z praktykami
Zbigniew Brodziński∗ Wprowadzenie
Jednym z podstawowych warunków rozwoju współpracy między środowiskiem naukowym a praktyką rolniczą jest zapewnienie odpowiedniego poziomu finansowania procesu komercjalizacji badań na wszystkich jego etapach.
To przeświadczenie wynika m.in. z analizy obecnej sytuacji w zakresie funkcjonowania systemu transferu wiedzy w rolnictwie. Niepokoi fakt, że nieliczne są przykłady współdziałania instytucji naukowo-badawczych i doradczych na rzecz opracowania i wprowadzenie na rynek produktów lub usług bazujących na wynikach prac naukowych.
Analizując rolę doradztwa jako pośrednika między nauką a praktyką rolniczą, m.in. J. Kania i wsp. [2011], zwracają uwagę na niski poziom wzajemnych powiązań między tymi sferami, co zdaniem autorów uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie Systemu Wiedzy i Informacji Rolniczej (SWiIR).
Niedoskonałości tegoż systemu32 dostrzeżono także we wnioskach z I Kongresu Nauk Rolniczych, gdzie w jednej z konkluzji wskazano na brak rzeczywistego koordynatora powiązań praktyki z badaniami rolniczymi, co znacząco utrudnia realizację ważnych kompleksowych badań interdyscyplinarnych i prowadzi do osłabienia efektywnego wykorzystania środków finansowych przeznaczanych na badania33.
W dyskusji jaka miała miejsce w polskim Parlamencie podczas konferencji nt. "Jaki system doradztwa rolniczego w Polsce po 2013 roku?", dn. 6 listopada 2012 r., wyraźnie został zaakcentowany pogląd, że jednym z głównych wyzwań doradztwa jest (a raczej wciąż pozostaje), zapewnienie jego powiązania z nauką i oświatą rolniczą34. Realizacji tego celu nie służy z pewnością obecny system finansowania publicznego doradztwa rolniczego. Ośrodki doradztwa rolniczego koncentrują bowiem działania na świadczeniu usług związanych z pozyskaniem (przez różne grupy beneficjentów) unijnego wsparcia, co sprawia że stopniowo zatracają one funkcje kreatywne.
Pamiętając o służebnej roli doradztwa, w artykule podjęto próbę wskazania licznych uwarunkowań i możliwości rozwoju współpracy na polu nauka - praktyka rolnicza w partnerstwie z publicznym doradztwem rolniczym jako instytucją poszukującą nowego miejsca w systemie transferu i komercjalizacji
∗ dr hab. Zbigniew Brodziński; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Agrobiznesu i Ekonomii Środowiska
32 W rzeczywistości jest trudno określić mianem systemu nieliczne i mające charakter okazjonalny przykłady współpracy.
33 Wnioski z I Kongresu Nauk Rolniczych - „Nauka – Praktyce”
http://www.minrol.gov.pl/pol/Media/Files/Ministerstwo2/Biuro-Prasowe/Informacje-Prasowe/Wnioski-z-I-Kongresu-Nauk-Rolniczych-1-doc.pdf (11.03.2013).
34 patrz cz. Informacje, Zagadn. Dor. Roln. nr 4(70)/2012, s. 91-121.
specjalistycznej wiedzy, reorientującą się na nowe wyzwania i cele społeczno-gospodarcze wsi i rolnictwa. Źródłem informacji były dokumenty źródłowe, raporty, dane zamieszczone w publikacjach innych autorów, a także własne obserwacje autora zebrane dzięki współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi, ośrodkami doradztwa rolniczego, producentami rolnymi i instytucjami otoczenia rolnictwa.
Uwarunkowania transferu wiedzy i technologii w rolnictwie
Analiza powiązań między nauką a praktyką rolniczą stanowi szczególny przedmiot zainteresowania różnych środowisk i grup specjalistów zajmujących się problematyką instytucjonalnego wsparcia rozwoju wsi i rolnictwa [Nowogródzka, Niewęgłowski 2011, Kania 2009, Chyłek 2012]. Nie budzi kontrowersji pogląd, że wyniki prac badawczych i rozwojowych powinny być jak najszybciej wykorzystywane w edukacji oraz upowszechniane i wdrażane w praktyce rolniczej.
Przy czym skuteczność tej ścieżki działań zależy m.in. od stopnia zaangażowania pracowników nauki na rzecz doskonalenia systemów produkcji oraz wdrażania innowacji w rolnictwie. Postępowi biologicznemu, chemizacyjnemu, czy technologicznemu musi towarzyszyć postęp związany z rozwojem technologii informatycznych na wsi, w rolnictwie i całej gospodarce żywnościowej.
Poważnym zastrzeżeniem wobec sektora nauki jest oderwanie generowanej na poziomie badawczym wiedzy rolniczej od potrzeb i oczekiwań jej odbiorców [Chyłek 2012].
Uwzględniając funkcje nauki, badania naukowe można podzielić na trzy kategorie [Michałek 2009]:
1. Podstawowe, podejmowane bez praktycznego celu, dla chęci poznania świata i odkrywania nowych praw;
2. Stosowane, zmierzające do wykorzystania badań podstawowych w praktyce, których rezultatem są dobra materialne a także różnego rodzaju modele;
3. Rozwojowe, polegające na opracowaniu nowych metod i technik dla zastosowania wyników badań w produkcji, będące końcowym etapem cyklu badawczego, oznaczające przeniesienie wyników badań do szeroko rozumianej praktyki.
Fakt, że przez długi okres nauka była finansowana przez granty, a działalność naukowo-badawcza kończyła się głównie publikacją sprawił, że rezultaty wielu prac mają charakter czysto teoretyczny, bez realnej możliwości ich implementacji do praktyki. W tym przypadku nawet bardzo sprawny system doradztwa nie jest w stanie sprostać funkcji ogniwa transferu wiedzy. Tak pojmowany efekt prac badawczych ma bowiem niewielkie szanse na zainteresowanie ze strony praktyki rolniczej. Trzeba również zaznaczyć, że taka sytuacja znacząco obniża efektywność całego systemu i sprawia, że jest marnotrawiony potencjał intelektualny ośrodków naukowo-badawczych, a pośrednio maleje także autorytet publicznego doradztwa rolniczego mającego niewielkie wsparcie ekspertów w rozwiązywaniu problemów, szczególnie tych związanych z funkcjonowaniem towarowych gospodarstw rolnych.
W relacjach z producentami rolnymi doradztwo, obok pomocy przy wypełnianiu wniosków obszarowych i innych związanych z uzyskaniem wsparcia
w ramach PROW jest współodpowiedzialne m.in. za efekty produkcji, poprawę konkurencyjności gospodarstw rolnych, podnoszenie kwalifikacji zawodowych rolników, czy poprawę stanu bezpieczeństwa żywności, a także za jakość życia mieszkańców wsi35. Przy obecnych zasobach publicznego doradztwa (kadrowych, finansowych, sprzętowych), to szerokie spektrum działań znacząco ogranicza zdolność tej instytucji do przedłożenia rolnikom prowadzącym towarowe gospodarstwa rolne oferty kompleksowej obsługi doradczej. W odniesieniu do tej grupy gospodarstw jest również faktem znaczne zróżnicowanie przestrzenne wielkości gospodarstw, kierunków i skali ich produkcji, powiązań z rynkiem itp., co utrudnia standaryzację usług doradczych. W takich warunkach wielu rolników prowadzących gospodarstwa towarowe, nie uzyskując u doradców WODR kompleksowego wsparcia w rozwiązywaniu problemów, nawiązuje współpracę z dostawcami środków produkcji, czy z innymi podmiotami para-doradczymi, przy czym korzyści tej współpracy w wielu przypadkach są generowane po stronie usługodawcy.
Przedstawione opinie nt. obecnej sytuacji dotyczącej związków nauki z praktyką rolniczą i udziału w tych relacjach publicznego doradztwa rolniczego stanowią ważny przyczynek do zainicjowania debaty dotyczącej wypracowania nowych zasad współpracy przedstawicieli środowisk naukowo-badawczych z doradztwem i producentami rolnymi. Obserwowane na obszarach wiejskich dynamiczne zmiany społeczno-gospodarcze stanowią dla ww. ogniw systemu transferu wiedzy rolniczej szczególne wyzwanie polegające na potrzebie zainicjowania praktyki zarządzania systemem transferu i komercjalizacji wiedzy rolniczej36. Jest to trudne przedsięwzięcie chociażby ze względu na fakt, że pilną jest także potrzeba wzmocnienia jakości kapitał ludzkiego i społecznego, jakim dysponuje polska wieś i rolnictwo. Te dwie kwestie wymagają współdziałania doradztwa nie tylko ze sferą naukowo-badawczą, ale także z różnymi instytucjami i podmiotami życia społeczno-gospodarczego wsi (w tym m.in. z samorządem lokalnym, organizacjami pozarządowymi, LGD i LGR, podmiotami gospodarczymi, instytucjami finansowymi i ubezpieczeniowymi, a także z prywatnymi podmiotami doradczymi).
Szerokie spektrum działań mieszczących się w zakresie doradztwa rolniczego sprawia, że istnieje pilna potrzeba zawiązywania partnerstw i koalicji na rzecz wsparcia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa, jest także niezbędna aktualizacja celów realizowanych przez publiczne doradztwo rolnicze (uwzględniających regionalne uwarunkowania) oraz racjonalizacja działań polegająca na kompleksowym (holistycznym) podejściu do rozwiązywania skomplikowanych problemów polskiej wsi i rolnictwa. Przyjęcie takiej strategii działania przez doradztwo rolnicze może przyczynić się do tworzenia korzystnych
35 Nie należy zapominać, że w przypadku publicznego doradztwa rolniczego jego aktywność znacząco wykracza poza wsparcie adresowane do producentów rolnych i obejmuje poza ww. sferami także przedsiębiorczość (w tym przetwórstwo rolno-spożywcze i turystykę wiejską), propagowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, czy sferę szeroko rozumianej aktywności społecznej mieszkańców wsi.
36 Podejście „zintegrowane“ w odniesieniu do procesu zarządzania zmianą gospodarczą opiera się na równoczesnym przyjęciu określonego celu i wizji rozwoju, ustaleniu instrumentów do osiągnięcia celów, zaangażowaniu odpowiednich szczebli administracji oraz współpracy z przedstawicielami różnych sektorów życia gospodarczego.
warunków ułatwiających powstawanie interdyscyplinarnych zespołów specjalistów, zajmujących się opracowaniem nowych, zgodnych z oczekiwaniami praktyki rolniczej, a także uzasadnionych społecznie i gospodarczo rozwiązań oraz ich wdrażaniem.
Bariery i ograniczenia w rozwoju współpracy
Najczęściej wskazywane bariery transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie można zaszeregować do kilku podstawowych grup, takich jak:
1. Bariery systemowe, dotyczące:
− istniejącej struktury funkcjonowania doradztwa rolniczego,
− braku wzorców formalnych prowadzenia wspólnych przedsięwzięć z ośrodkami naukowymi i spójnej wizji wykorzystania wyników prowadzonych badań w praktyce rolniczej,
− braku solidnych podstaw metodologicznych implementacji wyników badań,
− braku bodźców do podjęcia takich zadań zarówno przez przedstawicieli sektora nauki jak i doradców37;
2. Bariery strukturalne mające przyczyny m.in. w:
− niekorzystnej strukturze gospodarstw rolnych i we względnie niskim poziomie kwalifikacji ich właścicieli,
− niewłaściwej organizacji badań i usług doradczych,
− niskim poziomie konsolidacji oraz w nastawieniu ośrodków naukowo-badawczych i doradztwa na oferowanie mieszkańcom wsi, w tym rolnikom, głównie usług edukacyjnych,
− złożonym charakterze wielu problemów, których rozwiązanie wymaga znacznych nakładów środków i zaangażowania ekspertów,
− traktowaniu podejmowanych przedsięwzięć, przez część przedstawicieli nauki i doradztwa, jako działalności biznesowej (co wynika z przymusu finansowego),
− deklaratywnego charakter wielu umów o współpracy,
− niskich nakładów budżetowych na naukę oraz z braku systemu premiowania jednostek badawczych i ich pracowników za współpracę z praktyką;
3. Bariery mentalne, związane z poziomem świadomości, do których można zaliczyć:
− zainteresowania służb doradczych i rolników głównie działaniami przynoszącymi szybkie efekty (np. możliwością pozyskania wsparcia finansowego),
− incydentalny charakter kontaktów ośrodków naukowo-badawczych z doradztwem (mający przyczyny w braku długofalowych programów
37 w przypadku przedstawicieli nauki chodzi tu np. o odpowiednio wysoką ocenę w dorobku naukowym danego pracownika wdrożeń lub projektów związanych z transferem wiedzy.
współdziałania oraz w niewielkim zainteresowaniu części kadry naukowej wdrożeniem wyników prowadzonych badań do praktyki,
− niską skłonność pracowników nauki, a także doradców i rolników do podejmowania ryzyka;
4. Bariery kompetencji związane z:
− niskim poziomem aktywności i niewielkim doświadczeniem przedstawicieli nauki we współpracy z praktyką oraz w kontaktach z instytucjami otoczenia rolnictwa,
− brakiem interdyscyplinarnego podejścia do rozwiązywania złożonych problemów, czy wprowadzania wdrożeń,
− dużą łatwością podejmowania komercyjnej działalności doradczej przez przypadkowe osoby,
− kompleksowym charakterem wielu problemów związanych z produkcją rolniczą, co wymaga organizacji tzw. "serwisu" doradczego,
− propagowania jednostronnych opinii dotyczących mało rozpoznanej problematyki (np. możliwości wykorzystania OZE w rolnictwie),
− niskim poziomem zaangażowania, w procesie transferu wiedzy, interdyscyplinarnych zespołów mających silne związki z praktyką rolniczą.
Analizując ww. bariery należy stwierdzić, że organizacja interdyscyplinarnych zespołów służących rozwiązywaniu ważnych z punktu widzenia społeczno-gospodarczego problemów sektora rolniczego może sprzyjać tworzeniu kompleksowych ofert kierowanych do rolników. W obecnie wdrażanych projektach, bez względu na fakt, czy mają one charakter wyłącznie badawczy, czy końcowym ich efektem są wdrożenia, znacznie większa uwaga jest koncentrowana na monitorowaniu i ocenie procesów, niż na rezultatach. Ta patologiczna sytuacja sprawia, że zarówno nauka jak i doradztwo nie są w stanie właściwie wykorzystać posiadanego potencjału.
Dotychczasowe doświadczenia współdziałania ośrodków naukowo-badawczych z publicznym doradztwem rolniczym skłaniają do refleksji nad uwarunkowaniami rozwoju publicznego doradztwa, które to uwarunkowania mogą mieć charakter:
zewnętrzny i dotyczą obecnego stanu organizacji badań naukowych, systemu doradztwo, a także rolnictwa,
wewnętrzny, związany z działalnością wdrożeniową wyników badań prowadzonych w jednostkach naukowo-badawczych i z aktywnością gospodarczą grup pracujących w tych jednostkach specjalistów oraz z kondycją ekonomiczną gospodarstw rolnych w powiązaniu z zainteresowaniem ich właścicieli wprowadzaniem innowacji, otwartością na zmiany, chęcią rozwijana produkcji rolniczej, czy podjęcia współpracy.
Jak można zauważyć, uwarunkowania rozwoju doradztwa publicznego koncentrują się wokół możliwości transferu wiedzy i innowacji, dla którego to systemu jest korzystne funkcjonowanie doradztwa w środowisku sieciowym,
zapewniającym dostęp do zróżnicowanych źródeł informacji i wiedzy, pochodzących od różnych podmiotów [Machnik-Słomka 2010].
Propozycje na rzecz przełamania barier współpracy nauki z praktyką rolniczą
Kontekst i tło przedstawionych propozycji sprzyjających przełamaniu barier związanych z rozwojem współpracy środowisk naukowych z praktyką rolniczą ma uzasadnienie m.in. w opiniach uczestników konferencji pt. „Jaki system doradztwa rolniczego w Polsce po 2013 r.?”, zorganizowanej wspólnie przez Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sejmu i Senatu RP. Studium wypowiedzi uczestników ww. konferencji pozwala na przedstawienie następujących rekomendacji:
1. Należy podjąć wysiłki ukierunkowane na poprawę stanu świadomości zarówno przedstawicieli sektora nauki, doradców jak i producentów rolnych.
W świadomości szerokiej reprezentacji przedstawicieli tych grup wiedza musi przerodzić się w czynnik wspierający poprawę konkurencyjności rolnictwa.
Jednym z priorytetów doradztwa rolniczego stać się powinno wdrażanie bardziej efektywnych ekonomicznie i społecznie oraz przyjaznych środowisku systemów produkcji rolnej, ograniczanie strat i poprawa jakości produktów, a także dbałość o "rejestrację" informacji o procesach produkcji i wytwarzanych produktach.
2. Doradztwo, mimo wielu krytycznych uwag co do jego roli i znaczenia jako podstawowego elementu systemu wiedzy i informacji rolniczej, ma kluczowe znaczenie dla procesu modernizacji rolnictwa, popularyzowania odnawialnych źródeł energii, czy wspierania polityki wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa oraz ochrony środowiska. W każdym z tych obszarów jest niezbędne współdziałanie z ośrodkami naukowo-badawczymi, co przy właściwej organizacji systemu może znacząco poprawić kontakt nauki z praktyką. Wskazane jest, by doradcy uzupełniali swoje kompetencje, aktywnie uczestnicząc w pracach zespołów problemowych i grup badawczych.
3. Jednostkom naukowo-badawczym należy uświadomić korzyści ze współpracy z publicznym doradztwem rolniczym na rzecz wdrażania wyników badań do praktyki rolniczej. Jednym z obszarów współpracy może być np. możliwość prowadzenia badań w oparciu o rozpoznane potrzeby producentów rolnych, czy realizacja prac badawczych, w tym prac dyplomowych, w oparciu o dane zgromadzone w warunkach produkcji "w toku", w konkretnych sytuacjach problemowych.
4. Istnieje potrzeba stworzenia forum wymiany poglądów i doświadczeń w sprawach sprzyjających rozwojowi nowoczesnego rolnictwa. Rolę takiego forum mogą pełnić regularne spotkania zespołów problemowych reprezentujących wszystkie strony procesu transferu wiedzy. Z uwagi na bierność znacznej części naukowców, ale także doradców w zakresie inicjowania programów doradczych38, należy wypracować system promowania
38 pod pojęciem programu doradczego autor rozumie takie wspólne działanie ekspertów (doradców i pracowników naukowych jednostek badawczo-rozwojowych), którego efektem będzie propozycja
dobrych praktyk zapewniających wdrożenie korzystnych rozwiązań w praktyce rolniczej.
5. Należy zainicjować działania edukacyjne, których celem będzie poprawa efektywności gospodarowania w rolnictwie. Aktualizowanie programów nauczania, tak na poziomie szkół średnich jak i wyższych powinno odbywać się z udziałem przedstawicieli służb doradczych. Mało eksplorowanym jest także możliwość współpracy z proinnowacyjnymi podmiotami gospodarczymi działającymi w rolnictwie i jego otoczeniu w zakresie prowadzenia praktyk zawodowych, tak dla uczniów szkół średnich i studentów, jak i kadry naukowej oraz doradczej.
6. W pracy doradczej należy zwrócić większą uwagę na dobór odpowiednich form i metod działania, odpowiadających zmieniającym się oczekiwaniom ze strony producentów. W relacjach doradca - rolnik, to producent rolny ocenia, która z instytucji doradczych funkcjonujących na rynku zapewni mu maksimum korzyści. Pasywność doradztwa publicznego w tym zakresie skutkuje m.in.
wdrażaniem częściowych programów i rozwiązań, które w ostatecznym rozrachunku mogą przynosić więcej strat niż korzyści, prowadząc do spadku zainteresowania producentów rolnych współpracą lub jej ograniczeniem do pomocy w przygotowaniu wniosków, a taki stan w dłuższej perspektywie oznacza, że będzie miało miejsce dalsze spowolnienie transferu wiedzy i innowacji do praktyki rolniczej.
Możliwości budowania sieci współpracy w doradztwie
W złożonej sytuacji funkcjonowania doradztwa publicznego jednym z obiecujących rozwiązań wydaje się zaproponowanie nowego podejścia do problemu współpracy, a mianowicie podejścia sieciowego. Zgodnie z tym podejściem powiązanie nauki z praktyką rolniczą - poprzez system doradztwa – oznacza wypracowanie licznych formalnych i nieformalnych kontaktów między podmiotami. Powiązania te powinny dotyczyć takich sfer jak rozwój badań, wdrożeń, doradztwa i upowszechnienia wiedzy głównie w zakresie technologicznej, ekonomicznej, ekologicznej i energetycznej efektywności produkcji rolniczej w Polsce [Wójcicki 2006].
W tradycyjnym podejściu sieciowym należy uwzględnić długofalowy charakter współpracy, oparty na partnerskich zasadach oraz powtarzających się kontaktach między partnerami, w tym szczególnie interakcjach o charakterze biznesowym. W ściśle zdefiniowanych warunkach współdziałania zainteresowane nim podmioty mogą wymieniać się posiadanymi zasobami, które to zasoby mogą następnie być udostępniane kolejnym ogniwom sieci. Barierą nakreślonej ścieżki współpracy może okazać się często wskazywana przez specjalistów pasywna postawa rolników oraz niski poziom ich zaangażowania w powstanie powiązań.
Z kolei niedomaganiem sektora nauki wydaje się zbytnia koncentracja jej przedstawicieli (ekspertów) głównie na ocenie bieżącej sytuacji i niedocenianie rozwiązań służących wypracowaniu długofalowej strategii funkcjonowania gospodarstw. Należy zauważyć, że we współczesnym łańcuchu agrobiznesu
wdrożenia w gospodarstwie technologii, sposobu organizacji produkcji itp., które to rozwiązania zapewnią wymierne korzyści rolnikowi.
rolnictwo jest otaczane licznymi, wyspecjalizowanymi i sprawnie działającymi podmiotami. Jak zauważa J. Machowski [2009], realizowane przez te podmioty cele i zadania mają charakter podstawowy (dotyczą spraw produkcji i handlu), wspierający (obejmują funkcjonowanie infrastruktury, zaopatrzenie, zarządzanie kadrą, czy pracami badawczo-rozwojowymi), koncentrują się także na fizycznym tworzeniu produktów (wyrobów i usług), ich dostawach, zbycie i obsłudze. Wzrost koordynacji działalności produkcyjnej, usługowej, handlowej, czy badawczej może przyczynić się do usprawnienia całego łańcucha agrobiznesu. W związku z tym polskie rolnictwo, jak nigdy w przeszłości, potrzebuje sprawnego, zintegrowanego systemu transferu i komercjalizacji wiedzy rolniczej, nakierowanego zarówno na rozwiązywanie problemów poszczególnych odbiorców usług doradczych, jak i służącego zaspokajaniu zbiorczych oczekiwań, czy służących organizacji łańcucha powiązań między partnerami.
Strategiczne podejście do współpracy w ramach sieci musi dokonać się poprzez zmianę form i zasad współpracy, a także zdynamizowanie badań nad powiązaniami nauki z praktyką rolniczą. Szczególnie ważnym wyzwaniem dla doradztwa publicznego jest tu kwestia uświadomienia rolnikom faktu, że podstawowym elementem umożliwiającym osiągnięcie przewagi konkurencyjnej są strategiczne zasoby, w tym przede wszystkim wiedza39.
Zasadniczą kwestią mającą wpływ na poprawę skuteczności wdrażania zintegrowanego systemu transferu i komercjalizacji wiedzy rolniczej jest rozpoznanie motywów, jakimi kierują się producenci rolni w podejmowaniu decyzji gospodarczych. Bowiem to od rolników zależy kierunek, zakres i formy podejmowanych przez partnerstwo działań na rzecz zarządzania zintegrowanym systemem transferu i komercjalizacji wiedzy rolniczej, zaś nauka i doradztwo mogą jedynie wspierać, w ramach swoich własnych celów i zadań, rozwój sektora rolnego. W najbardziej ogólnym ujęciu chodzi o zapewnienie zrównoważonego rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a konsumentom – pełnej informacji o wszystkich etapach produkcji żywności.
W zarządzaniu zintegrowanym systemem transferu i komercjalizacji wiedzy rolniczej należy wykorzystać zasady i techniki zmierzające do identyfikowania obszarów wymagających zmiany gospodarczej, ich śledzenia, oceny, sterowania i autoryzacji poprzez dostęp do informacji udostępnianej osobom (zespołom) związanym z wdrażaniem systemu. Z tych względów w długofalowej strategii działań na rzecz poprawy współdziałania nauki z praktyką należy skoncentrować wysiłki na tych aspektach systemu przepływu informacji, które dotyczą jej gromadzenia, przechowywania, aktualizowania i dostarczania (zainteresowanym nimi producentom), a także czuwania nad stosowaniem się do przyjętych rozwiązań.
Zintegrowany systemem transferu i komercjalizacji wiedzy rolniczej może znaleźć zwolenników i partnerów wśród tej grupy producentów rolnych, którzy są szczególnie zainteresowani zwiększeniem ekspansji na nowe rynki, uzyskaniem przewagi konkurencyjnej na tych rynkach, poprawą jakość produkcji, czy generalnie poprawą efektywności gospodarowania. Te warunki spełnia ok. 20-30%
gospodarstw mających charakter towarowy. Dla tej grupy odbiorców usług
39 Zasób ten oznacz zbiór informacji, które poprzez odpowiednie kanały dystrybucji zostanie przekształcony w specyficzną dla rolników wiedzę, umożliwiającą podejmowanie decyzji produkcyjnych.
doradczych jest ważne kilka kwestii decydujących o tym, czy będą oni zainteresowani współdziałaniem, czy też ich skłonność do wprowadzania zmian będzie ograniczona, a mianowicie chodzi o wypracowania wysokich standardów świadczonych usług doradczych. Podniesienie roli i znaczenia oferty publicznego doradztwa rolniczego jako instrumentu wsparcia rozwoju gospodarstw rolnych (zwiększenie zainteresowania usługami doradczymi wśród producentów rolnych i skłonności do ich wykorzystania) wymaga przede wszystkim wprowadzenia kryteriów oceny ilościowej i jakościowej usług doradczych, co przedstawiono na rysunku 1.
Wskazane propozycje na rzecz rozwoju współpracy powinny być koordynowane na szczeblu regionalnym (WODR) i krajowym. Spójny system współdziałania powinien zapewniać bieżącą informację i dokonywanie oceny wsparcia rozwoju rolnictwa w ramach zarówno PROW, jak i polityki spójności i terytorialną identyfikację udzielonego wsparcia.
Wsparcie systemu transferu wiedzy powinno dotyczyć m.in.:
zapewnienia określonej puli środków na realizację projektów wdrażanych w rolnictwie, przynoszących korzyści ekonomiczne,
wyodrębnienia działań kierowanych na projekty realizowane regionalnie
wyodrębnienia działań kierowanych na projekty realizowane regionalnie