Otwarte pozostaje pytanie na ile i w jakich obszarach osoby z g³êbsz¹ nie-pe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ by³y w stanie skorzystaæ z oferowanych przez technologiê ICT rozwi¹zañ. W kontekœcie zrealizowanego projektu mo¿na wskazaæ na kilka obszarów. Po pierwsze, regularne zamieszczanie materia³ów dokumen-tuj¹cych ¿ycie i rozwój uczestników, wymusi³y swoist¹ systematyzacjê poszcze-gólnych sfer ¿ycia, a refleksje nad nimi, choæ z pocz¹tku trudne i nieoczywiste, do-prowadzi³y do prze³omu w rozwoju ich samoœwiadomoœci. Wymuszone przez metodê refleksje pozwoli³y na zauwa¿enie swoich mocnych i s³abych stron, zdol-noœci, mo¿liwoœci i ograniczeñ, a w efekcie na dostrze¿enie faktu wieloaspekto-woœci funkcjonowania cz³owieka. Taki ogl¹d prowadzi do znacznego rozwoju u¿ytecznej wiedzy o samym sobie, o w³asnych kontaktach z innymi ludŸmi i w dalszej konsekwencji do prób odpowiedzi na pytania: „Kim jestem?” i „Jaki jestem?” (Potyka 2013). Stawiaj¹c te pytania stwarzamy przestrzeñ do samostano-wienia, podejmowania decyzji zgodnych z naszymi preferencjami i wartoœciami, przestrzeñ w której mo¿na uczyæ siê kontroli nad sob¹ i swoim ¿yciem, doœwiad-czaæ sprawczoœci w³asnego dzia³ania, co mo¿e przek³adaæ siê na podejmowanie ukierunkowanej, zaplanowanej i celowej aktywnoœci w kierunku w³asnego roz-woju i dalszej aktywnoœci spo³ecznej i zawodowej (Wolny 2013). Z punktu widzenia sytuacji doros³ych osób z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ powy¿sze kompetencje wydaj¹ siê byæ kluczowe dla podnoszenia ich jakoœci ¿y-cia i sprawnoœci w funkcjonowaniu spo³ecznym.
Podsumowanie
Podsumowuj¹c zatem przedstawione powy¿ej rozwa¿ania nale¿a³oby zwró-ciæ uwagê na kilka istotnych kwestii. Po pierwsze, osoby z g³êbsz¹ niepe³nospraw-noœci¹ intelektualn¹ mog¹ znacznie skorzystaæ z technologii ICT w perspektywie Technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) w procesie wspierania rozwoju spo³ecznego... 103
ich rozwoju, normalizacji i podnoszenia jakoœci ¿ycia w stopniu wiêkszym ni¿ wskazywa³oby na to powszechnie funkcjonuj¹ce przekonanie o ich mo¿liwo-œciach poznawczych. Technologie te mog¹ przek³adaæ siê na wzrost motywacji do podejmowania aktywnoœci i sprzyjaæ tworzeniu siê czynnej postawy wobec w³as-nego rozwoju. Druga z podsumowuj¹cych opracowanie konkluzji zmierza jed-nak do tego, i¿ spo³ecznoœci szkolne, instytucjonalne, rówieœnicze, domowe, w których funkcjonuj¹ osoby z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹, bardzo czêsto nie s¹ gotowe na podejmowanie dzia³añ z wykorzystaniem ICT. Brakuje zarówno rozwi¹zañ organizacyjnych, formalnych, jak i samej wiedzy, umiejêtnoœci i doœwiadczenia w zakresie pos³ugiwania siê technologiami ICT wœród potencjalnych organizatorów tej dzia³alnoœci. Niew¹tpliwie jest to wielkie wyzwanie, ale w kontekœcie przedstawionych wy¿ej rozwa¿añ nad przemianami we wspó³czesnej pedagogice i doœwiadczeñ z zaprezentowanego projektu, wy-zwania te warte s¹ ich podejmowania. Bez sensownego i odpowiedzialnego na-mys³u nad miejscem i mo¿liwoœciami wykorzystania technologii ICT w naucza-niu i uczenaucza-niu siê, równie¿ – a mo¿e zw³aszcza osób z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ – coraz trudniejsze bêdzie przygotowanie m³odych ludzi do stawia-nia czo³a wyzwaniom wspó³czesnego œwiata. A próby uchroniestawia-nia przed niebez-pieczeñstwami Internetu i technologii cyfrowych, oparte na ich pomijaniu, depre-cjonowaniu w procesie kszta³cenia, mog¹ przynieœæ zupe³nie odwrotny efekt, wszak wiele z³a rodziæ siê mo¿e w³aœnie z niewiedzy (Camus 2010).
Bibliografia
Andrzejewska A., Bednarek J., (red.) (2010), Osoby niepe³nosprawne a media cyfrowe. Z
pograni-cza teorii i praktyki, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Barret H.C. (2015), Balancing the TwoFaces of E-Portfolios. W: Education for a Digital World:
Advice, Guidelines, and Effective Practice from Around the Globe, 2nd Edition, Province of British
Columbia 2011, http://electronicportfolios.org/balance/balancingarticle2.pdf [dostêp: 28.12.2015].
Chrzanowska I. (2015), Pedagogika specjalna. Od tradycji do wspó³czesnoœci, Oficyna Wydawni-cza „Impuls”, Kraków.
Czapiñski J., Panek T., (red.) (2015), Raport Diagnoza spo³eczna 2011 – warunki i jakoœæ ¿ycia
Polaków, Wy¿sza Szko³a Finansów i Zarz¹dzania, Rada Monitoringu po³ecznego,
War-szawa 2011, http://we.vizja.pl/en/download-pdf/volume/5/issue/3/id/214/ [dostêp: 27. 12.2015].
Krause A. (2010), Wspó³czesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Im-puls”, Kraków.
Krause A., ¯yta A., Nosarzewska S. (2010), Normalizacja œrodowiska spo³ecznego osób z
nie-pe³nosrpawnosci¹ intelektualn¹, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruñ.
Krejtz K., Kolenda P., Kuberacka A. (2010), Mobilnoœæ 2012 Raport o wp³ywie Internetu mobilnego
na ¿ycie Polaków, http://kobiety.nazwa.pl/Raport_Mobilnosc2010.pdf [dostêp: 28.12.2015].
Kruk-Lasocka J., Flanczewska-Wolny M., Dziuba D., Wolny J. (2013), W drodze do
samostano-wienia osób z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹, Wydawnictwo STAPIS, Katowice.
Olszewski S., Parys K., Trojañska M. (2012), Przestrzenie ¿ycia osób z niepe³nosprawnoœci¹, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków.
PFRON (2015), Raport Korzystanie i postawy wobec Internetu – Niepe³nosprawni w sieci, BIFRON 3/2006, Warszawa 2006, http://www.pfron.org.pl/ftp/dokumenty/BIFRON/ 2006/BIFRON_infostart_2006.pdf [dostêp: 26.12.2015].
Plichta P. (2013), Wyniki badañ nad korzystaniem z Internetu przez osoby z niepe³nosprawnoœci¹
intelektualna – praktyczne implikacje [w:] J. Py¿alski, Cyberbullying, zjawisko, konteksty, prze-ciwdzia³anie, Wydawnictwo Naukowe WSP, £ódŸ.
Potyka A. (2013), Wykorzystanie narzêdzia e-portfolio – Mahara w budowaniu kompetencji
osobis-tych i spo³ecznych oraz kszta³towaniu indywidualnej œcie¿ki rozwoju osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ [w:] J. Kruk-Lasocka, M. Flanczewska-Wolny, D. Dziuba, J. Wolny, W dro-dze do samostanowienia osób z g³êbsz¹ niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹, Wydawnictwo
STAPIS, Katowice.
Py¿alski J. (2012), Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania
m³odzie-¿y, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Raport Analiza cen us³ug mobilnego Internetu w Polsce, Urz¹d Komunikacji Elektronicz-nej, Warszawa 2013, https://www.uke.gov.pl/files/?id_plik=12876 [dostêp: 26.12.2015]. Raport M³odzie¿ na rynku us³ug telekomunikacyjnych 2012 – badanie klientów
indywidu-alnych w wieku 15-24 lata, Millward Brown na zlecenie UKE, Warszawa 2012, https:// www.uke.gov.pl/files/?id_plik=12341 [dostêp: 26.12.2015].
Raport na temat mobilnego internetu, ClickMaster Polska, Kraków 2011, http://www.click-master.pl/raport-nt-mob-int.pdf [dostêp: 27.12.2015].
Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kszta³cenia ogólnego w poszczegól-nych typach szkó³ (Dz. U. z 2012 r. poz. 977) wraz z za³¹cznikami, https://men.gov.pl/zycie- szkoly/ksztalcenie-ogolne/podstawa-programowa/rozporzadzenie-o-podstawie-pro-gramowej-w-calosci.html [dostêp: 30.12.2015].
Wolny J. (2013), Idea i mo¿liwoœci wykorzystania ePortfolio w Pedagogice Specjalnej [w:] T. ¯ó³kowska, M. Wlaz³o (red.), Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistoœæ, t. IX: Edukacja i
rehabilita-cja osób niepe³nosprawnych – oblicza terapii, Wydawnictwo Naukowe Wydzia³u
Humani-stycznego US „Minerwa”, Szczecin.
Niepe³nosprawnoœæ. Dyskursy pedagogiki specjalnej Nr 21/2016
Disability. Discourses of special education No. 21/2016 _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________