„Zakażenia szpitalne – działajmy razem”
na Śląsku
mgr Katarzyna Skibińska Przewodnicząca Zespołu ds. Pielęgniarstwa epidemiologicznego, OIPiP w Katowicach Czerwiec to miesiąc, kiedy rokrocznie Zespół ds. Pielęgniarstwa epidemiologicznego, działający przy Okręgowej Izbie Pielęgniarek i Położnych w Katowicach, organizuje regionalną konferencję z zakre-su tematycznego profilaktyki zakażeń, skierowaną do szerokiego grona odbiorców m.in. pracowników medycznych szpitali, poradni, stacji sanitarno-epidemiologicznych, centralnych sterylizatorni.
dopuszczalny sposób zwalniania wsadu: parametrycznie lub biolo-gicznie. Zwalnianie parametrycz-ne ma miejsce wówczas kiedy wsad jest procedurą zwalidowaną (wykonano walidacje instalacyjną IQ, operacyjną OQ, procesową PQ), w innej sytuacji wskazana jest kontrola trzema wskaźnikami.
Zwolnienie wsadu jest możliwe po uzyskaniu wyników wszyst-kich trzech wskaźników. W przy-padku wyrobów medycznych do implantacji tzn. przeznaczonych do wprowadzenia w ciało ludzkie na stałe lub czasowo, bezwzględ-nie kontrola wskaźnikiem biolo-gicznym niezależnie od posiada-nia zwalidowanego procesu. Nie należy zapominać o wszelkim osprzęcie.
8. Magazynowanie sterylnych wyrobów medycznych
Pakiety sterylne należy prze-chowywać w zamkniętych sza-fach, szufladach, zabezpieczone przed zakurzeniem, zamoczeniem np. w opakowania przeciwpyłowe (worki, opakowania z tworzywa sztucznego). W pomieszczeniu magazynowania niedostępnym dla osób postronnych, zachowywać odpowiednią temperaturę pokojo-wą i wilgotność 30–60% – prowa-dzić monitoring tych parametrów.
9. Data przydatności
Datę przydatności określa jednost-ka reprocesująca wyroby medyczne.
Reprocesowanie to procedura obej-mująca czynności zapewniające
bez-pieczeństwo ponownego użycia wy-robu, takie jak rutynowy demontaż, czyszczenie, dezynfekcja, konser-wacja, testy funkcyjne i sterylizacja.
Data ta uzależniona jest od: rodzaju zastosowanej bariery sterylnej, po-siadania drugiej warstwy bariery sterylnej, zastosowaniu dodatko-wego zabezpieczenia stanowiącego ochronę przed uszkodzeniami ze-wnętrznymi lub zanieczyszczeniem, miejsca bezpośredniego przechowy-wania oraz lokalizacji miejsca.
Każdy z opisanych powyżej po-szczególnych etapów procedury de-kontaminacji ma wpływ na utrzyma-nie sterylności wyrobu medycznego.
Świadomość personelu medycznego w tym zakresie jest bardzo ważna ponieważ stanowi podstawę w pre-wencji zakażeń szpitalnych.
podkreślił konieczność wdrażania strategii obronnej przed rozprze-strzenianiem tych szczepów obejmu-jącej: badania przesiewowe, higienę rąk, izolację / kohortację, szpitalną politykę antybiotykową (w zakre-sie karbapenów i fluorochinolonów) oraz edukację – nie tylko personelu ale i kadry zarządzającej.
Dr hab. n. med. Michał Holec-ki, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach, przedsta-wił problem zakażeń układu moczo-wego, które są jednym z najczęściej występujących zakażeń szpitalnych i pozaszpitalnych. Słuchacze po-znali czynniki etiologiczne tych zakażeń, czynniki ryzyka, mecha-nizmy zakażenia, sposoby diagno-zowania, leczenia, przyczyny na-wrotów oraz sposoby zapobiegania zakażeniom – pełne kompendium wiedzy z zakresu zakażeń układu moczowego. Prelegent podkreślił, że u pewnej grupy pacjentów z bez-objawowym bakteriomoczem nie należy włączać antybiotykoterapii, leczyć trzeba pacjenta z objawami a nie wyniki badań mikrobiologicz-nych. Takie postępowanie zapobie-ga eskalacji oporności wśród szcze-pów bakteryjnych.
Problem szczepów wieloleko-opornych, ale w aspekcie zakażenia miejsca operowanego, kontynuowa-ła prof. Marzenna Bartoszewicz, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Z punktu widzenia mikrobiologa przybliżyła słuchaczom mechanizmy obronne jakie wykorzystują bakterie, zwró-ciła uwagę na stymulację leko-oporności poprzez nieprzemyślaną antybiotykoterapię, problem trans-lokacji drobnoustrojów z miejsc fizjologicznych, aspekt eradykacji szczepów bakteryjnych przed za-biegami operacyjnymi oraz rolę ba-dań przesiewowych w ograniczaniu zakażeń szpitalnych.
Na zakończenie I sesji mgr Mo-nika Pomorska-Wesołowska, KOR-LAB Laboratoria Medyczne, poru-szyła problem diagnostyki zakażeń szpitalnych z punktu widzenia dia-gnosty laboratoryjnego.
Obnaży-ła błędy w pobieraniu materiału diagnostycznego na przykładzie materiału biologicznego wykorzy-stywanego w diagnostyce schorzeń przewodu pokarmowego, w tym zakażeń Clostridium difficile. Po-ruszyła też aspekt bezpieczeństwa transferu flory jelitowej nie negu-jąc użyteczności samej metody ale dostrzegając zagrożenia związane z przeszczepem materiału biolo-gicznego, co do bezpieczeństwa którego, na dzisiejszym poziomie diagnostyki, nikt nie może dać peł-nej gwarancji.
W przerwie uczestnicy konfe-rencji mogli zapoznać się z ofertą produktową firm prezentujących asortyment niezbędny do realizacji procedur z zakresu profilaktyki za-każeń. Wystawcami byli: Aesculap Chifa Sp. z o.o., Ecolab Sp. z o.o., Greenpol Instytut Kształtowania Środowiska Sp. z o.o., Higiena Ka-towice, Intergos Sp. z o.o., MC Pol-ska.Pl Sp. z o.o. Sp.K, Medilab Sp.
z o.o, Medim Sp. z o.o., Mercator Medical S.A., Sanofi Pasteur S.A., Sarstedt Sp. z o.o., SCA Hygiene Nitsch-Osuch, Uniwersytet War-szawski, wykładem z zakresu pro-filaktyki czynnej zakażeń. Personel medyczny uważany jest za jeden z istotniejszych wektorów transmi-sji zakażeń. Są jednostki chorobowe (m.in. grypa), które można skutecz-nie ograniczać poprzez szczepienia pracowników. Niestety, pracownicy medyczni nie różnią się pod wzglę-dem wyszczepienia od osób mniej świadomych w tym zakresie. Przy-czyny niewykonywania szczepień to głównie lęk przed niepożądany-mi odczynaniepożądany-mi poszczepiennyniepożądany-mi (nieuzasadniony i wyolbrzymio-ny, bo inaktywowane szczepionki przeciw grypie należą do bezpiecz-nych preparatów), niepostrzeganie grypy jako choroby potencjalnie poważnej i powodującej poważne powikłania, mylenie grypy z po-spolitym przeziębieniem (a więc
jej bagatelizowanie), przekonanie o nieskuteczności szczepionki.
P. Nitsch-Osuch podczas wystąpie-nia przedstawiła zagrożewystąpie-nia wyni-kające z nieuodpornienia dużej czę-ści populacji, podniosła też aspekt szczepień ochronnych personelu pracującego z dziećmi, narażone-go na choroby wieku dziecięcenarażone-go.
Zwróciła uwagę, że personel ten powinien być ponownie szczepio-ny np. na krztusiec, gdyż odporność na wiele chorób wieku dziecięcego nie trwa całe życie, przy czym czę-sto brak tej świadomości u same-go personelu, co skutkować może groźnymi powikłaniami. Szczepie-nia przypominające pracowników ochrony zdrowia potrójną szcze-pionką przeciwko błonicy, tężco-wi i krztuścotężco-wi o zmniejszonej dawce antygenów (Diphteria, Te-tanus and acellular Pertussis vacci-ne – dTpa) – zwłaszcza mających kontakt z niemowlętami, dziećmi i osobami starszymi – mogą być najbardziej skutecznym sposobem zmniejszenia ryzyka transmisji krztuśca w placówkach ochrony zdrowia. Niestety, jak pokazuje praktyka, szczepienia zalecane, nie refundowane przez Ministerstwo Zdrowia, rzadko są wykonywane przez personel medyczny – duża rola w tym zakresie należy do leka-rzy medycyny pracy oraz samych pracodawców.
Dr n. o zdr. Iwona Kowalska, Konsultant Wojewódzki w dziedzi-nie pielęgniarstwa epidemiologicz-nego, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu, zasygnalizo-wała problematykę zakażeń w od-działach dziecięcych. Zwróciła uwagę, jak nieprzyjaznym dla no-worodka jest środowisko szpitalne, zwłaszcza dla noworodków z niską masą urodzeniową. Podkreśliła rolę czynników leżących po stronie ma-łego pacjenta oraz matki, czynników środowiskowych i organizacyjnych w rozprzestrzenianiu zakażeń szpi-talnych. Przedstawiła główne po-staci zakażeń szpitalnych i sposoby ich zapobiegania z uwzględnieniem specyfiki oddziałów pediatrycznych i problemów związanych ze stałym
pobytem opiekunów przy dziecku.
Mgr Sylwia Rogowska, Specja-listyczna Praktyka Pielęgniarska, Konin, w bardzo praktyczny spo-sób przybliżyła zasady leczenia ran. Temat szczególnie interesujący dla pielęgniarek, które codziennie w swojej praktyce mają do czy-nienia z ranami, w tym z ranami przewlekłymi. P. Rogowska pod-kreśliła w swoim wystąpieniu, że nadrzędnym celem wszelkich dzia-łań leczniczych i pielęgnacyjnych powinno być wyleczenie pacjenta.
Niestety, nie zawsze jest to możli-we, zwłaszcza w stanach terminal-nych, wówczas należy skupić się na podniesieniu komfortu życia takich chorych. Drogą do osiągnięcia jed-nego z tych celów jest zindywidu-alizowany program leczenia rany – dostosowany do rodzaju rany, stanu pacjenta, możliwości psycho-fi-zycznych a niejednokrotnie i finan-sowych pacjenta. Sukces w lecze-niu ran to nie tylko metody i środki
lecznicze ale również współpraca ze strony pacjenta i jego opieku-nów – rola edukatora i doradcy to również istotny element codziennej praktyki pielęgniarskiej.
Skuteczne działania w zakre-sie profilaktyki zakażeń nie by-łyby możliwe gdyby nie procesy dekontaminacyjne. Mgr Dorota Kudzia-Karwowska, Prezes Pol-skiego Stowarzyszenia Sterylizacji Medycznej, Samodzielny Publicz-ny Szpital KliniczPublicz-ny im. Andrzeja Mielęckiego Śląskiego Uniwersy-tetu Medycznego w Katowicach, przedstawiła w jaki sposób należy przeprowadzać procesy dekontami-nacyjne, by były one zgodne z ak-tualnymi aktami normatywnymi.
P. Prezes przedstawiła sposoby de-kontaminacji i sterylizacji, mecha-nizmy kontroli ich skuteczności, pokazała przykłady nieprawidłowo-ści, z jakimi spotykała się w swojej praktyce i wskazała poprawne roz-wiązania w tym zakresie.
Sesję zakończył panel dysku-syjny z Konsultantem Krajowym w dziedzinie pielęgniarstwa epi-demiologicznego dr n. med. Beatą Ochocką, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mie-lęckiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, która odpowiadała na pytania związane z wątpliwościami z jakimi zmagają się pracownicy medyczni w swojej codziennej praktyce zawodowej.
Podsumowując, konferen-cja okazała się dużym sukcesem.
Uczestnicy bardzo chętnie dysku-towali, pytania zadawano zarówno po zakończeniu kolejnych wykła-dów jak i podczas panelu dyskusyj-nego na zakończenie sesji. Dla or-ganizatorów to dowód, że program konferencji spełnił oczekiwania uczestników a problematyka zaka-żeń to ciągłe pole nierozwiązanych problemów dla personelu medycz-nego, który teorię musi codziennie przekuwać w praktykę.
48
„Ze względu na szerszą ochronę oraz porównywalne bezpieczeństwo ZALECA SIĘ STOSOWANIE CZTEROWALENTNEJ SZCZEPIONKI PRZECIW GRYPIE zamiast szczepionki trójwalentnej, w sytuacji, gdy obie szczepionki są dostępne.”
REKOMENDACJE EKSPERTÓW OGÓLNOPOLSKIEGO PROGRAMU ZWALCZANIA GRYPY NA SEZON 2017/2018:
www.opzg.pl
OGÓLNOPOLSKI PROGRAM ZWALCZANIA
GRYPY