3. EUROREGION I RELACJE POLSKO-NIEMIECKIE W OPINIACH MIESZKAŃCÓW
3.3. Wiedza i opinie o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr
Ta część raportu przedstawia stan wiedzy o Euroregionie, poziom uczestnictwa w wydarzeniach organizowanych przy wsparciu ESNB oraz formułowane przez respondentów oceny funkcjonowania Euroregionów w Polsce i w Niemczech, szczególnie ESNB. Zarówno polscy jak i niemieccy uczestnicy badań uznali istnienie Euroregionów za dobrą inicjatywę, którą warto kontynuować (wykres 11). Odpowiedzi takiej udzieliło 81,8% Polaków i 83,1%
Niemców (którzy kiedykolwiek słyszeli o euroregionach (Polacy N=527, Niemcy N=177).
Odsetek osób, które źle oceniły utworzenie euroregionów i dostrzegają potrzebę rezygnacji z tej inicjatywy był stosunkowo niewielki i wynosił odpowiednio 3,8% i 2,8%.
81,8 83,1
3,8 2,8
14,4 14,1
Jest to dobra inicjatywa i warto ją kontynuować
Jest to zła inicjatywa i trzeba z niej zrezygnować
Trudno powiedzieć
Z którym z twierdzeń na temat euroregionów w Polsce/Niemczech zgadza się Pan/Pani najbardziej? (%)
Polacy Niemcy
Wykres 11. Opinie respondentów z Polski i Niemiec o euroregionach
Uczestników badań zapytano, czy słyszeli o ESNB (wykres 12 i 13). O odpowiedź na to pytanie poproszono osoby, które we wcześniejszych pytaniach sygnalizowały, że słyszały o euroregionach (Polacy N=529, Niemcy N=178). Udział osób, które zetknęły się z nazwą Euroregionu był po obu stronach granicy zbliżony. W polskiej części ESNB wyniósł 51,8%, w niemieckiej 48,3%.
45
Czy słyszał(a) Pan/Pani o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr? (%)
Wykres 12. Wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr
wśród respondentów z Polski
Wykres 13. Wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Niemiec
Odpowiedzi respondentów różnią się ze względu na wiek, płeć i miejsce zamieszkania.
Zarówno wśród polskich jak i niemieckich respondentów wyróżniały się osoby najmłodsze (18-29 lat), które najrzadziej deklarowały, że słyszały o ESNB (odpowiednio 36,1% i 20%
respondentów; tabela 23 i 24). Najczęściej takie deklaracje wyrażali czterdziestolatkowie z Polski (60,6%) i pięćdziesięciolatkowie z Niemiec (61,1%).
Tabela 23. Wiek a wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Polski Czy Polacy
słyszeli o Euroregionie
Sprewa-Nysa-Bóbr?
Wiek
18-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat 60 lat i więcej
L % L % L % L % L %
Tak 44 36,1 55 53,4 50 61,0 66 60,6 59 52,2
Nie 78 63,9 48 46,6 32 39,0 43 39,4 54 47,8
Ogółem 122 100,0 103 100,0 82 100,0 109 100,0 113 100,0
46
Tabela 24. Wiek a wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Niemiec Czy Niemcy
Płeć różnicowała odpowiedzi polskich i niemieckich respondentów w podobny sposób (tabela 25 i 26). Polacy nieco częściej niż Polki deklarowali, że słyszeli o Euroregionie (odpowiednio 59,1% i 44,8%), podobnie jak ich sąsiedzi i sąsiadki Niemiec (odpowiednio 50,6% i 46,2%).
Tabela 25. Płeć a wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Polski Czy Polacy
Tabela 26. Płeć a wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Niemiec Czy Niemcy polskiej i niemieckiej części badań ze względu na miejsce zamieszkania. Polscy uczestnicy badań mieszkający w mieście powyżej 100 tys. mieszkańców znacznie częściej niż mieszkańcy wsi deklarowali, że słyszeli o ESNB (odpowiednio 67,7% i 41,1%; tabela 27).
47
Tabela 27. Miejsce zamieszkania a wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Polski
Najczęściej o ESNB, zgodnie z deklaracjami, słyszeli respondenci pochodzący z małych miast (do 20 tys. mieszkańców) niemieckiej części badanej zbiorowości (tabela 28). Ich udział wyniósł 68,8%. Mieszkańcy dużego miasta po niemieckiej stronie ESNB (Cottbus), najrzadziej informowali o tym, że słyszeli o instytucji będącej przedmiotem omawianych badań (35,6%).
Tabela 28. Miejsce zamieszkania a wiedza o Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr wśród respondentów z Niemiec
Pytania sprawdzające wiedzę o ESNB dotyczyły siedziby instytucji oraz nazwisk Prezesa Konwentu polskiej części i Prezesa Zarządu niemieckiej części. O odpowiedź na pytania o wiedzę zostali poproszeni respondenci, którzy wcześniej zadeklarowali, że słyszeli o ESNB (Polacy N=276, Niemcy N=86). Zastosowano pytania prekategoryzowane. Respondentom odczytano pytania otwarte, natomiast ankieterzy kodowali odpowiedzi w trakcie badania zaznaczając w kwestionariuszu, czy były poprawne (np. Gubin/Guben), błędne, czy też wyrażały brak wiedzy. Z uwagi na stosunkowo niewielką liczbę osób uprawnionych do udzielenia odpowiedzi na pytania o wiedzę o ESNB oraz podobny udział poszczególnych deklaracji Polaków i Niemców, wyniki prezentowane są zbiorczo (razem odpowiedzi polskich i niemieckich respondentów).
48
Spośród osób, które słyszały o ESNB, 43,6% prawidłowo wskazało miasta, w których znajdują się siedziby polskiej i niemieckiej części ESNB (Gubin i Guben; wykres 14). Udział Niemców, którzy udzielili prawidłowej odpowiedzi był nieco wyższy niż udział Polaków (odpowiednio (48,8% i 42,0%).
Wykres 14. Wiedza o siedzibach polskiej i niemieckiej części Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr
Udział polskich i niemieckich respondentów, którzy wymienili nazwiska przewodniczących głównych organów obu części ESNB był zbliżony. Razem wyniósł 17,1%.
Wykres 15. Wiedza o Prezesie Konwentu polskiej części Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr i Przewodniczącym Zarządu niemieckiej części
Ważną kwestią w badaniu funkcjonowania ESNB był udział mieszkańców w wydarzeniach, które zostały zorganizowane przy współpracy z instytucją. Respondenci (Polacy N=272, Niemcy N=86) zostali zapytani o to, czy w ciągu ostatniego roku brali udział w wydarzeniach finansowanych ze środków ESNB. Niemcy ponad dwukrotnie częściej niż Polacy deklarowali, że uczestniczyli w takim wydarzeniu (odpowiednio 29,1% i 11,8%). Uzyskany
49
wynik dotyczy osób, które wcześniej zadeklarowały, że słyszały o ESNB. W odniesieniu do wszystkich respondentów, udział osób, które w ciągu ostatniego roku uczestniczyły w wydarzeniach, które były finansowane ze środków, którymi dysponuje ESNB, wynosił 5,3% w przypadku Polaków i 12,5% w przypadku Niemców. Uzyskane wyniki po uwzględnieniu liczby mieszkańców ESNB pozwalają przypuszczać, że w różnego rodzaju inicjatywach zrealizowanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy we współpracy z ESNB udział wzięło około 27 tys. Polaków i 25 tys. Niemców. Można przypuszczać, że część uczestników imprez nie znała źródeł ich finansowania i współorganizatorów. Takie deklaracje złożyło 11,8%
respondentów pochodzących z Polski i 12,8% respondentów pochodzących z Niemiec.
Czy w ciągu ostatniego roku brał(a) Pan/Pani udział w wydarzeniu, wydarzeniach finansowanych ze środków Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr? (%)
Wykres 16. Udział respondentów z Polski w wydarzeniach finansowanych ze środków
Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr
Wykres 17. Udział respondentów z Niemiec w wydarzeniach finansowanych ze środków
Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr
Liczba respondentów, którzy zadeklarowali udział w wydarzeniach finansowanych ze środków ESNB była stosunkowo niewielka i wyniosła 57 osób. Dlatego wnioski co do charakteru inicjatyw, w których brali udział polscy i niemieccy uczestnicy badań należy traktować ostrożnie. Uczestnikom badań zaprezentowano listę wydarzeń o różnym charakterze. Ich zadaniem było odpowiedzieć, w wydarzeniach jakiego rodzaju uczestniczyli bądź nie. Respondenci najczęściej deklarowali, że w ciągu ostatniego roku uczestniczyli w wydarzeniach o charakterze kulturalnym (89,5%, wykres 18), na drugim miejscu znalazły się imprezy turystyczne (45,6%), na trzecim sportowe (31,6%).
50
Wykres 18. Rodzaj wydarzeń finansowanych ze środków Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr, w których respondenci brali udział w ciągu ostatniego roku
Respondenci zostali zapytani, czy ich zdaniem, osobom działającym na rzecz ESNB udaje się realizować założone cele. Odpowiedzi Polaków i Niemców były zbliżone, dlatego zostały zaprezentowane zbiorczo (N=360; wykres 19). Ponad 70% respondentów uznało, że osobom działającym na rzecz ESNB udaje się realizować założone cele. Największy udział mieli respondenci, którzy twierdzili, że osoby zaangażowane w działalność ESNB realizują stawiane przed nimi cele, ale tylko częściowo (45,3%). Prawie ¼ uczestników badań odpowiedziała „trudno powiedzieć”.
Wykres 19. Opinie respondentów o realizacji celów Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr
51
Ostatnią kwestią poruszaną w trakcie wywiadów z mieszkańcami ESNB był wpływ utworzenia transgranicznej instytucji na zmianę stosunków między Polakami i Niemcami.
Większość opinii polskich i niemieckich respondentów wskazuje na to, że dostrzegają pozytywne oddziaływanie ESNB na stosunki panujące wśród przedstawicieli badanej zbiorowości. Zarówno uczestnicy badań pochodzący z Polski jak i z Niemiec najczęściej twierdzili, że utworzenie ESNB spowodowało poprawę stosunków między Polakami i Niemcami (odpowiednio 64,4% i 69,4%).
Wykres 20. Opinie respondentów z Polski i Niemiec o oddziaływaniu Euroregionu Sprewa-Nysa Bóbr na stosunki pomiędzy Polakami i Niemcami
Podsumowanie
Prezentowane powyżej wyniki badań sondażowych służyły charakterystyce opinii mieszkańców ESNB o instytucji będącej przedmiotem analiz w projekcie „Zaufanie ponad granicami” oraz o relacjach między Polakami i Niemcami. Dane zgromadzone techniką wywiadów kwestionariuszowych, z wykorzystaniem próby kwotowej, utworzonej w oparciu o rozkład trzech zmiennych: wiek, płeć i miejsce zamieszkania, utworzyły następujący obraz opinii o ESNB i stosunkach pomiędzy jego mieszkańcami.
W deklaracjach respondentów z polskiej i niemieckiej części ESNB zaznaczyły się różnice dotyczące opinii o wzajemnych relacjach. Dominujący wśród Niemców stosunek do Polaków to sympatia, natomiast Polaków do Niemców – obojętność. Przejawia się to w wyborze odpowiedzi dotyczących zaufania. Niemieccy respondenci częściej byli skłonni ufać Polakom, częściej też spodziewali się zaufania od wschodnich sąsiadów. Uczestnicy badań,
52
mieszkający po obu stronach granicy znajdującej się na terenie ESNB, zgodnie uznali, że pomiędzy ich ojczyznami możliwe są przyjazne i partnerskie stosunki.
Co do kontaktów między Polakami i Niemcami, to również można stwierdzić występowanie pewnych różnic w odpowiedziach respondentów mieszkających po obu stronach granicy. Niemcy częściej twierdzili, że utrzymują kontakty z Polakami. Odpowiedzi różniły się ze względu na wiek, płeć i miejsce zamieszkania respondentów. Wśród celów spotkań Polaków i Niemców dominowało robienie zakupów. Wysoko ulokowały się także aktywności związane ze spędzaniem wolnego czasu oraz spotkania ze znajomymi, którym Niemcy przypisywali większe znaczenie niż Polacy.
Wiedza i opinie uczestników badań o ESNB były względnie podobne. O Euroregionie słyszała niemal połowa respondentów, część z nich wiedziała, gdzie znajduje się siedziba instytucji i znała nazwisko przewodniczących polskiego i niemieckiego prezydium. Blisko 10% respondentów deklarowało, że w ciągu ostatniego roku brało udział w wydarzeniach finansowanych ze środków ESNB i najczęściej były to inicjatywy kulturalne.
Zaznaczył się stosunkowo wysoki odsetek respondentów, którzy wyrażali pozytywne opinie zarówno o euroregionach ogólnie rzecz biorąc, jak i o realizacji celów stawianych przed osobami zaangażowanymi w działalność ESNB oraz o jego wpływie na kontakty między Polakami i Niemcami.
53