Ulubieni autorzy zagraniczni

Odpowiadając na pytanie odnośnie ulubionych pisarzy zagranicznych ankietowani

wymienili łącznie 258 nazwisk obcych twórców fantastyki³¹. Tabela 4.3 zawiera informacje

o najbardziej popularnych autorach.

Tabela 4.3. Ulubieni pisarze zagraniczni

Lp. Pyrkon Internet

1. John R.R. Tolkien 33% John R.R. Tolkien 24% 2. Terry Pratchett 27% Terry Pratchett 23% 3. George R.R. Martin 18% George R.R. Martin 22% 4. Joanne K. Rowling 11% Philip K. Dick 11%

5. Neil Gaiman 9% Neil Gaiman 9%

W obu próbach widoczna jest wysoka pozycja tych samych trzech pisarzy kojarzonych obecnie przede wszystkim z konwencją fantasy – Johna R.R. Tolkiena, Terry’ego Pratchetta oraz George’a R.R. Martina. Żaden z nich jednak nie dominuje nad pozostałymi autorami tak wyraźnie jak Andrzej Sapkowski w gronie twórców polskich. Jest także inna różnica: o ile w wypadku rodzimych pisarzy można było wskazać siedem lub osiem najchętniej czytanych osób, o tyle tutaj już po piątym nazwisku kolejne odstępy stają się bardzo małe. Jak się zdaje, preferencje dotyczące zagranicznych autorów są bardziej zróżnicowane niż upodobania związane z pisarzami krajowymi – pierwszych zresztą ankietowani wymienili 258, drugich ponad połowę mniej, bo tylko 107. Pamiętajmy jednak o tym, że liczba obcych autorów literatury fantastycznej jest o wiele większa niż rodzimych.

Zainteresowało nas to, jaki udział we wskazaniach na popularnych autorów (przynajmniej 20 głosów) w próbie sieciowej miały kobiety, osoby poniżej 20 roku życia oraz osoby w wieku przynajmniej 30 lat. W całej próbie internetowej kobiety stanowiły 36% ogółu respondentów w sieci, ankietowani urodzeni po 1992 roku – 14% ogółu, a urodzeni przed rokiem 1983 – 35%. Tabela 4.4 wyszczególnia informacje najdalej odbiegające od tych wartości; oznaczyliśmy je strzałką skierowaną odpowiednio w dół lub w górę.

31 Ponownie można było podać najwyżej trzy nazwiska. Oto uwzględnione przez nas duety pisarskie, które liczyliśmy tak samo jak pojedynczych autorów: Roderick Gordon i Brian Williams, Arkadij i Borys Strugaccy, Margaret Weis i Tracy Hickman, John Ringo i David Weber, Stephen Michael Stirling i David Drake.

35

Tabela 4.4. Popularni autorzy zagraniczni w podgrupach: kobiet, respondentów poniżej 20 roku życia, respondentów w wieku 30 lat i starszych

Autorzy (kolejność alfabetyczna) Łączna liczba wskazań w próbie sieciowej

Udział danej podgrupy w łącznej liczbie wskazań

Kobiety (36% w całej próbie) Osoby poniżej 20 roku życia (14% w całej próbie) Osoby w wieku 30 lat i starsze (35% w całej próbie) Isaac Asimov 22 ↓ 23% 50% ↑

Orscon Scott Card 37 24% ↑

Philip K. Dick 83 24% ↑ Steven Erikson 31 32% ↑ ↓ 29% Neil Gaiman 72 William Gibson 22 59% ↑ Frank Herbert 49 Stephen King 53 ↓ 21% ↓ 9% Ursula K. Le Guin 53 49% ↑ 23% ↑ ↓ 28%

Howard Phillips Lovecraft 24 ↓ 21% 46% ↑

George R.R. Martin 168 China Miéville 25 44% ↑ 52% ↑ Terry Pratchett 181 Joanne K. Rowling 34 62% ↑ 35% ↑ ↓ 26% Dan Simmons 34 Neal Stephenson 38 ↓ 8% 50% ↑ John R.R. Tolkien 184 ↓ 28% Peter Watts 38 ↓ 18% ↓ 8% 47% ↑ Roger Zelazny 40 ↓ 20% ↓ 25%

Do pisarzy najchętniej wymienianych przez kobiety należą: Rowling, Gibson, Le Guin i Miéville; na drugim krańcu mieszczą się Watts, Zelazny, King, Lovecraft i Asimov. Ankietowani poniżej 20 roku życia najliczniej podają nazwiska Rowling, Eriksona, Carda, Dicka i Le Guin, najmniej licznie natomiast – Stephensona, Wattsa i Kinga. Wreszcie respondenci urodzeni przed rokiem 1983 szczególnie często powołują się na Miéville’a, Asimova, Stephensona, Wattsa i Lovecrafta, rzadko zaś na Zelaznego, Rowling, Tolkiena, Le Guin lub Eriksona.

Trójka autorów w tym zestawieniu zajmuje jedno ze skrajnych miejsc w każdej wyróżnionej podgrupie. Ursula K. Le Guin i Joanne K. Rowling jawią się jako autorki „kobiece” i czytane relatywnie chętniej przez odbiorców młodszych niż przez starszych. Z kolei Peter Watts jest pisarzem „męskim” i cenionym względnie rzadko przez młodszych respondentów, a względnie często – przez starszych.

Jeszcze innym zagadnieniem są różnice między próba konwentową a internetową we wskazaniach na popularnych pisarzy. Przedstawia je tabela 4.5. Przeglądając jej zawartość,

36

należy pamiętać, że ankietowanych na Pyrkonie było w przybliżeniu trzykrotnie mniej niż uczestników badania w wersji elektronicznej.

Tabela 4.5. Popularni pisarze zagraniczni – różnice między próbami Autorzy Liczba wskazań na

Pyrkonie ^{Liczba wskazań w} internecie dysproporcji^{Współczynnik} 32

Peter Watts 1 38 0,08 Dan Simmons 3 34 0,26 Steven Erikson 4 31 0,38 Neal Stephenson 6 38 0,46 Philip K. Dick 18 83 0,63 China Miéville 7 25 0,81 Ursula K. Le Guin 15 53 0,82 George R.R. Martin 49 168 0,85 Roger Zelazny 12 40 0,87 Isaac Asimov 7 22 0,92

Howard Phillips Lovecraft 8 24 0,97

Neil Gaiman 24 72 0,97

Orson Scott Card 13 37 1,02

Stephen King 20 53 1,10 Terry Pratchett 71 181 1,14 Frank Herbert 21 49 1,24 John R.R. Tolkien 88 184 1,39 William Gibson 11 22 1,45 Joanne K. Rowling 28 34 2,39

Do autorów, u których dysproporcja pomiędzy obiema próbami jest największa, należą Watts, Simmons, Erikson, Stephenson i Dick (relatywnie więcej wskazań w ankiecie elektronicznej) oraz Rowling (względna przewaga wskazań na Pyrkonie). Ci pierwsi to głównie twórcy fantastyki naukowej, a wiemy już, że miłośnicy science fiction w obu próbach przewyższają wiekiem fanów innych odmian fantastyki (podrozdział 4.1). Intuicyjne wydaje się przypuszczenie, że zaobserwowane rozbieżności wynikają z różnicy wieku – jak pamiętamy, respondenci konwentowi są młodsi od sieciowych średnio o 2,5 roku. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że rozbieżność ta nie jest prawie wcale widoczna w grupie wiekowej

32 Niski współczynnik dysproporcji oznacza, że na Pyrkonie danego autora wskazywano rzadziej niż w internecie. Wysoki (wyższy niż 1) – odwrotnie. Na przykład w wypadku Petera Wattsa ważona liczba osób podających nazwisko tego pisarza na konwencie to zaledwie 8% liczby wymieniających go respondentów sieciowych. Z kolei liczba wskazań na Joanne K. Rowling na Pyrkonie to 239% liczby wskazań internetowych. Z matematycznego punktu widzenia pod określeniem „współczynnik dysproporcji” kryje się wynik działania: (ważona liczba wskazań na Pyrkonie) / (liczba wskazań w internecie). Przez „ważoną liczbę wskazań na Pyrkonie” rozumiemy tutaj konwentową liczbę wskazań pomnożoną przez 772 i podzieloną przez 266 (operacja ta pozwala zniwelować znaczenie różnicy w liczbie respondentów w obu próbach).

37

poniżej 20 lat (podrozdział 2.1). Dlatego w narzucającym się porównaniu tabel 4.4 i 4.5 powinniśmy brać pod uwagę jedynie tę kolumnę z tabeli 4.4, która dotyczy osób urodzonych przed rokiem 1983. Przy takim postawieniu sprawy na placu boju pozostają Watts,

Stephenson i Simmons – w ich wypadku dane z obu tabel są zbieżne³³.

Klarowność tego obrazu zakłócają wyniki dotyczące Eriksona³⁴, który jest bardziej

popularny w próbie internetowej niż w konwentowej, a jednak pisze fantasy, nie fantastykę naukową. Nie można jednak zapominać, że przedstawiane w raporcie prawidłowości mają charakter dość ogólny, i to nawet bez generalizowania wyników na całość populacji. Być może twórczość Eriksona, z powodów trudnych w tej chwili do określenia, stanowi wyjątek od zasadniczej reguły.