Warunki powstania i funkcjonowania waluty lokalnej

Funkcjonowanie waluty lokalnej determinują następujące czynniki: prze-pisy prawno-podatkowe, specyficzne cechy społeczeństwa, lokalni liderzy i współpraca z instytucjamiTrzeciego Sektora oraz wiarygodność systemu.

Podstawowym warunkiem powstania i funkcjonowania waluty lokalnej jest akceptacja Banku Centralnego oraz jasne przepisy dotyczące podatków.

Wiele pomysłów i prób wprowadzenia upadło z powodu braku akceptacji ban-ku centralnego i niejasnejpolitykipodatkowej.W efektywnie funkcjonujących systemach walut lokalnych, przedsiębiorcy płacą VAT, natomiast transakcje między osobami prywatnymi nie są opodatkowane pod warunkiem, że nie dotyczą one ich pracy zawodowej.

Specyficzne cechy społeczeństwa to: zaufanie społeczne i wysoki poziom kapitału społecznego, silna samorządność i aktywność społeczna wyrażająca się m.in. kontrolą społeczną, niezbędną dla zachowania uczciwości systemu.

39 Prosumpcja w znaczeniu podstawowym oznacza proces uczestniczenia jednostek lub zorga-nizowanych grup prosumentów w produkcji towarów przeznaczonych do własnego użytku.

40 Takich jak, np. promieniowaniu promieniami gamma w celu zabezpieczenia przed psuciem się.

Alina Borowska 30

Przykładem jest Szwajcaria, gdzie waluta WIR funkcjonuje już 82 lat dzięki bardzo wysokiej samorządności jej obywateli.

Kluczem do sukcesu jest istnienie liderów, którzy umieją wprowadzić nowe idee w czynw ramach działań oddolnych,instytucji trzeciego sektora lub w ramach istniejących instytucji państwowych. Za wszystkimi udanymi pro-jektami stali konkretni ludzie. Najlepsze efekty osiągane są wszędzie tam, gdzie dochodzi do współpracy lokalnych społeczności, organizacji non-profit i administracji państwowej. Przykładem takiej kooperacji może być waluta SoNantes we Francji, gdzie inicjatywa ludzi spotkała się z przychylnością Banku, którywspiera projekt organizacyjnie.

Kolejnym warunkiem jest wiarygodność systemu. Waluta lub sys- tem elektroniczny muszą być właściwie zabezpieczone przed fałszerstwem.

Konieczna jest transparentność i demokracja, czyli dostęp wszystkich uczest-ników do informacji imożliwość sprawowania kontrolispołecznej, ponieważ w przypadku ich braku grozi to defraudacją, tak jak tomiało miejsce w Argenty-nie z walutą Creditos⁴¹. Wiarygodność systemu wzmacnia również wsparcie organizacyjne lub administrowanie przez instytucję państwową lub z trzeciego sektora.

Dodatkowym warunkiem funkcjonowania lokalnych rynków, na których dokonywałaby się wymiana towarowa, jest istnienie tradycyjnych targowisk miejskich. Niestety w wielu miastach w Polsce takie targowiska⁴² likwiduje się, a w ich miejsce buduje się hipermarkety, deptaki z kawiarniami i tworzy się kulturę konsumpcji. Drobni wytwórcy, działkowicze i ogrodnicy nie mają gdzie sprzedawać swoich wytworów – nie ma miejsca dla prosumpcji⁴³.

Podsumowanie

Waluty lokalne są jednym z elementów rozwijającej się dziś na całym świecie Ekonomii Społecznej i Solidarnej. Rozwijają się one w coraz więk-szym tempie, ponieważ problemy wynikające z globalnych kryzysów nie są rozwiązywane przez rządy, więc ludzie biorą sprawy w swoje ręce. Waluty lokalne pomagają rozwiązać wiele problemów społeczno-gospodarczych

41 W Argentynie w roku 2002 (po wielkim kryzysie finansowym w roku 2001), 7 mln mieszkańców używało waluty lokalnej Creditos, ale po kilku miesiącach system upadł z powodu nadużyć przez liderów systemu, braku transparentności i zabezpieczeń papierowej waluty przed fałszerstwem.

B Lietauer, G Hallsmith, Przewodnik po walutach lokalnych, www.zielony.biz.pl

42 Targowiska miejskie w Szwajcarii czy Francji – to bardzo często Starówki, gdzie w weekendy rozstawiają swoje stragany wszyscy drobni producenci. W Lozannie taki rynek na Starówce funkcjonuje 3 razy w tygodniu.

43 Przykłady prosumpcji na świecie, to zakładanie miejskich ogrodów, gdzie ludzie hodują dla siebie i innych warzywa i owoce, angażując w to lokalne społeczności, które m.in. wnoszą swój wkład poprzez produkcję kompostu z domowych odpadów. www.urbanfarming.org, stan na dzień 02.02.2016.

WALUTA LOKALNA CZYNNIKIEM ROZWOJU GOSPODARKI LOKALNEJ 31

i ekologicznych. Z przeprowadzonych badań wynika, że systemy walut alterna-tywnych funkcjonują najlepiej wszędzie tam, gdzie jest współpraca instytucji Trzeciego Sektora i wsparcie władz w aspekcie prawnym i podatkowym, ponieważ instytucje państwowe są w stanie zablokować nawet najlepsze inicja-tywy oddolne. Sytuacja Polski w aspekcie walut lokalnych wygląda bardzo niekorzystnie na tle krajów Europy Zachodniej. Inicjatorami nielicznych projek-tów walut lokalnych są działacze ruchów ekologicznych. Ekonomia Społeczna rozwijająca się w Polscenie włącza się w tworzenie walut alternatywnych, które mogłyby doskonale wspierać przedsiębiorczość społeczną.

BIBLIOGRAFIA:

Alternative Monetary Systems, www.dmoz.org/Society/Organizations/Local_Currency_Systems/, stan na dzień 02.02.2016.

Bollier D., The Commons Dobro wspólne dla każdego, Wydawca Spółdzielnia Socjalna Faktoria, Zielonka 2014.

Brzozowiec D., Historia i współczesność lokalnych walut, www.zielony.biz.pl, stan na dzień 03.02.2016.

Fazlagić J., Perspektywy rozwoju walut lokalnych w Polsce, Projekt współfinansowany z CIP-PSP funduszu Komisji Europejskiej, www.digipay4growth,eu, stan na dzień 03.02.2016.

Community currencies opportunities and challenges for local government, www.communitycurrenciesinaction.eu stan na dzień 10.02.2016.

Geruzel-Dudzińska B., Przypadek Banku Palmas z Brazylii Jako Sposób Na Walkę Z Lokalnym Kryzysem XXI Wieku, Contemporary Economy Electronic Scientific Journal, www.wspolczesnagospodarka.pl, stan na dzień 02.02.2016.

Kurek R., Alternatywne waluty wirtualne, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin-Polonia, Sectio H, www.annales.umcs.lublin.pl, stan na dzień 02.02.2016.

Lietauer B., Hallsmith G., Przewodnik po walutach lokalnych, www.zielony.biz.pl, stan na dzień 03.02.2016.

Pietruszewski M., Prosumpcja w aspekcie nauk społecznych, Biblioteka Źródłowa Energetyki Prosumenckiej, www.ilabepro.polsl.pl, stan na dzień 08.08.2016.

People and money, New Economics Foundation, 2015, www.neweconomics.org, stan na dzień 06.02.2016.

People powered money, www.neweconomics.org, stan na dzień 02.02.2016.

Reichel J., Rzecz o pieniądzu dla lokalnych społeczności czyli małe jest najpiękniejsze, Wyd. Zielo-ne Brygady, Kraków, www.zb.eco.pl, stan na dzień 02.02.2016.

Zadora H., Zieliński T., Pieniądz współczesny a kryzysy finansowe, Wyd. Diffin, Warszawa 2012.

www chiemgauer.info, stan na dzień 30.01.2016.

www.ecoaltcongst.org, stan na dzień 08.02.2016.

www.independenttrader.pl stan na dzień 08.02.2016.

www.zielony.biz.pl stan na dzień 03.03.2016.

www.dobry.org.pl stan na dzień 08.02.2016.

www.lets.pl, stan na dzień 01.02.2016.

www.letslinkuk.net, stan na dzień 01.02.2016.

www.nowyobywatel.pl, stan na dzień 08.02.2016.

www.sprawynauki.pl, stan na dzień 08.02.2016.

www.urbanfarming.org, stan na dzień 02.02.2016 www.walutylokalne.pl, stan na dzień 02.02.2016.

Alina Borowska 32

Streszczenie

W niniejszej pracy zostały zaprezentowane cele, cechy i przykłady wybranych walut lokal-nych – alternatywlokal-nych i komplementarlokal-nych do waluty narodowej. Stosowanie waluty lokalnej przynosi lokalnym i regionalnym społecznościom wiele korzyści: gospodarczych, społecznych i ekologicznych. Pozwala na niezależność wobec globalnych instytucji finansowych, a tym samym zahamowuje odpływ pieniędzy za granicę. Pieniądze zostają w regionie i stymulują rozwój gospo-darczy, tym samym likwidując bezrobocie i biedę. Wzrasta kohezja społeczna i ochrona środowiska naturalnego.

LOCAL CURRENCY AS A FACTOR OF LOCAL DEVELOPMENT Summary

In this study were presented goals, features and examples of selected local currencies – alternative and complementary to the national currency. The use of the local currency brings local and regional communities many benefits: economic, social and environmental. It allows for independence from the global financial institutions, and thus inhibits the outflow of money abroad. The money stay in the region and stimulate economic development thereby eliminating unemployment and poverty. Increases social cohesion and environmental protection.

Wprowadzenie

Funkcjonowanie praktyk lekarskich i pielęgniarskich oraz wielu podmio-tów leczniczych jest wynikiem inicjatywy założycielskiej lekarzy/pielęgniarek, którzy zawód wykonują w ramach działania swojego podmiotu rynkowego (a nie na podstawie umowy o pracę). Przyjmując, że stają się przedsiębior-stwem rodzinnym (ze względu na fakt, że krewni mogą pomagać w prowadze-niu działalności, czy wręcz są zatrudnieni w podmiocie opieki zdrowotnej¹), można na te podmioty patrzeć nieco inaczej niż na pozostałych świadczenio-dawców w sektorze. Literatura przedmiotu wykazuje, że mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa rodzinne stanowią znaczącą i specyficzną grupę podmiotów gospodarczych². Specyfika sektora MSP i firm rodzinnych wynika z wielu wspólnych elementów, takich jak: cechy przedsiębiorstwa, motywy działania założyciela przedsiębiorstwa, system zarządzania (połączenie własności i zarzą-dzania rodzinnego), źródła finansowania, bariery rozwoju (m.in. kapitałowe³

 Katedra Funkcjonowania Gospodarki, Uniwersytet Łódzki.

1 Z badań własnych autorki wynika, że np. w ok. 20% gabinetów stomatologicznych pracują dzieci lekarza dentysty (głównie jako lekarza); blisko 90% studentów stomatologii, którzy mają w rodzinie lekarza dentystę deklaruje, że podejmie pracę w gabinecie rodzinnym; księ-gowość – w ok. 3% gabinetów stomatologicznych – prowadzą członkowie rodziny lekarza dentysty. Por. A. Bukowska-Piestrzyńska, Przedsiębiorczość lekarzy dentystów w kontekście relacji z pacjentami, Wyd. UŁ, Łódź 2013.

2 Wyniki ogólnopolskiego badania przeprowadzonego w 2009 roku przez PENTOR Research International (na próbie 1280 mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce) pokazują, że firmy rodzinne stanowią 1/3 wszystkich polskich przedsiębiorstw (38% wśród mikro-przedsiębiorstw, 28% wśród małych mikro-przedsiębiorstw, 14% wśród średnich przedsiębiorstw).

W sytuacji, gdy osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, zdefiniuje się również jako firmy rodzinne, to odsetek ten jest jeszcze większy. Por. Badanie firm rodzin-nych. Raport końcowy, red. A. Kowalewska, PENTOR na zlecenie Polskiej Agencji Rozwo-ju Przedsiębiorczości, Warszawa, grudzień 2009, www.parp.gov.pl.

3 Wiele przedsiębiorstw z powodu ograniczoności zasobów lub strategicznego wyboru nie ulega przekształceniu w duże podmioty, np. badania nad przedsiębiorczością rodzinną, prze-prowadzone w latach 2008-2010 przez A. Surdeja i K. Wacha, którzy zdiagnozowali 496 przedsiębiorstw rodzinnych różnej wielkości pokazały, że mikroprzedsiębiorstwa stanowią 69,56% (w tym samozatrudnieni 14,92%) ogółu podmiotów gospodarczych w Polsce, małe firmy – 22,58%, średnie – 7,26%, zaś duże firmy tylko 0,60%. Por. A. Surdej, K. Wach, Przedsiębiorstwa rodzinne wobec wyzwań sukcesji, Difin, Warszawa 2010.

Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska