Myślenie w kategoriach proponowanych przez teorie sieci każe na nowo przemyśleć jedno z założeń klasycznych ekonomicznych koncepcji organizacji: o konkurencji i ograniczonych zasobach. Działalność współczesnych przed-siębiorstw jest bowiem osadzona w skomplikowanej sieci powiązań (Czakon 2007, Obłój 2002) i w rezultacie konkurencja o ograniczone zasoby rozgrywa się na innym poziomie – w centrum zainteresowania coraz częściej znajdują się grupy bądź zespoły przedsiębiorstw czy nawet całe sektory. Coraz częściej też dogmat o konkurencji zastępuje przekonanie o potrzebie koordynacji (Przedsiębiorstwo kooperujące 2002), z wyłaniającymi się nowymi koncepcja-mi. Należą do nich, na przykład, tzw. kompetycja (Brandenburger i Nalebuff 1996, Romanowska i Trocki 2002) czy organizacje sieciowe (Miles i Snow 1992). W niektórych sektorach współpraca międzyorganizacyjna determinuje formę rynku, w którym granice nie przebiegają między organizacjami, lecz między grupami kooperujących firm – klasycznym przykładem jest przemysł biotechnologii. Od początku lat 90. w czasopismach naukowych widać wzrost liczby publi-kacji na temat więzi międzyorganizacyjnych, inspirowanych przede wszystkim właśnie koncepcjami sieciowymi, które pod koniec lat 90. zostały uznane za część głównego nurtu nauk o organizacji i zarządzaniu (Czakon 2007, Oliver i Ebers 1998). Składają się one na problematykę mechanizmów koordynacji międzyorganizacyjnej (Latusek-Jurczak 2011), których zadaniem jest porząd-kowanie relacji między organizacjami oraz doprowadzanie do obopólnego uzyskiwania korzyści (Williamson 2002). Przyjęcie perspektywy koordynacji i języka sieci narzuca jednak pytanie, od którego w teorii organizacji trudno jest uciec, choć było ono w tym obszarze obecne właściwie od zawsze – zmieniały się tylko odpowiedzi. Pytanie to uczynił tytułem swojej książki Kenneth Arrow, do którego koncepcji odnosimy się w po-przednim rozdziale. Jest to kolejna wersja pytania o granice – w tym wypadku o granice sieci. Poprzez współdziałanie, które staje się dominującym sposobem funkcjonowania współczesnych organizacji, „większość branż przekształca się w złożone sieci zależności, w których trudno jednoznacznie wyróżnić konku-rentów, dostawców, i partnerów” (Klincewicz 2008, s. 127). Zatem odpowiedź na pytanie o granice sieci będzie dziś jedynie umowna i tymczasowa.
137
Bibliografia
Bibliografia
Aldrich H., Entrepreneurship, [w:] The Handbook of Economic Sociology, red. N.I Smels-er, R. Swedberg, Russell Sage Foundation/Princeton University Press, New York 2005, s. 451–477.
Barnes J.A., Network analysis: Orienting notion, rigorous technique, or substantive field of study?, [w:] Perspectives on Social Network Analysis, red. P.W. Holland, S. Leinhardt, Academic, New York 1979.
Blau J., Architects and Firms, MIT Press, Cambridge 1984.
Bourdieu P., The forms of capital, [w:] Handbook of Theory and Research for the Sociol-ogy of Education, red. J. Richardson, Greenwood, New York 1986, s. 241–258. Brandenburger A.M., Nalebuff B.J., Co-opetition, Doubleday, New York 1996 Burt R.S., Brokerage and Closure, Oxford University Press, Oxford 2005.
Burt R.S., Structural Holes: The Social Structure of Competition, University Press, Harvard 1992.
Callon M., Actor-network theory – the market test, [w:] Actor-network Theory and After, red. J. Law, J. Hassard, Blackwell, Oxford 1999, s. 181–195.
Castells M., The Rise of the Network Society, Blackwell, Oxford 1996.
Coase R.H., The nature of the firm, „Economica” 1937, t. 4, nr 16, s. 386–405.
Coleman J.S., Social capital in the creation of human capital, „American Journal of Sociology” 1988, nr 94 (suplement), s. 95–120.
Cook K.S., Exchange and power in networks of interorganizational relations, „Sociologi-cal Quarterly” 1977, nr 18, s. 62–82.
Cook K.S., Networks, norms, and trust: The social psychology of social capital 2004 Cooley Mead Award address, „Social Psychology Quarterly” 2005, t. 68, s. 4–14.
Cook K.S., Rice E.R., Gerbasi A., The emergence of trust networks under uncertainty: The case of transitional economies-insights form social psychological research, [w:] Creating Social Trust in Post-Socialist Transition, red. J. Kornai, B. Rothstein, S. Rose-Ackerman, Palgrave Macmillan, New York 2004, s. 193–212.
Czakon W., Dynamika więzi międzyorganizacyjnych przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2007.
Czarniawska B., On time, space, and action nets, „Organization” 2004, t. 11, nr 6, s. 773.
Czarniawska B., Trochę inna teoria organizacji, Poltext, Warszawa 2010.
Czarniawska-Joerges B., Exploring Complex Organizations: A Cultural Perspective, Sage, Newbury Park, CA, 1992.
Freeman L., Centrality in social networks: Conceptual clarification, „Social Networks” 1979, nr 1, s. 215–239.
Gabriel Y., Organizing Words, Oxford University Press, Oxford 2008.
Gambetta D., Trust: Making and Breaking Cooperative Relations, Basil Blackwell, New York 1988.
Granovetter M., Economic action and social structure: The problem of embeddedness, „American Journal of Sociology” 1985, t. 91, nr 3, s. 481.
Granovetter M.S., Getting a Job: A Study of Contacts and Careers, University of Chicago Press, Chicago 1974.
Granovetter M.S., The strength of weak ties, „American Journal of Sociology” 1972, nr 78, s. 1360–1380.
6. Sieci i współpraca międzyorganizacyjna
138
Gulati R., Trust in interorganizational relations: State of the art and promising directions
for future research, wystąpienie podczas 5th International Workshop on Trust Within
and Between Organizations, Madryt 2010.
Jemielniak D., Praca oparta na wiedzy, WAiP, Warszawa 2008.
Kanter R.M., Men and Women of the Corporation, Basic Books, New York 1977. Klincewicz K., Organizacje bez granic – łańcuchy dostaw, sieci i „ekosystemy”, [w:] Nowe
kierunki w zarządzaniu, red. M. Kostera, WAiP, Warszawa 2008.
Koźmiński A.K., Zarządzanie w warunkach niepewności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Kraatz M.S., Moore J.H., Executive migration and institutional change, „Academy of Management Journal”, 45(1), s. 120–143.
Latour B., Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers through Society, Harvard University Press, Cambridge 1987.
Latusek-Jurczak D., Zarządzanie międzyorganizacyjne, Wolters Kluwer Polska, War-szawa 2011.
Lin N., Social Capital: A Theory of Social Structure and Action, University Press, Cam-bridge 2001.
Mesquita L.F., Starting over when the bickering never ends: Rebuilding aggregate trust among clustered firms through trust facilitators, „Academy of Management Review”
2007, t. 32, s. 72–91.
Meyerson D., Weick K., Kramer R.M., Swift trust in temporary groups, [w:] Trust in Organizations:Frontiers of Theory and Research, red. R.M. Kramer, T.R. Tyler, Sage, Thousand Oaks 1996, s. 166–195.
Miles R.E., Snow C.C., Causes of failure in network organizations, „California Manage-ment Review” 1992, t. 34, nr 4, s. 53–72.
Milgram S., The small world problem, „Psychology Today” 1967, t. 2, s. 60–67. Mintzberg H., The Structuring of Organizations, Prentice Hall, Englewood 1979. Mizruchi M.S., What do interlocks do? An analysis, critique, and assessment of research
on interlocking directorates, „Annual Review of Sociology” 1996, t. 22, s. 271–98. Moreno J., Who shall Survive?, Nervous and Mental Diseases Publishing, Washington
1934.
Obłój K., Tworzywo skutecznych strategii, PWE, Warszawa 2002.
Oliver A.L., Ebers M., Networking network studies: An analysis of conceptual configura-tions in the study of inter-organizational relaconfigura-tionship, „Organization Studies” 1998, t. 19, nr 4, s. 549–583.
Powell W., Koput K., Smith-Doerr S., Interorganizational collaboration and the locus of innovation: Networks of learning in biotechnology, „Administrative Science Quar-terly” 1996, t. 41, nr 1, s. 116–145.
Przedsiębiorstwo kooperujące, red. Z. Dworzecki, EuroExpert, Warszawa 2002. Putnam R.D., Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy, Princeton
University Press, Princeton 1993.
Reagans R., McEvily B., Network structure and knowledge transfer: The effects of cohesion and range, „Administrative Science Quarterly” 2003, t. 48, nr 2, s. 240–267. Romanowska M., Trocki M., Przedmowa, [w:] Przedsiębiorstwo partnerskie, red.
M. Romanowska, M. Trocki, Difin, Warszawa 2002.
Rose-Ackerman S., Trust, honesty and corruption: Reflection on the state-building process, „European Journal of Sociology” 2001, t. 42, s. 526–570.
139
Bibliografia
Saxenian A.L., Regional Advantage: Culture and Competition in Silicon Valley and Route 128, Harvard University Press, Harvard 1994.
Simmel G., Conflict and the Web of Group Affiliations, Free Press, New York 1955 (1922).
Smith-Doerr L., Powell W.W., Networks and economic life, [w:] The Handbook of Eco-nomic Sociology, red. N. Smelser, R. Swedberg, Russell Sage Foundation–Princeton University Press, New York 2005, s. 379–402.
Stabel Ch., Fjeldstad Ø., Configuring value for competitive advantage: On chains, shops and networks, „Strategic Management Journal” 1998, t. 19, nr 5, s. 413–437. The New Institutionalism in Organizational Analysis, red. W. Powell i P. Dimaggio,
University of Chicago Press, Chicago 1991.
Understanding Silicon Valley: The Anatomy of an Entrepreneurial Region, red. M. Ken-ney, Stanford University Press, Stanford 2000.
Whitley R., Project-based firms: New organizational form or variations on a theme?, „Industrial and Corporate Change” 2006, t. 15, nr 1, s. 77–99.
Williamson O.E., Markets and Hierarchies, Free Press, New York 1975.
Williamson O.E., The Economic Institutions of Capitalism: Firms, Markets, Relational Contracting, Free Press, New York 1985.
Williamson O.E., The theory of the firm as governance structure: From choice to contract, „Journal of Economic Perspectives” 2002, t. 16, nr 3, s. 171–195.