Zdolność topograficzną do wymiany powietrza na terenie Gminy Dobrcz, uważa się za bardzo dobrą. Spowodowane jest to charakterystyczną topografią terenu (większość terenu to obszary płaskie, niezalesione). Drobiny zanieczyszczeń (aerozole atmosferyczne) w łatwy sposób się przewiewają.
Kluczowe znaczenie dla interpretacji wyników pomiarów mają warunki cyrkulacyjne, meteorologiczne (aerodynamiczne) na danym terenie oraz cyrkulacji mas powietrza na obszarze całego ZIT. Istotnym ograniczeniem metody jest jej chwilowość, to znaczy brak możliwości otrzymywania wyników w dłuższej serii czasowej dla danej lokalizacji dlatego taki pomiar został nazwany pomiarem nieznormalizowanym.
Jeżeli warunki atmosferyczne na danym terenie (doliny) utrzymają się, to wyniki badań dobowych będą do nich zbliżone. A zatem chwilowe pomiary można traktować jako miarodajne w odniesieniu do obowiązujących norm.
Rysunek 5. Średnie kierunki wiatrów I i II badania dla Gminy Dobrcz.
36
Rysunek 5a. Średnie kierunki wiatrów III badania dla Gminy Dobrcz.
Powyższe rysunki przedstawiają średnie kierunki wiatrów w okresie badawczym i kierunki przepływu zanieczyszczeń. Rysunek 5 obrazuje średnie kierunki wiatrów podczas I i II badania a rysunek 5a kierunki podczas badania III, kończącego proces badawczy. Jak można zauważyć kierunki na przestrzeni kilku miesięcy zmieniły się z południowo zachodniego i zachodniego na północne i południowe i wschodnie. Takie zmiany powodują wymieszanie mas powietrza i intensywne przemieszczanie i rozrzedzanie zanieczyszczeń.
Występowanie zanieczyszczeń powietrza, szczególnie pyłów zawieszonych PM2,5, PM10
oraz HCHO, HCL, SO2, NO2, HCN, PID, CO,) pochodzących z napływu z kierunku SSW i W (najprawdopodobniej z Gminy Koronowo) w okresie pomiarowym było niewielkie
w badanej warstwie i nie miało zasadniczego wpływu na pogorszenie jakości powietrza w Gminie Dobrcz. Może to być spowodowane wyhamowaniem zanieczyszczeń poprzez kompleks leśny na granicy Gminy Koronowo. Podwyższone wartości pyłów zawieszonych w miejscowości Dobrcz w okresie badawczym, przy panujących warunkach meteorologicznych, mogą sugerować istnienie lokalnych źródeł zanieczyszczeń. Ilość interwencji na terenie Gminy Dobrcz (ujęte w tabeli) potwierdza lokalny problem.
Przyjęty model lotów obszarowych a co za tym idzie zastosowanych czujników i sensorów uniemożliwiał indywidualną lokalizację źródeł zanieczyszczeń oraz nie miał na celu wskazywania źródeł powstawania zanieczyszczeń pochodzących ze spalania materiałów niedozwolonych jako paliwa grzewcze. Bezsprzecznie można na podstawie badań stwierdzić,
37 ze występowanie tych zanieczyszczeń (gazowych) w warstwie pomiarowej jest znikome i pominięte w opracowaniu jako nieistotne. Nie znaczy to jednak, że w poszczególnych przypadkach emisji, zanieczyszczenia przekraczające dopuszczalne poziomy nie występują w warstwie przyziemnej. Wymaga to jednak zastosowania innego modelu badawczego.
Zatem można stwierdzić, że Gmina Dobrcz emitowała niewielkie zanieczyszczenia w okresie badawczym, które miały niewielki wpływ na jakość powietrza w Gminach Ościennych (Gmina Pruszcz). Wynikało to również z panujących warunków meteorologicznych.
Dzięki wcześniej przyjętemu modelowi tj. wykonaniu 1 i 2 badania na wysokości 50±5m, już w początkowej fazie udało się określić, że przyjęty model potwierdził niewielkie stężenia zanieczyszczeń ze względu na występowania stref szybszego przewietrzania. Dlatego też, w 3 badaniu zmieniono metodykę badawczą rozszerzając wykonywanie pomiarów w trakcie wznoszenia i lądowania (badanie w pionie) oraz zmieniając pułap lotu od 30m - 50m. Pozwoliło to na zaobserwowanie, że zanieczyszczenia o wysokim stężeniu występują w warstwie przyziemnej, a wyższe wysokości służą jako korytarze transportu zanieczyszczeń. Przyjęty model rozkładu zanieczyszczeń pokazuje, ze pyły zawieszone PM2,5 i PM10 w podobnych warunkach meteorologicznych rozprzestrzeniają się w promieniu 400 – 500m od źródła i są one zazwyczaj rejestrowane w warstwie przyziemnej do 10m. I to one są najbardziej szkodliwe dla zdrowia mieszkańców. Przykładowe wykresy zmian ilości zanieczyszczeń wraz ze wzrostem wysokości załączono poniżej.
Rysunek 6. Zmiana wartości stężeń zanieczyszczeń w powietrza wraz z wysokością nad poziomem terenu.
0
Ilość zanieczyszczeń PM2,5 i PM10 [ug/m3]
Dobrcz
PM2,5 PM10
38
Rysunek 7. Zmiana wartości stężeń zanieczyszczeń w powietrza wraz z wysokością nad poziomem terenu.
Rysunek 8. Zmiana wartości stężeń zanieczyszczeń w powietrza wraz z wysokością nad poziomem terenu.
0
0 200 400 600 800 1000 1200
Wysokość [m]
Ilość zanieczyszczeń PM2,5 i PM10 [ug/m3]
Kotomierz
Ilość zanieczyszczeń PM2,5 i PM10 [ug/m3]
Wudzyn
PM2,5 PM10
39 Badania były wykonywane w warstwie jednorodnej 50 m ±5 m oraz 30 ±5 m co dało nowe spojrzenie na sytuację jakości powietrza w badanych obszarach. Charakterystyki wysokościowe pokazują, że część zanieczyszczeń zalega w warstwie przyściennej a część unosi się i przedostaje do stref przewietrzania – transportu mas powietrza. Zatem ważne jest by w tych strefach nie ograniczać przepływu powietrza przez niekorzystne rozwiązania urbanistyczne.
Wydaje się, że problem ten dotyczy raczej większych aglomeracji miejskich. W małych miejscowościach przeszkody ograniczające przepływ powietrza stanowią lasy i naturalne obniżenia terenu. W przypadku gminy Dobrcz położonej na wysoczyźnie zjawisko to występuje w minimalnym stopniu.
Ponieważ w badaniu brało udział 0,3978% powierzchni całkowitej Gminy można jednoznacznie stwierdzić, że wyniki nie mogą dać pełnej odpowiedzi na przemieszczanie zanieczyszczeń w całym obszarze Gminy i ZIT. Przyjęty model teoretyczny jedynie postuluje, że napływ i wypływ zanieczyszczeń z danego obszaru, przy panujących warunkach, jest niewielki co nie znaczy, że nie występuje. Aby wyniki były pełne konieczny jest ciągły pomiar poziomu zanieczyszczeń w wytypowanych lokalizacjach. Dla realizacji takiego zadania rekomenduje się zainstalowanie sieci nisko kosztowych głowic pomiarowych. Lokalizację tych głowic pokazano na rysunku 9. Szczegółowe informacje oraz położenie pozostałych czujników na terenie całego obszaru ZIT umieszczono w części głównej raportu.
Rysunek 9. Rozmieszczenie nisko kosztowych czujników jakości powietrza na terenie Gminy Dobrcz.
40
Tabela 4. Propozycja lokalizacji naziemnych czujników nisko kosztowych.
GMINA MIEJSCOWOŚĆ LOKALIZACJA FUNKCJA NUMER UWAGI
DOBRCZ WUDZYŃ SZKOŁA PODSTAWOWA aglomeracyjna 12 uzgodnienie DOBRCZ KOTOMIERZ PRZYCHODNIA aglomeracyjna 13 uzgodnienie DOBRCZ DOBRCZ URZĄD GMINY aglomeracyjna 14 uzgodnienie
DOBRCZ TRZĘSACZ ZAKŁAD ROLNY aglomeracyjna 15 wymagane uszczegółowienie i uzgodnienie
Rekomendacje dla Gminy:
• Zainstalowanie nisko kosztowych czujników jakości powietrza monitorujących poziom i przemieszczanie zanieczyszczeń, połączonych z siecią istniejących czujników. Czujniki powinny mieć możliwość rozbudowy o kolejne sensory, a ich wyniki powinny być dostępne w czasie rzeczywistym dla mieszkańców Gminy.
• Zmniejszenie emisji niebezpiecznych substancji poprzez ograniczanie indywidualnego transportu samochodowego. Optymalizacja tras komunikacji miejskiej i podmiejskiej oraz autobusów szkolnych.
• Przeprowadzanie kompleksowych kontroli palenisk,
• Pomoc i doradztwo w zakresie wymiany kotłów centralnego ogrzewania na ekologiczne źródła, szczególnie dla osób objętych pomocą społeczną o niskiej zamożności.
• Wspieranie instalacji ekologicznych źródeł energii w tym fotowoltaiki.
• Informacje publiczne na temat bieżącej jakości powietrza (w szkołach, przychodniach, środkach komunikacji)
• Edukacja na temat spalania odpadów i ekologicznych źródeł w szkołach.
• Alarmowanie powiadomieniem SMS o przekroczonej normie z radą o ograniczeniu aktywności.
Zwiększona emisja zanieczyszczeń może powodować przykre konsekwencje zdrowotne jak i niszczenie ekosystemu. Z takimi problemami można później walczyć latami. Niniejsze badania, ocena i analiza wyników pokazują, że problem niskiej emisji istnieje realnie, co powinno uświadomić mieszkańcom Gminy, że jakość powietrza jest bardzo ważna dla ich zdrowia oraz motywować do działania.
Wyniki badań nie są ostateczne. Wydaje się zasadne kontynuowanie badań jakości powietrza w przyszłości aby zgromadzić większą ilość wyników do analiz. Na dzień dzisiejszy wskazano, że wykonywanie badań zanieczyszczenia powietrza przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych jest możliwe i skuteczne i daje wymierne informacje na temat ilości zanieczyszczeń ich migracji i lokalizacji źródeł powstawania.
Koniec Sprawozdania.