C o ra z częściej p o r u s z a fa c h o w a p ra s a , z a g a d n ie n ie u ż y c ia w iro w c a do ce ló w w o js k o w y c h . N a s tę p s tw e m u ż y c ia b ęd z ie p r z e c iw d z ia ła n ie w ir o w c o m a w ięc z w a lc z a n ie ich. Z a g a d n ie n ie to jes!t te m a te m n in ie js z e g o a r ty k u łu , z a m ie s z c z o n e g o w N r.
1/37. W ie stn iik W o z d u s Z n a w o F ło ta .
W iro w liec, m a ją c d u ż o z a le t, k tó r y m i się n ie m o że p o s z c z y c ić ż a d e n S am o lo t, w y w a lc z y ł so b ie n ie p o śle d n ie m ie jsc e w n ie k tó r y c h w o js k a c h p o w ie trz n y c h . D o p o d s ta w o w y c h je g o z a le t n a le ż ą :
— d u ż a ro z p ię to ś ć sz y b k o śc i,
— m o ż liw o ś ć p r a c y n a sz y b k o ś c ia c h m in im a ln y c h ,
— d o s k o n a ła w id o c z n o ść ,
— m d ż n o ś ć s t a r t u i lą d o w a n ia n a m a ły c h p rz e s trz e n ia c h . O s ta tn io d o k o n a n e d o ś w ia d c z e n ia L a C ie rv y o ra z A m e r y k a ń s k ie j S p ó łk i W iiro w c o w ej n a d s t a r t e m w iro w c a b ez w y b ie g u , je s z c z e b a r d ż ie j zW ięk śzy ły m o ż liw o ś ć z a s to s o w a n ia g o d o ce ló w w o js k o w y c h . D o ś w ia d c z e n ia te w y k a z a ły , że w iro w ie c b ę d z ie m ó g ł s ta r t o w a ć z k a ż d e g o m ie j s c a w te r e n ie , a n a w e t z p la t f o r m y u ż y te j d o je g o tr a n s p o r tu . O p ró c z te g o p ró b y tzw .
„])łodskokii” z m ie js c a d o w y s o k o ś c i 13 m n a s u w a j ą p rz y p u s z cz en ia, że w iro w ie c b ę d z ie m ó g ł s t a r t o w a ć n a d r o g a c h p rz e c h o d z ą c y c h p r z e z la s y lu b w te re n ie , n a k tó r y m s t a r t d la s a m o lo tó w j e s t n ie m o ż liw y .
N a p o d s ta w ie ty c h z a le t W iro w ca n a le ż y p rz y p u s z c z a ć , że s a m o lo t m y ś liw s k i w w a lc e p o w ie tr z n e j c z ę sto b ę d z ie m ia ł m o ż n o ść s p o tk a ć g o w ro li sw e g ó p rz e c iw n ik a . O w a lc e p o w ie trz
1075 n e j z w iro w c e m is tn ia ł, a n a w e t je sz c z e 'is tn ie je po gląd, d o ść p e s y m is ty c z n y . N ie z a lic z a n o w iro w ń a d o rz ę d u p rz e c iw n ik ó w p o w ie tr z n y c h , a ra c z e j u w a ż a n o g o z a cel d o s z y b k ie g o zn isz- czienia p rz e z m y ś liw c a tu b i n n y u z b r o jo n y sam oloit. P o g lą d ta k i n a le ż y z a lic z y ć d o b łę d n y c h i m o c n o p r z e s ta r z a ły c h . W i- ro w ie c , n a w e t n ie u z b r o jo n y , nie j e s t c e le m ła tw y m d la m y ś liw ca, a to w s k u te k p o s ia d a n e j z w ro tn o ś c i i d u ż e j ro z p ię to ś c i sz y b k o śc i, co m u u m o ż liw ia z n a c z n ie o b ro n ę . A b y u s z k o d z ić w iro w fe c , p ilo t m y ś liw s k i m u s i w y k a z a ć d u ż ą u m ie ję tn o ś ć w a lk i p o w ie trz n e j, n ie m n ie js z ą n iż w W alce z u z b r o jo n y m s a m o lo te m . W y w o d y ,tc p o tw ie r d z a ją d o ś w ia d c z e n ia m a n e w r ó w a n g ie ls k ic h w r o k u 1935, n a k tó r y c h o tr z y m a n o n ik łe w y n ik i w a lk i s a m o lo tó w m y ś liw s k ic h p rz e c iw k o w iro w c o m .
(S z c z e g ó ln ą u w a g ę z w ró c o n o n a z w r o tu ość w ir o w c a ) .
W p r a w d z ie o b e c n ie u ż y w a n e ty p y w tiro w c ó w p rz e w a ż n ie n ie m a j ą n a p o k ła d z ie u z b r o je n ia , j e d n a k te n s t a n rz e c z y nie u p r a w n ia d'o p rz y p u s z c z e ń , że i w o je n n e w iró w c e n ie b ę d ą go m ia ły .
W p rz y s z ło ś c i u z b r o jo n y w iro w liec n ie b ę d z ie n a le ż a ł do w y ją tk ó w , p o n ie w a ż ju ż o b e c n ie js t n ie je ty p L o r r a i n e i Oli-
\ ’i e r — 34 w y p o s a ż o n y w b r o ń m a s z y n o w ą .
D z ię k i ro z w o jo w i w iro w c ó w s a m o lo t m y ś liw s k i s p o tk a w c z a sie w a lk i p o w ie trz n e j w iro w jc c w c h a r a k te r z e p rz e c iw n ik a , k t ó r y n ie ty lk o p o t r a f i b r o n ić się b ie rn ie d z ię k i p o s ia d a n e j zw lro tn o śc i, lecz ta k ż e i c z y n n ie o g n ie m sW o ich k a r a b i n ó w m a s z y n o w y c h .
S c h a r a k te r y z u je m y s w o is te c e c h y w iro w c a d a ją c e m u p rz e w a g ę n a d s a m o lo te m -m y ś 1 iw c e m .
W i cl o c z u o ś ć z w ir o w c a , z w ła s z c z a b e z s k rz y d ło w e -g o je s t p r a w ie id e a ln a . N a ry s. 1 p r z e d s ta w io n e są d o k ła d n ie r s tr e f y u n ie m o ż liw ia ją c e o b s e rw a c ję , z n a jd u ją c e się b e z p o ś re d n io p o d k a d łu b e m i’ w n ie z n a c z n y m s to p n iu w o k o lic y ste ró w . N a te j p o d s ta w ie tr z e b a s tw ie rd z ić , że w id o c z n o ś c i ta k ie j n ie m a ż a d e n s a m o lo t d w u o s o b o w y , a n i je d n o o s o b o w y s a m o lo t m y ś liw sk i.
Z w r o t n o ś ć w iro w c a g ó r u je n a d z w ro tn o ś c ią s a m o l o t u m y ś liw sk ie g o . M a n e w ro w a ć o p m o ż e n a n a jm n ie js z y c h s z y b k o ś c ia c h o d 40 d o 30 k m /g o d z ., czego w ż a d n y m w y p a d k u n ie d o k o n a s a m o lo t m y ś liw sk i. M o żn o ść s z y b k ie g o p rz e jś c ia z sz y b k o śc i n a jw ię k s z e j n a s z y b k o ść n a jm n ie js z ą z je d n o
-R y s . 1. W id o c z n o ś ć d w u o s o b o w e g o w i r o w c a ( c z ę ś c i z a k r e s k o w a n e u n i e m o ż l i w i a j ą o b s e r w a c j ę ) .
c z e s n y m w y k o n a n ie m m a n e w r u p o z w a la m u n a w y jś c ie z p o la r a ż e n ia k a r a b i n ó w m a s z y n o w y c h s a m o lo tu m y ś liw sk ie g o .
R o z p o z n a n i e k ie r u n k u lo tu w iro w c a w c z a sie z b li
ż a n ia się ido n ie g o ró w n ie ż n ic n a le ż y do rz e c z y ła tw y c h . T r u d n o ść p o leg a na ty m , że w iro w a te m a sw o is te k s z t a ł t y (z u p e ł
n ie o d m ie n n e od p ła t o w c a ) o ra z b r a k szc zeg ó łó w , w e d łu g k t ó ry c h m o ż n a z ła tw o ś c ią o k re ś la ć k ie r u n e k je g o lo tu .
R o z w a ż m y o b e c n ie k ilk a ty p ó w e p iz o d ó w w a lk i p o w ie tr z nej d z ie lą c ,je p a p o sz c z e g ó ln e s k ła d n ik i, ja k :
z b liż a n ie o ra z p r z y b ie r a n ie p o z y c ji w y jś c io w e j d o -na
p a d u ,
— n a p a d ,
— p r o w a d z e n ie o g n ia ,
— w y jś c ie z n a p a d u .
1077 Z b l i ż a n i e n o w o c z e sn e g o s a m o lo tu m y ś liw s k ie g o d o w iro w c a . d zięk i p o s ia d a n e j p rz e w a d z e sz y b k o ś c i n ie n a le ż y do rz e c z y tru d n y c h . W s p ó łc z e s n y w iro w ie c m a s z y b k o ś ć n a j w ię k sz ą 200 d o 230 k m /g o d z ., n a to m ia s t s a m o lo t m y ś liw s k i 400 k m /g o d z . W p r a w d z ie p r a c e k o n s tr u k to r ó w id ą w k i e r u n k u z w ię k s z e n ia sz y b k o śc i w ir o w c a d o 300 k m /g o d z . i w ię c e j, j e d n a k s a m o lo t m y ś liw s k i z a w sz e b ę d z ie m ia ł p o d ty m w z g lę d e m r o z s tr z y g a j ą c ą prziew;agę.
K r ó tk a c h a r a k t e r y s t y k a w s p ó łc z e s n y c h w iro w c ó w .
C . - 3 0 P A .— 33 K D .— 1 U .3
L o r r a i n e - 0 1 i v i e r —
34
M o c s i l n i k a 140 KM 420 K M 225 KM 45-50 K M 350 KM
I l o ś ć m ie j s c 2 2 2 1 —
C i ę ż a r w ł a s n y 567 k g 1045 k g 625 k g — —
C i ę ż a r u ż y te c z n y 250 k g 409 k g 318 k g 295 k g —
S z y b k o ś ć n a j w . 179 k m /g 228 k tn /g 201 k m /g 129 k m /g 200 k m /g
S z y b k o ś ć n a jm n . 32 k m /g — 26 k m /g — —
S z y b k o ś ć p r z y l ą
d o w a n i u 0 0 0 — —
P u ł a p 3 6 6 0 m 46 6 0 m — — —
Z a s ię g 400 k m 542 k m 580 k m — —
P r z y b r a n i e d o g o d n e j p o z y c ji w y jśc io w e j do n a p a d u n a s k u te k p o s ia d a n e j p rz e w a g i s z y b k o ś c i m o ż n a ła tw o u s k u te c z nić. J e d n a k n ie z w a ż a ją c p a tę p rz e w a g ę p ilo t m y ś liw s k i nie m a ją c y o d p o w ie d n ie g o d o ś w ia d c z e n ia w w a lc e z w iro w o e m m o ż e n ie je d n o k r o tn i e z n a le ź ć s ię w 'W a ru n k a c h n ie k o r z y s t
n y c h w b re w w ła s n y m p rz e w id y w a n io m . W y p ły w a to, ja k e ś m y ju ż w s p o m in a li, z tr u d n o ś c i ro z p o z n a n ia k i e r u n k u lo tu w iro w c a , z w ła sz c z a z d a ls z y c h o d le g ło śc i. N ie je d n o k r o tn ie p i
lo t z a m ie r z a ją c y w y k o n a ć n a p a d z ty łu w o s ta tn ie j ch w ili s tw ie r d z a , że n a p a d a z p r z o d u . Z n a la z łs z y s ię w n ie p rz e w jd y - w a n y m p o ło ż e n iu , p i l o t z p n u sz o h y je s t do w y k o n a n ia n a t a r c i a
z p o z y c ji d la sieb ie n ie k o rz y s tn ie j, a lb o p o w t a r z a j ą c m a n e w r p rz y b ie g a p o z y c ję w ła ś c iw ą d o n a p a d u . W iro \y ie c z a u w a ż y w s z y s a m o lo t m y ś liw s k i w o d p o w ie d n ie j c h w ili w y k o r z y s t u je sw e c e ch y łą c z n ie z w y k o n a n ie m o d p o w ie d n ie g o m a n e w r u , i n iw e c z y z a m ia r p r z e c iw n ik a , a w k a ż d y m r a z ie u t r u d n i a m u z n a c z n ie w y k o n a n ie p o w z ię te j d e c y z ji.
R y s . 2. A ta k z g ó r y z ty lu .
1079
Ż eby u n ik n ą ć ta k ic h w y p a d k ó w w cz asie w a lk i' z w ićow - cem , ptilot m y ś liw s k i m u s i d o k łiad p ie z n a ć k o n s tr u k c ję i ty p w ić o w c a o ra z m ie ć d u ż ą p r a k ty k ę w t w a lc e p o w ie trz n e j.
S zcz eg ó ln ą u w a g ę n a le ż y z w ró c ić p r z y p o z n a w a n iu ty pów7 i z a ry s ó w w iro w e ó w n a n a s tę p u ją c e cech y : u m ie s z c z e n ie
i k s z t a ł t p o d w o z ia ,(z p r o f i l u ), u m ie s z c z e n ie s ta b i l iz a t o r a , n ie s y m e tr y c z n e u m ie s z c z e n ie osi r o t o r a w s to s u n k u d o d łu g o śc i k a d łu b a itp . O d d o k ła d n e g o s to p n ia R o z p o z n a n ia k i e r u n k u lo tu o ra z s z y b k ie g o R eag o w an ia n a z m ia n y p o ło ż e n ia w iro w - c ó w z a le ż e ć b ę d z ie w y n ik p rz y s z łe j w ,alki.
N a p a d z ty łu z g ó ry , z w ła sz c z a w c z a sie n u n k o w ń m a p o d k ą te m o s try m , je s t n a jp r o s ts z y m w w y k o n a n iu , b e z p ie c z n y d la n a p a d a ją c e g o i s k u te c z n y . P ro w a d z e n ie o g n ia o d b y w a się p r z e w a ż n ie w s tr e f ie o s ło n ię te j (śm ig a m i r o t o r a , a w o s t a t n ie j c h w ili n a c ie r a ją c y je s t w p o lu m a r tw y m ty ln y c h k a r a b i n ó w m a s z y n o w y c h w iro w c a . W cz a sie ta k ie g o a ta k o w a n ia m o g ą z a jś ć n a s tę p u ją c e w y p a d k i:
1) p o d c z a s n a p a d u m y ś liw c a w iro w ie c n ie z m ie n ia k ie r u n k u sw eg o lo tu , m a ją c sz y b k o ś ć p o d d ó ż ń ą lu b n a j w ię k sz ą .
W ty m w y p a d k u n a p a d n a w iro w ie c n ic z y m się n ie ró ż n i od n a p a d u n a s a m o lo t. T rz e b a ty lk o n a d m ie
nić, że w c h w ili n a c ie r a n ia n a o g o n w iro w c a s a m o lo t m y śliw sk i, m o że |się z n a le ź ć p o d o s tr z a łe m k a r a b in ó w m a s z y n o w y c h w iro w c a u m ie sz c z o n y c h z ty łu .
2 ) P o d c z a s n a p a d u w iro w ie c z m n ie js z y ł s z y b k o ś ć do m i
n im u m . W ty m w y p a d k u m y ś liw ie c o k r e ś la ją c n o r m a l n e w a r u n k i n a p a d a n ia , tj. d a ją c o d p o w ie d n ie w y p rz e d z e n ie n a s k u te k s z y b k o ś c i w iro w c a , i s tw ie rd z iw s z y w p ie rw s z y c h 3— 4 s e k u n d a c h b r a k p rz y b ć a n e j s z y b k o ści' p rz e c iw n ik a , b e z w z g lę d n ie p rz e le c i o b o k , tr a c ą c te m p o i n ie m o ż e ju ż p o p ra w ić k ą t a sw e g o n u r k o w a n ia . N a p a d n a w iro w je c le c ą c y z n a jm n ie js z ą s z y b k o ścią p rż e p r o w a d z a się w sp o só b p o d o b n y do n a p a d u n a cele n ie ru c h o m e , z p o p r a w ie n ie m o g n ia w cz a sie s a m e g o n a p a d u . M y śliw ie c w ty m w y p a d k u p o w in ie n ró w n ie ż zm in iejszy ść s z y b k o ś ć d o m o ż liw e g o m in i
m u m , z w ię k s z a ją c w te n (sposób c z a s n a p a d a n i a o d 5 do 8 iSekund w o d le g ło śc i 600 m p/rzy s z y b k o śc i o d p o w ia d a ją c e j 350— 180 k m /g o d z .
3 ) P o d c z a s n a p a d u w iro w ie c z m n ie js z a sz y b k o ś ć i w y k o n u je n a g łą z m ia n ę k i e r u n k u sw eg o lo tu .
W ta k ic h w a r u n k a c h m y ś liw ie c t r a c i c a łą (sku
te c z n o ś ć p r z y ję ty c h z a m ie rz e ń n a p a d u z p o w o d u z m ie n n y c h w a r u n k ó w s z y b k o ś c i w iro w c a , co w z n a c z
-1081
n y m s to p n iu u tr u d n ia , a n a w e t u n ie m o ż liw ia c e lo w a nie. O c zy w iście w iró w ,iec b i d z i e sto s o w n i ta k i m a n e w r b a r d z o cz ęsto , w o b e c czego n a p a d a ją c y p o w in ie n w y k o r z y s ta ć p ie rw s z e s e k u n d y d l a n a jw ię k s z e g o natężfc-' n i a s w e g o o g n ia .
N a p a d zd o łu z ty łu w y m a g a d u ż e j u m ie ję tn o ś c i, a do je g o w y k o n a n ia tr z e b a m,ieć d u ż ą s z y b k o ś ć w z n o sz e n ia . N a- j>ad te n d l a w fr o w c a je s t m n ie j g ro ź n y , p o n ie w a ż d o k o n u je się
w s tr e f ie d z ia ła n ia ty ln e g o k a r a b i n a m a s z y n o w e g o . N a jk o rz y s tn ie js z y m m a n e w r e m d la w ir o w c a d la u n ik n ię c ia n a p a d u b ę d z ie z m ia n a k i e r u n k u lo tu lu b z a k r ę t.
N a p a d z p r z o d u z g ó r y d o k o n u je się w m a r t w e j s tr e f ie w iro w c a , w w y p a d k u n a p a d a n ia g o p o d k ą te m n ie m n ie js z y m o d ,45®. P r z y w y k o n a n iu n a p a d u p o d p iln ie js z y m k ą te m , w iro - w iec d la w ła s n e j o b ro n y u ż y je o g n ia p rz e d n ie g o , k a r a b i n a m a sz y n o w e g o . N a js k u te c z n ie js z y m m a n e w r e m w ta k ic h r a z a c h b ę d z ie z a k r ę t w s t r o n ę n a p a d a ją c e g o (m yśliw ca. M a n e w r ta k i b ę d z ie sz c z e g ó ln ie k o r'z y s tn y d la w ir o w c a w c z a sie n a p a d a n ia g o z p rz o d u , z g ó ry , i z b o k u p o d n ie z n a c z n y m k ą te m do k ie r u n k u jtego lo tu .
N a p a d p o d k ą te m 90° lu b z b o k u z p rz o d u d o p ro w a d z i d o w a lk i n a z a k rę c ie . W a lk a t a k a n a w e t d la b a r d z o z w r o t n e g o s a m o lo tu m y ś liw sk ie g o je s t n ie d o g o d n a , p o n ie w a ż w ir o - w ie c w y k o n u je z a k r ę t p r z y m a łe j s z y b k o ś c i i, jw b a r d z o m a ły m p ro m ie n iu , >co d la myślliwc,a j e s t irzeczą n ie m o ż liw ą . N a p a d n a z a k r ę c ie n ie n a le ż y do rz e c z y ła tw y c h , a d o d atn ie; w y n ik i p io - ż n a o s ią g n ą ć ty lk o w ó w c z a s, jeśli, p ilo t b ę d z ie m liał duże. d o św ia d c z e n ie w a lk i o r a z j e s t d o s k o n a ły m s trz e lc e m .
R y s . 5. W a l k a n a s k r ę c i e .
1083 P o w y k o n a n iu n a p a d li tr z e b a z a w sz e n,ieb ierać w y so k o śc i, a b y się z n a le ź ć w s tć e f ie o s ło n ię te j ś m ig a m i r o t o m .
W n i o s k i .
A b y d o k ła d n ie p o z n a ć i o p a n o w a ć w a lk ę m y ś liw c a z w i- r o w c e m ( k t ó r y m a d o s k o n a łe m o żliw o ść,i m a n e w r o w a n ia ) o r a z a b y o s ią g n ą ć p o z y ty w n e w y n ik i, p e r s o n e l la t a j ą c y b e z w z g lę d n ie m u s i p o z n a w ‘ać c e c h y i d a n e k o n s tr u k c y j n e w s p ó ł
c z e s n y c h w iro w c ó w .
T rz e b a w t y m d e l u p r z e p ro w a d z a ć 'c z ę s te ć w ic z e n ia n a m o d e la c h w o k re ś la n iu o d leg ło ści, k i e r u n k u lo tu itp . w s to p n iu n ie m n ie js z y m n iż w ć w ic z e n ia c h w w ,alce z p ła t o w c a m i. P r o w a d z ić p r a k ty c z n ie w a lk ę p o w ie trz n ą , a p r z y k ła d y podam , w n in ie js z y m 'a rty k u le są ty lk o w s tę p e m d o d a lsz e g o r o z w a ż a n ia teg o z a g a d n ie n ia .
T łu m a c z y ł p o r. A n to n i N a rk ie w ic z .