wymienia zasady zdrowego stylu życia (…)

Podręcznik Przyroda 4 (Wiking) nie podejmuje wymienionej w podstawie programowej problematyki. Tematyka nie została także wspomniana w podręczniku Przyroda 5 (Wiking). Podręcznik Era 4 nie podejmuje wymienionej w podstawie programowej problematyki. Tematyka nie została także wspomniana w podręczniku Era 5. Podręcznik Przyroda z pomysłem 4 nie podejmuje wymienionej w podstawie programowej problematyki. Tematyka została omówiona w podręczniku dla uczniów klasy piątej Przyroda z pomysłem, cz. II. Autorzy podręcznika Przyroda 6 (Żak) wymieniają i opisują podstawowe zasady zdrowego stylu życia. Pytanie zamieszczone pod rozdziałem skłania ucznia do refleksji nad własnym trybem życia. Bardzo pomocne w rozwijaniu świadomości zdrowotnej jest polecenie zorganizowania klasowej akcji, której celem ma być pokazanie innym, że zdrowy styl życia może być przyjemny i atrakcyjny. Autorzy podręcznika Przyroda z pomysłem 6 w dziale poświęconym powtórzeniu wiadomości przed nauką w gimnazjum przypominają uczniom 7 zasad zdrowego stylu życia. Autorzy podręcznika Przyrodo, witaj! 6 przypomnieli 5 zasad zdrowego stylu życia w rozdziale poświęconym powtórzeniu wiadomości przed nauką w gimnazjum. Do tej tematyki odwołują się także w pytaniu zamieszczonym pod rozdziałem.

9.13 (…) uzasadnia konieczność ich (zasad zdrowego stylu życia) stosowania Tematyka została omówiona w podręczniku Przyroda z pomysłem dla uczniów klasy piątej (cz. II). Autorzy podręcznika Przyroda 6 (Żak) wskazują, że przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia pozwala cieszyć się zdrowiem i chroni przed chorobami. W podręczniku Przyrodo, witaj! 6 problematyka została przypomniana w pytaniu zamieszczonym pod rozdziałem, którego celem jest powtórzenie wiadomości przed nauką w gimnazjum.

W podręczniku Przyroda 5 (ABC) wymienionych jest 6 zasad zdrowego stylu życia. Brakuje wzmianki o konsekwencjach zdrowotnych wynikających z ich odrzucenia przez człowieka. Świadomość zdrowotną może rozwinąć polecenie skierowane do ucznia nakłaniające do opowiedzenia o jego aktywności ruchowej.

Uczniowie korzystający z podręcznika Przyroda z klasą 5 (Lektor Klett) zapoznają się z 11 zasadami zdrowego stylu życia przedstawionymi w rozdziale 29 pt. „Co oznacza słowo profilaktyka? Jak skutecznie możemy zapobiegać chorobom”. W tekście znajdujemy uzasadnienie konieczności stosowania się do zasad zdrowego stylu życia, jak również zapoznajemy się z konsekwencjami ich zaniedbywania. Autorzy pomijają jednak pytanie kształtujące świadomość zdrowotną uczniów odnoszące się do tego, które z zasad zdrowego stylu życia starają się oni wypełniać w codziennym życiu i które uważają za najważniejsze.

W podręczniku Przyroda 5 (OPERON) zasady zdrowego stylu życia są przedstawione w postaci mapy myśli. Ponadto autorzy, w celu samodzielnego zdobywania informacji przez uczniów, zachęcają ich do wykorzystywania różnych

źródeł wiedzy, takich jak gazety czy ulotki. Rozwijające świadomość zdrowotną ucznia jest zadanie dotyczące planowania konkretnych działań, jakie może on podjąć, aby tryb życia sprzyjał jego zdrowiu. Autorzy podręcznika Przyrodo, witaj! 5 wymieniają 5 zasad zdrowego stylu życia. Uzasadniają konieczność ich stosowania. Podkreślają ich znaczenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Pomijają w tym miejscu znaczenie snu i odpoczynku dla regeneracji organizmu.

W rozwijaniu świadomości zdrowotnej pomocne jest pytanie znajdujące się na końcu działu, dotyczące życiowych celów ucznia. Autorzy podręcznika Przyroda z pomysłem 5, cz. II wymieniają 6 zasad zdrowego stylu życia. Zasady te odnoszą się do odpowiedniego odżywiania się, aktywnego spędzania wolnego czasu, dbałości o higienę ciała, przestrzegania zasad bezpieczeństwa, dbałości o pozytywne relacje z innymi osobami, oraz planowania rozkładu zajęć w ciągu dnia. Uczeń w podrozdziałach pt. „Co to znaczy być zdrowym?” oraz pt. „Jakie mogą być skutki nieprzestrzegania zasad zdrowego stylu życia?” znajduje liczne uzasadnienia, dlaczego warto stosować się do zasad zdrowego stylu życia.

Pytania zamieszczone pod rozdziałem oraz w części powtórzeniowej działu mają za zadanie sprawdzić wiedzę ucznia, przedstawioną w tekście.

Wnioski

Na podstawie analizy wymienionych w rozdziale Materiał i metody podręczników można postawić wnioski dotyczące wpływu tych środków dydaktycznych na kształtowanie świadomości zdrowotnej uczniów szkół podstawowych na przedmiocie przyroda.

• Wszystkie analizowane podręczniki wpływają na świadomość ucznia, jednak ich oddziaływanie jest zróżnicowane pod względem częstotliwości i rodzajów zadań.

• Większość podręczników tłumaczy pojęcia, proponuje zadania kształtujące wiedzę i umiejętności, marginalizując jednocześnie potrzebę kształtowania świadomości zdrowotnej ucznia.

• Wszystkie, uwzględnione w badaniu podręczniki do przedmiotu przyroda na II etapie edukacyjnym realizują założenia podstawy programowej kształcenia ogólnego. Treści omawiane przez każdy z podręczników wyczerpują zapisy dokumentu, stanowiąc jego rozszerzenie.

Literatura

Musialik M., Chrzanowski M.M., Buczek I., Arèvalo-Garcia E.B., Ostrowska B., (2013). Elements of environmental education in the new Polish curriculum for teaching chemistry and selected chemistry textbooks at ISCED 2 and ISCED 3 level, Proceedings of ECOpole, Vol. 7, 1, 133-142.

Ministerstwo Edukacji Narodowej: Podstawa programowa z komentarzami, T.5. Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum;

przyroda, geografia, biologia, chemia, fizyka, MEN, 2009; http://www.men.

gov.pl/images/stories/pdf/Reforma/men_tom_5.pdf.

Spis podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego, Ministerstwo Edukacji Narodowej; http://www.men.gov.pl/podreczniki/wykaz_dopuszczone_lista1.

php, 01.02.2016

Pingel, F. (2009). UNESCO guidebook on textbook research and Textbook revision, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris; http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001171/117188e.pdf

Puchalski, K. (1994). Kryteria zdrowia w świadomości potocznej. Promocja.

Zdrowia Nauki Społeczne i Medycyna, T. 1-2, s. 53-69.

Sęk, H. (2000). Subiektywne koncepcje zdrowia, świadomość zdrowotna, a zachowania zdrowotne i promocja zdrowia, Sbornik Praci Filozoficke Fakulty Brenske Univerzity Studia Minora Facultatis Philosophicae Universitatis Brunensis, P 4, 17-34.

Sławiński, S., (red.), Dębowski H., Michałowicz, H., Urbanik, J. (2014). Słownik podstawowych terminów dotyczących krajowego systemu kwalifikacji, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa; http://uniwersytetradom.pl/files/

get_userfile.php?id=7212, 01.02.2016.

Słońska Z. (1994). Promocja zdrowia — zarys problematyki. Promocja Zdrowia Nauki Społe czne i Medycyna, T. 1-2, s. 3 i-52.

Woynarowska, B. (2009). Edukacja zdrowotna w nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego w szkole – szansa i wyzwanie, w: Remedium Nr 2, 2009, str. 1 – 3.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników, Dz. U. 2014 Nr 0, poz. 909.

Rola podręcznika szkolnego w rozwijaniu zainteresowań