koniec wieku XX to najbardziej dynamiczny czas w historii polskich bibliotek. to czas przemian obejmujących wiele sfer działalności biblio-tecznej, a tym samym czytelnictwa. Można do nich zaliczyć m.in.: kom-puteryzację bibliotek, dostęp do internetu i wykorzystanie stron www. internet umożliwił szeroki dostęp do różnorodnych treści oraz ułatwił interaktywność między użytkownikami i między użytkownikami a in-formacją168. Dzięki internetowi i bazom danych znacznie usprawnił się proces wyszukiwania literatury. Do dyspozycji naukowców i studentów jest ogromna liczba tekstów, baz danych i różnych dokumentów, nieraz zupełnie nieprzydatnych169. teksty piśmiennicze zaczęły pojawiać się też na różnego typu nośnikach, przykładowo warto wymienić w tym miejscu kindle firmy amazon. nic więc dziwnego, że w publikacjach, które za-częły ukazywać się po 2000 roku, dużo miejsca zaczęto poświęcać ogrom-nej roli elektronicznych środków przekazu, w tym internetu, a zwłaszcza roli, jaką odgrywa on w bibliotekach uniwersyteckich170, w pracy
bibliote-167 Uniwersum piśmiennictwa wobec komunikacji elektronicznej, red. k. Migoń, M. skal-ska-zlat, wrocław 2009, s. 65–171.
168 M. Dudziak-kowalska, Internetowe strony WWW bibliotek jako element public re-lations, 2004 [online], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w internecie: http://ebib.oss.wroc. pl/2004/56/kowalska.php.
169 z. kukurowska, Nowe wyzwania przed biblioteką wydziałową w społeczeństwie informacyjnym, „Praktyka i teoria informacji naukowej i technicznej” 2003, nr 2–3, s. 12.
170 Por. u. Poślada, Biblioteka uniwersytecka oknem na świat?, „Folia Bibliologica” 2008, t. L, s. 15–122; g. Piotrowicz, Kreowanie serwisów informacyjnych w hybrydowej bibliotece uczelnianej, w: Profesjonalna informacja w Internecie, red. M. kocójowa, kra-ków 2005, s. 188–192; E. głowacka, Funkcja informacyjna internetowych stron WWW bibliotek na przykładzie polskich bibliotek uniwersyteckich, „Przegląd Biblioteczny” 2000, nr 4, s. 291–301; J. Potęga, Strony WWW bibliotek narodowych krajów Unii Europejskiej, „Biuletyn informacyjny Biblioteki narodowej” 2003, nr 1, s. 9–11; P. szefliński, Spo-łeczeństwo informacyjne – o czym biblioteka XXI w. powinna wiedzieć?, w: Biblioteki XXI wieku. Czy przetrwamy? II Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej, Łódź 19–21 czerwca 2006 r.: materiały konferencyjne, Łódź 2006, s. 31–42; P. Rudnicka, Wystarczy się zalogo-wać. Psychologiczne aspekty kształtowania się społeczeństwa informacyjnego, w: Oblicza In-ternetu. Internet a globalne społeczeństwo informacyjne, red. M. sokołowski, Elbląg 2005,
karzy z oddziału informacji naukowej171 i w pracy naukowej studentów172. Rozwój technologii informacyjnych oznaczał jednak problem dla badaczy współczesnego czytelnictwa. nie wiadomo było, na jakiej zasadzie włą-czyć w zakres zainteresowań czytanie e-książek173.
katarzyna Mazur-kulesza i Dorota wierzbicka-Próchniak postawiły tezę, że współcześni użytkownicy bibliotek nie chcą poświęcać czasu „na długie siedzenie” w czytelni. oczekują natomiast od bibliotekarzy kon-kretnych wskazówek i adresów stron www, z których mogliby skorzy-stać w domu. Modelem przyszłościowym jest „Biblioteka 2.0”, gdzie będą przeważać zbiory elektroniczne udostępnione w wersji online174. Dodat-kowo coraz więcej wiedzy będzie można nabyć, siedząc w domu przed s. 69–74; R. sapa, Ocena jakości serwisów WWW, w: Społeczeństwo informacyjne: jakość edukacji i pracy bibliotekarzy, kraków 2001, s. 65–73.
171 B. sosińska-kalata, Internet i nowoczesna technologia komputerowa a etyka pracow-nika informacji naukowej, w: Profesjonalna informacja w Internecie, red. M. kocójowa, kraków 2005, s. 138–143; n. Pamuła-cieślak, Zjawisko Ukrytego Internetu – rola biblio-tek w upowszechnianiu jego zasobów, w: Bibliobiblio-teki XXI wieku. Czy przetrwamy? II Konfe-rencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej, Łódź 19–21 czerwca 2006 r.: materiały konferencyjne, Łódź 2006, s. 379–386; w. Pindlowa, Znaczenie informacji dla rozwoju kultury książki, w: Studia z informacji naukowej idyscyplin pokrewnych, red. E. gondek, D. Pietruch--Reizes, katowice 2007, s. 35–41; a. Pulikowski, Przyszłość książki i bibliotek w świetle wyników badań nad elektronicznym papierem, w: Uniwersum piśmiennictwa…, s. 361–369; idem, Internet – źródło informacji i wiedzy oraz narzędzie komunikacji naukowej, w: Infor-macja Naukowa. Rozwój – metody – organizacja, warszawa 2006, s. 219–248; M. kocó-jowa, Znak czasów: strategia budowania public relations wśrodowisku on-line dla edukacji uniwersyteckiej z informacji naukowej ibibliotekoznawstwa w Polsce, w: Public relations: bi-blioteki, wydawnictwa, informacja naukowa, uczelnie, kraków 2004, s. 82–83.
172 zob. wybrane publikacje: M. Próchnicka, Bibliografia jako źródło informacji na-ukowej – w opinii studentów, w: Bibliografia: teoria, praktyka, dydaktyka, red. J. woź-niak-kasperek, M. ochmański, warszawa 2009, s. 233–259; a. obecny, Internet a zainteresowania studentów – omówienie wyników badań przeprowadzonych w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu w czerwcu 2005, „zeszyty naukowe wyższej szkoły Ban-kowej w Poznaniu wydziału zamiejscowego w chorzowie” 2005, nr 6, s. 135–147; a. Próchniak, Różne sposoby wykorzystywania Internetu w życiu codziennym przez studen-tów, „studia społeczno-Ekonomiczne” 2005, z. 4, s. 141–150; M. Rewera, Korzystanie z Internetu i związane z tym zagrożenia w opinii studentów socjologii Wydziału Zamiej-scowego Nauk o Społeczeństwie KUL w Stalowej Woli, „społeczeństwo iRodzina” 2010, nr 4, s. 91–107; idem, Korzystanie z Internetu przez stalowolską młodzież, „społeczeństwo iRodzina” 2008, nr 4, s. 148–158; P. Rudnicka, Wzorce aktywności studentów w Interne-cie, „Psychologia społeczna” 2007, t. 2, nr 3/4, s. 214–224.
173 J. kostecki, Czytelnictwo jako przedmiot refleksji naukowej, w: Czytanie, czytelnic-two, czytelnik, red. a. Żbikowska-Migoń, wrocław 2011, s. 13.
174 k. Mazur-kulesza, D. wierzbicka-Próchniak, Biblioteka akademicka a użytkow-nik informacji cyfrowej, „Bibliotekarz” 2012, nr 7–8, s. 13–15. Por. a. Jazdon, Miejsce
komputerem. Jak wskazuje Magdalena szpunar, edukacją przyszłości bę-dzie e-learning175. wyczerpujący przegląd badań zagranicznych w tym zakresie przytoczyły: Małgorzata Jaskowska176 (książki naukowe w po-staci elektronicznej) oraz Marzena Świgoń (e-książki)177. w publikacjach krajowych temat e-learningu i autoedukacji był podejmowany równie chętnie178.
Jednocześnie w czasopiśmiennictwie zagranicznym dużo miejsca po-święcono zachowaniom informacyjnym studentów179. w Polsce tego typu biblioteki w medializacji nauki, w: Biblioteka wspołeczeństwie informacyjnym, red. M. Drze-wiecki, M. Majewska, warszawa 2005, s. 38.
175 M. szpunar, Internet a nowoczesna eduk@cja – czy istnieje jakaś alternatywa?, „ze-szyty naukowe. Świętokrzyskie centrum Edukacji na odległość” 2006, z. 2, s. 300.
176 M. Jaskowska, Naukowe książki elektroniczne w opinii użytkowników bibliotek aka-demickich, w: Uniwersum piśmiennictwa…, s. 275–289. autorka zwróciła uwagę na przegląd badań sebastiana Maundta: Akzeptanz und Nutzung von E-Books: eine Li-teraturstudie, w: Vier Jahre E-Books... und kein bisschen weise? (Seminarder Hochschule der Medien in Kooperation mit der Universitätsbibliothek Stuttgart und der Expertengrup-pe Erwerbung und Bestandsentwicklung im Deutschen Bibliotheksverband am 23. April 2007) [online], [dostęp: 5.01.2009], dostępny w internecie: http;//elib.uni-stuttgard.de/ opus/volltexte/2008/3461/pdf/Mundt.pdf).
177 M. Świgoń, E-książka w świetle najnowszych zagranicznych badań użytkowników in-formacji (user studies), w: Uniwersum piśmiennictwa…, s. 313–327.
178 zob. wybrane publikacje: E.M. skibińska, Autoedukacja studentów, „Rocznik an-dragogiczny” 2006, s. 73–79; E.w. Radecki, Sytuacje trudne w studiowaniu (spojrzenie optymistyczne), „Homo Loguens” 2005, z. 1, s. 51–61; E. czerniawska, Edukacja muzyczna a style uczenia się, „kwartalnik Pedagogiczny” R. 55, 2010, nr 1, s. 35–59; i. Jabłońska, Studenci wobec wyzwań współczesnej rzeczywistości a proces autoedukacji, „Edukacja” 2007, nr 4, s. 80–85; i. kość, Studiowanie jako fundament kapitału kulturowego, „Edukacja Huma-nistyczna (szczecin)” 2008, nr 1, s. 67–80; J. Bakonyi, Efektywność procesów dydaktycznych wspieranych metodami e-learningu, „zeszyty naukowe wyższej szkoły Humanitas. se-ria zarządzanie” 2008, z. 2, s. 157–163; k. Pytel, Ocena znajomości technik e-learningu przez wybraną grupę studentów uczelni pedagogicznej, „technika, informatyka, Edukacja” 2007, t. 8, s. 68–72; P. Čuka, Zastosowanie mapy mentalnej do badania percepcji: studium porównawcze na przykładzie studentów polskich i słowackich, „turystyka i Hotelarstwo” 2007, nr 12, s. 113–131; P. Betlej, E-learning w organizacji zajęć i opinii studentów – studium przypadku, „E-Mentor” 2009, nr 1, s. 56–60; V. Rodek, „Auto-education” as understood by students of pedagogy and their individual auto-educational goals, „the new Educational Review” 2010, t. 20, nr 1, s. 129–140; w. wróblewska, Autoedukacja studentów – wybrane rozwiązania metodologiczne, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2008, nr 2, s. 47–53.
179 Por. P. Junni, Students Seeking Information for Their Masters Theses: The Effect of the Internet, „information Research” 2002, t. 12, nr 2 [online], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w internecie: http://informationr.net/ir/12-2/paper305.html; M. Pennanen, P. Vakkari, Students’ Conceptual Structure, Search Process, and Outcome while Preparing a Research Pro-posal: A Longitudinal Case Study, „Journal of the american society for information scie nce
badania nie były często podejmowane180. Do jednych z nielicznych można zaliczyć te przeprowadzone przez arkadiusza Pulikowskiego. obejmo-wały one m.in. studentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. ce-lem było sprawdzenie, w jakim stopniu osoby poszukujące w internecie informacji naukowej wykorzystują możliwości oferowane przez dostęp-ne w sieci serwisy wyszukiwawcze181. kilka lat później podobne badania przeprowadzono na uniwersytecie Jagiellońskim, w instytucie informacji naukowej iBibliotekoznawstwa. celem pierwszego etapu badań była re-konstrukcja różnych cech zachowań informacyjnych, dokonana na podsta-wie opinii wyrażonych przez studentów. uzyskano w ten sposób obraz preferencji studentów w zakresie wykorzystania różnych rodzajów źródeł i narzędzi wyszukiwania informacji. Ponadto zaobserwowano stosowane przez studentów kryteria oceny przydatności i jakości źródeł informacji, bariery utrudniające dostęp do źródeł informacji naukowej i/lub ich wyko-rzystanie oraz wyszukiwanie informacji182. Jolanta Mazurek opublikowała wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród przedstawicieli użytkowników bibliotek cyfrowych, w tym studentów. Dowiodły one, że wzrastające zasoby bibliotek cyfrowych jedynie wograniczonym zakresie zaspokajają potrzeby informacyjne ich użytkowników183.
and technology” 2003, t. 54, z. 8, s. 759–770; s. Huuskonen, P. Vakkari, Students’ Search Process and Outcome in Medline in Writing and Essay for a Class on Evidence Based Medicine, preprint przyjęty do druku w: „Journal of Documentation” 2008 [online], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w internecie: http://www.info.uta.fi/vakkari/Huuskonen_ Vakkari_JD541.pdf; B. wildemuth, R. de Blieck, ch.P. Friedman, D.D. File, Medical Students’ Personal Knowledge, Searching Proficiency, and Database Use in Problem Solving, „Journal of the american society for information science” 1995, t. 46, nr 8, s. 590–607; J.s. chung, D. neuman, High School Students’ Information Seeking and Use for Class Project, „Journal of the american society for information science” 2007, t. 58, nr 10, s. 1503–1517.
180 M. Jaskowska, a. korycińska-Huras, M. Próchnicka, Zachowania informacyjne au-torów prac licencjackich z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Tendencje w wy-korzystaniu źródeł elektronicznych i drukowanych, w: Uniwersum piśmiennictwa…, s. 291. w latach 70. i 80. XX wieku stan badań opisano w publikacjach: J. szwalbe, Badania potrzeb użytkowników informacji w Polsce w latach 1976–1982, warszawa 1986; eadem, Wybrane zagadnienia metodologii badania potrzeb użytkowników Internetu w świetle litera-tury zagranicznej, „Przegląd Biblioteczny” 1980, nr 1, s. 31–39; k. szczechura, Użytkow-nicy informacji jako przedmiot badawczy, „Przegląd Biblioteczny” 1984, nr 4, s. 53–56.
181 a. Pulikowski, Wykorzystanie serwisów wyszukiwawczych Internetu przez studen-tów, bibliotekarzy i pracowników nauki, „Praktyka i teoria informacji naukowej i tech-nicznej” 2003, nr 1, s. 3–14.
182 M. Jaskowska, a. korycińska-Huras, M. Próchnicka, op. cit., s. 296–297.
183 J. Mazurek, Potrzeby informacyjne kluczowych grup użytkowników polskich bibliotek cyfrowych. Raport z badania, „Biuletyn EBiB” 2011, nr 7 (125) [online], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w internecie: http://www.nowyebib.info/biuletyn/659-ebib-72011-1256.
Jak twierdzi Marzena Świgoń, w świetle niektórych analiz poszuki-wanie informacji przejawiające się np. w chęci otrzymania książki lub artykułu czy skorzystania z katalogów bibliotecznych należy do najczęst-szych przyczyn odwiedzania biblioteki184. zatem sama biblioteka aka-demicka i jej użytkownicy zaczęli stanowić przedmiot badań ianaliz185. w 2002 roku w Bibliotece uniwersyteckiej w Poznaniu przeprowadzono badania użytkowników – studentów uniwersytetu im. adama Mickiewi-cza w Poznaniu. Miały one na celu rozpoznanie potrzeb czytelniczych, ustalenie słabych i mocnych stron biblioteki, ewentualne skorygowanie dotychczasowych i wytyczenie nowych kierunków działania186. Podobne tematycznie badania wśród użytkowników biblioteki przeprowadzono w 2009 roku w olsztynie w związku z oddaniem do użytku nowego gma-chu biblioteki uniwersyteckiej. sondaż miał dostarczyć odpowiedzi na pytanie, czy wolny dostęp do półek i biblioteka nastawiona głównie na sa-moobsługę zostały zaakceptowane i czy sprzyjają większej aktywności187. w literaturze przedmiotu wiele miejsca poświęcono również ce-lom uczenia się i oczekiwaniom studentów wobec uczelni188. waldemar
184 M. Świgoń, Problemy użytkowników a biblioteka idealna, „Bibliotekarz” 2003, nr 6, s. 2.
185 Por. J. Pasztaleniec-Jarzyńska, Działalność promocyjna w bibliotece: dlaczego, jak, dla kogo?, „Biuletyn informacyjny Biblioteki narodowej” 2001, nr 4, s. 3–8; M. Dzio-łak, Wizerunek biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Białej Podlaskiej na podstawie badań przeprowadzonych wśród studentów, „Rozprawy naukowe. Państwowa wyższa szkoła zawodowa im. Papieża Jana Pawła ii w Białej Podlaskiej” 2007, t. 1, s. 109–119; J. sobielga, Kultura organizacyjna biblioteki akademickiej – aspekty prakseolo-giczne, „Biuletyn EBiB” 2010, nr 8 (117) [online], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w inter-necie: http://www.ebib.info/2010/117/a.php?sobielga; Ewolucja procesów bibliotecznych na tle Biblioteki Głównej Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, red. B. Żmigrodzka, wro-cław 2007; D. konieczna, Nowa przestrzeń biblioteczna miejscem aktywności użytkowni-ków i pracowniużytkowni-ków uczelni, „Bibliotekarz warmińsko-Mazurski” 2009, nr 1/2 [online], [dostęp: 7.08.2012], dostępny w internecie: http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/1-2_09-ie/uwm.htm; a. Machalska-garbacz, Użytkownik a podnoszenie jakości usług bibliotecz-no-informacyjnych, „Bibliotekarz” 2001, nr 6, s. 6–9; E. nowczayk-Poeadem, Magazyny otwarte czy zamknięte – czyli co wolą nasi użytkownicy, „Bibliotekarz” 2005, nr 11, s. 16–20.
186 a. spaleniak, Ż. szerksznis, Badania potrzeb użytkowników Biblioteki Uniwersytec-kiej w Poznaniu, „Biblioteka” 2003, nr 7 (16), s. 79–94.
187 s. Baran, M. walczak-wójciak, Aktywność czytelników w kontekście zagospodaro-wania przestrzeni Biblioteki Uniwersyteckiej w Olsztynie, w: Biblioteka otwarta na zmiany. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Olsztyn, 20–22 września 2010 r. Materiały konferencyj-ne, red. D. konieczna, olsztyn 2011, s. 56.
188 a. Jeran, Sprawozdanie z konferencji: Szkolnictwo wyższe wobec wyzwań społeczeń-stwa wiedzy, „kultura iEdukacja” 2008, nr 3, s. 159–163; L. Jaczynowski, Diagnozowa-nie studenckich oczekiwań, „Rocznik naukowy wydziału zarządzania w ciechanowie”
kozłowski stwierdził, że klasyfikacje celów, jakie stawiają sobie osoby uczące się, zaproponowane w ostatnich latach wpiśmiennictwie nauko-wym sprowadzają się do wskazania opozycji między celami ukierun-kowanymi na wykazywanie się (cele dotyczące wykonania, zdolności i osobistego zaangażowania) i celami ukierunkowanymi na doskonalenie (cele związane z uczeniem się, doskonaleniem i zaangażowaniem w za-danie)189. aby sprawdzić, w jaki sposób studenci postrzegają oczekiwania szkoły względem nich, i sprecyzować czynniki, które mogą mieć związek z percepcją tych oczekiwań, przeprowadzono badanie. udział w nim wzię-li słuchacze studiów szkoły państwowej oraz uczelni niepubwzię-licznych. na podstawie sondażu stwierdzono, że studenci zakładają, iż szkoła wyższa oczekuje od nich głównie spełniania formalnych wymagań, wmniejszym stopniu działań związanych z samodzielnością iosobistym rozwojem. Ponadto słuchacze uczelni niepublicznej wyraźniej uświadamiali sobie oczekiwania związane zprocesem uczenia się i nauczania, bardziej niż 2010, t. 4, z. 1–4, s. 73–77; a. andrzejczak, a. wach-kąkolewicz, Postawy i oczeki-wania studentów I roku UEP wobec studiooczeki-wania na uczelni wyższej, „Edukacja Ekono-mistów iMenedżerów” 2010, nr 2, s. 87–108; a. Małyska, Czy szkoła wyższa sprzyja rozwojowi potencjału twórczego studentów?, „Roczniki naukowe. seria a. nauki spo-łeczne. wyższa szkoła informatyki i Ekonomii twP” R. 1, 2010, nr 1/2, s. 87–104; a. oczachowska, Wartość studiów ekonomicznych dla studentów studiów niestacjonarnych Politechniki Koszalińskiej, „zeszyty naukowe. Ekonomiczne Problemy usług. uniwer-sytet szczeciński” 2008, nr 20, t. 1, s. 155–160; a. Ćwikliński, Realizacja celów eduka-cyjnych strategii lizbońskiej wopiniach studentów pedagogiki, „studia Edukacyjne” 2008, nr 7, s. 121–133; a. Drapińska, Student-klient: czy uczelnia ma zawsze spełniać oczekiwania studentów?, „Marketing i Rynek” R. 14, 2007, nr 3, s. 14–18; a. Pawlikowska, Czy warto się kształcić? Aspiracje edukacyjno-zawodowe przyszłych nauczycieli wychowania fizycznego na tle awansu edukacyjnego społeczeństwa polskiego, „kwartalnik Edukacyjny” 2010, nr 3, s. 58–67; a.J. Piędel, Studenci pierwszego roku WSE i ich oczekiwania, „zeszyty nauko-we. wyższa szkoła Ekonomiczna w stalowej woli” 2007, nr 1/2008, nr 1, s. 255–262; D. korzan, Szkoła przyszłości w wyobrażeniach i opiniach studentów pedagogiki, „zeszyty naukowe Państwowej wyższej szkoły zawodowej w Płocku. Pedagogika” 2007, t. 6, cz. 2, s. 117–128; D. konopka, J. sitniewska, „Odpowiedzialność zawodowa” z perspek-tywy studenta kierunku administracja publiczna (raport z badań socjologicznych), „admi-nistracja Publiczna” 2009, nr 1, s. 140–151; k. szelągowska-Rudzka, Jakość kształcenia w ocenie przez studentów zajęć dydaktycznych, „Prace naukowe katedry zarządzania. akademia Morska w gdyni” 2006, nr 7, s. 151–160; Materiały z i ogólnopolskiej konferencji naukowej na temat „Przedsiębiorstwo w gospodarce opartej na wiedzy. wiedza jako czynnik zdobywania przewagi konkurencyjnej”, Jurata, 1–3 czerwca 2005 roku; M. grygierek, Oczekiwania studentów kierunków nauczycielskich Uniwersyte-tu Warszawskiego wobec kształcenia pedagogicznego: raport z badań, „Forum oświatowe” 2007, t. 2, s. 15–42.
189 w. kozłowski, Cele uczenia się a spostrzeganie przez studentów oczekiwań szkoły, „Ruch Pedagogiczny” 2007, nr 3–4, s. 52.
ich koledzy z uczelni państwowej190. katarzyna klimkowska na podsta-wie badań wśród studentów studiów niestacjonarnych stpodsta-wierdziła, że studia dla większości słuchaczy stanowią wartość, ale musi mieć to prze-łożenie na wymierne korzyści, szczególnie w odniesieniu do kwalifikacji zawodowych191. we współczesnej literaturze dużo miejsca poświęca się sytuacji studentów i absolwentów szkół wyższych na rynku pracy192.
Jednocześnie po 2000 roku nadal były prowadzone badania czytelnic-twa studentów193. wnioski wyciągane przez badaczy nie odbiegały od tych z lat poprzednich. wroku akademickim studenci czytali głównie lektury polecane przez wykładowców, ale czytanie wciąż postrzegali jako jeden zatrakcyjnych sposobów spędzania wolnego czasu194. Dodat-kowo badania przeprowadzone przez koło naukowe Medioznawców
190 ibidem, s. 62.
191 k. klimkowska, Wartość edukacji wyższej w percepcji studentów studiów niestacjo-narnych, „Edukacja. studia, Badania, innowacje” 2007, nr 4, s. 80.
192 zob. wybrane publikacje: a. Jasiak, J. kaczmarek, Praca, studia i życie poza-zawodowe studentów trybu zaocznego na przykładzie wybranej uczelni technicznej, „za-stosowania Ergonomii” 2005, nr 1/3, s. 165–176; a. wziątek-staśko, L. simanskiene, Współczesna uczelnia wyższa oraz rynek pracy oczami studentów zarządzania Polski i Litwy, „nauka i gospodarka” 2010, nr 1, s. 17–24; B. kalinowska, Perspektywy i oczekiwania ludzi młodych wobec pierwszej pracy, „Polityka gospodarcza” 2009, nr 17/18, s. 221–237; B. Malinowska, Postawy studentów wobec ich przyszłej pracy zawodowej, „studia i Pra-ce kolegium zarządzania i Finansów” 2005, z. 59, s. 179–188; J. głuszek, Wykształ-cenie jako medium vs złudzenie awansu społecznego: przypadek studentów o robotniczym pochodzeniu, „teraźniejszość, człowiek, Edukacja” 2006, nr 4, s. 61–76; J. tomkie-wicz, R. Frankel, M. sagan, Zmiany w postawach studentów dotyczących pracy w latach 2002–2007 (na przykładzie kierunków biznesowych w uczelniach lubelskich), „Edukacja Ekonomistów i Menedżerów” 2009, nr 4, s. 81–95; k. czarnecki, Psychiczna aktywność prozawodowa studentów szkół wyższych (zarys problemu), „Problemy Profesjologii” 2007, nr 2, s. 61–66; M. strach-Hejosz, Perspektywa pracy młodzieży studiującej a motywacja do nauki, „Świat i słowo” 2007, nr 2, s. 187–199; M. opiłowska, Współcześni studenci jako stratedzy własnej kariery zawodowej (w świetle teorii gier i kredencjalizmu), „teraźniej-szość, człowiek, Edukacja” 2009, nr 4, s. 107–126.
193 zob. wybrane publikacje: a. Pawlicki, Handke contra Gutenberg, „gutenberg” 2000, nr 1, s. 23–25; M. Lutomierski, O funkcjonowaniu literatury emigracyjnej wśród dzisiejszych czytelników, „kultura i Edukacja” 2007, nr 3, s. 89–94; a.D. Liskowacki, Zaczytane, wypisane, „twórczość” R. 64, 2008, nr 5, s. 136–140; a. kamińska, op.cit., s. 263–275; J. Bujak-Lechowicz, Kilka refleksji o czytaniu i twórczości, „akant” R. 12, 2009, nr 7, s. 18; J. krupa, Bariery aktywnego i twórczego zaangażowania studentów w procesie edukacji szkoły wyższej, „Edukacja Humanistyczna (szczecin)” 2006, nr 2, s. 96–101; M. Jurewicz, Kulturowe uwarunkowania czytelnictwa, „nowa szkoła” R. 63, 2007, nr 6, s. 4–8; M. krasuska-Betiuk, Kultura literacka studentów uczelni pedagogicznej – relacja z badań, „Ruch Pedagogiczny” R. 77, 2006, nr 5/6, s. 63–80.
w instytucie Dziennikarstwa uniwersytetu warszawskiego wspólnie z Fundacją otwarty kod kultury w 2007 roku, mające na celu określe-nie poziomu znajomości czasopism kulturalnych wydawanych w Pol-sce, atakże ustalenie, jakie są preferencje czytelnicze wśród studentów, pokazały, że „studenci uczestniczą w kulturze tak jak chcą […]. są oni uwikłani w kulturę masową, która na pewno zaspokaja ich potrzebę roz-rywki”, a czytanie czasopism kulturalnych stanowi dla nich „bardziej wyrafinowany sposób uczestnictwa w kulturze”195. Beata Żuber wska-zuje, że na współczesne czytelnictwo należy patrzeć przez pryzmat zmian kulturowych, społecznych, a w konsekwencji ekonomicznych i gospodarczych196. Jak bowiem pokazały badania Emilii Brzozowskiej--szczeciny i Justyny Radziszewskiej, we współczesnym czytelnictwie znaczącą rolę odgrywa przekaz internetowy, a tym samym teksty multi-medialne i internetowe197.
ciekawe spojrzenie na czytelnictwo studentów zaproponował Ro-man chymkowski. Próbując odpowiedzieć na pytanie o miejsce książki w świadomości współczesnej młodzieży studiującej, przez zastosowanie wywiadu pogłębionego jako techniki badawczej, podjął się analizy sposo-bu i stylistyki opowiadania o doświadczeniach lekturowych198.
w zakresie czytelnictwa związanego ze studiami warto wspomnieć również owynikach badań ankietowych przeprowadzonych przez Ma-rię gacińską i Bogumiłę warząchowską. wyniki sondażu miały pomóc w określeniu stopnia przygotowania młodzieży do pracy opartej na róż-norodnych dokumentach bibliotecznych. Badania obejmowały studentów, a także nauczycieli akademickich, którzy mieli określić stan przygotowa-nia studentów do samodzielnej pracy umysłowej w toku nauki199.
195 M. wieczorek, Czasopisma kulturalne wobec wyzwań współczesności, w: Czytelnic-two czasopism kulturalnych wśród studentów. Raport z badań, red. a. Hebda, warszawa 2009, s. 65.
196 B. Żuber, „A jednak czytają…”. Badania sondażowe nt. czytelnictwa studentów Pań-stwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie, „Biuletyn EBiB” 2011, nr 4 (122) [on-line], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w internecie: http://www.nowyebib.info/images/ stories/numery/122/122_zuber.pdf.
197 E. Brzozowska-szczecina, J. Radziszewska, U progu kariery… Co czytają mło-dzi naukowcy? Badania ankietowe na Politechnice Białostockiej, „Biuletyn EBiB” 2011, nr 5 (123) [online], [dostęp: 6.08.2012], dostępny w internecie: http://www.nowyebib. info/biuletyn/archiwum-numerow/518-ebib-52011-1237.
198 R. chymkowski, Autobiografie lekturowe studentów, warszawa 2011, s. 11–12.
199 M. gacińska, B. warząchowska, Sprawności czytelnicze studentów w ocenie na-uczycieli akademickich a oferta dydaktyczna biblioteki uczelnianej, „Praktyka i teoria infor-macji naukowej i technicznej” 2002, nr 3/4, s. 38–41.
na marginesie tych rozważań warto wspomnieć, że po 2000 roku po-jawiły się też publikacje dotyczące roli nauczyciela akademickiego w pro-cesie studiowania200.
zdaniem Jacka wojciechowskiego z czasem analizami czytelnictwa zajęły się akademickie ośrodki kształcenia bibliotekarzy. autor zwraca szczególną uwagę na dorobek badawczy instytutu Bibliotekoznawstwa uniwersytetu wrocławskiego201.
we współczesnej literaturze zaczęto poruszać również problemy czytelnictwa studentów niepełnosprawnych202. kelly Dermody i norda Majekodunmi203 zaprezentowały wyniki badań wpływu struktury i sza-ty graficznej baz danych na umiejętność gromadzenia informacji przez studentów używających czytników ekranu. autorki przedstawiły barie-ry niepozwalające studentom z zaburzeniami odczytu druku zlokalizo-wać i wyselekcjonozlokalizo-wać odpowiednich artykułów oraz wynikające z tego konsekwencje. Badanie przeprowadzono na grupie 10 kanadyjskich studentów. w Polsce podobną tematykę podjęła Małgorzata Fedoro-wicz-kruszewska, która omówiła formy usług
biblioteczno-informacyj-200 zob. wybrane publikacje: R. Frankowski, Wizja sylwetki „nauczyciela twór-czego” w opinii studentów Fakultatywnego Studium Pedagogicznego, „Prace na-ukowe Pedagogika. Politechnika Radomska im. kazimierza Pułaskiego” 2004, nr 1, s. 161–166; B. chuma, Rola nauczyciela akademickiego w kształtowaniu aspira-cji edukacyjno-zawodowych studentów pedagogiki, „studia Pedagogiczne akademii Świętokrzyskiej” 2006, t. 16, s. 181–192; J. górecka, Rola nauczającego w procesach konstruowania wiedzy przez studentów kierunków filologicznych podczas seminariów ma-gisterskich, „neofilolog” 2004, nr 25, s. 59–68; k. wenta, Rola nauczycieli akademickich