Wpływ zarządzania wiedzą na podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu

spożywczego

Badania przeprowadzone na reprezentatywnej grupie przedsiębiorstw przemysłu spożywczego miały na celu określenie wpływu zarządzania wiedzą na podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spo-żywczego. W badaniach określono poziom środków fi nansowych przezna-czonych w latach 2007-2011 przez przedsiębiorstwa przemysłu spożywcze-go na zarządzanie wiedzą. Próba określenia wpływu zarządzania wiedzą na podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spożywczego oparta została na deklaracjach benefi cjentów, którzy wskazywali, o ile pro-cent w wyniku podjętych działań z zakresu zarządzania wiedzą zmieniały się w kolejnych latach: zysk fi rmy, wartość sprzedaży, wartość obrotów oraz wielkość rynku zbytu przedsiębiorstwa. Wartości podawane jako średnie dla wszystkich przedsiębiorstw obliczono na podstawie odpowiedzi przedsię-biorstw, które wykazywały wpływ zarządzania wiedzą na badane charak-terystyki.

Liczba przedsiębiorstw realizujących przedsięwzięcia z zakresu zarzą-dzania wiedzą w latach 2007-2011 oraz wartość nakładów przedstawione zostały w tabeli 23.

Wśród przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, które wydatkowa-ły środki pieniężne na zarządzanie wiedzą, najwięcej z nich przeznaczało na ten cel kwotę w przedziale od 1 tys. zł do 5 tys. zł. Przedsiębiorstwa takie stanowiły w 2007 roku 24,3% ogółu badanych, a w 2011 roku odsetek ten wyniósł aż 31,1%. Natomiast najmniej badanych fi rm przeznaczało na zarządzanie wiedzą kwoty przekraczające 50 tys. zł, chociaż odsetek przed-siębiorstw, które ponosiły nakłady w tym przedziale, zwiększył się w bada-nej populacji z 0,7% w 2007 roku do 2,6% w 2011 roku. Należy zwrócić również uwagę, że w latach 2007-2011 liczba podmiotów, które deklarowa-ły przekazywanie środków fi nansowych na cele związane z zarządzaniem wiedzą w przedziale do 1 tys. zł, zmniejszyła się, natomiast liczba przedsię-biorstw przeznaczających na zarządzanie wiedzą kwoty większe niż 1 tys. zł uległa zwiększeniu.

Tabela 23. Rozkład poziomu środków fi nansowych przeznaczonych na za-rządzanie wiedzą wśród badanych przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce w latach 2007-2011

Poziom środków

Razem respondentów 267 267 267 267 267 100 100 100 100 100 Źródło: badania własne.

Analizując średni poziom środków fi nansowych przeznaczanych na za-rządzanie wiedzą w latach 2007-2011 w przedsiębiorstwach, które przezna-czyły środki na ten cel (zaprezentowany na rys. 34), stwierdzić należy, że prawie w całym badanym okresie średnie roczne wydatki na ten cel wzra-stały (poza rokiem 2010). Świadczyć to może o coraz większym zaintere-sowaniu przedsiębiorstw przemysłu spożywczego działaniami związanymi z zarządzaniem wiedzą oraz zwiększeniu świadomości kadry menedżerskiej odnośnie korzyści, jakie może ono przynieść. Takie zjawisko potwierdza również fakt, że w kolejnych latach badanego okresu coraz mniej przed-siębiorstw deklarowało, że w ogóle nie przeznaczało środków pieniężnych na zarządzanie wiedzą. W 2007 roku takich podmiotów było 131 (49,1%

badanych przedsiębiorstw), a w 2011 roku tylko 94, czyli 35,2% badanych fi rm.

Jak wynika z danych zaprezentowanych na rysunku 35, spośród bada-nych przedsiębiorstw przemysłu spożywczego 64,4% deklarowało, że w la-tach 2007-2011 zarządzanie wiedzą przyczyniło się do poprawy ich wy-ników ekonomicznych. Aż 63,3% przedsiębiorstw wskazało, że działania te doprowadziły do zwiększenia obrotów fi rmy. Zdaniem 59,2% ankieto-wanych, zarządzanie wiedzą w ich fi rmie przyczyniło się do zwiększenia wartości sprzedaży przedsiębiorstwa. Najmniej respondentów uznało nato-miast, że zarządzanie wiedzą przyczyniło się do poszerzenia rynków zbytu ich przedsiębiorstwa (49,8%).

13865,01 zł 10480,4 zł

12258,44 zł 11407,13 zł 9243,37 zł

0 3000 6000 9000 12000 15000΀njų΁

2011 2010 2009 2008 2007

Rys. 34. Średni poziom środków fi nansowych przeznaczanych na zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego,

które poniosły wydatki na ten cel w latach 2007-2011

Źródło: badania własne.

49,8%

63,3%

59,2%

64,4%

0 10 20 30 40 50 60 70΀й΁

Rynki zbytu Obroty Wartość sprzedaży Wyniki ekonomiczne

Rys. 35. Odsetek badanych przedsiębiorstw przemysłu spożywczego deklarujących wzrost wartości lub wielkości wybranych charakterystyk ich działalności na skutek nakładów fi nansowych na zarządzanie wiedzą

Źródło: badania własne.

Uwzględniając wyłącznie przedsiębiorstwa, które deklarowały, że za-rządzanie wiedzą wpłynęło na zwiększenie ich zysków, stwierdzić należy, że procent, o jaki wzrastał zysk na skutek działań związanych z zarządza-niem wiedzą, zwiększał się w kolejnych latach. Średnio największy wzrost zysków odnotowano w latach 2010 i 2011, kiedy to wyniósł on odpowiednio 9,2% oraz 10,4%. Wzrostowi zysków towarzyszył wzrost wartości sprzeda-ży przedsiębiorstw na skutek zarządzania wiedzą (rys. 36-39). Wzrost sprze-daży w pierwszym roku okresu badawczego (2007) wynosił średnio dla deklarujących przedsiębiorstw 6,4%, następnie 7,0% (2008), 8,2% (2009), 8,7% (2010), a w 2011 roku 10,3%. W badanym okresie, dzięki działaniom związanym z zarządzaniem wiedzą, następowały również wzrost obrotów i poszerzanie rynków sprzedaży, przy czym także w tym przypadku w ko-lejnych latach analizowanego okresu średni procent, o jaki zwiększały się omawiane wielkości na skutek tych działań w przedsiębiorstwach, które de-klarowały taki wpływ, systematycznie się zwiększał. W 2007 roku średni procent, o jaki wzrosły obroty na skutek zarządzania wiedzą, wyniósł 5,7%, a w 2011 roku 9,4%. Natomiast w przypadku rynków sprzedaży wyniósł średnio 4,8% w 2007 i 8,9% w 2011 roku.

6,3% 6,8%

8,0%

9,2%

10,4%

0 2 4 6 8 10 12

2007 2008 2009 2010 2011

[%]

Rys. 36. Średni wzrost zysku w przedsiębiorstwach deklarujących wpływ zarządzania wiedzą na jego poziom w danym roku

Źródło: badania własne.

6,4% 7,0%

Rys. 37. Średni wzrost wartości sprzedaży w przedsiębiorstwach deklarujących wpływ zarządzania wiedzą na jej wartość w danym roku

Źródło: badania własne.

Rys. 38. Średni wzrost wartości obrotów w przedsiębiorstwach deklarujących wpływ zarządzania wiedzą na ich wartość w danym roku

Źródło: badania własne.

4,8% 5,2%

Rys. 39. Średnie zwiększenie rynków sprzedaży w przedsiębiorstwach deklarujących wpływ zarządzania wiedzą na zwiększenie rynków

sprzedaży w danym roku

Źródło: badania własne.

W celu stwierdzenia, czy istnieje zależność pomiędzy wielkością środ-ków fi nansowych przeznaczonych na zarządzanie wiedzą a procentowym wzrostem wartości lub wielkości omawianych charakterystyk w badanych przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego, obliczono współczynnik kore-lacji rang Spearmana. Policzono zatem korelację pomiędzy sumą nakładów na zarządzanie wiedzą w latach 2007-2011 a średnim wzrostem procento-wym omawianych wielkości (charakterystyk) na skutek zarządzania wiedzą wyliczonym dla lat 2007-2011, w oparciu o procentowe przyrosty tych wiel-kości, deklarowane przez bad ane przedsiębiorstwa przemysłu spożywcze-go w kolejnych latach analizowanespożywcze-go okresu.

Współczynnik korelacji rang Spearmana wyznaczony został przy uży-ciu następującego wzoru²⁰³:

2 n – liczba elementów w próbie.

203 A. Zeliaś, B. Pawełek, S. Wanat, Metody statystyczne. Zadania i sprawdziany, PWE, Warszawa 2002, s. 107.

Współczynnik korelacji rang r_s przyjmuje wartości z przedziału [-1, 1].

Wartość bezwzględna r_s bliska jedności oznacza silną zależność badanych cech.

Tabela 24. Korelacja pomiędzy sumą nakładów na zarządzanie wiedzą w la-tach 2007-2011 a średnim przyrostem zysku, wartości sprzedaży, obrotów przedsiębiorstwa oraz średnim zwiększeniem rynków zbytu w ujęciu pro-centowym w latach 2007-2011 na skutek zarządzania wiedzą w badanych przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego

Korelacja pomiędzy sumą nakładów

na zarządzanie wiedzą a: Współczynnik korelacji rangowej r_s przyrostem zysku

(średnia za lata 2007-2011) 0,1812*

przyrostem wartości sprzedaży

(średnia za lata 2007-2011) 0,3266*

przyrostem obrotów przedsiębiorstwa

(średnia za lata 2007-2011) 0,2590*

poszerzeniem rynków zbytu

(średnia za lata 2007-2011) 0,1238

*współczynnik istotny statystycznie na poziomie α = 0,05.

Źródło: obliczenia własne.

Z przeprowadzonych wyliczeń wynika, że istnieje istotna zależność statystyczna pomiędzy sumą nakładów na zarządzanie wiedzą w latach 2007-2011 a średnim przyrostem zysków w ujęciu procentowym w la-tach 2007-2011 w badanych przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego na skutek działań związanych z zarządzaniem wiedzą. Z przeprowadzonych wyliczeń wynika również, że istnieje istotna zależność statystyczna pomię-dzy sumą nakładów na zarządzanie wiedzą w latach 2007-2011 a średnim przyrostem wartości sprzedaży i obrotów przedsiębiorstwa w latach 2007-2011. Obliczenia nie wykazały natomiast istotnej statystycznie zależności pomiędzy sumą nakładów na zarządzanie wiedzą z lat 2007-2011 a śred-nim procentem, o jaki poszerzyły się rynki zbytu badanych przedsiębiorstw przemysłu spożywczego (tab. 24).