejmowane przez decydentów na szczeblu europejskim, a także krajowym ilokalnym. Podstawą prawną

podejmowania działań z zakresu dialogu usystematyzowanego z młodzieżą jest Rezolucja Rady z dnia 27 listopada 2009 roku w sprawie odnowionych ram

europejskiej współpracy na rzecz młodzieży. Rezolucja Rady Unii Europejskiej mówi o szanowaniu prawa młodych ludzi „do uczestnictwa w opracowywaniu strategii ich dotyczących w drodze stałego, usystematyzowanego dialogu z nimi i z organizacjami ich reprezentującymi” [przypis 4.12]. Decyzje dotyczące młodych ludzi powinny zapadać zgodnie z zasadą „nic o nas bez nas”, która w przypadku dialogu

usystematyzowanego jest wyrazem podmiotowego traktowania młodego człowieka, zapewnienia mu możliwości wyrażenia swojej opinii i rozwiązań na zaproponowany temat, poddany konsultacjom [przypis 4.13]. Przyjęta zasada ma na celu

partycypację młodzieży w tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego i umożliwienie jej realnego wpływu na podejmowanie decyzji. Równolegle zapobiega marginalizacji młodego człowieka.

W dialogu usystematyzowanym kluczowym moment, w którym każdy młody człowiek może wyrazić swoją opinie, oczekiwania, a także zasugerować dane rozwiązania, jest konsultacja.

Str. 56

Tematyka konsultacji powinna być wyznaczona zgodnie z ogólnymi europejskimi celami współpracy polityki na rzecz młodzieży, a także uwzględniać priorytety poszczególnych cykli roboczych. Konsultacje dialogu usystematyzowanego

skierowane są do młodzieży i organizacji młodzieżowych. W konsultacjach pożądany jest również głos młodych naukowców i osób zaangażowanych w pracę z młodzieżą.

Ustrukturyzowanie dialogu polega na uporządkowaniu cyklu przeprowadzania konsultacji. Cykl przeprowadzania konsultacji obejmuje 18 miesięcy i odpowiada trio Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Cykl jest podzielone na trzy,

sześciomiesięczne okresy, zwane rundami lub turami. Runda odpowiada okresowi, w którym jeden z krajów wchodzących w skład trio Prezydencji pełni przewodnią

funkcję w Radzie Unii Europejskiej [przypis 4.14]. Każdy cykl opiera się na temacie priorytetowym, zaś każda runda ma wyznaczone tematy szczegółowe, które

mieszczą się w zakresie tematu priorytetowego. Za wypracowanie tematu

priorytetowego, który ma odpowiadać ogólnym priorytetom współpracy europejskiej, odpowiedzialny jest Europejski Komitet Sterujący. Wypracowanie tematów

szczegółowych należy do zadań Krajowej Grupy Roboczej (KGR), która

współpracuje w tym zakresie z Europejskim Komitetem Sterującym. Wybrane tematy zostają zatwierdzone przez wszystkie państwa należące do Unii Europejskiej.

Dla przykładu, kiedy 1 lipca 2011 roku, Polska przejęła przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej, trio: Rzeczpospolita Polska, Królestwo Danii i Republika Cypryjska, przyjęło jako temat priorytetowy dialogu usystematyzowanego uczestnictwo młodzieży w życiu demokratycznym Europy [przypis 4.15].

Europejski Komitet Sterujący jest odpowiedzialny za koordynację dialogu usystematyzowanego w ogóle.

Str. 57

Tworzą go przedstawiciele Europejskiego Forum Młodzieży, Komisji Europejskich, ministerstw wchodzących w skład tria prezydencji, a także krajowe rady młodzieży z państw tworzących trio oraz Narodowa Agencja Programu „Młodzież w działaniu”. Za koordynację przeprowadzanych konsultacji na poziomie poszczególnych państw UE odpowiedzialna jest Krajowa Grupa Robocza tego państwa. To ona tworzy także raport, który jest odzwierciedleniem wszystkich przeprowadzonych konsultacji na poziomie danego kraju. W przypadku Polski, Krajową Grupę Roboczą tworzą przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej, Polskiej Rada Organizacji

Młodzieżowych oraz Narodowa Agencja Programu „Młodzież w działaniu”. W jej skład wchodzą także eksperci w tematach, które zostały poddane konsultacjom.

Krajowe rady młodzieży odgrywają w konsultacjach wiodącą rolę, jednakże należy pamiętać o zaangażowaniu jak największej liczby młodych ludzi w dialog. Jednym z celów konsultacji jest poznanie różnorakich poglądów jak najszerszego grona osób młodych. Do zadań Krajowej Grupy Roboczej należy dbanie o to, żeby tematy konsultacji dotarły do jak największej liczby młodych osób, które nie miały nigdy styczność z dialogiem usystematyzowanym [przypis 4.16].

Dialog stanowi forum stałej, wspólnej refleksji Unii Europejskiej i młodych ludzi nad priorytetami europejskiej polityki na ich rzecz, jej prowadzeniem i działaniami następczymi, dlatego konsultacje obejmują swym zasięgiem szczebel lokalny, regionalny, krajowy, a także unijny. Do elementów dialogu usystematyzowanego należą także unijne konferencje młodzieżowe organizowane przez prezydencję, które odbywają się raz na sześć miesięcy oraz Europejski Tydzień Młodzieży [przypis 4.17].

Str. 58

W unijnej konferencji młodzieżowej biorą udział delegacje z 28 państw

członkowskich, przedstawiciele Europejskiego Forum Młodzieży, Sekretariatu

Generalnego Rady Unii Europejskiej odpowiedzialnego za sprawy młodzieży, a także przedstawiciele międzynarodowych organizacji młodzieżowych oraz państw

kandydujących do UE i krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Kraj pełniący prezydencję ma za zadanie koordynowanie prace nad przygotowaniem unijnej rezolucji z rekomendacjami na tematy szczegółowe poruszane w konsultacjach.

Rezolucja jest wypracowywana z rekomendacji dostarczonych przez poszczególne Krajowe Grupy Robocze. Wyniki konsultacji są przedstawiane na unijnej konferencji młodzieżowej, która stanowi forum wspólnej dyskusji młodych ludzi z decydentami nad priorytetowymi wątkami poruszonymi podczas konsultacji. Na konferencji młodzieżowej zostają wspólnie uzgodnione przez decydentów i młodych ludzi zalecenia w oparciu o wyniki konsultacji. Każde państwo członkowskie Unii wdraża rezolucje na swój indywidualny sposób. Aktywna postawa i lobbing młodych ludzi może zachęcać i inspirować różne instytucje i władze na różnym szczeblu do

realizacji rekomendacji z dialogu i z rezolucji. Należy uznać [przypis 4.18], że każde podjęte działanie w celu zebrania opinii na wskazany temat konsultacji jest dobre.

Formy, w jakich przeprowadza się konsultacje w ramach dialogu

usystematyzowanego, są różne, a Unia Europejska nie zaleca jednej wyznaczonej.

Osoby przeprowadzające konsultacje mają szeroki wachlarz możliwości do

wykorzystania [przypis 4.19]. Najczęściej konsultacje przeprowadzane są za pomocą ankiet, spotkań z władzami lokalnymi oraz na godzinach wychowawczych

przewidzianych w szkolnych planach uczniów.

Dialog usystematyzowany to nie tylko konsultacje, ale przede wszystkim proces tworzenia polityk publicznych i programów z udziałem młodzieży.

Str. 59

To narzędzie aktywizacji młodych ludzi a także okazja do poznania przez

decydentów zdania młodego człowieka. Jego usystematyzowana forma pomaga w przeprowadzeniu konsultacji i wypracowaniu rezolucji, które w różnym zakresie na różnych szczeblach władzy są akceptowane i wprowadzane. Mimo szerokiej promocji dialogu usystematyzowanego w Polsce, niestety nie jest to najpopularniejsze

narzędzie aktywizacji młodzieży, jednakże z każdą kolejną turą dialogu

usystematyzowanego wzrasta liczba osób, które biorą udział w konsultacjach. W odpowiedzi na dotychczas zauważone problemy trwają pracę nad przygotowaniem nowej formuły dialogu.

Str. 60

Bibliografia:

Bandarzewski K., Dobosz P., Chmielnicki P., Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, LexisNexis Polska, Warszawa 2007.

Dolnicki B., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, ,Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.

Jyż G., Pławecki Z., Szewc A., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Wolters Kluwer Polska Warszawa 2012.

Godlewski T., Sytuacja młodzieży do 25. roku życia na podkarpackim rynku pracy.

Raport podsumowujący, Warszawa 2012,

http://www.modelarniapracy.pl/downloads/Sytuacja_mlodziezy_Raport.pdf.

Polityka młodzieżowa Unii Europejskiej, Warszawa 2007, http://www.cie.gov.pl/HLP/files.nsf/0/B075C64AEC007769C-125726C005D9D54/$file/broszura_mlodziez_Q.indd.pdf.

Pater W., Nic o Nas-bez nas, „Twój Eurodesk” 2008, nr 2.

Str. 61

Strona pusta.

Str. 62