międzynarodowa
Relacje NOK z obywatelami Zasadniczą część zebrania stanowiło se-minarium pt. „Relacje z obywatelami UE – otwieranie się NOK”, podczas którego szefowie NOK rozmawiali o tym, jak in-stytucje, które reprezentują, mogą jesz-cze lepiej współpracować z obywatelami Unii Europejskiej. Seminarium podzielone było na dwie sesje.
W pierwszej, zorganizowanej w formie panelu dyskusyjnego, pt. „Relacje z obywa-telami – wyglądanie przez okno”, omówio-no wyzwania, przed jakimi stoją instytu-cje kontrolne w dzisiejszej, szybko zmie-niającej się rzeczywistości. Dyskutowano o tym, kto – oprócz szeroko rozumianego społeczeństwa – jest odbiorcą informa-cji i ustaleń z kontroli NOK (mogą to być np. organizacje pozarządowe, dziennika-rze, parlamenty).
Druga sesja pt. „Innowacyjne metody w relacjach NOK UE z obywatelami/za-interesowanymi stronami” składała się z krótkich prezentacji wybranych NOK dotyczących narzędzi komunikacyjnych, jakie ułatwiają im relacje z odbiorcami ze-wnętrznymi. Innowacyjne metody komu-nikowania się litewskiego Urzędu Kontroli Państwowej przedstawił jego Kontroler Generalny. Urząd udostępnił swoje dane2 dotyczące wdrażania zaleceń przekazy-wanych jednostkom kontrolowanym, a także rozpoczął w 2017 r. organizowa-nie dorocznych konferencji SIGNALS, podczas których specjaliści z sektora
2 Tzw. otwarte dane (ang. opendata) czyli dane instytucji udostępniane opinii publicznej, z których każdy może skorzystać.
3 Film dostępny jest na stronie NIK: <https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/wspolnie-na-rzecz-czystego -powietrza.html>.
publicznego i instytucji kontrolnych dys-kutują i wymieniają się doświadczeniami na temat spraw będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.
W ramach tej sesji zorganizowano rów-nież pokaz kilku filmów wideo, dzięki któ-rym zaprezentowano innowacyjne metody komunikowania się NOK.
Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła film na temat kontroli, jakie przeprowadzi-ła badając stan powietrza w Polsce. Polskie miasta znajdują się w czołówce najbardziej zanieczyszczonych w Europie, a powietrze w kraju jest najgorszej jakości na całym kontynencie.
Swoim kontrolami Izba przyczynia się m.in. do zwiększania świadomości spo-łecznej na temat smogu3.
Prace grup roboczych
Na zebraniu omówiono i rozpatrzono ubie-głoroczne działania Komitetu. Komitet przyjął do wiadomości raport z działal-ności za 2017 r., sprawozdania przedsta-wione przez: sieć współpracy ds. strategii Europa 2020; sieć współpracy ds. kontroli polityki fiskalnej; sieć współpracy NOK krajów kandydujących i potencjalnie kan-dydujących do UE, a także zaktualizowany zestaw dokumentów z zakresu kontroli zamówień publicznych.
W grudniu 2017 r. Komitet Kontaktowy – w drodze procedury pisemnej – przy-jął sprawozdanie grupy zadaniowej ds. unii bankowej, które podsumowało
kontrolę równoległą dotyczącą nadzoru ostrożnościowego nad małymi i średniej wielkości bankami (tzw. „mniej istotny-mi”) w strefie euro po wprowadzeniu Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego.
Wykazano między innymi luki dotyczące np. braku dostępu niektórych NOK do in-formacji Europejskiego Banku Centralnego lub nieposiadanie przez niektóre NOK praw do kontrolowania tych banków4.
W związku z tym, że luk nie zlikwi-dowano, grupa przedstawiła na zebraniu Komitetu w Dubrowniku projekt oświad-czenia mającego na celu powiadomienie odpowiednich instytucji europejskich o tej kwestii. „Oświadczenie Komitetu Kontaktowego UE (KK 1/2018) w sprawie niedociągnięć w mechanizmach dotyczą-cych kontroli i rozliczalności w ramach mechanizmu nadzoru bankowego w stre-fie euro” zostało przyjęte przez Komitet5.
Na zebraniu grupa przedstawiła rów-nież wyniki ankiety przeprowadzonej w 2018 r. wśród NOK strefy euro na temat przygotowania organów krajowych do re-strukturyzacji i uporządkowanej likwi-dacji banków, a także uprawnień naczel-nych organów kontroli do kontrolowania ich działalności6.
4 Od listopada 2014 r. Europejski Bank Centralny odpowiada za nadzór bankowy w strefie euro. Razem z or-ganami krajowymi tworzy tzw. Jednolity Mechanizm Nadzorczy, w ramach którego EBC odpowiada za bez-pośredni nadzór nad „istotnymi” bankami (significantinstitutions), natomiast organy krajowe nadzorują pozostałe, tzw. „mniej istotne” instytucje (lesssignificantinstitutions).
5 W listopadzie 2018 r. opublikowano je na stronie internetowej Komitetu Kontaktowego: <https://www.eca.
europa.eu/sites/cc/pl/Pages/ccdefault.aspa>, a także przesłano do takich instytucji UE jak: Komisja Euro-pejska, Parlament Europejski, Rada UE, Europejski Bank Centralny i Europejski Urząd Nadzoru Bankowego.
6 Zgodnie z dyrektywą PE i Rady 2014/59/UE w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowa-nej likwidacji banków, każdy bank w UE musi opracować plan naprawy (czyli działania, które podjąłby na wypadek pogorszenia się jego sytuacji), a organ krajowy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji musi opracować dla każdego banku odpowiedni plan na wypadek konieczności takiej restrukturyzacji/
likwidacji.
Wyniki ankiety wykazały, że większość organów krajowych zrobiła niewielki po-stęp w opracowaniu odpowiednio przy-gotowanych planów na wypadek restruk-turyzacji/likwidacji banków.
Niektóre najwyższe organy kontroli, w tym posiadające pełny mandat do kon-trolowania organów krajowych, spodziewa-ją się trudności w dostępie do informacji niezbędnych, aby w praktyce przeprowa-dzić kontrolę.
W związku z tym grupa zadaniowa ds.
unii bankowej przedstawiła Komitetowi Kontaktowemu propozycję przeprowa-dzenia kontroli koordynowanej z zakre-su przygotowania organów krajowych do restrukturyzacji i uporządkowanej li-kwidacji banków, a Komitet upoważnił do tego grupę.
Szefowie NOK zdecydowali o zakoń-czeniu działalności grupy zadaniowej ds. europejskich standardów rachun-kowości sektora publicznego (ESRSP).
Zainteresowane tym obszarem organy mogą ze sobą współpracować nieformal-nie, np. Państwowa Izba Obrachunkowa Holandii zorganizowała na początku 2018 r. seminarium dla zainteresowanych najwyższych organów kontroli z zakresu
ESRSP i prawdopodobnie przygotuje ko-lejne w 2019 r.
Przedstawiciel Europejskiego Trybunału Obrachunkowego poinformował Komitet o rozpoczęciu prac nad opracowaniem drugiego wydania kompendium kontro-li – pierwsze, przygotowane staraniem ETO i 13 NOK (w tym Najwyższej Izby Kontroli), dotyczyło kontroli przeprowa-dzonych w latach 2013–2017 w obszarze zatrudnienia młodzieży i integracji ludzi młodych na rynku pracy.
Kontrole dotyczące spraw unijnych
Na każdym zebraniu Komitetu wybra-ne NOK dzielą się dobrymi praktykami dotyczącymi kontroli związanych z Unią Europejską. W Dubrowniku Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła wyniki kontro-li zarządzania wykorzystaniem środków UE na lata 2014–2020 w ramach polityki spójności.
Polska jest największym beneficjentem unijnych funduszy (w ramach polityki spój-ności ma do wydania ok. 80 mld euro) – w czasie kontroli zbadano m.in. sku-teczność dotychczas podjętych działań naprawczych mających na celu przyśpie-szenie procesu wydawania tych środków, a także stopień wdrożenia programów ope-racyjnych.
Prezes czeskiego Najwyższego Urzędu Kontrolnego i przedstawiciel niemieckiej Federalnej Izby Obrachunkowej omówili wyniki kontroli przeprowadzonych w za-kresie handlu elektronicznego (e-commerce), natomiast doświadczeniami z zakresu ana-lizy wykorzystania funduszy europejskich w polityce spójności we Włoszech z okre-su programowania 2007–2013 podzielił
się przedstawiciel włoskiego Trybunału Obrachunkowego.
Jedną z praktykowanych od kilku lat form dzielenia się dobrymi praktykami jest prezentowanie przez NOK wyników kontroli w formie plakatów.
Podczas zebrania Komitetu w 2018 r.
Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła plakat informujący o wynikach kontroli respektowania praw pacjentów w trans-granicznej opiece zdrowotnej.
Zbadano w niej, czy implementa-cja w Polsce dyrektywy 2011/24/UE (tzw. dyrektywy transgranicznej) wpły-nęła na dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Kontrola pokazała, że wprowadzenie no-wych przepisów jej nie poprawiło, a z lecze-nia poza granicami kraju skorzystała mała liczba osób (choć wzrosło zainteresowa-nie Polaków leczezainteresowa-niem zagranicą, główzainteresowa-nie usunięciem zaćmy i endoprotezoplastyką stawów).
NIK przewodniczy KK
Tradycyjnie, na zebraniu Komitetu do-tychczasowy przewodniczący przekazuje funkcję najwyższemu organowi kontroli, który będzie organizatorem i gospodarzem kolejnego zebrania.
W czerwcu 2019 r. zebranie odbę-dzie się w Warszawie, dlatego od dnia zakończenia obrad zebrania w Dubro-wniku przewodniczącym Komitetu jest Krzysztof Kwiatkowski, prezes Najwyż-szej Izby Kontroli (funkcję tę sprawuje do dnia zakończenia kolejnego zebrania Komitetu).
Prezes NIK przedstawił temat semina-rium, które odbędzie się podczas zebrania
Komitetu w Warszawie: „Cyfrowa Europa – wyzwania i możliwości dla NOK UE”.
Uczestnicy seminarium zajmą się przyszłą rolą NOK we wdrażaniu unijnego progra-mu „Cyfrowa Europa”7. Celem semina-rium będzie:
• przybliżenie strategii cyfrowej UE (tego, co osiągnięto, co pozostało do zrobienia, roli państw członkowskich i NOK);
7 CyfrowaEuropa to program mający na celu wspieranie procesu cyfrowej transformacji europejskiej gospo-darki i społeczeństwa oraz zapewnienie obywatelom i przedsiębiorstwom UE płynących z niej korzyści. Sta-nowi część rozdziału „Jednolity rynek, innowacje i agenda cyfrowa” projektu wieloletnich ram finansowych UE na lata 2021–2027.
• dyskusja na temat wyzwań związanych z kontrolowaniem procesów cyfryzacji w państwach członkowskich.
EWA MIĘKINA
zastępca łącznika NIK z ETO, Departament Strategii NIK
ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI
W stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości, 11 listopada 2018 r., prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski uczestniczył w zorganizowanych z tej okazji uro-czystościach państwowych – Mszy Świętej w Świątyni Opatrzności Bożej, odpra-wie wart przy Grobie Nieznanego Żołnierza na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie oraz pośmiertnym nadaniu Orderów Orła Białego 25 wybitnym Polakom.
Odprawę wart przy Grobie Nieznanego Żołnierza poprzedziło odśpiewanie hymnu.
W tym samym czasie nastąpiło to również w kilkuset miejscach w Polsce i na świecie w ramach akcji „Niepodległa do hymnu”.