W ZAKRESIE EUROPEJSKIEJ SIECI BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO
2.3. Wady nowych regulacji z punktu widzenia banków
W 2015 r. Komisja Europejska prowadziła konsultacje publiczne w zakre-sie wpływu nowych regulacji na finansowanie gospodarki. W ramach konsul-tacji banki zwracały uwagę na wady przedstawionych rozwiązań. Podkreślały: dużą złożoność przepisów, wysokie koszty związane z ich przestrzeganiem, zbyt liczne obowiązki w zakresie sprawozdawczości, niespójność przepisów,
jak też ich pokrywanie się oraz brak proporcjonalności w regulacjach50.
Według danych Boston Consulting Group liczba nowych przepisów, do których muszą dostosować się banki, dynamicznie rośnie. Tylko w 2015 r. wprowadzono 51,6 tysięcy nowych przepisów. W roku 2014 liczba ta wynosiła
40,6 tys., w 2013 r. – 27 tys., w 2012 r. – 17,8 tys., a w 2011 r. – 14,2 tys.51 (wiele
z wprowadzonych przepisów nie jest jeszcze egzekwowanych).
Regulacje sektora bankowego w UE nie uwzględniają zasady propor-cjonalności, co oznacza, że małe banki traktowane są w ten sam sposób jak duże. Nie sprzyja to działaniu małych banków, których koszty działania często przewyższają przychody. Na forum UE rozpoczęła się dyskusja na temat zmiany tej sytuacji. W celu zwiększenia stopnia proporcjonalności w prze-pisach Komisja Europejska zamierza złagodzić wymogi regulacyjne, jak też wymogi w zakresie sprawozdawczości dla instytucji o sumie bilansowej
poni-żej 5 mld euro52.
P
ODSUMOWANIEUE podjęła wiele działań w zakresie budowy europejskiej sieci bezpie-czeństwa finansowego, co niewątpliwie zwiększa stabilność sektora finansowe-go w UE. Niemniej jednak nie można uznać, że proces ten został zakończony.
Pokryzysowe reformy systemu finansowego dotyczą przede wszystkim banków. Dużo mniej uwagi poświęca się podmiotom działającym w ramach shadow banking, czy agencjom ratingowym, których działanie także może
50 European Commission, Call for Evidence EU Regulatory Framework for Financial
Services, http://ec.europa.eu/finance/consultations/2015/financial-regulatory-frame-work-review/docs/consultation-document_en.pdf [dostęp: 12.10.2017].
51 Boston Consulting Group, Staying the course in banking. Global risk 2017, s. 10. http://
image-src.bcg.com/BCG_COM/BCG-Staying-the-Course-in-Banking-Mar-2017_tcm9-146794.pdf
52 Komisja Europejska, Reforma systemu bankowego UE: silne banki dla wspierania
Nowe rozwiązania w zakresie europejskiej sieci bezpieczeństwa finansowego
99
przyczynić się do wybuchu globalnego kryzysy finansowego. Nieodzowne jest zwiększenie stopnia regulacji tych instytucji, tym bardziej że ścisłe regulacje sektora bankowego powoduje arbitraż polegający na tym, że działalność ban-kowa jest przenoszona do znacznie mniej regulowanego obszaru, jakim jest bankowość cienia.
Dodatkowo, istotne jest, aby w ramach bankowości unijnej wprowadzić wagi ryzyka na ekspozycje banków wobec rządów. Dotychczas wagi te są równe zero, podczas gdy Komitet Bazylejski (w ramach Bazylea IV) zaleca, aby wagi te były powiązane z oceną ratingową kraju (ich wartość wahałaby
się od 20% do 150%, w zależności od ratingu kraju)53.
Z danych statystycznych wynika, iż banki w UE nadmiernie inwestu-ją w obligacje skarbowe swoich państw. Zbyt duża koncentracja aktywów bankowych zwiększa ryzyko systemowe w bankowości. Komitet Bazylejski ds. Nadzoru Bankowego podaje, że do dziewięciu spośród trzynastu najwięk-szych kryzysów bankowych XX wieku przyczyniła się koncentracja aktywów
bankowych54. Podobnie wyglądała sytuacja w przypadku kryzysów bankowych
XXI wieku. Globalny kryzysy finansowy lat 2007–2009 związany był z nad-mierną ekspozycją wielu banków amerykańskich na rynek kredytów hipotecz-nych, natomiast kryzys zadłużeniowy lat 2011–2012 wiązał się z nadmierną ekspozycją banków na dług państwowy państw europejskich, które zmagały się z problemami gospodarczymi. Nadmierne inwestowanie w obligacje skar-bowe jest sprzeczne z głównym celem powołania unii bankowej, a mianowicie zerwaniem powiązań między sytuacją banków a długiem państwowym. Na szczeblu UE prowadzone są obecnie rozmowy dotyczące kwestii oceny ryzyka długu rządowego. Pojawiają się propozycje, aby dług państwowy został obło-żony wagami ryzyka. Gdyby UE zdecydowała się przyjąć propozycje Komitetu Bazylejskiego, wówczas niektóre banki musiałyby znacząco podwyższyć swój kapitał (przykładem takiego banku jest Deutsche Bank, który posiada aktywa ważone ryzykiem zaledwie na poziomie 28% jego sumy bilansowej, podczas gdy wielkość ta dla banków działających na rynku amerykańskim oscyluje
wokół 50%55).
53 Basel Committee on Banking Supervision, Second consultative document Standards
Revisions to the Standardised Approach for credit risk, 11 March 2016, https://www. bis.org/bcbs/publ/d347.pdf [dostęp: 5.10.2017].
54 T. Beck, O. Jonghe, K. Mulier, Sectoral concentration and bank performance: New
measures and new evidence, 9 May 2017, http://voxeu.org/article/sectoral-concentration-and-bank-performance [dostęp: 15.11.2017].
55 J. Ramatowski, Bazyla IV utknęła w martwym punkcie, www.obserwatorfinansowy.pl
MAŁGORZATA MIKITA
100
Financial Stability Board (FSB) w raporcie dotyczącym reformy banko-wej zwraca uwagę na negatywne efekty prowadzonych reform, a mianowicie: zmniejszenie płynności i głębokości niektórych rynków długu publicznego i korporacyjnego, wycofywanie się banków z finansowania na rynkach wscho-dzących oraz w krajach rozwijających się, jak też zwiększenie skłonności banków do działania na rynku lokalnym, co nie sprzyja światowej integracji
finans owej56. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że przeglądy
regula-cji bankowych prowadzone w krótkim okresie po ich wprowadzeniu mogą dostarczyć błędnych wniosków co do korzyści, które z nich wynikają i kosztów ich wcielania w życie. W krótkim okresie bowiem koszty zazwyczaj przewyż-szają korzyści. Należy mieć na uwadze, że celem regulatorów jest działanie długim horyzoncie czasowym. Trwałe efekty prowadzonych reform będzie można ocenić dopiero za kilkanaście lat.
B
IBLIOGRAFIABasel Committee on Banking Supervision, Second consultative document Standards Revisions to the Standardised Approach for credit risk, 11 March 2016, https://www.bis.org/bcbs/publ/d347.pdf
Basel III: The Net Stable Funding Ratio, Basel Committee on Banking Supervision, Consultative Document, January 2014, p. 3, http://www.bis. org/publ/bcbs271.pdf
Beck T., Jonghe O., Mulier K., Sectoral concentration and bank performance: New measures and new evidence, 9 May 2017, http://voxeu.org/article/sec toral-concentration-and-bank-performance
BIS, Basel III: the Liquidity Coverage Ratio and liquidity risk monitoring tools, January 2013, https://www.bis.org/publ/bcbs238.pdf
Boston Consulting Group, Staying the course in banking. Global Risk 2017, http://image-src.bcg.com/BCG_COM/BCG-Staying-the-Course-in-Ban-king-Mar-2017_tcm9-146794.pdf
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady, 2013/36/UE z dnia 26 czerw-ca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca
56 Financial Stability Board, Implementation and Effects of the G20 Financial
Regula-tory Reforms, 2nd Annual Report, 31 August 2016, http://www.fsb.org/wp-content/ uploads/Report-on-implementation-and-effects-of-reforms.pdf [dostęp: 05.12.2017].
Nowe rozwiązania w zakresie europejskiej sieci bezpieczeństwa finansowego
101
dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE, Dziennik Urzędowy Unii Euro-pejskiej, L 176, Tom 56, 27 czerwca 2013 r.
EBA consults public on the minimum requirement for own funds and eligible liabilities (MREL), https://www.eba.europa.eu/-/eba-consults-public-on- the-minimum-requirement-for-own-funds-and-eligible-liabilities-mrel-EBA publishes 2016 EU-wide stress test results, https://www.eba.europa.eu/-/
eba-publishes-2016-eu-wide-stress-test-results
EBA, Risk Assessment of the Europeana Banking System, December 2016, http://www.eba.europa.eu/documents/10180/1315397/EBA+Risk+Asses-sment+Report_December+2016.pdf
EBA, 2016 EU-Wide Stress Test. Results, 29.07.2016, https://www.eba.europa. eu/documents/10180/1532819/2016-EU-wide-stress-test-Results.pdf
European Commission, Call for Evidence EU Regulatory Framework for Financial Services, http://ec.europa.eu/finance/consultations/2015/finan-cial-regulatory-framework-review/docs/consultation-document_en.pdf European Commission, Driving European Recovery, Brussels 2009.
European Commission, Towards more responsibility and competitiveness in the European Financial Sector, Brussels 2010.
European Commission, White Paper – Financial Services Policy 2005–2010, Brussels 2005.
Financial Stability Board, Implementation and Effects of the G20 Financial Regulatory Reforms, 2nd Annual Report, 31 August 2016, http://www. fsb.org/wp-content/uploads/Report-on-implementation-and-effects-of--reforms.pdf
Financial Stability Board, Principles on Loss-absorbing and Recapitalisation Capacity of G-SIBs in Resolution Total Loss-absorbing Capacity (TLAC) Term Sheet, 9 November 2015, http://www.fsb.org/wp-content/uploads/ TLAC-Principles-and-Term-Sheet-for-publication-final.pdf
Financial stability implications of IFRS 9, ESRB, July 2017, http://www.esrb. europa.eu/pub/pdf/reports/20170717_fin_stab_imp_IFRS_9.en.pdf
Komisja Europejska, Reforma systemu bankowego UE: silne banki dla wspie-rania wzrostu i odbudowy zaufania, Bruksela 23 listopada 2016 r.
KNF, Raport o sytuacji banków w 2016 r., Warszawa 2017.
Minimum capital requirements for market risk, Basel Committee on Banking Supervision, January 2016, https://www.bis.org/bcbs/publ/d352.pdf.
Olivier Wyman, Interaction, Coherence and Overall Calibration of Post Crisis Basel Reforms, http://www.oliverwyman.com/content/dam/oliver-wyman/ global/en/2016/aug/post-crisis-basel-reforms.pdf
MAŁGORZATA MIKITA
102
PWC, EU Bank Recovery and Resolution Directive „Triumph or tragedy”?, https://www.pwc.com/im/en/publications/assets/pwc_eu_bank_recovery_ and_resolution_directive_triumph_or_tragedy.pdf
Ramotowski J., Europejskie banki są w stanie przetrwać recesję, www.obserwa-torfinansowy.pl
Ramatowski J., Bazylea IV utknęła w martwym punkcie, https://www.obser- watorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/bazylea-iv-utknela-w-martwym--punkcie/
Risk Dashboard Data as of Q3 2016, EBA, https://www.eba.europa.eu/docu-ments/10180/1715099/EBA+Dashboard+-+Q3+2016.pdf
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytu-cji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 176, Tom 56, 27 czerwca 2013 r.
Rozporządzenie Rady (UE) nr 1024/2013 z dnia 15 października 2013 r. powierzające Europejskiemu Bankowi Centralnemu szczególne zadania w odniesieniu do polityki związanej z nadzorem ostrożnościowym nad instytucjami kredytowymi, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/ PDF/?uri=CELEX:32013R1024&from=EN
Smuga P., Wpływ Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego na stabilność finan-sową UE, „Gospodarka Narodowa”, marzec 2013 r.
The EBA 2017 Work Programme, 30 September 2016, https://www.eba. europa.eu/documents/10180/1617016/2017+EBA+Work+Programme. pdf/34686907-c4db-4786-92c0-08940288b102
Wolanin T., Bazylea III, [w:] S.Kasiewicz, L.Kurkliński (red.), Szok regulacyjny a konkurencyjność i rozwój sektora bankowego, Warszawski Instytut Banko-wości, Warszawa 2012. http://www.consilium.europa.eu http://www.eba.europa.eu https://eiopa.europa.eu http://www.esrb.europa.eu https://www.esma.europa.eu
Nowe rozwiązania w zakresie europejskiej sieci bezpieczeństwa finansowego
103
N
OWE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE EUROPEJSKIEJ SIECIBEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO
Streszczenie
Celem artykułu jest przedstawienie najistotniejszych działań UE w zakre-sie budowy europejskiej zakre-sieci bezpieczeństwa finansowego, zarówno tych już podjętych (w tym przede wszystkim: dyrektywy CRD, rozporządzenia CRR oraz unii bankowej), jak też planowanych (w tym zmian dotyczących: wymo-gów kapitałowych, dużych ekspozycji, płynności długoterminowej, dźwigni finansowej, oceny ryzyka, sprawozdawczości banków oraz banków określa-nych jak TBTF – too big to fail – zbyt duże, by upaść). Ponadto w artykule dokonano oceny podjętych działań w zakresie regulacji rynku finansowego z punktu widzenia trzech kryteriów, tj. stabilności sektora, efektywności dzia-łania banków oraz postrzegania nowych wymogów przez banki.
Słowa kluczowe: sieć bezpieczeństwa finansowego, rynek finansowy UE, architektura finansowa UE, Dyrektywa CRD IV, Rozporządzenie CRR, unia bankowa, płynność finansowa, MREL, TLAC, LCR, NSFR, IFRS 9, TBTF
N
EW SOLUTIONS FOR THEE
UROPEAN FINANCIAL SECURITY NETWORKSummary
The aim of the article is to present the most important EU activities in the construction of a European financial safety network, both those already undertaken (including in particular: CRD, CRR and Banking Union) as well as planned (including changes regarding: capital requirements, large exposu-res, long-term liquidity, financial leverage, risk assessment, reporting of banks and banks referred to as TBTF. In addition, the article assesses the measures taken in the field of financial market regulation from the point of view of three criteria, i.e. stability of the sector, efficiency of banks’ operations and perception of new requirements by banks.
Key words: financial security network, EU financial market, EU financial architecture, CRD IV Directive, CRR Regulation, banking union, financial liquidity, MREL, TLAC, LCR, NSFR, IFRS 9, TBTF
MAŁGORZATA MIKITA
104
Н
ОВЫЕ РЕШЕНИЯ В СФЕРЕ ЕВРОПЕЙСКОЙ СЕТИ ФИНАНСОВОЙ БЕЗОПАСНОСТИ Резюме Целью статьи является представление наиболее важных мер, предприни-маемых ЕС, в области создания европейской сети финансовой безопасно-сти, – как тех, что уже были предприняты (в том числе в первую очередь следует назвать директивы CRD (Директива о требованиях к капиталу), распоряжения CRR (Установление требований по достаточности капитала) и банковского союза, так и планируемых (в том числе тех, что касаются: требований по достаточности капитала, значительных рисков, долгосрочной ликвидности, финансового рычага, оценки риска, отчётности банков и бан-ков, определяемых как TBTF – too big to fail – «слишком большие, чтобы обанкротиться»). Кроме этого, в исследовании произведена оценка предпри-нятых мер в области регулирования финансового рынка по трём следующим критериям: стабильность сектора, эффективность деятельности банков, учёт банками новых требований. Ключевые слова: сеть финасовой безопасности, финансовый рынок ЕС, финансовая архитектура ЕС, Директива CRD IV, Распоряжение CRR, бан-ковский союз, MREL (Минимальные требования к собственным средствам и принятым обязательствам), TLAC (суммарная поглощательная способ-ность), LCR (коэффициент ликвидности), NSFR (Чистый коэффициент ста-бильного финансирования), IFRS 9 (Международные стандарты финансовой отчетности 9), TBTF («слишком большие, чтобы обанкротиться»). Cytuj jako:Mikita M., Nowe rozwiązania w zakresie europejskiej sieci bezpieczeństwa finansowego, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2018 nr 1(60), s. 83–104. DOI: 10.26399/meip.1(60).2018.03/ m.mikita
Cite as:
Mikita, M. (2018) ‘Nowe rozwiązania w zakresie europejskiej sieci bezpieczeństwa finan-sowego’ [‘New solutions in the European financial security network’]. Myśl Ekonomiczna