Wychowanie estetyczne

dzących z poza dziedziny sztuki. Dotyczy to szczególnie zjawisk przyrodniczych i niektórych tworów techniki. Reasumując, stwierdzić należy iż wychowanie estetyczne, zarówno w węższym jak i szerszym znaczeniu, odnosi się do różnych wytworów i działań o charakterze artystycznym np. plastycznym, muzycz-nym, teatralmuzycz-nym, malarskim literackim, filmowym itp.

Problematyką określenia wartości wychowawczych sztuki zajmowano się od zarania dziejów. W starożytności, już Platon sądził, że kontakt człowieka z dziełem wyrywa go z codziennych uwarunkowań i przyczynia się do jego uspokojenia rozchwiania. Umożliwia mu koncentrację nad problemami, które aktualnie przeżywa i ułatwia ich rozwiązywanie. Sztuka wzbogaca ludzi o nowe doznania jest dla nich źródłem wzorów moralnych i kształtuje postawy moralne.

Arystoteles z kolei wyraził pogląd, iż sztuka nie tylko dostarcza ludziom wzorów postępowania w życiu, ale także umożliwia im wyładowanie nadmiaru energii, wyzwolenia się z natłoku różnorodnych przeżyć, których dostarcza ludziom życie.

O tym jak wielki wpływ, na wielostronny rozwój dzieci młodzieży wywiera wychowanie estetyczne, można wnosić z różnych funkcji, jakie pełni sztuka w życiu człowieka, tj. funkcja poznawcza, kształcąca, ludyczna, katartyczna, terapeutyczna, kompensacyjna, moralna, estetyczna, społeczna, afirmacyjna.

1. – sztuka jest bezsprzecznie kopalnią wiedzy o człowieku i jego otoczeniu, oraz materialnym i duchowym dorobkiem ludzkości.

2. – wzbogaca wyobraźnią, rozwija

uzdolnienia twórcze, uczy dostrzegania rzeczy nowych i godnych postrzegania.

7.4.1. Wychowawcze wartości i funkcje sztuki

Funkcja poznawcza

3. pozwala na godziwe i przyjemne spędzenie wolnego czasu.

4. – pozwala odreagować dramatyczne przeżycia.

5. – leczniczo wpływa na różnego

rodzaju dolegliwości organiczne.

6. – kompensuje braki odczuwane

w codziennym życiu.

7. – sprzyja rozwojowi moralnemu

jednostki.

8. – jest cennym źródłem przeżyć.

9. – integruje członków danej społeczności wokół wartości zawartych w dziełach artystycznych.

10. – dopomaga wyrażać się z uznaniem (aprobatą) o ich twórcach.

W trosce o skuteczność wychowania estetycznego warto uświadomić niektóre stawiane pod jego adresem wymagania. Nade wszystko chodzi oto, aby sprzyjało ono kształtowaniu postawy . Postawa taka jest wyrazem stosunku człowieka do życia, do siebie i innych ludzi, do przeszłości i teraźniejszości. Umożliwia mu – lepiej kształtować swą przyszłość lepiej przeżywać dzień dzisiejszy. Pozwala postrzegać otaczającą go rzeczywistość w sposób maksymalnie wyostrzony i wysubtelniony, zdobywać i przeżywać nowe doświadczenia, związane z odkrywaniem własnego życia psychicznego, wzbo-gacać za pośrednictwem dzieł sztuki wiedzę zdobytą w sposób intelektualny, oraz obudzić w wychowankach nowe zainte-resowania i pasję poznawczą.

Funkcja ludyczna Funkcja katartyczna Funkcja terapeutyczna Funkcja kompensacyjna Funkcja moralna Funkcja estetyczna Funkcja społeczna Funkcja afirmacyjna otwartego umysłu –

Ważną rzeczą jest również to, by wychowanie estetyczne stanowiło cenną inspirację do własnej aktywności twórczej dzieci i młodzieży.

Innym stawianym wychowaniu estetycznemu wymaganiu jest to, aby skutecznie dopomagało ono poszerzaniu i wzbogacaniu wiedzy o dorobku kulturowym pokoleń. Ma w szczególności umożliwiać zapoznanie się z różnymi dokonaniami w dziedzinie sztuki, osobliwością warunków w jakich powstawały, oraz życiem ich twórców i przesłaniem jakie pragnęli przekazać swym odbiorcom.Wiedza taka bowiem pozwala na istotną niekiedy zmianę sposobu widzenia otaczającej rzeczywistości, tj. dostrze-ganie w niej coraz więcej mieniących się barw i znamion godnych najwyższego uznania. Inaczej, wzbogaca obraz świata i ludzi, ułatwia znalezienie w nich piękna i dobra.

Szczególną rolę w wychowaniu estetycznym odgrywa nau-czyciel. Oczekuje się, aby był on przede wszystkim inspiratorem, partnerem do dyskusji i współdziałania. Jego zadaniem jest w szczególności udostępnianie dzieciom i młodzieży różnych dokonań artystycznych, powodujących zaciekawienie, podziw i emocję. Nie bez znaczenia jest też zapewnienie im częstych kontaktów z naturalnym pięknem przyrody. Ważne są także wzruszenia jakie wywołują w nich piękno i sztuka. Wykazuje też ogromną wyrozumiałość i niekłamany zachwyt dla przejawianej przez nich swobodnej ekspresji twórczej. (por. I.Wojnar 1990)

Równie koniecznym warunkiem skutecznego wychowania estetycznego jest wsparcie nauczyciela przez środki masowego przekazu (radio, TV, prasa, internet). Mogą one stanowić istotna pomoc w opracowaniu i realizowaniu programów szkolnych, związanych z wychowaniem estetycznym. Pomocą taką służą zwłaszcza audycje literackie, teatralne i filmowe uwrażliwiające wychowanków na piękno i sztukę.

W praktyce edukacyjnej wiedzę o dziejach sztuki można realizować na lekcji historii, języka polskiego, a na lekcji geografii można wskazywać główne ośrodki w których sztuka się rozwijała. Na przedmiotach artystycznych nacisk należy położyć nie tylko na zagadnienia teoretyczne, lecz przede wszystkim na własną ekspresję artystyczną dzieci. Tendencje uczniów do obiektywizacji ich potrzeb estetycznych można wzmacniać na wszystkich przedmiotach szkolnych. Na lekcjach np. wychowania fizycznego należy zwracać uwagę na rytmikę, na kształtowanie ruchów ciała (jego harmonii). Idea integracji estetycznej nie sprowadza się tylko do zagadnień programowych, dotyczy on także metod jej realizacji w praktyce. Zajęcia dydaktyczne na lekcjach wszystkich przedmiotów szkolnych uatrakcyjnić można poprzez wprowa-dzenie nowych metod kształcenia wywodzących się ze sztuki. Przykładem może być tu – drama. Lekcje udramatyzowane wyzwalają inwencję twórczą dzieci a także umożliwiają skuteczne zapamiętywanie nowych informacji. Drama angażuje różne dyspozycje psychiczne, a także emocje i zmysły ucznia. (J. Górniewicz 2008, s.140)

Treści nawiązujące do kultury fizycznej i zdrowia mają charakter interdyscyplinarny. Zajmują się nimi lekarze, socjolodzy, psycholodzy, pedagodzy i specjaliści od kultury fizycznej.

Medycyna wskazuje na różnorodne możliwości w stymu-lowaniu rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci i młodzieży. Poprzez rozwijanie aktywności ruchowej zwiększa się sprawność intelektualna. Aktywność fizyczna znakomicie likwiduje napięcia psychiczne, które przezywają dorośli, jak i dzieci, wzmacnia układ kostno-mięśniowy. Złamania i pęknięcia kości występują