W dniach 2 1 -3 0 czerwca 1976 r. odbyła się V Letnia Szkoła Kosmologiczna zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Tym razem miejscem szkoły, w przeciwieństwie do czterech szkół organizo wanych w latach poprzednich w Opolu, był Kraków. W skład komitetu organizacyjnego Szkoły wchodzili: doc. dr Marek D e m i a ń s k i , dr Piotr F I in , doc. dr Michał H e l l e r i dr Zbigniew K l i m e k . Uczestnikami było 44 astronomów, fizyków i filozofów z Krakowa, Lublina i Warszawy, w tym 22 studentów.
Wprowadzeniem do tematyki Szkoły były referaty doc. dr Michała H e l l e r a Modele friedmanowskie i dr Andrzeja K r a s i ń s k i e g o Rozważania o modelach kosmologicznych. Uczestnicy. Szkoły zapoznali się z szerokim wachlarzem zagadnień związanych z modelami kosmologicznymi. Dr Zbigniew K l i m e k wygłosił referaty n.t. Modele jednorodne. Modele niejednorodne, Klasyfikacja Bianchi oraz Modele z symetrii ładunkową. Dr Leszek S u s z y c k i przedstawił modele kosmologiczne z lepkością, a dr Edmund S k a r ż y ń s k i Modele kosmologiczne w teorii Bransa-Dicky’ego i Model symetryczny Naana. Prof, dr Andrzej Z i ę b a wygłosił referat pt. Wszechświaty półzamknięte. Dr Piotr F 1 i n omówił Obserwacyjne wyznaczanie parametrów modeli kosmologicznych oraz Podstawy testowania modeli kosmologicznych. Były to jedyne „obserwacyjne” referaty Szkoły, co nie znaczy, że inni referenci nie odwoływali się do wyników obserwacji.
Rozwiązania kosmologiczne w pobliżu osobliwości były tematem wykładu doc. dr Marka D e m i a ń - s k i e g o. Dr Andrzej K r a s i ń s k i wygłosił przeglądowy referat Ruch w ogólnej teorii względności, którego rozwinięciem była przedstawiona praca własna n.t. Model kosmologiczny o symetrii cylindrycznej.
Referaty mgra Michała O s t r o w s k i e g o Model kosmologiczny w erze hadronowej mgra Romana J u s z k i e w i c z a Wpływ rotacji modeli kosmologicznych na powstawanie pierwiastków chemicznych były również oparte na wynikach prac własnych.
Najgorętsza dyskusja odbyła się w ramach seminarium prowadzonego przez doc. dr Michała H e l l e r a , którego tematem były Metodologiczne problemy w kosmologii
G. B i s n o w a t y j - K o g a n wygłosił przeglądowy referat, bazujący na wynikach prac grupy kierowanej przez J. Z e l d o w i c z a i 1. N o w i k o w a , przedstawiający powstawanie galaktyk w modelu friedmanowskim. Szkołę zakończył wykład doc. dr Marka D e m i a ń s k i e g o o ewolucji modeli anizotropowych i podsumowanie, w którym prelegent wskazał kierunki przyszłych badań w kosmologii, stwierdzając, że pracy dla chętnych w tej dziedzinie nie brakuje.
V Letnią Szkołę Kosmologiczną Polskiego Towarzystwa Astronomicznego należy uznać za udaną, to znaczy, że spełniła ona swój cel prezentując uczestnikom całokształt zagadnień związanych z głównym tematem Szkoły, którym były Modele kosmologiczne.
Piotr Flin
A R T Y K U Ł Y
T. K w a s t , Ucieczki gwiazd z izolowanych gromad. Część I. Teoria tzw. klasyczna . . . 3 Z P R A C O W N I I O B S E R W A T O R I Ó W
B. K u c h o w i c z , Co dalej z neutrinami słonecznymi? ... 15 B. K u c h o w i c z , Z. S t r u g a 1 s k i, Informacja astrofizyczna i kosmologiczna wynikająca z
produkcji mezonów n° w przestrzeni kosmicznej ... ... 21 B. K u c h o w i c z , Zapobieganie osobliwościom w kosmologii Einsteina-Cartana ... 27 Naukowe ośrodki astronomiczne w kraju ... ... ... 34
K R O N I K A
Stefan Wierzbiński (/*. R y b k a ) ... 35
J. H a n a s z , Astronomia w podczerwieni i zakresie submilimetrowym, Sympozjum w Filadelfii, 8 - 1 0 VI 1976 ... 37 K. R u d n i c k i , Czy przełom w kosmologu? Kolokwium Nr 37 MUA, Paryż, 6 - 9 IX 1976 . . . . 43 Sympozjum Nr 74 MUA „Radioastronomia i kosmologia", Cambridge, Wielka Brytania, 1 6 -2 0 VIII
1976 (J.. Krempeć, B. Krygier) ... 49 V Letnia Szkoła Kosmologiczna, Kraków 1976 (P. Flin) ... 51
COJ1EPKAHME TETPAUM 1 C T A T b M
T. K ba c t, y x o n 3Bean H3 H3ojihpob3hhmx cKonncHHft. Hacn> 1. Tan HaauB. K JiaccH iecK aa te o
-Ph h... 3 M 3 J 1 A E O P A T O P H 0 M O E C E P B A T O P M f i
B. K y x o B H M , M to n ajib iu e c conH ew biM H H eflT p m io ? ...; ...15
B. K y x o B H M , 3. C t p y r a n i C K H , AcTpot}>n3HMecKaji h KOCMononmecKaa mtcJjopMauHM
cn en y io m aji H3 nponyKUHH JT ° Me30H0B bkocm um cckom npocrpaH C T B e... 21
B. K y x o b h q, npeflorapameHHe cH H rynapH octefi b k o c m o jio h ih 3 fln iijT cftn a -K ap T :u ia... ... 27
HayMHbie acrpoHOMWieCKHe yupewaeHHH b CTpaH e... 34
X P O H H K A
( ic({)aH B o k G h h l c k m
(n.
P u ó k o )... ... 35 H . T a h a ui, AcrpoHOMHH b HH(j)paKpaci!oft o S n a c ro cneK T pa h b cy6;inM H pouam iO M n p e a e n e , Chm-no3HyM, ®HJianenb4>«a. 8 - 1 0 VI 1976 ...37 K. P y a h j4 u k h , He nepejioM jih b k o c m o jio iw i? KojyioKBHyM 37, MAC IlapH/K, 6 - 9 IX 1976 4 3
Spis treści 53
CMMno3HyM 74 MAC „PaAHoacTpoHOMH.fi h K o c M o n o n o i” , K einSpH A *, BeroiKoGpirraHHJi, 1 6 - 2 0 V IH 1976 (H. KpeMneub, E. K p u eep ) ... ... 4 9 V JleTHRfi K o c M O J io n n e c K a j i w K o n a , K paxoB, 1976 (I.1. Oa u h) ... 5 1
CONTENTS A R T I C L E S
T. K w a s t, Star Escape fro m Isolated O u ste rs. Part I. The So-called Classical T heory ... 4 FROM LA BO RA TO RIES AND OBSERV A TO RIES
B. K u c h o w i c z , What F u rth e r with t h i Solar N eutrinos? ... ... 15 B. K u c h o w i c z , Z. S t r u g a l s k i , Astro physical and Cosmological In fo rm atio n from the
N eutral Pion Production in Cosmic Space ... 21 B. K u c h o w i c z , Preventing Singularities in th e E instein-C artan Cosm ology ... ... 27 Scientific A stronom ical In stitu tio n s in Poland ... 34
C H R O N I C L E
Obituary Stefan W ierzbiński"] (P. R y b k a ) ... ... ... 35 J . H a n a s z , Infrared and Subm illim etre A stronom y. A Sym posium in Philadelphia, J u n e 8—10,
1 9 7 6 ... 37 K. R u d n i c k i , A B reakthrough in Cosmology? IAU C olloquium No. 37 in Paris, S eptem ber 6 - 9 ,
19 7 6 ... ... 43 Sym posium “ R adioastronom y and Cosm ology” , Cambridge, Great B ritain, August 1 6 - 2 0 , 1976
(J. K rem pec, B. K rygier) ... 49 F ifth Cosmological Summer School, O a c o w , 1976 (P. F l i n ) ... 51
1. Redakcja apeluje o redagowanie prac nadsyłanych do „Postępów Astronomii” w sposób możliwie najbardziej zw ięzły. W zasadzie objętość artykułów nie powinna przekraczać 20 stron maszynopisu (lub 40 stron w przypadku artykułów publikowanych w kilku częściach), a prac zamieszczanych w innych działach - 10 stron.
2. Każda praca powinna być złożona w 2 egz., w formie maszynopisu wykonanego na papierze piśmiennym w formacie A4, z podwójnym odstępem (31 wierszy na stronie) z zachowaniem lewego marginesu o szerokości 3 cm (60 znaków w wierszu).
3. Wszystkie prace powinny być zaopatrzone w nagłówek zredagowany według poniższego wzoru: POSTĘPY ASTRONOMII
Tom ( ), Zeszyt TYTUŁ PRACY
\ \
Imię i nazwisko autora
oraz w przypadku prac własnych publikowanych w rubryce „Z pracowni i obserwatoriów” Nazwa instytucji, w k tó rą zatrudniony jest autor
(otrzymano d n ...)
4. Do artykułów oraz prac własnych publikowanych w rubryce „Z pracowni i obserwatoriów” powinny być dołączone ich streszczenia polskie, które w Redakcji będą przetłum aczone na język rosyjski i angielski. Pożądane jest nadsyłanie równocześnie przez Autorów, oprócz polskiej wersji streszczenia, własnej wersji rosyjskiej i angielskiej. Nadsyłanie streszczeń prac przeznaczonych do publikacji w pozostałych rubrykach nie jest potrzebne.
5. Rysunki i fotografie (w 1 egz.) powinny być oznaczone kolejnymi numerami (cyfry arabskie), za opatrzone w podpisy, z podaniem skali reprodukcji i wykonane tuszem lub ołów kiem (opis rysunku nie może być wykonany pismem maszynowym). Fotografie powinny być wykonane na błyszczącym papierze. Redakcja nie zwraca materiałów przeznaczonych do reprodukcji.
6. Tabele powinny być oznaczone kolejnymi numerami (cyfry arabskie) i zaopatrzone w nagłówki. Materiał do tabeli (w 2 egz.) należy dostarczyć na oddzielnych stronach.
7. W przypadku rysunków, fotografii i tabel zaczerpniętych z prac obcych należy podać w podpisie pod rysunkiem lub w nagłów ku tabeli dane bibliograficzne źródła; ź ró d ło to powinno być także wymienione w spisie literatury.
8. Przy powoływaniu się w tekście na rysunek lub tabelę prosimy podać jedynie ich numer. Miejsca, w których należy umieścić rysunek lub tabelę w tekście pracy trzeba zaznaczyć ołów kiem na lewym marginesie maszynopisu.
9. Wzory pisane w oddzielnych wierszach powinny być oznaczone kolejnymi numerami arabskimi w nawiasach. We wzorach tych nie należy używać na dzielenie znaku /, lecz ułam ki zapisywać przy użyciu poziomej kreski ułam kowej. Natomiast w tekście nie należy posługiwać się wzorami piętrow ym i, lecz kreskę ułamkową zastąpić znakiem /, np.: (a ' + b ^ U c ’ + d ’). Część ułam kow a liczby podanej w zapisie dziesiętnym powinna być oddzielona od części całkow itej przecinkiem, symbol • oznacza mnożenie, natomiast X zarezerwowany jest na oznaczenie iloczynu wektorowego.
10. Przy doborze jednostek miar, w których wyrażane są omawiane w pracach wielkości fizyczne, przy tworzeniu skrótów nazw tych jednostek oraz jednostek złożonych należy przestrzegać zasad
Uwagi dla Autorów 55 narodowego Układu Jednostek Miar (SI). Dopuszczalne jest jednak stosowanie tych jednostek spoza układu SI, które są specyficzne dla astronomii i nie mają swego odpowiednika w tym układzie, np.: magnitudo (lm ). Skróty poszczególnych jednostek miary w zapisach złożonych powinny być oddzielone znakiem mnożenia, np.:cm s~*.
11. Redakcja zwraca się do Autorów z gorącą prośbą o szczególnie staranne wpisywanie ręcznie tych symbolów, które nie mogą być napisane na maszynie. Wszystkie symtiple odmienne od liter alfabetu łaciń skiego, znaki specjalne itp. powinny być opisane ołów kiem na lewym marginesie maszynopisu w miejscu, w którym pojawiają się po raz pierwszy.
12. Literatura powinna być zestawiona na końcu pracy w porządku alfabetycznym nazwisk autorów (w przypadku kilku w spółautorów decyduje nazwisko autora wymienionego na pierwszym miejscu). Za nazwiskiem autora należy podać pierwszą literę jego imienia (lub imion), następnie rok wydania pracy (w przypadku cytowania kilku prac tego samego autora z tego samego roku należy dodawać kolejne litery, a, b, c, ...), dalej skrót nazwy czasopisma i numer tom u oraz stronę. Cytowanie literatury w tekście odbywa się przez podanie nazwiska autora (nazwisk w spółautorów) i w nawiasie roku wydania pracy (i ewentualnie litery).
13. Zasady, wg których należy tw orzyć skróty nazw czasopism i publikacji cytowanych, podane są w „Astronomer’s Handbook” (Trans. IAU, XIIC, 1966). Skrótem ty tu łu „Postępy Astronomii” jest Post. Astro n.
, 14. Maszynopisy prac przeznaczonych do publikacji powinny być tak przygotowane, by w korekcie autorskiej nie zaszła potrzeba wprowadzania większych zmian w tekście i dokonywania poprawek poza tym i tylko, które wynikają z błędnego złożenia maszynopisu. Redakcja zwraca uwagę, że druga korekta nie jest przewidziana.
15. K orektę autorską należy wykonywać systemem erratowym na załączonych formularzach. Na oryginałach tekstowych n i e w o l n o czynić żadnych poprawek prócz kresek poziomych na lewym marginesie w odległości ok. 0,5 cm od wierszy zawierających b łę d y . Kreski można ew. zastąpić kolejnymi numerami 1, 2, 3 ,... albo literami a, b, c...Na formularzach erratowyeh prosimy wpisać stronice, wyrażenie błęd n e i obok wyrażenie poprawne. Wystarczającą wskazówką jest kolejność kresek na danej stronie. Do sporządzania erraty, znaczenia kresek lub numerków należy używać zwykłego czarnego ołów ka. Podczas czytania należy dolną część oryginałów tekstow ych, na której spoczywa ręka, zakrywać arkuszem czystego papieru, aby nie zamazać napisanego tekstu.
16. W przypadku nieprzygoto wania przez A utora maszynopisów według podanych wyżej wskazówek, niestarannego przygotowania maszynopisów, lub uszkodzenia w korekcie oryginałów tekstow ych, Redakcja obciążać będzie honoraria autorskie wszelkimi stąd w ynikłym i kosztami.
POLSKIEGO TOWARZYSTWA ASTRONOMICZNEGO
Zarząd G łów ny Polskiego Towarzystwa Astronomicznego ogłasza coroczny konkurs na najlepsze prace naukowe m łodych astronomów. Prace, kwalifikujące się do nagrody, muszą spełniać następujące warunki:
1. Praca ma być wydrukowana w „A cta Astronomica” .
2. Autor (ew. wszyscy w spółautorzy) powinien posiadać obywatelstwo polskie i w dniu złożenia pracy w „Acta Astronomica” nie może mieć ukończonego 30 roku życia.
3. Praca powinna wykazywać inicjatywę i oryginalną myśl autora oraz stanowić wartościowy w kład do nauki.
Do nagród za rok 1977 będą kandydow ały prace, które ukażą się w okresie od 1 września 1976 r. do 31 sierpnia 1977 r. Nagrody zostaną przyznane przed 30 listo pada 1977 r.
Zarząd G łów ny PTA po w o łał Jury Konkursu o Nagrodę M łodych PTA na lata 1977 i 1978 w następującym składzie: dr Jan H a n a s z , doc. dr Jerzy J a k i m i e c, doc. dr Tadeusz J a r z ę b o w s k i (przewodniczący Jury), doc. dr Grzegorz S i t a r s k i , doc. dr Kazimierz S t ę p i e ń (redaktor „Acta Astronomica” ), d r Stanisław Z i ę b a .
Dr hab. Jerzy Stodółkiewicz Prezes PTA Warszawa, dn. 13 grudnia 1976 r.
W A R U N K I P R E N U M E R A T Y C Z A S O P IS M A „P O S T Ę P Y A S T R O N O M II”
Cena prenum eraty krajowej:
rocznie z ł 40.—
p ó łro c z n ie z ł 20.—
Prenumeratę na kraj p rzyjm ują O d d z ia ły RSW „Prasa-Książka-Ruch” oraz u rzędy pocztow e i doręczyciele w term inach:
- d o dnia 25 listopada na styczeń, I k w artał, I p ółro cze roku następnego i na cały rok następny, - d o dnia 10 miesiąca, poprzedzającego okres prenum eraty na pozo stałe okresy roku bieżącego. Jednostki gospodarki u sp o łecznion ej, instytucje i organizacje społeczno-polityczne skład ają za m ów ienia w m iejscowych O d d zia ła c h RSW „Prasa-Książka-Ruch” .
Z a k ła d y pracy w m iejscowościach, w których nic m a O d d z ia łó w RSW oraz prenum eratorzy indy- * w idualni, zam aw iają prenum eratę w urzędach p ocztow ych lu b u doręczycieli.
Prenum eratę ze zleceniem w y sy łk i za granicę, która jest o 50% droższa od prenum eraty krajowej, przyjm uje RSW „Prasa-Książka-Ruch” , Centrala K o lpo rtażu Prasy i W ydaw nictw , ul. Towarowa 28, 0 0 - 9 5 8 Warszawa, k o nto PK O nr 1531-71 w term inach pod anych dla prenum eraty krajowej.
Bieżące i archiwalne num ery /no żna na b y ć lu b z a m ó w ić we W zorcow ni W ydaw nictw N aukow ych PAN-Ossolineum-PWN, Pałac K ultury i N auki (w ysoki parter) 0 0 - 9 0 1 Warszawa oraz w księgarniach naukow ych „D o m u K siążki” .
A subscription order stating the period o f tim e, along w ith the subscriber’s name and address can be sent to yo u r subscription agent or directly to Foreign Trade Enterprise Ars Polona-Ruch, 0 0 - 0 6 8 Warszawa, 7 Krakowskie P rzedm ieście,P.O. Box 1001, Poland. Please send paym ents to the account o f Ars Polona-Ruch in B ank H andlow y S.A ., 7 T raugutt Street, 0 0 - 0 6 7 Warszawa, Poland.