Istota
Polega ona na rezygnacji z wykonania pozostałej skazanemu części kary
pozbawienia wolności na okres próby, z możliwością odwołania w sytuacjach określonych przez ustawodawcę
Instytucja ta uznawana jest za szczególny instrument polityki kryminalnej i
penitencjarnej, przy czym w doktrynie nie ma pełnej zgody co do ostatecznego jej charakteru
• Można mówić o swoistym przekształceniu kary o charakterze izolacyjnym w karę o charakterze wolnościowym
• Pozwala na przystosowanie skazanego do życia na wolności
• Geneza tej instytucji związana jest z progresywnymi systemami wykonywania kary
• Tę instytucję znają wszystkie modele penitencjarne w Europie
• Warunkowe przedterminowe zwolnienie występowało już w Kodeksie karnym z 1932r.
• regulowane jest w Kodeksie karnym i w Kodeksie karnym wykonawczym
• głównie cele indywidualno-prewencyjne
Warunkowe zwolnienie
• Jedyną materialną przesłanką warunkowego przedterminowego zwolnienia jest pozytywna prognoza kryminologiczna
• Przesłanki formalne wiążą się z odbyciem przez skazanego części orzeczonej w stosunku do niego kary pozbawienia wolności
Art. 77 Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może
warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie
odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub
zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.
Warunkowe zwolnienie
• Art. 78 - Przesłanka formalna
§ 1. Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary.
§ 2. Skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo
zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast określonego w art. 64 § 2 po odbyciu trzech czwartych kary. – też 65 KK
§ 3. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można
warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat kary.
Modyfikacja przesłanki formalnej – 77 § 2. W szczególnie
uzasadnionych wypadkach sąd, wymierzając karę wymienioną w art. 32 pkt 3-5, może wyznaczyć surowsze ograniczenia do
skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż przewidziane w art. 78.
Warunkowe zwolnienie
Orzekanie o warunkowym przedterminowym zwolnieniu
O warunkowym przedterminowym zwolnieniu orzeka sąd penitencjarny na posiedzeniu, które powinno odbyć się w zakładzie karnym
Wniosek o warunkowe zwolnienie może złożyć skazany, obrońca, dyrektor zakładu karnego lub sądowy kurator zawodowy + opłata
Nie rozpoznaje się ponownego wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie: - przed upływem 3 miesięcy od wydania postanowienia o
odmowie warunkowego zwolnienia, jeżeli orzeczona kara lub suma kar nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności - przed upływem 6 miesięcy od
wydania postanowienia o odmowie warunkowego zwolnienia, jeżeli orzeczona kara lub suma kar przekracza 3 lata pozbawienia wolności Dyrektor zakładu karnego sporządzający wniosek ma obowiązek
przedłożenia opinii zawierającej prognozę m.in. kryminalno-społeczną. W pozostałych przypadkach opinię taką dyrektor zk przesyła na żądnie sądu penitencjarnego lub na prośbę skazanego
Na postanowienie w przedmiocie warunkowego zwolnienia przysługuje zażalenie, które należy rozpoznać w terminie 14 dni
Warunkowe zwolnienie
Przesłanki warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary niepodlegającej łączeniu
Art. 79 § 1. Przepisy art. 78 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub więcej nie podlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno;
• Komentowany przepis dotyczy kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno, co oznacza, że na wskazaną sumę składają się wyłącznie prawomocnie orzeczone kary
pozbawienia wolności i to tylko z tą, którą skazany aktualnie odbywa, pod warunkiem że pomiędzy wykonaniem jednej a wprowadzeniem następnej do wykonania nie ma przerwy.
§ 3. Przepis art. 78 § 3 stosuje się odpowiednio, jeżeli chociażby jedna z niepodlegających łączeniu kar, które skazany ma odbyć kolejno, jest karą 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności.
W takim wypadku, co do zasady, skazany może skorzystać z dobrodziejstwa omawianego środka probacyjnego dopiero po odbyciu przez niego co najmniej połowy kary pozbawienia wolności w wymiarze od 1 miesiąca do 15 lat.
Podobnie w przypadku ograniczeń przewidzianych w art. 78 § 2 KK, surowsze limity 2/3 i 3/4 dotyczą tylko podstawowej kary pozbawienia wolności i oczywiście tylko wtedy, gdy
chociażby jedno z przestępstw, za które orzeczono wskazane kary, popełniono w warunkach określonych w art. 64 lub 65 KK.
Warunkowe zwolnienie
Okres próby Art. 80 § 1
Sąd, stosując warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary, wyznacza skazanemu okres próby i nakłada na niego obowiązki.
Okres próby, co do zasady, trwa przez czas, jaki pozostał skazanemu do odbycia kary, jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat.
Jeżeli skazanym jest recydywista wielokrotny (art. 64 § 2 KK) oraz sprawca, który z
popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnia przestępstwo, działając w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnienie
przestępstwa, oraz sprawca przestępstwa o charakterze terrorystycznym (art. 65 KK), okres próby nie może być krótszy niż 3 lata,
w razie warunkowego zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby musi wynieść 10 lat.
Wskazane limity muszą być spełnione także wtedy, gdy koniec kary przypada przed ich upływem. Oznacza to, że zakończenie okresu próby nie może nastąpić wcześniej, niż przewiduje to wprowadzona w komentowanym przepisie granica liczona od
uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia (post. SN z 30.7.2009 r., II KK 95/09, OSNwSK 2009, Nr 1, poz. 1645).
Warunkowe zwolnienie
Skutki przebiegu próby Próba udana
W okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia
Karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia
Jeśli w czasie podjęcia decyzji o warunkowym zwolnieniu skazany przebywa na wolności, np. z powodu przerwy w odbywaniu kary, chwilą warunkowego zwolnienia jest czas uprawomocnienia się orzeczenia o warunkowym zwolnieniu
Warunkowe zwolnienie
Próba nieudana – art. 160 KKW
Przesłanki odwołania warunkowego zwolnienia
Sąd odwołuje warunkowe zwolnienie, jeśli warunkowo zwolniony: W okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany na karę
pozbawienia wolności Uchyla się od wykonania obowiązków, o których mowa w art.
159 § 2 kkw Uchyla się od dozoru, wykonywania nałożonych na niego obowiązków lub orzeczonych środków karnych W okresie próby rażąco naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił inne przestępstwo niż określone w pkt 1. lub została
orzeczona inna kara niż określona w pkt 1. Skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą Sąd odwołuje warunkowe zwolnienie skazanego, jeżeli okoliczności, o których mowa w pkt 2-4 zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez
sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy – przesłanka względnie obligatoryjna W wyjątkowych sytuacjach
uzasadnionych szczególnymi okoliczności sąd może odstąpić od odwołania warunkowego zwolnienia w przypadkach określonych w punktach 2-4 (dyskrecjonalna władza sędziego)
Warunkowe zwolnienie
Próba nieudana – art. 160 KKW
Przesłanki odwołania warunkowego zwolnienia
• Sąd penitencjarny odwołuje warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
• Sąd penitencjarny odwołuje warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony, skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
• Sąd penitencjarny odwołuje warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnił inne przestępstwo lub została orzeczona kara inna niż określona w § 1 albo gdy uchyla się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
FAKULTATYWNIE - Sąd penitencjarny może odwołać warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnił inne przestępstwo lub
została orzeczona kara inna niż określona w § 1 albo gdy uchyla się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych.
Warunkowe zwolnienie
Odwołanie warunkowego przedterminowego zwolnienia
W razie zaistnienia ww. przesłanek lub określonej w art. 75 § 3 kk sądowy kurator zawodowy, osoba godna zaufania, przedstawiciel stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do działalności których należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub
pomoc skazanym, bezzwłocznie kieruje do sądu wniosek o odwołanie warunkowego zwolnienia
W przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia sąd orzeka na wniosek lub z urzędu
W posiedzeniu dotyczącym odwołania warunkowego zwolnienia ma prawo wziąć udział prokurator, skazany, obrońca, a także
wymienione wyżej osoby, jeśli skazany został oddany pod ich dozór
Na postanowienie w przedmiocie odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia przysługuje zażalenie
W razie odwołania warunkowego zwolnienia okresu spędzonego poza jednostką penitencjarną nie zalicza się na poczet kary
Warunkowe zwolnienie
• Art. 81 - Ponowne warunkowe zwolnienie
• W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem, po ponownym
osadzeniu, przynajmniej roku kary pozbawienia wolności, a w
wypadku kary 25 lat pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary.
Uzasadnienie rządowego projektu KK: "Kodeks z 1997 r. znosi warunek spełnienia celów związanych z prewencją generalną,
rezygnuje z poręczenia organizacji społecznej z przyczyn analogicznych do sytuacji warunkowego zawieszenia oraz nie zawiera zakazu
ponownego warunkowego zwolnienia w razie odwołania
warunkowego zwolnienia, stanowiąc, że ponowne warunkowe
zwolnienie nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia w zakładzie karnym, a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności – przed upływem 5 lat (art. 81)".