Żyjemy w czasach bezprecedensowego przyspieszenia zmian cywilizacyjnych wymuszonych rozwojem technologicznym. Na naszych oczach co kilka, kilkanaście lat świat staje się inny. Wystarczy spojrzeć wstecz jakieś dziesięć – piętnaście lat, aby uświadomić sobie, jak bardzo zmieniło się nasze środowisko życia i pracy. W czasach naszych przodków obraz świata zmieniał się co kilka pokoleń, w czasach naszych dziadków w ciągu jednego pokolenia. W naszym pokoleniu zmienia się on na naszych oczach nieustannie.
To prawda, że stajemy dzisiaj przed ciągle nowymi wyzwaniami, ale też coraz częściej dostajemy do swojej dyspozycji przyjazne i użyteczne narzędzia, które mogą usprawnić naszą pracę. Ma to również bezpośrednie przełożenie na pragmatykę współpracy między bibliotekami.
Na potrzeby niniejszego opracowania warto wskazać na kilka etapów zmian cywilizacyjno-technologicznych, które wpłynęły na jakość i praktykę współdziałania bibliotek.
Etap pierwszy – biblioteka skomputeryzowana. Na tym etapie komputeryzacja bibliotek związana była z automatyzacją działań bibliotecznych. Wraz z rozwojem komputerów okazało się, że mogą one w znakomity sposób zautomatyzować żmudne i pracochłonne standardowe działania bibliotekarza. Jako pierwsze zaczęły powstawać katalogi elektroniczne. Do nich w systemach zaczęto stopniowo dodawać inne funkcje wspomagające działy udostępniania i gromadzenia. Brak zainteresowania władz centralnych komputeryzacją bibliotek doprowadził do braku jednolitego komputerowego systemu bibliotecznego w Polsce. Cechą charakterystyczną tego etapu było występowanie różnych systemów powstających oddolnie i w większości jako komercyjne usługi dla bibliotek. W tym początkowym okresie najbardziej upowszechnił się system MAK [9], w późniejszych latach powstały systemy SOWA Państwa Masadyńskich z Poznania [6], a jeszcze później LIBRA i PATRON firmy MOL Jacka Gajkiewicza [7]. Powstały też autorskie systemy uczelniane, np.
APIS ZB (Politechnika Gdańska), czy OPUS (Akademia Muzyczna w Gdańsku). Warto wspomnieć o wdrażanym w latach dziewięćdziesiątych minionego wieku, w niektórych bibliotekach doraźnie i na okres przejściowy, systemie CDS ISIS z UNESCO (np. w Bibliotece Akademii Rolniczej w Szczecinie czy Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Gdańsku).
Bardzo ważne dla bibliotek naukowych okazało się wspólne zakupienie i wdrożenie systemu VTLS. Jego bezpośrednim następcą został, używany obecnie w bazie NUKAT i w licznych bibliotekach współpracujących z centralnym katalogiem, system VIRTUA.
Etap drugi – biblioteki współpracują w sieci. Na tym etapie zaczęły powstawać porozumienia i konsorcja tworzące techniczne możliwości we współdziałaniu bibliotek.
Dynamiczny rozwój Internetu wniósł nową jakość do ich współpracy. Dane można było wymieniać już z wykorzystaniem sieciowych łączy. Podstawą stały się protokoły – techniczny:
Z39.50 [10] oraz biblioteczny USMARC (w ostatnich latach MARC21 [5]). W pierwszych latach sieciowej współpracy bibliotek działało niezależnie kilka konsorcjów. W Polsce najważniejsze z nich to: Porozumienie o Współpracy Bibliotek Wdrażających i Użytkujących System VTLS
1 mgr Jolanta Jackowicz-Korczyńska, Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej, e-mail: jkorcz@pg.gda.pl
VIRTUA, Porozumienie Bibliotek Naukowych HORIZON, Polska Grupa Użytkowników Systemu ALEPH, porozumienie bibliotek użytkujących system PROLIB. Powstanie w 2002 r.
Narodowego Uniwersalnego Katalogu Centralnego NUKat stworzyło nową jakość współpracy. Stworzenie i rozwój NUKatu jest ikoną tego etapu, w którym zaczęła realnie funkcjonować instytucjonalna i funkcjonalna kooperacja bibliotek.
Etap trzeci – sieciowa współpraca bibliotekarzy. W ostatnich dwóch latach dostępność w Polsce Internetu oraz upowszechnienie technologii WEB 2.0 (w której internauta jest nie tylko konsumentem sieci, ale twórcą sieciowych zasobów) niespodziewanie stworzyło nową jakość społeczną. Coraz powszechniej mówi się o tym, że zaczyna kształtować się społeczność sieciowa. Internet zaczął być wykorzystywany nie tylko jako źródło informacji. Sieć staje się na naszych oczach środowiskiem wspólnej pracy (docs.google.com [3] i podobne) oraz wirtualnych społeczności (FACEBOOK [2], TWITER [14] i inne). Coraz powszechniej używane są systemy łączące mechanizmy społecznościowe ze współdzieleniem platformy i narzędzi pracy. Takie platformy (przykładowo: sosius.com [12] i www.learncentral.org [4]) umożliwiają samodzielne zbudowanie grupowego sieciowego warsztatu pracy zarówno dla małego projektu, jak również dla sieciowej realizacji dużych form – typu międzynarodowa konferencja. Na co dzień używane są również coraz powszechniej sieciowe komunikatory tekstowe, głosowe oraz telefonia VOIP. Te nowe sieciowe narzędzia mogą ułatwić współpracę bibliotekarzy usytuowanych w swoich macierzystych bibliotekach.
Wraz z pojawieniem się możliwości współpracy bibliotek w sieci (wspomniany wyżej etap drugi rozwoju bibliotek) powstał Trójmiejski Zespół Biblioteczny. Z inicjatywy Rady Użytkowników Trójmiejskiej Sieci Komputerowej (RU TASK) w dniu 04.09.1995 r. powołany został Trójmiejski Zespół Biblioteczny (TZB). W 1997 r. podpisano pierwsze porozumienie, na mocy którego w skład konsorcjum weszło początkowo dziewięć trójmiejskich bibliotek naukowych:
1. Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej,
2. Biblioteka Główna Akademii Medycznej (obecnie Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego),
3. Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych, 4. Biblioteka Główna Akademii Morskiej,
5. Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu, 6. Biblioteka Główna Akademii Muzycznej,
7. Biblioteka Centrum Techniki Okrętowej, 8. Biblioteka Instytutu Morskiego,
9. Biblioteka Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej.
Ostatnie dwie instytucje wycofały się z konsorcjum jeszcze przed podjęciem zobowiązań finansowych. Po rezygnacji ze współpracy w Trójmiejskim Zespole Bibliotecznym przez Bibliotekę Centrum Techniki Okrętowej, jej miejsce w styczniu 2009 r. zajęła Biblioteka Europejskiego Centrum Solidarności.
Biblioteki zrzeszone w Trójmiejskim Zespole Bibliotecznym wybrały system VTLS (późniejszy Virtua) jako wspólny system biblioteczny i upoważniły RU TASK do wszczęcia postępowania mającego na celu zakup i instalację tego systemu we wszystkich bibliotekach Zespołu.
Określono cel współpracy jako działanie na rzecz rozwoju informacji naukowej, dostępu środowiska naukowego do zasobów informacji w Polsce i na świecie,
unowocześnienia i usprawnienia działalności bibliotecznej w aglomeracji trójmiejskiej oraz w Polsce.
W 1997 r. powołano Radę Dyrektorów Bibliotek VIRTUA TZB, w skład której weszli dyrektorzy wszystkich bibliotek, członkowie Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego. Do głównych zadań Rady należy pozyskiwanie i wykorzystanie środków na potrzeby TZB, ustalanie składu Zespołu Koordynacyjnego, zatwierdzanie planów pracy i sprawozdań, rozstrzyganie kwestii spornych. Powołany przez Radę Dyrektorów Bibliotek Zespół Koordynacyjny jest organem doradczym i opiniodawczym.
Określono też procentowy udział poszczególnych bibliotek w rocznych płatnościach za używanie systemu. Ostateczne Porozumienie Dotyczące Kosztów Wdrażania i Użytkowania Systemu Bibliotecznego VTLS VIRTUA dla Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego podpisano 19 czerwca 2002 r. W dniu 2 grudnia 2009 r. dołączono do tej umowy aneks, na mocy którego potwierdzono dotychczasowy (mimo pewnych sprzeciwów) podział kosztów utrzymania bazy wspólnej, natomiast na nowych zasadach rozliczono podział kosztów dotyczących bazy danych systemu Oracle, a także opłaty licencyjnej za system VTLS Virtua w zakresie szkoleń oraz wsparcia technicznego.
Omawiając współpracę bibliotek w ramach Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego, trzeba zwrócić uwagę na to, że Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej zachowała daleko posuniętą autonomię i samodzielność w tworzeniu swojej bazy. Znajduje się ona w komfortowej sytuacji korzystania z przywilejów ekonomicznych, które daje przynależność do konsorcjum, ale jednocześnie zachowuje integralność i spójność swoich danych.
Nie ma potrzeby omawiania w tym miejscu systemów bibliotecznych, w których pracowały biblioteki przed przystąpieniem do Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego, ponieważ omówiła je w swoim artykule Jadwiga Ratkowska [11, s. 194-203].
Warto zwrócić uwagę na dwa rodzaje współpracy. Jednym z nich jest współpraca oficjalna, na poziomie władz podmiotów tworzących konsorcjum. Ten aspekt działań jest już niejako z definicji oczywisty, zrozumiały i niezbędny. Należy natomiast powiedzieć trochę więcej o drugim, tym na niższym szczeblu, ale istotnym, bo wypełniającym konkretną treścią decyzje instytucjonalne. Chodzi o bezpośrednią współpracę bibliotekarzy między sobą oraz z informatykami. Oczywiście, odbywały się i odbywają spotkania oficjalne, zorganizowane, poniekąd cykliczne, na których podejmowane są decyzje normalizujące i kodyfikujące prace wszystkich członków Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego. Trzeba przyznać, że środowisko bibliotekarzy odczuwa pewien niedosyt związany z malejącą liczbą takich zebrań. Na szczęście, zawarte w czasie takich spotkań znajomości, owocują kontaktami bezpośrednimi, bywa, że wręcz towarzyskimi. Zawsze można zwrócić się z pytaniem o pomoc, radę, konsultacje do pracownika z innej biblioteki Zespołu. Bibliotekarze wymieniają między sobą uwagi telefonicznie czy mailowe, zdarzają się też przypadki wyjazdu do innej, zaprzyjaźnionej biblioteki. Taka bezpośrednia współpraca jest konieczna i niezbędna, ponieważ na co dzień pracownicy bibliotek borykają się z wieloma problemami, których czasami nie da się wcześniej przewidzieć i samodzielnie rozwiązać.
W pierwszych latach tworzenia wspólnej bazy poważnym problemem było ujednolicenie opisów rekordów bibliograficznych. Nie dość, że biblioteki pracowały w różnych systemach, to jeszcze nie było mowy o rekordach haseł wzorcowych. Trzeba pamiętać, że część dokumentów jest gromadzona przez kilka, a nawet przez wszystkie biblioteki. Problem polegał na tym, że bibliotekarze byli przywiązani do swojego sposobu wprowadzania danych. Dochodziło do sytuacji, w której w indeksach we wspólnej bazie pojawiało się obok siebie kilka opisów odnoszących się do tego samego dokumentu.
Spotkania, rozmowy, próby ustaleń wspólnych działań były potrzebne, by eliminować tego typu sytuacje. Takie rozmowy zawsze są trudne, bo trzeba pamiętać o tym, iż mimo pracy we wspólnym jednorodnym formacie MARC21 (wcześniej był to format USMARC), opracowujący korzysta z pewnej swobody w podejmowaniu decyzji wprowadzania danych do opisu. Nie da się wszystkiego skodyfikować. Zresztą, środowisko bibliotekarzy ceni sobie tę autonomię, podkreślając, że tworzone opisy są pracą autorską i dlatego też każdy rekord opatrzony jest rozpoznawalnym siglum biblioteki i autora.
W tworzeniu wspólnej bazy konieczny był w tym zakresie daleko posunięty kompromis, by uniknąć niepotrzebnego „zaśmiecania” indeksów i dostarczyć użytkownikowi jednoznaczną, czytelną i rzetelną informację o zbiorach bez konieczności przeglądania wielu pozycji. Należało uznać pracę innego bibliotekarza i dodać już do istniejącego rekordu tylko swoje zasoby.
W momencie, gdy wszystkie biblioteki konsorcjum zaczęły pracę w systemie Virtua, po konwersji swoich zbiorów, okazało się, że pojawiło się sporo błędów w rekordach bibliograficznych i potrzebna była dodatkowa praca nie tylko scalania opisów, ale też ich poprawiania.
Na szczęście, bardzo szybko, bo już w kilka miesięcy po powstaniu Narodowego Uniwersalnego Katalogu Centralnego NUKat, przystąpiły do niego biblioteki Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego: najpierw w grudniu 2002 r. Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej, później Biblioteka Akademii Muzycznej i Biblioteka Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu. Potem sukcesywnie również pozostałe biblioteki. Obecnie wszyscy członkowie Zespołu współpracują z NUKatem. Współpraca ta zaowocowała zintensyfikowaniem prac związanych z ujednolicaniem bazy wspólnej konsorcjum.
Paradoksalnie, kolejna struktura hierarchiczna, która, mogło by się wydawać, wymusi konieczność kolejnych ustępstw, pomogła w przezwyciężaniu wzajemnych trudności i nieufności w porządkowaniu indeksów. Czynnik zewnętrzny – administratorzy Centrum NUKat, którzy zatwierdzają poprawność tworzonych i wprowadzanych do wspólnej bazy rekordów bibliograficznych i wzorcowych w ramach współkatalogowania, wypracowali kolejny kompromis. Kompromis, który jest niezbędny we wszelkich wspólnych przedsięwzięciach. Bardzo ważne okazało się również to, że udział we współkatalogowaniu w NUKacie przyczynił się do pracy w oparciu o kartoteki haseł wzorcowych. Sporym problemem do dnia dzisiejszego jest poprawianie haseł istniejących w bazie, które trzeba zgrać z hasłami wzorcowymi pobranymi z katalogu centralnego. Wydaje się, że większość haseł osobowych i tytułowych serii została już uporządkowana. Wymagało to ogromu pracy, ale ważne jest, by indeksy były czytelne, klarowne, jednolite i w sposób jednoznaczny odsyłające do hasła, którego szuka użytkownik. Warto było podjąć ten trud. Nadmienić trzeba jednak, że w dalszym ciągu problemem jest pobieranie haseł, które wchodzą w konflikt z istniejącymi już w bazie. Bibliotekarze muszą w takiej sytuacji poprawić wszystkie rekordy bibliograficzne, w których został wprowadzony wariant nazwy hasła – trop typu
‘zobacz’ – który funkcjonuje w rekordzie wzorcowym. Niestety tę zamianę hasła trzeba wprowadzić do rekordu ręcznie. Żadne działania systemowe nie rozwiążą tego problemu.
Biblioteka Politechniki Gdańskiej, z racji swej autonomii, znajduje się w komfortowej sytuacji, ponieważ pobiera hasła tylko istniejące w swej bazie, więc poprawek jest odpowiednio mniej i wszystkie je wykonuje bibliotekarz systemowy. W bazie wspólnej w pobranych plikach z NUKatu z rekordami wzorcowymi znajdują się hasła wymagające zmian, skopiowane do rekordów przez wszystkie biblioteki Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego.
Do tej pory nie udało się wygenerować plików odsyłających odpowiednie hasła wymagające
poprawy do biblioteki, która te hasła wykorzystuje. Stąd powstaje konieczność dodatkowych uzgodnień między bibliotekarzami, kto i w jakiej ilości ma modyfikować rekordy znajdujące się w statusie ‘error’.
Procesy, o których mowa, w przypadku tworzenia bazy wspólnej – ujednolicanie, modyfikowanie, poprawianie rekordów bibliograficznych i wzorcowych, w równym stopniu dotyczą też bazy danych biblioteki Politechniki Gdańskiej.
W lipcu 2009 r. miała miejsce migracja do kolejnej wersji Virtui. Zespól TZB podjął decyzję, by migrować do wyższej wersji niż NUKat. Wiąże się z tym problem pracy w dwóch systemach. Nie ułatwia to bibliotekarzom współkatalogowania i kopiowania rekordów z NUKatu, bo muszą oni bardzo ściśle pilnować procedur logowania do baz i pobierania rekordów. Przydatne jednak okazało się wcześniejsze doświadczenie i sprawność oraz rozumienie wzajemnych zależności w pobieranych i modyfikowanych opisach. Bibliotekarze Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego wiedzą, że do bazy wspólnej mógł zostać już pobrany rekord z NUKatu dotyczący opisu potrzebnego im dokumentu, więc najpierw sprawdzają w bazie, czy taki opis istnieje. Muszą zwrócić uwagę na to, czy jest to opis pobrany z Centrum, czy też lokalny, utworzony wcześniej przez jedną z bibliotek Zespołu. Jeśli rekord został pobrany z NUKatu, to dodają tylko swój zasób, wprowadzając dane dotyczące konkretnego egzemplarza, a oprócz tego, po przelogowaniu się, w bazie centralnej dodają siglum swojej biblioteki, by uruchomić hiperłącze ze swoją bazą w katalogu NUKat. Jeśli w bazie wspólnej znajduje się „stary” lokalny rekord, to po skopiowaniu (lub ewentualnym wcześniejszym utworzeniu takiego rekordu), należy przepiąć wszystkie zasoby oraz hasła lokalne istniejące w tym opisie do nowego pobranego rekordu z NUKatu, a następnie go usunąć. W ten sposób następuje sukcesywne zastępowanie lokalnych opisów nowymi rekordami pobieranymi z bazy centralnej. Celem tych prac jest wymiana wszystkich rekordów w bazie, tak by wszystkie były ujednolicone, a poza tym, by informacja o nich znajdowała się w katalogu centralnym.
W tym miejscu warto wspomnieć o możliwości, którą dawała czytelnikom wspólna baza Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego. Do jednego rekordu bibliograficznego dołączone były zasoby wszystkich członków konsorcjum z możliwością ich zamawiania niezależnie od tego, z którego katalogu Zespołu użytkownik oglądał katalog. Wydawało się to dobrym i pożytecznym rozwiązaniem. Była to trochę namiastka idei, która też w pewnej mierze przyświeca bazie centralnej, a mianowicie włączenie się w system wypożyczeń międzybibliotecznych. Niestety, okazało się, że czytelnicy byli tak nieuważni, że nie zwracali uwagi na lokalizację poszczególnych sygnatur i ze zdziwieniem konstatowali, że zamówili pożądany dokument w innej, niż macierzysta, bibliotece. W tej sytuacji bibliotekarze na razie zdecydowali się na włączenie filtru lokalizacji, który ogranicza zamawianie książek tylko do własnej biblioteki.
Odrębnym problemem jest tworzenie haseł przedmiotowych. Każda biblioteka przed przystąpieniem do Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego budowała własne lokalne katalogi przedmiotowe. Opracowanie rzeczowe najczęściej polegało na wykorzystaniu gramatyki i leksyki języka haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej, ale tworzono własne tezaurusy, bardziej przystające do tematyki gromadzonych przez daną bibliotekę zbiorów. Część bibliotek nie wykorzystywała żadnego języka informacyjno-wyszukiwawczego, lecz posługiwała się słowami kluczowymi. Do wspólnej bazy wprowadzano wszystkie hasła – każda biblioteka dodawała do istniejących już, własne. W ten sposób w bazie jest wiele rekordów, które posiadają nawet po dwadzieścia kilka haseł.
W momencie przystępowania do NUKatu kolejnych bibliotek Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego podjęto decyzję, że wraz z rekordami bibliograficznymi skopiowanymi z katalogu centralnego zostaną przejęte również wszystkie hasła przedmiotowe istniejące w opisie. NUKat prowadzi hasła przedmiotowe w trzech odrębnych językach informacyjno-wyszukiwawczych: języku KABA (najbardziej popularny), języku MESH (dla bibliotek medycznych) oraz języku haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej (od momentu przystąpienia Biblioteki Narodowej w 2005 r. do NUKatu i kontynuowany, mimo wystąpienia Biblioteki Narodowej z katalogu centralnego). Każdy język ma inny wyróżnik formalny, w postaci drugiego wskaźnika w polu haseł przedmiotowych, który pozwala na odrębne prowadzenie indeksów i nie wchodzenie w konflikt identycznie zbudowanych haseł. W konsekwencji, we wspólnej bazie Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego funkcjonują obok siebie cztery różne rodzaje haseł przedmiotowych. Nie jest to sytuacja idealna, choć bibliotekarze twierdzą, że wzbogaca to możliwości wyszukiwania, a jednocześnie nie przeszkadza w funkcjonowaniu katalogu. Warto jednakże przemyśleć ten temat. Na pewno wspólne spotkania i dyskusje byłyby wskazane, przynajmniej jeśli chodzi o ujednolicenie indeksu haseł przedmiotowych lokalnych.
Aby zobrazować celowość współpracy z katalogiem NUKat, warto przytoczyć statystykę rekordów wprowadzonych do wspólnej bazy centralnej i rekordów skopiowanych do baz lokalnych.
Tab. 1. NUKat: Rekordy bibliograficzne i wzorcowe. Stan na dzień 29.04.2010 r.
Biblioteka
Okrętowej wprowadzonymi do katalogu NUKat. Jest to dowód na ewidentną korzyść wynikającą ze współkatalogowania. Jeszcze wyraźniej widać to w przypadku wydawnictw ciągłych. Również liczba haseł wprowadzonych do kartoteki haseł wzorcowych jest niewspółmiernie niska w stosunku do wszystkich pobranych tego typu rekordów do baz lokalnych – wystarczy przejrzeć indeksy autorskie bądź tytułowe w katalogach bibliotek. Jedno z głównych założeń NUKatu, by uniknąć dublowania prac przy katalogowaniu, zostało więc w pełni zrealizowane.
W tabeli 2 została przytoczona statystyka istniejących rekordów bibliograficznych i egzemplarzy oraz liczby czytelników i aktualnych wypożyczeń w bibliotekach Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego.
Tab. 2. TZB – statystyki baz danych. Stan na dzień 06.04.2010 r.
Biblioteka Rekordy
Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych nie wprowadziła jeszcze u siebie elektronicznych wypożyczeń, a Biblioteka Europejskiego Centrum Solidarności z uwagi na brak odpowiednich pomieszczeń lokalowych, wypożycza swoje książki na razie tylko własnym pracownikom.
Współpraca w ramach Trójmiejskiego Zespołu Bibliotecznego nie ogranicza się tylko do tworzenia wspólnych baz danych, ale polega też na przeprowadzaniu szkoleń pracowników wszystkich bibliotek w zakresie eksploatacji oprogramowania i bazy oraz udzielania konsultacji merytorycznych.
Administrator systemu Virtua dostosowuje także w katalogach online interfejsy użytkownika oraz filtry umożliwiające selekcję informacji zgodnie z potrzebami danej biblioteki. Odpowiada również za tworzenie i utrzymanie (w miarę możliwości) programów współpracujących z Virtuą w zakresie wydruku rewersów, skontrum, statystyki, raportów itp.
Do tej pory nie funkcjonuje w Virtui moduł gromadzenia, więc biblioteki radzą sobie we własnym zakresie, tworząc własne aplikacje komputerowe.
Na zakończenie warto zwrócić jeszcze uwagę na dwa aspekty pracy bibliotekarzy we wspólnych przedsięwzięciach. Poprzez włączenie się bibliotek lokalnych w prace zespołów bibliotecznych (w omawianym przypadku w Trójmiejski Zespół Biblioteczny) oraz poprzez udział we współkatalogowaniu w Narodowym Uniwersalnym Katalogu Centralnym, bibliotekarze uczestniczą w globalnym tworzeniu zasobów informacyjnych. Rekordy dotyczące polskich publikacji, znajdujące się w NUKacie, są przekazywane do bazy WorldCat:
światowej bazy danych o zbiorach bibliotecznych i ich właścicielach. NUKat rocznie dostarcza do WorldCata kilkaset tysięcy opisów polskich dokumentów. Warto też uzmysłowić sobie, że wspaniałe narzędzia, które otrzymano dzięki nowym technologiom, tak naprawdę wykorzystują wiedzę i doświadczenie wielu pokoleń bibliotekarzy. Przecież katalogi komputerowe odzwierciedlają budowę katalogów kartkowych, wzbogacają jedynie możliwości wprowadzania danych i ich indeksowania. Drugi aspekt współpracy, to świadomość, że zawsze uczestniczy w niej drugi człowiek.
Na zakończenie pozwolę sobie na osobistą dygresję. My, bibliotekarze, szczególnie bibliotekarze zaplecza, tworzenia baz, spędzamy przed monitorem komputera wiele godzin dziennie, ale nigdy nie opuszczała mnie myśl, że tam, po drugiej stronie, znajduje się żywy człowiek. Najczęściej życzliwy, przyjazny, na którego zrozumienie i w razie potrzeby wsparcie, można liczyć. Może to jest najcenniejsze we współpracy!?
Bibliografia
1. BURCHARD Maria, KASPRZYK Agnieszka. Cały świat widzi NUKAT. In Wrocławskie Spotkania Bibliotekarzy Polonijnych, Wrocław, 4-6 lipca 2007 [Dokument Elektroniczny]. 2007. Tryb dostępu http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/mat17/
burchard_kasprzyk.php. Stan z dnia 29.04.2010.
2. Facebook [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://facebook.com. Stan z dnia 27.04.2010.
3. Google Docs [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://docs.google.com. Stan z dnia 29.04.2010.
4. LearnCentral [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: www.learncentral.org. Stan z dnia 27.04.2010.
5. MARC Standards. Library of Congress – Network Development and MARC Standards Office [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: http://www.loc.gov/marc/. Stan z dnia 29.04.2010.
6. MASADYŃSKI Leszek. System biblioteczny SOWA. In Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [Dokument elektroniczny]. 2000, nr 2. Tryb dostępu:
http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib10/sowa.html. Stan z dnia 29.04.2010.
7. MOL – Oprogramowanie dla Bibliotek [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu:
7. MOL – Oprogramowanie dla Bibliotek [Dokument elektroniczny]. Tryb dostępu: