NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO
5.9. Wykonanie warstwy z betonu asfaltowego 1. Wbudowywanie
Mieszankę mineralno-asfaltową można wbudowywać na podłożu przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4.
Mieszankę mineralno-asfaltową należy wbudowywać w sprzyjających warunkach atmosferycznych zgodnie z punktem 5.6.
Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana rozkładarką wyposażoną w układ automatycznego sterowania grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową.
Mieszanki mineralno-asfaltowe można rozkładać maszyną drogową z podwójnym zestawem rozkładającym do rozkładania dwóch warstw technologicznych w jednej operacji. W miejscach niedostępnych dla sprzętu dopuszcza się wbudowywanie ręczne.
Grubość wykonywanej warstwy powinna być sprawdzana, co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy).
Do warstwy wiążącej dopuszcza się stosowanie mieszanek mineralno-asfaltowych z kilku wytwórni, pod warunkiem skoordynowania między sobą deklarowanych przydatności mieszanek ( min.: typ, rodzaj składników, właściwości) z zachowaniem braku różnic w ich właściwościach.
Mieszanki mineralno-asfaltowe powinny ponadto wykazywać jednakową jakość, jak również mieć zgodne parametry zagęszczania i układania, potwierdzone dla obu wytwórni zarobami próbnymi i odcinkami próbnymi
Mieszanki produkowane w różnych wytwórniach, będą wbudowywane w oddzielne pasy, podczas zespołowej pracy układarek.
Nie dopuszcza się równoczesnego wbudowywania mieszanek produkowanych na bazie różnych recept.
Mieszankę mineralno-asfaltową należy, bezzwłocznie po dowiezieniu do miejsca wbudowania, w ciągły sposób podawać do układarki i układać. Wielkości dostaw mieszanki do układarki powinny być tak regulowane, aby umożliwić nieprzerwaną pracę układarki. Układarka powinna pracować w sposób ciągły zawsze, gdy jest to możliwe. Należy stosować takie prędkości poruszania się układarki i technikę jej pracy, które zapewniają jednorodne podawanie mieszanki mineralno-asfaltowej na całej szerokości układania, bez ciągnienia, rozrywania i segregacji materiału.
Ręczne układanie mieszanek mineralno-asfaltowych dopuszcza się jedynie w następujących przypadkach:
- układanie warstw wiążących o nieregularnym kształcie i zmiennej grubości, - w miejscach, gdzie praca układarki jest niemożliwa,
- w miejscach wskazanych przez Inspektora Nadzoru.
Ręczne profilowanie grabiami mieszanki mineralno-asfaltowej lub ręczne dodawanie i rozścielanie mieszanki na ułożonej nawierzchni dopuszcza się jedynie w następujących przypadkach:
- na brzegach warstw bitumicznych oraz przy wpustach (ściekach) i włazach, - w pobliżu szczelin dylatacyjnych na mostach, wiaduktach i innych obiektach, - w miejscach wskazanych przez Inspektora Nadzoru.
Ręcznie ułożone warstwy powinny spełniać wymagania określone w niniejszym punkcie, z wyjątkiem wymagań odnoszących się do układarek.
W wypadku stosowania do mieszanek mineralno-asfaltowych do warstw podbudowy i wiążącej granulatu asfaltowego dopuszcza się zmianę typu mieszanki, z której uzyskano granulat asfaltowy.
5.9.2. Zagęszczanie
Mieszankę mineralno-asfaltową należy układać i zagęszczać warstwami umożliwiającymi uzyskanie wymaganej grubości, rzędnej powierzchni oraz spełnienie wymagań w zakresie równości i zagęszczenia. Zagęszczanie mieszanki mineralno-asfaltowej należy rozpocząć niezwłocznie, gdy nie zagęszczony materiał będzie mógł być zagęszczany walcami bez powodowania przemieszczeń warstwy lub spękań powierzchniowych.
Zagęszczanie należy zakończyć zanim temperatura spadnie poniżej minimalnej temperatury wałowania. Wałowanie należy kontynuować do czasu zniknięcia z powierzchni warstwy wszystkich śladów po walcach. Nie dopuszcza się powierzchniowego łatania zawałowanej warstwy.
Zagęszczanie należy prowadzić statycznymi walcami stalowymi gładkimi, wibracyjnymi lub też zespołem tych walców, o ciężarze 80 - 100 kN i szerokości wału nie mniejszej niż 1450 mm. Dla zagęszczania mieszanki na bazie asfaltu bez modyfikacji, dopuszcza się również zagęszczanie walcami ogumionymi. Powierzchnię warstwy wiążącej należy wykończyć walcem gładkim, statycznym lub wibracyjnym z wyłączoną wibracją. Na pomostach obiektów mostowych nie należy stosować walców wibracyjnych z włączoną wibracją. Dopuszcza się stosowanie walców wibracyjnych lub innych walców zaproponowanych przez Wykonawcę, jeżeli mogą one zapewnić taki sam standard zagęszczenia jak walce statyczne o ciężarze 80 kN. Walce wibracyjne powinny być wyposażone w przyrządy umożliwiające odczytanie z odległości częstotliwości wibracji maszyny oraz prędkości jazdy.
D.05.03.05 Nawierzchnia z betonu asfaltowego
83 Wykonawca powinien ocenić pracę walców wibracyjnych lub innych proponowanych walców przy wykonywaniu odcinka próbnego wg p.5.8, co umożliwi uzyskanie akceptacji Inspektora Nadzoru i stwierdzenie, iż w porównywalnych warunkach, stosując proponowaną markę i model walca wibracyjnego lub innego alternatywnego walca, można uzyskać stopień zagęszczenia co najmniej równy zagęszczeniu otrzymanemu stosując walec statyczny 80 kN.
Należy stosować tylko takie ilości wody, które są wymagane w celu zapobiegania przyleganiu mieszanki do kół, przy czym zaleca się stosowanie rozpylania wody (mgiełki wodnej). Na częściowo wykończonej nawierzchni nie mogą tworzyć się kałuże wody.
5.9.3 Połączenia technologiczne.
Podstawą dopuszczenia do wbudowania:
‒ elastycznych taśm bitumicznych i past asfaltowych stosowanych do uszczelnienia połączeń technologicznych są wyniki badań wg tabelach 14, 15 i 16.
‒ zalew drogowych na gorąco zgodność z normą PN-EN 14188-1 wg tabeli 17.
Zasady stosowania materiałów do połączeń technologicznych zostały przedstawione w tabelach 12 i 13.
Tabela 12. Materiały do złączy między fragmentami zagęszczonej MMA rozkładanej metodą „gorące przy zimnym”.
Rodzaj warstwy Złącze podłużne Złącze poprzeczne
Ruch Rodzaj materiału Ruch Rodzaj materiału
warstwa ścieralna KR 3-7 elastyczne taśmy
bitumiczne KR 3-7 elastyczne taśmy
bitumiczne KR 3-7 elastyczne taśmy
bitumiczne Tabela 13. Materiały do spoin między fragmentami zagęszczonej MMA i elementami wyposażenia drogi
Rodzaj warstwy Ruch Rodzaj materiału
warstwa ścieralna KR 1-2 pasta asfaltowa
KR 3-7 elastyczna taśma bitumiczna lub zalewa drogowa na gorąco warstwa wiążąca KR 1-7 pasty asfaltowe lub elastyczne taśmy bitumiczne
Materiał na elastyczne taśmy bitumiczne w celu zapewnienia elastyczności powinien być modyfikowany polimerami oraz winien wykazać się następującymi cechami:
Tabela 14. Wymagania wobec taśm bitumicznych
Właściwość Metoda badawcza Dodatkowy opis warunków badania Wymagania
temperatura mięknienia PiK PN EN 1427 ≥ 90 °C
penetracja stożkiem PN EN 13880-2 20 do 50
1/10 mm
odprężenie sprężyste (odbojność) PN EN 13880-3 10 do 30 %
zginanie na zimno DIN 52123
test odcinka taśmy o długości 20cm w temperaturze 0°C badanie po 24
godzinnym kondycjonowaniu
bez pęknięcia
możliwość wydłużenia oraz
przyczepność taśmy SNV 671 920 w temperaturze -10°C
≥ 10 %
≤1 N/mm2 możliwość wydłużenia oraz
przyczepność taśmy po postarzeniu termicznym
SNV 671 920 w temperaturze -10°C należy podać
wynik
Tabela 15. Wymagania wobec past asfaltowych na zimno na bazie emulsji Właściwość Metoda badawcza Wymagania
ocena organoleptyczna PN EN 1425 pasta
odporność na spływanie PN EN 13880-5 nie spływa
D.05.03.05 Nawierzchnia z betonu asfaltowego
zawartość wody PN EN 1428 ≤50 % m/m
właściwości odzyskanego i ustabilizowanego lepiszcza:
PN EN 13074-1 lub PN EN 13074-2
temperatura mięknienia PiK PN EN 1427 ≥ 70 °C
Tabela 16. Wymagania wobec past asfaltowych na gorąco na bazie asfaltu modyfikowanego polimerami Właściwość Metoda badawcza Wymagania
zachowanie przy temperaturze lejności PN EN 13880-6 homogeniczny
temperatura mięknienia PiK PN EN 1427 ≥ 80 °C
penetracja stożkiem w 25 °C, 5 s, 150 g PN EN 13880-2 30 do 60 0,1mm
odporność na spływanie PN EN 13880-5 ≤ 5,0 mm
odprężenie sprężyste (odbojność) PN EN 13880-3 10-50%
wydłużenie nieciągłe (próba
przyczepności ) po 5h, -10 °C PN EN 13880-13 ≥ 5 mm
≤ 0,75 N/mm2 Tabela 17. Wymagania wobec zalew drogowych na gorąco
Właściwość Metoda badawcza Wymagania dla typu PN EN 14188-1 tablica 2 punkty od 1 do 11.2.8 PN EN 14188-1 N1
5.9.4 Sposób i warunki aplikacji materiałów stosowanych do złączy Wymagania wobec wbudowania elastycznych taśm bitumicznych
Krawędź boczna złącza podłużnego winna być uformowana za pomocą rolki dociskowej lub poprzez obcięcie nożem talerzowym . Krawędź boczna złącza poprzecznego powinna być uformowana w taki sposób i za pomocą urządzeń umożliwiających uzyskanie nieregularnej powierzchni. Powierzchnie krawędzi do których klejona będzie taśma, powinny być czyste i suche. Przed przyklejeniem taśmy w metodzie „gorące przy zimnym”, krawędzie „zimnej” warstwy na całkowitej grubości, należy zagruntować zgodnie z zaleceniami producenta taśmy.
Wymagana wysokość i grubość taśm bitumicznych:
‒ warstwa ścieralna:
Taśma bitumiczna o grubości 10 mm powinna być wstępnie przyklejona do zimnej krawędzi złącza na całej jego wysokości oraz wystawać ponad powierzchnię warstwy do 5 mm lub wg zaleceń producenta.
‒ warstwa wiążąca i warstwa podbudowy bitumicznej:
Taśma bitumiczna o grubości 10 mm powinna być wstępnie przyklejona do zimnej krawędzi złącza pokrywając 2/3 wysokości warstwy licząc od górnej powierzchni.
Minimalna wysokość taśmy 4 cm.
Wymagania wobec wbudowania past bitumicznych
Przygotowanie krawędzi bocznych jak w przypadku stosowania taśm bitumicznych.
Pasta powinna być nanoszona mechanicznie z zapewnieniem równomiernego jej rozprowadzenia na bocznej krawędzi w ilości 3 - 4 kg/m2 (warstwa o grubości 3 - 4 mm przy gęstości około 1,0 g/cm3).
Dopuszcza się ręczne nanoszenie past w miejscach niedostępnych.
Wymagania wobec wbudowania zalew drogowych na gorąco
Zabrudzone szczeliny należy oczyszczone za pomocą sprężonego powietrza. Zimne krawędzie winny uprzednio być posmarowane gratownikiem wg zaleceń producenta zalewy drogowej na gorąco. Szczelinę należy zalać do pełna: z meniskiem wklęsłym w przypadku prac wykonywanych w niskich temperaturach otoczenia, bez menisku w przypadku prac wykonywanych w wysokich temperaturach.
5.9.5. Sposób wykonania złączy Wymagania ogólne:
‒ złącza w warstwach nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej,
‒ złącza podłużnego nie można lokalizować w śladach kół, a także w obszarze poziomego oznakowania jezdni,
‒ złącza podłużne w konstrukcji wielowarstwowej należy przesunąć względem siebie w kolejnych warstwach technologicznych o co najmniej 30 cm w kierunku poprzecznym do osi jezdni,
‒ złącza muszą być całkowicie związane a powierzchnie przylegających warstw powinny być w jednym poziomie.
Metoda rozkładania „gorące przy gorącym”
Metoda ta ma zastosowanie w przypadku wykonywania złącza podłużnego. Metoda ta jest stosowana w sytuacji gdy układanie mma odbywa się przez minimum dwie rozkładarki pracujące obok siebie z przesunięciem. Wydajności wstępnego zagęszczania deską
D.05.03.05 Nawierzchnia z betonu asfaltowego
85 rozkładarek muszą być do siebie dopasowane. Aby uzyskać poprawne połączenie należy ustawić rozkładarki tak, aby odległość między układanymi pasami nie była większa niż długość rozkładarki oraz druga w kolejności rozkładarka nadkładała mieszankę na pierwszy pas. Walce zagęszczające mieszankę za każdą rozkładarką powinny być o zbliżonych parametrach. Zagęszczanie każdego z pasów należy rozpoczynać od zewnętrznej krawędzi pasa i stopniowo zagęszczać pas w kierunku złącza. Przy tej metodzie nie stosuje się dodatkowych materiałów do złączy.
Metoda rozkładania „gorące przy zimnym”
Wykonanie złączy metodą „gorące przy zimnym” stosuje się w przypadkach, gdy ze względu na ruch, względnie z innych uzasadnionych powodów konieczne jest wykonywanie nawierzchni w odstępach czasowych. Krawędź złącza w takim przypadku powinna być wykonana w trakcie układania pierwszego pasa ruchu. Krawędź złącza nie może być pionowa, lecz powinna być ukośna (pochylenie około 3:1 tj. pod kątem 70-80˚ w stosunku do warstwy niżej leżącej). Skos wykonany „na gorąco”, powinien być uformowany podczas układania pierwszego pasa ruchu, przy zastosowaniu rolki dociskowej lub noża talerzowego.
Jeżeli skos nie został uformowany „na gorąco”, należy uzyskać go przez frezowanie zimnego pasa, z zachowaniem wymaganego kąta. Powierzchnia styku powinna być czysta i sucha. Przed ułożeniem sąsiedniego pasa całą powierzchnię styku należy pokryć taśmą przylepną lub pastą
Drugi pas powinien być wykonywany z zakładem 2-3 cm licząc od górnej krawędzi złącza, zachodzącym na pas wykonany wcześniej.
Sposób zakończenia działki roboczej
Zakończenie działki roboczej należy wykonać w sposób i przy pomocy urządzeń zapewniających uzyskanie nieregularnej powierzchni spoiny (przy pomocy wstawianej kantówki lub frezarki). Zakończenie działki roboczej wykonuje się prostopadle do osi drogi. Krawędź działki roboczej jest równocześnie krawędzią poprzeczną złącza. Złącza poprzeczne między działkami roboczymi układanych pasów kolejnych warstw technologicznych należy przesunąć względem siebie o co najmniej 3 m w kierunku podłużnym do osi jezdni.
5.9.6. Sposób wykonywania spoin
Spoiny wykonuje się z użyciem materiałów podanych punkcie 5.9.3. Grubość elastycznej taśmy bitumicznej do spoin powinna wynosić:
‒ nie mniej niż 10 mm w warstwie ścieralnej,
‒ nie mniej niż 15 mm w warstwie wiążącej.
Pasta powinna być nanoszona mechanicznie z zapewnieniem równomiernego jej rozprowadzenia na bocznej krawędzi w ilości 3 - 4 kg/m2 (warstwa o grubości 3 - 4 mm przy gęstości około 1,0 g/cm3).
5.9.7 Krawędzie zewnętrzne warstw
W przypadku warstwy ścieralnej rozkładanej przy urządzeniach ograniczających nawierzchnię, których górna powierzchnia ma być w jednym poziomie z powierzchnią tej nawierzchni (np. ściek uliczny, korytka odwadniające) oraz gdy spadek jezdni jest
w stronę tych urządzeń, to powierzchnia warstwy ścieralnej powinna być wyższa o 0,5÷1,0 cm. W przypadku warstw nawierzchni z mieszanki wałowanej bez urządzeń ograniczających (np. krawężników, ścieków, itp.), krawędziom należy nadać spadki o nachyleniu nie większym niż 2:1, przy pomocy rolki dociskowej mocowanej do walca lub elementu mocowanego do rozkładarki tzw. „buta”
(„na gorąco”). Jeżeli krawędzie nie zostały uformowane na gorąco krawędź należy wyfrezować na zimno. Po wykonaniu nawierzchni asfaltowej o jednostronnym nachyleniu jezdni należy uszczelnić wyżej położoną krawędź boczną (rys. 1.). Niżej położona krawędź boczna powinna pozostać nieuszczelniona. W przypadku nawierzchni o dwustronnym nachyleniu (przekrój daszkowy) decyzję o potrzebie i sposobie uszczelnienia krawędzi zewnętrznych podejmie Projektant w uzgodnieniu z Zamawiającym. Krawędzie zewnętrzne oraz powierzchnie odsadzek poziomych należy uszczelnić przez pokrycie gorącym asfaltem w ilości:
‒ powierzchnie odsadzek - 1,5 kg/m2,
‒ krawędzie zewnętrzne - 4 kg/m2.
Gorący asfalt może być nanoszony w kilku przejściach roboczych.
Rysunek 1. Wykończenie oraz uszczelnienie wyżej położonej krawędzi warstwy dla nawierzchni o jednostronnym pochyleniu
D.05.03.05 Nawierzchnia z betonu asfaltowego
Do uszczelniania krawędzi zewnętrznych należy stosować asfalt drogowy według PN-EN 12591, asfalt modyfikowany polimerami według PN-EN 14023, asfalt wielorodzajowy wg PN-EN 13924-2, albo inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych.
Uszczelnienie krawędzi zewnętrznej należy wykonać gorącym lepiszczem.
6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót
Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w SST D.M.00.00.00 „Wymagania ogólne”.
6.2 Badania przed przystąpieniem do robót