§. 60. 1. W p r z y p a d k u I - s z y m l i c z b y poj. w z a mk n i ę t e j k o ń c o w e j z g ł o s c e przechodzi p i e r wo t ne o i e, na
i
i i ; w o t wa r t e j zgłosce po wraca znowu pierwotne o i e, np.: Hic — hó c a, .aTa—Jieay, Mi#—MŚay, fl3BiH—#3BÓHa, MeflBiflb- Mej Bej a, si i j i B — mójui, KhTb—K ź e B a i t . d. (patrz §. 12.)2. Wstawne o i e n i e zmienia się w Iszym przyp. licz. poj.
na i
ii' (i);
a w innych przypadkachwypada,
np. y ro
ji,—
y r jia, yrjioBH;ByrOJiB—
Byraa, Byr jieB h CBe p a eji — cp ep^jia, CBepflJiOBH, x a ó n e p b — xa óni ( a , l aónpeBH, nec— nca, hcóbh, ocśji—o- CJia, ocji óbh, o p e a —Bipjia, BipaÓBH, kotóji—kIt- ,7ia, iciTJiÓBH i t. d. (patrz §. 25.).3. W wyrazach p e ł n o d ź w i ę e z n y c h (patrz §. 17), jak: oropófl , rojiofl, móji ot, óeper, w grupach: ob (o.a), op, ep, po, pe, stojących między: spółgłoskami, jak: 3
o
Br, Topr, B e p x , n O K p O B , xpecT, w cudzoziemskich wyrazach, jak aurę::, i w przyrost kach: b h k o i te.ii. samogłoska o, e ani nie zmie nia się w Iszym przyp. na i, i', ani n ie wypada w innych przypadkach, np.: II. przyp. 1. p. or opóf l a r oj i o^y, MÓaoTa, óepera, Topr y, noKpÓBa, yuHTeJta, KOBaaŚHKa i t. d.§. 61. W przyp, II. li cz, poj. tylko same o s o b o we i z w i e r z ę c e rzeczowniki mają zawsze za kończenie a, H, np.: aHrejia, Kopojiń, tcpyica, xaónpa, c ń h a, boji a, Bipjia, kohh i t. d. Z po między n i e ż y w o t n y c h zaś jedne mają a, a, drugie
y, H), np,-. ayicaTa, py ójia, By ca, 3y 6 a, HÓca, j u k t u, 7j,yóa, aceHH, Koatysa, uóóo ra i t. d.; — aleóóóy, b ó c k y, r o p ó x y, ji bh y, m (ó) x y, x bi e jiio, 3 ń m y,
k b a c y, Many, n ó p o x y , n i c k y, b i t p y, rarór Kparó, KopoBai o, 3 o my, óóio, o 6 hu aro i t. d.
Które z nich przybierają tę, a które ową końców kę w Ilgim przyp. liczb, poj., tego nie można w kró tkich słowach powiedzieć.
§.62. P r z y p a d e k III. l i c z b y poj . kończy się w zakończonych na t w a r d ą spółgłoskę na obu : n a n o B i , u i ó b o b k; zakończone na mi ę k k ą spół głoskę mają końcówkę eBH: k hu 3 e b h, hohcóbh (czasem: óbh, np.: TOBapmnoBH), a zakończone na ił mają gbh: k p a ób h, floópó#'ieBH, (patrz §. 13.)
§. 63. Pr z yp. IV. licz. poj. Imiona mę s ki e ż y w o t n e (ludzkie i zwierzęce) mają przyp. IV-ty ró wny przypadkowi II-mu: jnb6.no bitna. liń/psy k o h h; u rzeczowników n i e ż y w o t n y c h jest on równy Iszemu: cno o be c, HÓmy kovky x. Jednak nazwy tańców i niektórych drzew i roślin mają IV. przyp. równy przyp. Il-mu, np.: rpaTH K03aua, 3pyóaTn ayóa, hah tó r pź ó a.
§. 64. W p r z y p . V. licz. poj. rzeczowniki za kończone na t w a r d ą spółgłoskę mają e: a H r e a e , n k e , BÓa e , ópaTe, KÓce, Kpyue, K03aue, uoji o- Biue, apy^ace, BÓpoace i t. d.
Zakończone na mi ękką spółgłoskę mają H), y Kopójiio, k ó h k), aupapio, paio, <3>eflio, rócTio, Ib a c jo, 3aiipio, TOBapnmy, naHŹuy i t. d.
Mówi się jednak: ci i ny! flifly! r a i y ! Co do przyp. V. w wielkiej części rzeczowników zakończonych na gardłową spółgłoskę, a mianowicie na hk, (o)k, ko, i u zakończonych na (e)ipE>, patrz przypiski do obu dodatkowych wzorów.
§. 65. W pr z y p . VI -tym l i cz. poj . przybierają rzeczowniki zakończone na t w a r d ą spółgłoskę koń cówkę om: a h r e a om, nan om, p a 6 ó m,.; zakończo
ne zaś na mi ę k k ą s p ó ł g ł o s k ę kończą się w tym przypadku na eM: K o p o a e i i , kohćm, k ha 3 e m, a ś p a p e s i , TOBapi i meM, HOacŚM. . . ; zakończo na fi mają eM: KpaeM, paeni, aoópópieM... Patrz §. IB.
§. 66. Wprzyp. VII. l icz.poj. kończą się rzeczo
wniki, zakończone tak na twardą jak i na miękką
spółgłoskę, na T (po nie dających się zmiękczyć n, 6, B, m, a, jk, m, m, p pisze się i): (b) a hr e a i', n k ' i ,
a x c i', bó 3i, n a ót i, k op o a 1, y u ht e a i, kp y p i, a oa ob1 p I, 3 p y 3 x, kha 3i, x a ón p x, r ó a y 6 i,
CHoni, Tosapaini, n a hn u i, a ó p a p i i t. d. Po miękkich spółgłoskach zam. i' w VII. przyp. słyszymy w Galicyi u: (b) ko hh, (b) ko p o a ń, (b) naai pó i t. d. Zakończone na fi mają w VII. przyp. w ukraińskiem narzeczu V, a w galicyjskiem 10: (b) Kpax, (b) pa i, (b) po ó pó f l i i , względnie (b) Kpaib, paib, poópópiio.
Rzeczowniki na hk, (o)k, ko kończą się w tym przypadku na y : (b) y a e hhk y, jk a 11 bo p o hk y, III e b u e hk y, M a p ky, również: (b) p i 3 y, (b) t a t y.
§. 67. P r z y p . I. l i cz. mn. kończy się xx rze czowników, zakończonych na t w a r d ą spółgłoskę, na h: aHr eaH, p a 6 0, bo a 0, bo 30, 3 y 6 h, c ho n h,
k i t a 0, b i p a ń, 6yk h, kp yk h, bo p o r a , a y x n i t. d.; u rzeczowników zaś, zakończonych na m i ę kką spółgłoskę i na fi, kończy się ten przypadek na 1 (a po h, jk, m, m i p na i)j nP-: Kopoai, kha 3 x, i o - t H ji i, 3 a t i, 3 aa pi, x a ó n p x , ó a e hi, n e c i '11, Kpai , p ó 3h a i, Hoaci, 3 p o ipt, by ac I, a e m i m f, a nTHKa p i .
Od naH jest forma naHH i naHÓse.
Imiona o s o b o w e , utworzone zapomocą przy rostka hh, odrzucają w l i c z b i e mn. ten przyrostek: spacTHarniH — x pac THaHH, noraańH — n o r ahh,
BipMeHHH — Bi pMĆHH, óoapiiH — 6 o a p h, Boara- pÓH — B o a r a p n , raanuaHÓH — r aHHuaHH, Ta- TapÓH —• T a ta p h, MiipaHHH — m i ią a hh i t. d. Ale mówi się PycHH — P y c i i H i, MypHH, — M y - p uhh, TypanH — T y p i H H H .
§. 68. W p r z y p . II. l i c z b . mn. po t w a r d y c h spółgłoskach mamy zakończenie iB : c h hi b, # y ó i b, CHoniB, óyKi B, Bo po r i B, a y x i B , b o3i b, a'i- c i b, na ot Ib, na óf l i B itd.; — po m i ę k k i c h jest ib (po % HC, m, ią i p : iB): ko p o a i b, k ha 3 ib, a ó c o c i B , óaeHi B, hi r t i b, 3 a a p i s , k p a i bt f l i f l i i i B , HoaciB, a e Mi ni ib, aoi ąi B, j i a a a p i B i t. d.
Rzadko spotykamy zakończenie hh: kó hh &, r óc- t h h, rpóniHH.
Imiona o s o b o w e , na hh, odrzucają w tym przy padku przyrostek ten i n ie p r z y b i e r a j ą ż a d n e go z a k o ń c z e n i a , a więc: x p h c th ś h, noraH, MiipaH, óońp, B o a r a p, T a i a p , P a a n u a H itd.
§. 69. W p r z y p a d k a c h III. VI. VII. l i c z . mn. rzeczowniki zakończone na t w a r d ą spółgłoskę mają zakończenie aM, aMH, a i : naHŚM, naHanin, na 11 ax; ai caui , a ' i c a « , a 1 cax; bo3 am, b o 3 a- mm, b o 3 a x ; rzeczowniki zaś, zakończone na m i ę k- k ą spółgłoskę, przybierają zakończenie hm, hmh, ax (po a, jk, in, m: aM, aMH, a x ): ko p o a k m, ko p o a a- MH, KODOai ł x; K H H 3 H M, K H H 3 H M H, KHH3HX; k p a a m, k p a ń mii, k p a A x ; a ó n; a p a m, — a mu, ■— a x; n a hha a m, — a mh7 — a x itd.
A t o l i w VI. p r z y p a d. l i c z . m n. spotykamy niekiedy, chociaż rzadko, zakończenie bmh : k i hb- m h, r i c T B M H , r p i n i M n , c o kIj i b m h, u oó i tbmh. §. 70. O s o b o w e rzeczowniki mają IV. przyp.. 1, mn. zawsze równy II-giemu przypadkowi 1. mn.
n a hi b, naHH^i B, a ź p a p i b; z w i e r z ę c e zaś i n i e ż y w o t n e mają IV. przyp. 1. m. taki sam, jak I-szy : k ó h i, a hch, bohh, r o p ó p , i c e n i itd.
N i e p r a w i d ł o w o ś c i .
§. 71. W odmianie I-szej mamy następujące for my nieprawidłowe i wyjątki:
1. r ó c n o f l b odmienia się tylko w licz. poj. i to w ten sposób: I. przyp. r ócnof l B, II. Tó- cnopa, III. r ó c n o / i y albo I o c no / ( e BH, IV.=II., V. rócnoflH, VI. rócnoflOM, VII. (b) rócnoąi.
2. X phcxóc, II. X p Hc x a , III. X p u c Ty,
IV-X p h c ta, V. X p h c te, VI. X p h c tóm, VII. (b) X p n c T i .
3. B e a hk a e hb, II. be a ń k o p ha, III. BeańKO- 3hebu, IV =I., VI. BeaHKOflHeji; VII. (no) Beań- K o p i al bo be a u p i' p h i'.
4. Od ópax licz. mn. ópaTŚ, <5paxiB, ópa- Tam, ó p atamu, 6paTax albo ópaTH, 6 pamf i, ópaxaM, ópaTBMH, (b) f i p a i f l i .
5. Od ji ókotb (miara) jest II. przyp. licz. mn. aoKÓT, np.: u h t b s o k ó t eytCHa; przeciwnie j i i k t i b służy na oznaczenie części ciała.
O b c e w y r a z y
§. 72. Imiona o s o b o w e m ę s k i e , wzięte z ob cych języków, kończą się w języku ruskim na s p ó ł- głoskę ( —ale nie na a, jak się to dzieje w języku pol skim) i odmieniają się podług I szej odmiany, np.: n o e T,-a,-0BH,-a,-e,-0M,-i i t. d., a p tźct, mhtp o n o- a ht, a p i H M a s a p H T , i i MHaBaaai i cT, M a T e p i - a a i c i , e n e p n a a i C T , e B a H r e a n c T , n a t p i ó 1 i t. d.