► Systemy wentylacji jednokierunkowej (UVU) – system wentylacji, w którym
► Systemy wentylacji dwukierunkowej
(BVU) – system wentylacji z przepły- wem powietrza wspomaganym działa-niem wentylatora pracującego w obu kierunkach (nawiew lub wywiew).
► System wentylacji naturalnej – wentyla-cja budynku bazuje na wykorzystaniu naturalnych sił wyporu termicznego.
► Systemy wentylacji hybrydowej chłodzenia jako realizowanej przez do-wolny element w urządzeniu lub
pomiesz-czeniu obniżający entalpię powietrza nawiewanego lub w pomieszczeniu (na przykład wężownica chłodząca z wodą lodową, wodą chłodzącą, wodą gruntową lub solanką).
Uaktualnieniu uległa również klasyfika-cja mocy właściwej wentylatorów przez dodanie kategorii równej 0 dla urządzeń o mocy poniżej 300 W/(m3 /s). Wprowa- dzono również wzór definiujący jedno-znacznie ten parametr:
PSFP = P/qv = ∆ptot/ηtot = ∆pstat/ηstat gdzie: PSFP – moc właściwa wentylatora [Ws/m3]; P – pobór mocy elektrycznej wentylatora [W]; qv – nominalny stru-mień objętościowy powietrza [m3/s];
∆ptot – całkowity spręż wentylatora [Pa];
ηtot – sprawność całkowita określana dla całkowitego sprężu [%]; ∆pstat – różnica ciśnienia statycznego [Pa]; ηstat – spraw-ność całkowita określana dla różnicy ciśnienia statycznego [%].
Układ
Wentylator powietrza nawiewanego Wentylator powietrza wywiewanego Wentylator drugiego stopnia Odzysk ciepła Pompa ciepła odpadowego Filtracja Ogrzewanie Chłodzenie Nawilżanie Osuszanie Układ wentylacji jednokierunkowej
nawiewnej (układ nadciśnieniowy) x - - - o o - -
-Układ wentylacji jednokierunkowej
wywiewnej - x - o - - - -
-Układ wentylacji dwukierunkowej x x - x o x o - -
-Układ wentylacji dwukierunkowej
z nawilżaniem x x x o x o - x
-Układ klimatyzacji dwukierunkowej x x x o x o (x) o (x)
Pełen układ klimatyzacji x x x o x x x x x
System klimatyzacji pomieszczenia (fan-coil, DX-split, VRF, lokalne wodne
pompy ciepła itp.) - - x - - o o x - (x)
System ogrzewania pomieszczenia - - x - - o x - -
-System klimatyzacji pomieszczenia - - - o x -
-x wyposażony w daną funkcję
(x) wyposażony w daną funkcję, która może być ograniczona - niewyposażony w daną funkcję
o może być wyposażony lub też nie w zależności od wymagań
Tab. 1. Rodzaje układów wentylacji, klimatyzacji obiektu i pomieszczeń ze względu na zastosowane funkcje [7]
technologie
Inżynier budownictwa
60
Tab. 2. Minimalna efektywność filtracji określana na podstawie jakości powietrza zewnętrznego cząstek [7]
Jakość powietrza zewnętrznego
Klasy powietrza nawiewanego
SUP 1 SUP 2 SUP 3 SUP 4 SUP 5
ODA (P) 1 88% a 80% a 80% a 80% a Nie określono
ODA (P) 2 95% a 88% a 80% a 80% a 60%
ODA (P) 3 99% a 96% a 92% a 80% a 80%
a łączna średnia efektywność wentylacji dla pojedynczej lub wieloetapowej filtracji zgodnie z informacjami podanymi w grupie norm PN-EN ISO 16890 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej
Tab. 3. Zalecane minimalne klasy filtracji dla każdej sekcji filtracji [7]
Jakość powietrza
zewnętrznego SUP 1 SUP 2 SUP 3 SUP 4 SUP 5
ODA (G) 1 Zalecane
ODA (G) 2 Wymagane Zalecane
ODA (G) 3 Wymagane Wymagane Zalecane
G – filtracja gazu, powinna być rozważana, jeżeli projektowana jakość SUP danej kategorii jest powyżej projektowanej kategorii ODA
Wymiarowanie powinno być realizowane zgodnie z PN-EN ISO 10121-1:2014-07 Metody badania do oceny parametrów użytkowych mediów i urządzeń stosowanych do oczyszczania powietrza z gazów w wentylacji ogólnej – Część 1: Materiały filtracyjne do oczyszczania powietrza z gazów oraz PN-EN ISO 10121-2:2013-09 Metody badania do oceny parametrów użytkowych mediów i urządzeń stosowanych do oczyszczania powietrza z gazów w wentylacji ogólnej – Część 2:
Urządzenia do oczyszczania powietrza z gazów (GPACD)
spalinowe i PN-EN 13053+A1:2011
Et – całkowita skuteczność filtracji Esn+1 – skuteczności filtracji danego filtra.
Nowością jest również wprowadzenie
► współczynnik przepływu powietrza wywiewanego (EATR, %), określany (qm,SUP,HR) do natężenia strumienia powietrza nawiewanego do HRS (qm,SUPnet,HR)
► współczynnik korekcji powietrza
Tab. 4. Klasyfikacja urządzeń wg współczynnika korekcyjnego dla powietrza zewnętrznego ze względu na wewnętrzne nieszczelności [7]
Klasa OACF
Powietrze zewnętrzne
w stosunku do wywiewanego Powietrze wywiewane w stosunku do zewnętrznego
1 1,03 0,97
2 1,05 0,95
3 1,07 0,93
4 1,01 0,90
5 Nieklasyfikowane
Tab. 5. Klasyfikacja układu pod kątem szczelności dla powietrza [7]
Klasa szczelności
Limit nieszczelności
Poprzednio Obecnie
ATC 7 Nieklasyfikowane
ATC 6 0,0675 x pt0,65 x 10-3
technologie
styczeń 2019 [168]
61
Jeżeli OACF wynosi powyżej 1 – powietrze jest przenoszone z powietrza zewnętrznego do usuwanego, natomiast jeżeli poniżej 1 – powietrze jest przenoszone z powietrza usuwanego do nawiewanego. EATR i OACF są obliczane przez producen-ta odzysku ciepła dla nominalnego stanu projektowego centrali wentylacyjnej. Współczynnik OACF jest wykorzystywany w kla-syfikacji urządzeń do odzysku ciepła zgodnie z tab. 4. Dalsza specyfikacja EATR planowana jest do wprowadzenia w normie PN-EN 308:2001.
W przypadku przecieków w obudowie centrali klimatyzacyjnej należy się odnieść do normy PN-EN 1886:2008 Wentylacja budynków – Centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne – Właści- wości mechaniczne określające metody badań oraz wymaga-nia dotyczące badań i klasyfikacji dla urządzeń wentylacyjnych.
W przypadku wycieków układów z dystrybucji powietrza należy zastosować procedury przedstawione w normie PN-EN 12599:2013-04 Wentylacja budynków – Procedury badań i metody pomiarowe stosowane podczas odbioru instalacji wentylacji i klimatyzacji. Klasyfikacja powinna się odbywać zgodnie z tab. 5.
W odniesieniu do oceny energetycznej układów główna zmiana obejmuje metodę obliczenia efektywności wentylacji przy obli-czaniu strumienia objętości powietrza wentylacyjnego na bazie zapisów przedstawionych w [6]:
gdzie: qV,bz – strumień powietrza dostarczany do strefy oddy-chania człowieka; qV,ODA – strumień powietrza zewnętrznego εV – efektywność wentylacji;
gdzie: Ev Ce – stężenie zanieczyszczeń w powietrzu usuwanym;
Cs – stężenie zanieczyszczeń w powietrzu nawiewanym.
Kolejną modyfikacją wprowadzoną w normie [7] jest koniecz- ność obliczania krotności wentylacji wymaganej do osusze-nia lub nawilżenia powietrza, jeżeli tego rodzaju proces ma być realizowany przez układ wentylacji. Zmianie uległy również roczna efektywność odzysku ciepła oraz roczny współczynnik wydajności, opisywane obecnie przez nastę-pujące równania:
ε
AHυgdzie: εSUP – roczna efektywność energetyczna odzysku ciepła;
QH;V;in;req – roczne zapotrzebowanie na energię niezbędną do ogrzewania powietrza wentylacyjnego, z uwzględnieniem energii niezbędnej do rozmrażania [kWh]; QH;V;tot – roczne zapo-trzebowanie na energię niezbędną do ogrzewania powietrza realizowanego bez odzysku ciepła [kWh]; εAHυ – współczynnik wydajności; Qhr – ilość ciepła przekazywana rocznie za pomocą odzysku ciepła; EV;hr;gen;in;el – energia elektryczna określana rocz- nie niezbędna na działanie sekcji odzyskiwania ciepła (wentyla-tory i urządzenia pomocnicze) [kWh].
W kwestiach energetycznych dodano również równanie okre-ślające wykorzystanie energii pierwotnej na cele wentylacji:
Podsumowanie
W artykule przedstawiono zmiany, jakie zostały wprowadzone ostatnimi normami w zakresie wentylacji obiektów użyteczno- ści publicznej. Zmiany te w pierwszej chwili mogą się wyda-wać nieznaczne, jednak patrząc całościowo, zauważa się, że podążają za rozwojem techniki i nakierowują projektantów na wykorzystanie nowoczesnych metod zarówno w konstrukcji samych budynków i ich wpływu na środowisko wewnętrzne w pomieszczeniach, jak również na zastosowanie metod tworzenia komfortowego środowiska w najbliższym otoczeniu użytkownika. Niestety w nowych normach nadal nie uwzględ-niono metod oceny charakterystyki energetycznej budynków za pomocą analiz wykonywanych miesięcznie lub, co byłoby jeszcze lepsze, godzinowo.
Bibliografia
1. P. Wargorcki, O. Seppänen, J. Andersson, A. Boerstra, D. Clements-Croome, K. Fitzner, S.O. Hanssen, Indoor climate and productivity in offices, REHVA Guidebook.
2. Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charak-terystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej.
5. J. Hogeling, Overview of EPB standards currently out for formal vote at CEN and ISO level, REHVA Journal, December 2016.
6. prEN 16798-1 Energy performance of buildings. Part 1: Indoor environmental input parameters for design and assessment of energy performance of buildings addressing indoor air quality, thermal environment, lighting and acoustics.
7. PN-EN 16798-3:2017-09 Charakterystyka energetyczna budynków – Wentylacja budynków – Część 3: Wentylacja budynków niemiesz-kalnych – Wymagania dotyczące właściwości systemów wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń (Moduł M5-1, M5-4).
8. A. Bogdan, Zapewnienie komfortu użytkownikom w pomieszczeniach biurowych przy zastosowaniu rozwiązań wentylacji indywidualnej, materiały seminaryjne Forum Wentylacja 2008. ◄
technologie
Inżynier budownictwa