Uczeń współdziała w grupie, np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych

Realizacja edukacji zdrowotnej w edukacji językowej

Lekcje języka obcego w szkole ponadgimnazjalnej stwarzają doskonałe warunki do reali-zacji edukacji zdrowotnej. Starsze nastolatki, które są odbiorcami edukacji na tym etapie są już dojrzałe do podejmowania dyskusji na wszelkie tematy dotyczące zdrowia, postaw życio-wych i rozważania dylematów etycznych. Jest to też okres, w którym uczniowie uzyskują taką dojrzałość intelektualną i językową, że stosunkowo szybko w swoim rozwoju językowym są

77 Wymagania dotyczą poziomów: IV.0 dla początkujących oraz IV.1 na podbudowie poziomu III.1 i IV.1.

gotowi podejmować różnorodne tematy podczas lekcji języka obcego. Podobnie, jak na wcze-śniejszych etapach edukacji, również tu zakres tematów poruszanych w kształceniu językowym wspomaga kształtowanie umiejętności sprzyjających rozwojowi osobistemu i społecznemu młodych ludzi. Większość, o ile nie wszystkie wymienione w części I, rozdz. 3 cele edukacji zdrowotnej, mogą być realizowane podczas lekcji języka obcego.

Sposób realizacji treści związanych z edukacją zdrowotną wynika w pewnym stopniu z ukła-du treści w podręczniku oraz proponowanych w nim zadań, jednak w ukła-dużej mierze zależy od nauczyciela, który odpowiednie treści i umiejętności uwypukla i podkreśla.

Wybrane i wymienione wyżej treści podstawy programowej na IV etapie edukacji w języku obcym nowożytnym, dotyczą trzech wymiarów (aspektów) zdrowia – zdrowie fizyczne, psy-chiczne i społeczne (patrz część I, rozdz. 2). Zagadnienia dotyczące:

v potrzebnych do omawiania tematów:

− żywienie (a zwłaszcza: posiłki i ich przygotowanie, wybór lokali gastronomicznych, die-ty),

− podróżowanie i turystyka (a zwłaszcza: planowanie bezpiecznej podróży, zachowanie środków ostrożności w różnych sytuacjach, pomoc w nagłych wypadkach),

− zdrowie (a zwłaszcza: choroby, ich objawy i leczenie, higieniczny tryb życia),

− świat przyrody (a zwłaszcza: zagrożenia i ochrona środo wiska naturalnego, wpływ czło-wieka na środowisko, klęski żywiołowe i przeciwdziałanie oraz reagowanie w sytuacjach kryzysowych).

Przy tej okazji nauczyciele mogą realizować cele edukacji zdrowotnej, pomagając uczniom w:

− poznawaniu siebie, śledzeniu przebiegu swojego rozwoju, identyfikowaniu i rozwiązywa-niu problemów zdrowotnych,

− rozumieniu, czym jest zdrowie, od czego zależy, dlaczego i jak należy o nie dbać,

− przygotowaniu się do uczestnictwa w działaniach na rzecz zdrowia i tworzenia zdrowego środowiska w domu, szkole, miejscu pracy, społeczności lokalnej.

v trzebnych do omawiania tematu człowiek (a zwłaszcza: cechy charakteru i ich wpływ na relacje z innymi, uczucia i emocje, problemy etyczne). Poza tym, ucząc jak tworzyć wy-powiedzi i reagować w różnych sytuacjach dnia codziennego w języku obcym, nauczyciel wskazuje jak:

− przedstawiać opinie swoje i innych osób,

− przedstawiać intencje i plany na przyszłość,

− wyrażać swoje opinie i życzenia, pytać o opinie i życzenia innych,

− wyrażać swoje emocje (np. radość, niezadowolenie, zdziwienie),

− wyrażać prośby i podziękowania oraz zgodę lub odmowę wykonania prośby.

Przy tej okazji nauczyciele mogą realizować cele edukacji zdrowotnej, pomagając uczniom w:

− wzmacnianiu poczucia własnej wartości,

− rozwijaniu umiejętności osobistych i społecznych sprzyjających dobremu samopoczuciu i pozytywnej adaptacji do zadań i wyzwań codziennego życia.

v nych do realizowania tematu życie rodzinne i towarzyskie (a zwłaszcza: okresy życia czło-wieka, przyjaciele, święta i uro czys tości, styl życia, konflikty i problemy). Poza tym, ucząc jak reagować w różnych sytuacjach dnia codziennego, nauczyciel ćwiczy jak:

− nawiązywać kontakty towarzyskie (a zwłaszcza: przedstawiać siebie i inne osoby, pytać o dane rozmówcy i innych osób),

− przepraszać i przyjmować przeprosiny.

81 Istotnym aspektem zdrowia społecznego, który jest podkreślany w podstawie programowej dla języka obcego nowożytnego, jest współdziałanie uczniów w grupie podczas językowych prac projektowych⁷⁸. Przy tej okazji nauczyciele mogą realizować cele edukacji zdrowotnej pomagając uczniom w przygotowaniu się do uczestnictwa w działaniach na rzecz zdrowia i tworzenia zdrowego środowiska w domu, szkole, miejscu pracy, społeczności lokalnej.

Pożądane działania i postawy nauczycieli

Integracja celów edukacji językowej i zdrowotnej może być skuteczna dopiero wtedy, gdy nauczyciel świadomie i w sposób zaplanowany dąży to realizacji edukacji zdrowotnej przez włączenie jej w konkretne cele lekcji oraz nawiązuje do niej na bieżąco w sytuacjach spontanicznych.

Przykłady integracji edukacji językowej i edukacji zdrowotnej

ß Wykorzystywanie tematów, sytuacji, tekstów lub okoliczności do rozmów o zdrowym trybie życia.

ß Stworzenie przyjaznej atmosfery opartej na wzajemnym zaufaniu, w której uczniowie chcą dzielić się swoimi opiniami i obserwacjami.

ß Zachęcanie uczniów do refleksji nad prozdrowotnym stylem życia i dzieleniem się opiniami.

ß Pozytywne i życzliwe komentowanie działań i wyborów prozdrowotnych uczniów lub bohaterów omawianych tekstów.

ß Tworzenie własnym przykładem wzorców zachowań prozdrowotnych dla uczniów, np. regularna aktywność fizyczna, zdrowe żywienie, radzenie sobie z negatywnymi emocjami.

ß Wdrażanie do pracy w grupach i przygotowywanie uczniów do współpracy przy ustalonych zasa-dach wspólnych działań i projektów.

ß Indywidualizowanie podejścia do każdego ucznia i umożliwienie mu odnalezienia swoich mocnych stron oraz doświadczenia poczucia sukcesu.

ß Wskazywanie uczniom, w jaki sposób mogą samodzielnie pracować nad swoimi umiejętnościami językowymi oraz jak mogą się nawzajem wspierać w uczeniu się i czynnościach dnia codziennego.

Taka postawa i działania nauczyciela języka obcego są wskazane podczas realizacji wszyst-kich lekcji językowych, również tych, w których nie ma tematów powiązanych z edukacją zdrowotną. Postawa taka przyczynia się do skutecznego nauczania i uczenia się w warunkach sprzyjających przyswajaniu języka obcego.

78 M. Szpotowicz, (2011), Europejski wymiar edukacji – program Comenius w Polsce, Warszawa, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.

Przykład realizacji edukacji zdrowotnej na lekcji języka obcego na IV etapie edukacyjnym – klasa II lub III

Temat: Moja dieta

Zadania Pomoce

Cele ogólne:

− dokonanie przeglądu stosowanych diet

− analiza zawartości kalorycznej produktów żywnościowych

− zaplanowanie własnej diety na tydzień

− utrwalenie słownictwa i struktur językowych używanych w kontek-ście żywienia

− integracja edukacji językowej oraz zdrowotnej Cele szczegółowe:

Język obcy nowożytny:

− zadawanie pytań i udzielanie odpowiedzi dotyczących wagi, za-wartości kalorii, składu potraw

− powtórzenie i utrwalenie słownictwa związanego

z produktami spożywczymi, dietą i składnikami odżywczymi

− prowadzenie rozmowy na temat diety

− przedstawianie opinii swoich i innych osób

− czytanie ze zrozumieniem krótkich tekstów i znajdowanie w nich szczegółowych informacji oraz określanie głównej myśli tekstu.

Edukacja zdrowotna:

− zrozumienie, jaki jest związek między dietą a zdrowiem

− opracowanie prawidłowego jadłospisu oraz podjęcie próby jego przestrzegania

v źródeł

v popularnonaukowej lub stron internetowych o stosowanych obecnie dietach

v

tekstów zapotrzebowaniu energetycznym w różnych zawodach

v o zawartości kalorycznej produktów spożywczych

Czas: 45 minut

Przebieg zajęć

1. Rozgrzewka językowa. Napisz na tablicy w języku obcym słowo „dieta” i proś uczniów, aby podawali wszystkie skojarzenia związane z tym słowem. Staraj się zachęcić każdego do podania przynajmniej jednego skojarzenia.

2. Wprowadzenie do tematu – utrwalenie i prezentacja słownictwa i struktur gramatycznych a) Podyskutuj z uczniami na temat definicji słowa „dieta”. Po wspólnej próbie sformułowania

i zapisania na tablicy, podaj kilka definicji z różnych źródeł (naukowych i popularno-naukowych).

b) W zależności od poziomu zaawansowania grupy, wprowadź lub powtarzaj nazwy podstawowych składników pokarmowych (białko, węglowodany, tłuszcze, sole mineralne, witaminy) oraz wyjaśnij nazwę wskaźnika masy ciała w języku obcym. Następnie, wspólnie z uczniami powtarzaj struktury: ile waży? Jaki ma wskaźnik masy ciała? Jakie są składniki (nazwa produktu)? Ile kalorii ma dany produkt? Ile czasu potrzeba, aby spalić …. kalorii?

Zawieś na tablicy ilustracje do tematów, o których rozmawiałeś.