Klimat obszaru gminy jest charakterystyczny dla całego kraju - przejściowy, kontynentalno - morski. Kształtują go masy powietrza napływające na przemian znad Oceanu Atlantyckiego lub wschodniej Europy i Azji. Według regionalizacji W. Okołowicza i D. Martyn (1979) obszar gminy Dobrzeń Wielki znajduje się w regionie klimatycznym śląsko - wielkopolskim.
Zgodnie z podziałem A. Wosia (1999) obszar gminy zlokalizowany jest na pograniczu regionu dolnośląskiego środkowego i regionu dolnośląskiego południowego. Obszar gminy, podobnie jak pozostałej centralnej Opolszczyzny, cechują korzystne warunki termiczne, długi okres wegetacyjny, wydłużona długość ciepłych pór roku, krótki okres trwania pokrywy śnieżnej, optymalna wysokość opadów rocznych.
Charakterystyka elementów meteorologicznych.
Warunki termiczne. Pod względem termicznym obszar gminy Dobrzeń Wielki zalicza się do najcieplejszych w kraju. Świadczą o tym zarówno wartości średniomiesięczne, ekstremalne jak również częstotliwość występowania dni przymrozkowych, mroźnych, a przede wszystkim dni gorących, powyżej 25ºC. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi
31 Źródło: aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry - 2016 r.
44 8,0º C, najcieplejszym miesiącem jest lipiec, z temperaturą 17,5º C, najzimniejszym natomiast styczeń, z temperatura średnią -2,0º C. Długość okresu bezprzymrozkowego wynosi do 170 dni w ciągu roku. Dni przymrozkowych, przypadających na okres od listopada do maja występuje średnio ok. 96, dni mroźnych ok. 42, z tego ok. 21 dni zalicza się do bardzo mroźnych. Dni gorących, z temperaturą powyżej 25º C jest ok. 27 w ciągu roku.
Łagodność klimatu znajduje swoje odzwierciedlenie w termicznych porach roku i długości okresu wegetacyjnego, który wynosi ok. 210-220 dni. Zima z temperaturami poniżej 0º C jest porą krótką i łagodną (do 60 dni), lato o długości ok. 100 dni charakteryzuje się temp. > 15º C, okres jesienny jest bardzo długi i ciepły.
Zachmurzenie i nasłonecznienie. Średnioroczna (1961 – 1980) wartość zachmurzenia wy-nosi w skali 10-stopniowej 6,5. Okresem o najmniejszym zachmurzeniu jest schyłek lata i wczesna jesień (wrzesień), gdy średnie zachmurzenie osiąga wartość 5,7. Związana z zachmurzeniem liczba dni pogodnych, o zachmurzeniu poniżej 20% powierzchni nieba, wy-nosi 35 w skali roku, przy czym największa liczba dni pogodnych występuje w okresie lata i wczesnej jesieni (wrzesień – 4,8 dni), wartość najmniejsza w okresie jesiennym (listopad – 1,4 dnia). Liczba dni pochmurnych, o zachmurzeniu powyżej 80 % powierzchni nieba wynosi 133 dni, przy czym największa ilość dni pochmurnych przypada na porę zimową (grudzień 16,3 dnia), najmniejsza w okresie letnim (sierpień 7,4 dnia). W konsekwencji roczna suma usłonecznienia osiąga ok. 1500 godzin, przy czym na półrocze ciepłe (kwiecień – wrzesień) przypada 2/3 sumy usłonecznienia – ok.1050 godzin.
Warunki wilgotnościowe – Wilgotność względna powietrza osiąga wartość ok. 81% i nie odbiega zasadniczo od wartości charakterystycznej dla województwa. Maksymalna amplituda wilgotności wynosi 10-12% (grudzień 86% - kwiecień 74%). Minimum wilgotności przypada na okres wiosennoletni (marzec – sierpień), oscylując w granicach 74 – 78%, wartości maksymalne obejmują porę chłodniejszą, osiągając 80 – 86%.
Elementem nierozerwalnie związanym z parametrem wilgotności jest zamglenie. Zjawisko to obserwowane jest przez ok. 50 dni w ciągu roku. Zwiększona częstotliwość zamgleń przypada na miesiące jesienno-zimowe, generalnie na terenach obniżeń dolinnych i płytkiego zalegania wód gruntowych.
Warunki wietrzne. Układ wiatrów w omawianym rejonie związany jest z przeważającą tu cyrkulacją atmosferyczną - zachodnią. W ciągu roku dominują wiatry z zachodu, południowego- zachodu i południa, z uprzywilejowaniem kierunku zachodniego: 17 - 20% i południowego - 17%. Najrzadsze są wiatry z kierunku wschodniego i północnego. Wiatry o największych średnich prędkościach charakterystyczne są dla kierunków: zachodniego, północ-no-zachodniego i południowo-zachodniego. Liczba dni z silnym wiatrem tj.>10m/s notowana jest 35 razy w ciągu roku. Udział cisz atmosferycznych w stosunku do okresów wietrznych wynosi ok. 10%.
Opady atmosferyczne. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych dla pobliskiego Opola wynosi z wielolecia 638 mm. W miejscowości Kup, a więc w północnej części gminy, wartość ta jest wyższa i wynosi 669 mm. Pora mokra o największej ilości opadów atmosferycznych przypada na okres ciepły, pokrywający się z okresem wegetacyjnym roślinności: V – VIII, z obserwowanym maksimum przypadającym na lipiec i sierpień. Pora sucha, o najmniejszej sumie opadów, przypada na okres zimowy i wczesnojesienny XII – IV,
45 z minimum w lutym i marcu. Zaleganie pokrywy opadu śnieżnego występuje przez ok. 50 dni w roku, przy średniej grubości pokrywy śnieżnej 10 cm. Liczba dni burzowych wynosi ok.
22. Natomiast średnia liczba dni z opadem gradu nie przekracza 1 dnia w roku.
Klimat gminy należy do łagodnych. Łagodność przejawia się niskimi amplitudami temperatur, niezbyt dużą sumą opadów, szybko następującymi termicznymi porami roku w I półroczu i późno następującymi w II półroczu, długim sezonem wegetacyjnym. Klimat gminy jest w dużym stopniu uwarunkowany doliną Odry, która jest główną osią przemieszczania się powietrza z południa (przez Bramę Morawską) i z zachodu (wzdłuż nizin środkowoeuropejskich). Ciepłe powietrze z południa i ciepłe oraz wilgotne powietrze atlantyckie powodują stabilizację warunków termicznych, przejawiającą się niską amplitudą temperatur.
Klimat lokalny – topoklimat.
Analiza warunków klimatu lokalnego pozwala na wydzielenie terenów o zróżnicowanym klimacie lokalnym, w różnym stopniu ograniczających możliwości zagospodarowania terenu z uwagi na uwarunkowania bioklimatyczne, tj. odzwierciedlające potencjalne odczucia ludzi.
Tereny o korzystnych warunkach klimatu lokalnego. Obejmują one obszar gminy w obrębie równiny wodnolodowcowej i częściowo tarasu plejstoceńskiego Odry. Jest to obszar płaski pod względem geomorfologicznym. Charakteryzuje się dobrymi warunkami nasłonecznienia i przewietrzania. Na ogół nie występują mgły i zastoiska zimnego powietrza.
Generalnie jest to obszar o korzystnych warunkach termiczno-wilgotnościowych, nadający się do realizacji różnego typu zabudowy.
Znaczną część tego obszaru zajmują lasy – głównie bory sosnowe. Topoklimat lasów cechuje obniżenie dobowej amplitudy temperatury. Wilgotność powietrza jest na ogół podwyższona. Jednak w okresach opadów atmosferycznych, z uwagi na utrudnione dojście wody opadowej do gleby, powietrze bywa przesuszone w stosunku do obszarów bezleśnych.
Występuje wyraźne osłabienie nasłonecznienia, zmniejszenie prędkości wiatru. Wartości mikroklimatu leśnego, predysponują te obszary również (oprócz terenów na siedliskach bagiennych i mocno wilgotnych), do celów rekreacyjnych.
Tereny o mniej korzystnych warunkach klimatu lokalnego. Obejmują generalnie obszar tarasu nadzalewowego Odry, zwłaszcza w rejonach z płytko występującą wodą gruntową.
Obszar ten stanowi strefę przejściową między doliną Odry a wysoczyzną (równiną wodnolodowcową), gdzie warunki termiczno-wilgotnościowe są nieco pogorszone, w tym z możliwą większą częstotliwością niekorzystnych zjawisk jak: mgły, przymrozki przyziemne.
Na terenach tych rzadko występują przeciwwskazania sytuowania zabudowy mieszkalnej.
Tereny o niekorzystnych warunkach klimatu lokalnego. Są to tereny denne dolin rzecznych, zwłaszcza Odry. Topoklimat dolin charakteryzuje się gorszymi warunkami termicznymi i wilgotnościowymi, wyrażającymi się niższymi wartościami temperatury i wyższą wilgotnością względną powietrza, zwiększoną częstotliwością mgieł, z tendencją do zalegania chłodnych mas powietrza. Charakterystyczne są również większe spadki temperatury w okresach pogody radiacyjnej oraz tworzenie zastoisk zimnego powietrza, głównie w okresach wiosennych i zimowych (noce i poranki) – stąd zwiększona częstotliwość przymrozków i dni