Po święceniach kapłańskich młody neoprezbiter Jerzy Popiełuszko wkraczał w rzeczywistość duszpasterską, która była odpowiedzią na postanowienia Soboru Watykańskiego II. W wymiarze pastoralnym charakteryzowała się ona nowym ot-warciem na laikat w Kościele, zaktywizowaniem tzw. duszpasterstwa stanowego, które skierowane było do konkretnych grup wiernych (np. młodzieży szkolnej, duszpasterstwa akademickiego, duszpasterstwa ludzi pracy, służby medycznej, świata nauki i kultury itd.), poszukiwaniem nowych form ewangelizacji, zwłaszcza w środowiskach, w których dotąd oddziaływanie Kościoła było ograniczone3.
w latach 1980–1984, Warszawa 2014; P. Milcarek, Jerzy Popiełuszko. Kapłan miłości, Warszawa
2014; Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki 1984. Tom 2: Śledztwo w sprawie
uprowa-dzenia i zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki, wstęp i opracowanie J. Gołębiewski, Warszawa 2014.
2 19 i 20 IX 2015 r. odbyła się już XXXIII Ogólnopolska Pielgrzymka Ludzi Pracy na Jasną Górę. Więcej na temat pielgrzymek Ludzi Pracy na Jasną Górę w latach 80. XX w. zob. J. Wąsowicz,
Ogólnopolskie Pielgrzymki Świata Pracy na Jasną Górę w latach 1983–1989 w świetle prasy dru-giego obiegu, „Studia Claromontana”, 29 (2011), s. 211–228.
3 Por. Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1968; A. L. Szafrański,
W tym właśnie duchu ks. Jerzy podejmował swoje kapłańskie obowiązki, starając się sprostać codziennym wyzwaniom.
Pierwszą placówką duszpasterską ks. Jerzego była parafia pw. Trójcy Świętej w Ząbkach. W latach 1972–1975 prowadził w niej grupę Bielanek4, założył koło różańcowe dla dzieci i młodzieży, które oprócz modlitwy angażowało się charyta-tywnie, zbierając w parafii dary dla podopiecznych zakładu wychowawczego. Młody kapłan posiadał umiejętność nawiązywania szybkiego kontaktu zarówno z wychowankami, jak i ich rodzicami5. Jedna z matek dzieci, którymi opiekował się wówczas ks. Jerzy Popiełuszko, tak wspominała go po latach: Jako młody ksiądz
robił ogromne wrażenie, wszędzie odczuwało się Jego obecność. Właśnie wtedy poznałam ks. Jerzego, gdy został opiekunem Kółek Różańcowych. Wspierał on nas swoją modlitwą, ciepłym słowem. Nasze spotkania religijne nie ograniczały się tylko do spotkań w kościele. W owym czasie zebranie każdego z kółek odbywało się w naszych domach i tam też ks. Jerzy modlił się z nami, wpajał nam prawdy Boże i tłumaczył, iż godność człowieka jest najważniejsza, że trzeba o nią walczyć, nie wstydzić się swojej wiary. Organizował też pielgrzymki do Częstochowy. Był ulu-bieńcem dzieci i młodzieży6.
Jak zauważa Milena Kindziuk, wytrawna biografistyka ks. Jerzego, najwięcej czasu jako młody kapłan poświęcał on na przygotowanie katechez, które odbywały się wówczas w salkach przykościelnych7. Na katechizacji spędzał około dwudziestu godzin tygodniowo. Wykorzystywał środki aktywizujące nauczanie, jak nagrania odtwarzane z magnetofonu, slajdy, karteczki z cytatami biblijnymi przygotowane
red. J. Myśkowa, Warszawa 1970, s. 186–201; Zobacz także wybrane artykuły z publikacji zbioro-wej: Studia Soborowe. Historia i recepcja Vaticanum II, pod red. M. Białkowskiego, Toruń 2014.
4 Bielankami nazywa się popularnie wspólnotę Służby Maryjnej, która skupia w parafiach dziewczęta, głównie ze szkoły podstawowej. Spełniają one w parafii różne funkcje, m.in. uczest-niczą w niedzielnych mszach św. dla dzieci, czytając lekcje mszalne, śpiewając psalmy i uczestni-cząc w procesji z darami ołtarza. Biorą też czynny udział w różnego rodzaju procesjach, między innymi sypiąc kwiaty przed Najświętszym Sakramentem w Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej oraz jej oktawie, niosąc poduszki i feretrony. Do zadań stawianym Bielankom w życiu codziennym należy gorliwa modlitwa i pomaganie innym.
5 Por. G. Kalwarczyk, Życiorys księdza Jerzego Popiełuszki, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 11 (1984), s. 380–381; P. Nitecki, Znak Zwycięstwa. Ksiądz Jerzy Popiełuszko 1947–
1984, Wrocław 1990, s. 33; P. Raina, ks. Jerzy Popiełuszko męczennik za wiarę i ojczyznę. Cz. I: W służbie Kościoła, Olsztyn 1990, s. 33; J. Żakowski, Spieszcie się kochać ludzi…, „Przegląd Katolicki”,
nr 21, Warszawa 11 XI 1984, s. 2; P. Zuchniewicz, Piąta ewangelia. W 15. rocznicę śmierci ks. Jerzego
Popiełuszki, „Wiadomości KAI”, nr 42 (1999) s. 8–10.
6 Świadectwo Haliny Gołębiewskiej, zelatorki Kółka Różańcowego w Ząbkach, cyt. za. J. So-choń, Opowieść o życiu i męczeństwie księdza Jerzego Popiełuszki, Kraków 2010, s. 115.
dla uczniów8. Starał się również dokształcać w tej materii, uczestnicząc w tzw. ogni-skach katechetycznych organizowanych przez Wydział Nauki Katolickiej Kurii Metro-politarnej w Warszawie oraz wyjeżdżając na Katolicki Uniwersytet Lubelski, gdzie uczestniczył w Studium Pastoralnym. Były to dwuletnie, zaoczne studia typu uzupeł-niającego dla kapłanów pracujących w duszpasterstwie, których celem było m.in. doskonalenie metod pracy w parafiach: prowadzenia wspólnot służby liturgicznej, spotkań biblijnych i modlitewnych, rekolekcji środowisk neokatechumenalnych i oa-zowych, zespołów ewangelizacyjnych i kręgów rodzinnych oraz pielgrzymek9.
W roku 1975 ks. Jerzy Popiełuszko został skierowany do pracy w parafii Matki Bożej Królowej Polski w Aninie, gdzie posługiwał kolejne trzy lata. Opiekował się tu m.in. ministrantami10, realizując w pracy wychowawczej nowoczesne wówczas metody pracy we wspólnotach Liturgicznej Służby Ołtarza, które nie ograniczały się tylko do formacji religijnej, ale także czysto ludzkiej, która była realizowana podczas wspólnego spędzania czasu na zajęciach sportowych, pielgrzymkach czy wyciecz-kach turystycznych. Widzieć więc można w tym okresie ks. Jerzego grającego z mi-nistrantami w piłkę, słuchającego wspólnie muzyki młodzieżowej z płyt winylo-wych, które wówczas królowały na młodzieżowych prywatkach, organizującego wyprawy w ciekawe miejsca, także zagraniczne (był z ministrantami m.in. w NRD)11. Natomiast w okresie od 20 maja 1978 r. do 14 maja 1979 r. ks. Jerzy Popiełuszko był wikariuszem w parafii pw. Dzieciątka Jezus na Żoliborzu. Podobnie jak i na po-przednich placówkach duszpasterskich pełnił w niej funkcję wikariusza, a więk-szość czasu poświęcał na katechezę. Również i tu zapamiętano jego zaangażowa-nie w ciekawe przygotowazaangażowa-nie lekcji, które odbywały się w trudnych warunkach. We wspomnianym już opracowaniu biograficznym M. Kindziuk, czytamy: w jego
salce katechetycznej nie było nawet stolików dla uczniów. Zrobił im więc specjalne
8 Tamże, s. 91–94; P. Nitecki, Znak Zwycięstwa…., s. 33.
9 Ksiądz Jerzy brał udział w zajęciach Studium Pastoralnego Instytutu Teologii Pastoralnej Wydziału Teologicznego KUL w latach akademickich 1974/1975 – 1975/1976. Por. W. Matwiej-czyk, Obecność bł. ks. Jerzego Popiełuszki w KUL, referat wygłoszony na konferencji naukowej
„Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko – obrońca prawdy o człowieku”, która została zorganizowa-na 14 kwietnia 2015 r. przez KU NSZZ „Solidarność” KUL przy współudziale Katedry Pedagogiki
Chrześcijańskiej KUL [nagranie w zbiorach ks. J. Wąsowicza].
10 Jerzy Popiełuszko jako chłopiec i młodzieniec, aż do matury, był ministrantem w swojej rodzinnej parafii i służył do mszy św. niemal codziennie. Por. J. Sochoń, Opowieść o życiu i mę-czeństwie księdza Jerzego Popiełuszki, Kraków 2010, s. 69, 72 i nast.; Służył m.in. do mszy prymi-cyjnej swojego kuzyna ks. Jerzego Rydzewskiego SDB w 1962 r. Relacja ks. J. Rydzewskiego SDB, Klosterhof 12 IX 2009 r. (w zbiorach J. Wąsowicza); J. Wąsowicz, Solidarny kapelan, „Magazyn Salezjański Don Bosko”, nr 9 (2009), s. 17.
tabliczki z dykty, na których mogli kłaść zeszyty, by łatwiej im było pisać12. W ciągu zaledwie jednego roku zdołał wzbudzić sympatię młodych ludzi powierzonych jego pieczy, wywierając wpływ na kształtowanie ich światopoglądu i stosunku do ów-czesnej rzeczywistości13.
Należy także podkreślić, że już w pierwszych latach kapłaństwa, ks. Jerzy Połuszko był niezwykle wrażliwy na potrzeby innych. Nie przywiązywał wagi do pie-niędzy, z którymi chętnie dzielił się z ubogimi rodzinami, zwłaszcza wielodzietny-mi. Fundował też prywatne stypendia dla kleryków w seminarium i troszczył się o organizowanie dla nich pomocy materialnej14.