Wykorzystując zbiór cech diagnostycznych uzyskany metodami:
parametryczną i odwróconej macierzy współczynników korelacji dokonano klasyfikacji powiatów ziemskich województwa zachodniopomorskiego. Analizując dendrogramy otrzymano po trzy skupienia powiatów.
Dendrogram uzyskany metodą Warda na podstawie zbioru cech otrzymanych drugą metodą został przedstawiony na rysunku 1.
Rysunek 1. Dendrogram powiatów ziemskich województwa zachodniopomorskiego
0 10 20 30 40 50 60 70
Odległość wiązań policki
łobeski stargardzki pyrzycki goleniowski choszczeński sławieński kołobrzeski myśliborski koszaliński wałecki drawski gryficki kamieński świdwiński gryfiński szczecinecki białogardzki
Źródło: opracowanie własne
W tabeli 2 przedstawiono wyniki grupowania powiatów ziemskich metodą Warda na podstawie zbiorów cech uzyskanych metodami: parametryczną i odwróconej macierzy współczynników korelacji.
Wpływ metody doboru cech na efektywność … 187
Tabela 2. Wyniki grupowania powiatów ziemskich metodą Warda na podstawie zbiorów cech uzyskanych metodami: parametryczną i odwróconej macierzy
współczynników korelacji
Grupowanie powiatów metodą Warda na podstawie zbioru cech uzyskanych metodą parametryczną odwróconej macierzy współczynników
korelacji
policki łobeski, stargardzki,
Źródło: opracowanie własne
Skuteczność grupowań zweryfikowano wyznaczając wartości wskaźników homogeniczności, heterogeniczności i poprawności skupień (tabela 3) [Młodak 2006].
Tabela 3. Wartości wskaźników homogeniczności, heterogeniczności i poprawności skupień
Wskaźniki
Wariant oparty na zbiorze cech uzyskanych metodą
odwróconej macierzy współczynników korelacji
Wariant oparty na zbiorze cech uzyskanych metodą
parametryczną
homogeniczności skupień 390,81 733,80
heterogeniczności skupień 1846,72 732,30
poprawności skupień 0,21 1,00
Źródło: obliczenia własne
Analizując wyniki dotyczące efektywności grupowań, przedstawione w tabeli 3, można stwierdzić, że klasyfikacja otrzymana metodą Warda na podstawie zbioru cech uzyskanych metodą odwróconej macierzy współczynników korelacji dała lepsze rezultaty pod każdym względem, czyli zarówno homogeniczności i heterogeniczności, jak i poprawności grupowania w porównaniu z klasyfikacją otrzymaną z wykorzystaniem metody parametrycznej.
Klasyfikacja oparta na metodzie odwróconej macierzy współczynników korelacji wyodrębniła trzy skupienia, wśród których jest skupienie jednoelementowe – powiat policki. Powiat ten charakteryzuje się najwyższym
188 Agnieszka Sompolska-Rzechuła stopniem redukcji wytworzonych zanieczyszczeń (w %) i wysokim udziałem
powierzchni o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionej w powierzchni powiatu, jak również korzystnymi wartościami wskaźników dotyczących infrastruktury technicznej (np. długość sieci kanalizacyjnej w km na 1 km2 oraz drogi publiczne powiatowe o twardej nawierzchni w km na 1 km2). Klasa druga z największą liczbą powiatów (11) wyróżnia się najniższym stopniem redukcji wytworzonych zanieczyszczeń (ponad siedmiokrotnie niższym w porównaniu ze średnią ogólną) ale wysokim udziałem powierzchni o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionej w powierzchni powiatu. Pozostałe wskaźniki oscylują wokół średnich ogólnych. Trzecia klasa wyróżnia się niekorzystnie pod względem bardzo niskiego stopnia redukcji wytworzonych zanieczyszczeń (w %) oraz najniższą wartością długości dróg publicznych powiatowe o twardej nawierzchni w km na 1 km2.
Podział powiatów województwa zachodniopomorskiego pokazuje rys. 2.
Rysunek 2. Podział powiatów województwa zachodniopomorskiego metodą Warda na podstawie zbioru cech otrzymanych metodą odwróconej macierzy współczynników korelacji
Źródło: opracowanie własne
Wpływ metody doboru cech na efektywność … 189
PODSUMOWANIE
W pracy przedstawiono próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące wpływu zbiorów cech diagnostycznych otrzymanych różnymi metodami doboru cech na efektywność klasyfikacji. W badaniu wykorzystano dwie metody doboru cech:
parametryczną i odwróconej macierzy współczynników korelacji. Parametryczna procedura doboru cech posiada dwie niedogodności, które są niwelowane w metodzie odwróconej macierzy współczynników korelacji. Otrzymane zbiory posłużyły do klasyfikacji ziemskich powiatów województwa zachodniopomorskiego pod względem obiektywnej jakości życia w świetle zrównoważonego rozwoju. Badanie dotyczyło 2010 roku. Efektywność klasyfikacji zbadano wykorzystując wskaźniki homogeniczności, heterogeniczności oraz poprawności grupowań, w których role środków ciężkości odgrywała mediana Webera. Klasyfikacja wykorzystująca zbiór cech uzyskany metodą odwróconej macierzy współczynników korelacji dała lepsze rezultaty pod względem wszystkich trzech kryteriów.
Badanie wykazało, iż metody klasyfikacji mogą być skutecznym narzędziem w ocenie jakości życia mieszkańców, a wyniki metod doboru cech do badania taksonomicznego mają wpływ na jakość i na rezultaty klasyfikacji.
BIBLIOGRAFIA
Borys T., Rogala P. (red.) (2008) Jakość życia na poziomie lokalnym – ujęcie wskaźnikowe, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa, str. 9-10 Gatnar E., Walesiak M. (2004) Metody statystycznej analizy wielowymiarowej
w badaniach marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, str. 320
Młodak A. (2006) Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa, str. 31
Panek T. (2009) Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, str. 22
Malina A., Zeliaś A. (1997) O budowie taksonomicznej miary jakości życia, Taksonomia 4, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, str. 238-263
Ward J. H. (1963), Hierarchical grouping to optimize an objective function, Journal of the American Statistical Association, No. 58
Piontek F. (2001) Ekonomia a rozwój zrównoważony, Ekonomia i środowisko, Białystok, str. 19
Województwo zachodniopomorskie, podregiony, powiaty, gminy (2011), Urząd Statystyczny w Szczecinie
Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski (2011), Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Katowicach
190 Agnieszka Sompolska-Rzechuła THE INFLUENCE OF THE METHOD OF THE FEATURE
SELECTION ON THE CLASSIFICATION’S EFFICIENCY BASED ON THE QUALITY OF LIFE IN LIGHT
ON THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT
Abstract: In the article attempts to answer the question: Do the results, obtained by means of the various feature selection method, have any influence on the classification’s efficiency? For the analysis two methods were used: parametric method and the matrix inverse method of the correlation coefficients. The effectiveness of classifications was checked by use of homogeneity, heterogeneity and correctness of clustering coefficients.
The approach was used in the assessment of the classification’s efficiency, with the center of gravity replaced with the Weber’s median. The analysis was local and concerned the districts in zachodniopomorskie province in terms of the quality of life in the light of sustainable development.
Keywords: the feature selection method, the classification’s efficiency, quality of life, sustainable development
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH
Tom XIII/3, 2012, str. 191 – 201
KONWERGENCJA TECHNOLOGICZNA A POTENCJAŁ SPOŁECZNO-TECHNOLOGICZNY
KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ
Elżbieta Soszyńska
Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski e-mail: esosz@uw.edu.pl
Streszczenie: W artykule przedstawione są rezultaty estymacji szeregu modeli luki technologicznej dla weryfikacji następujących hipotez w UE27 w latach 1995-2009. Po pierwsze, wzrost TFP jest określany przez siłę procesu krajowych innowacji oraz szybkość imitacji. Po drugie, społeczno-technologiczny potencjał gospodarki określa rozmiary jej innowacji oraz możliwości eksploatacji imitacji. Po trzecie, trzy potencjalne determinanty wzrostu TFP, a mianowicie ICT, pracownicy z przygotowaniem uniwersyteckim oraz bariery regulacyjne mogą stanowić ważne stymulatory bądź bariery wzrostu produktywności.
Słowa kluczowe: ogólna produktywność czynników produkcji, luka technologiczna, innowacje, zdolność absorpcji
WPROWADZENIE
Timmer, Inklaar, O’Mahony i Van Ark [2010] przeprowadzając badania wzrostu gospodarczego w Europie w latach 1950 – 2006 doszli między innymi do konkluzji, że zróżnicowanie wzrostu produktywności pracy wśród krajów Unii Europejskiej w ostatnich dekadach jest głównie skutkiem różnic w efektywności, z jaką nakłady podstawowych czynników produkcji są wykorzystywane. Zjawisko to mierzone jest zwyczajowo wzrostem ogólnej produktywności czynników produkcji (total factor productivity- TFP).
W pracy na podstawie danych empirycznych weryfikowana jest jako główna hipoteza badawcza, iż na przełomie XX i XXI wieku w UE27 występowała konwergencja w technologii, zaś głównym jej mechanizmem były imitacje a nie innowacje. Hipotezami pomocniczymi, jest twierdzenie, że dla wprowadzenia gospodarki na ścieżkę wzrostu stymulowanego innowacjami, niezbędne jest
192 Elżbieta Soszyńska zbudowanie odpowiedniego potencjału społeczno-technologicznego kraju, a także wraz ze zbliżaniem się do światowej granicy czy też światowego obszaru najnowszych technologii rośnie rola szkolnictwa wyższego i przyjaznego klimatu dla zakładania i zamykania firm, czyli tak zwanego procesu deregulacji, natomiast maleje znaczenie w procesie generowania wzrostu TFP technologii ogólnego zastosowania, czyli nowych technologii komunikowania się.
W celu rozpoznania przyczyn występujących między krajami różnic stóp wzrostu TFP na ogół wykorzystuje się modele wzrostu TFP, których podstawy teoretyczne bazują na teorii luki technologicznej. Według tej teorii zacofanie w technologii krajów rozwijających się w odniesieniu do krajów liderów światowej technologii stanowi potencjał dla tych pierwszych, który względnie tanio można uruchomić w procesie doganiania [Gerschenkron, 1962]. Jednak potencjał ten można uaktywnić jedynie po spełnieniu pewnych warunków, które w literaturze przedmiotu nazywane są między innymi zdolnością do absorpcji innowacji.
W modelu luki technologicznej wzrost TFP jest określany przez siłę krajowej działalności innowacyjnej oraz zakres i szybkość imitacji najlepszych technologii światowych, niezależnie gdzie zostały stworzone1.
Porównanie poziomu i stopy wzrostu TFP po drugiej wojnie światowej w krajach Unii Europejskiej (UE) i USA prowadzi do wniosku, że od 1995 roku wzrost TFP znacznie został spowolniony w UE i odwrotnie przyspieszony w USA [Timmer i in. 2010]. Analizując powyższe tendencje Aghion i Howitt [2004]
argumentują fakt zaistnienia tych rozbieżności między krajami UE i USA zdolnością czy też gotowością społeczno-technologiczną tych krajów do tworzenia innowacji i eksploatowania możliwości imitacyjnych. Między innymi w ich opinii tradycyjnie europejskie instytucje – w sensie reguł gry społeczno-ekonomicznej – w wyższym stopniu sprzyjają procesowi zmniejszania luki technologicznej niż generowania innowacji. Wśród argumentów wyróżniają poniższe. Systemy edukacji w Europie są bardziej nakierowane na przygotowanie zawodowe niż doskonalenia jakości kształcenia w szkołach wyższych. Rynki kapitałowe są w znacznie wyższym stopniu nastawione na współpracę z dużymi firmami inkubatorami niż start-up’ami. Regulacje rynku pracy raczej promują doskonalenie zawodowe, a wstrzymują proces realokacji siły roboczej między firmami. Zaś budowane systemy innowacji, w tym prawo w sferze ochrony patentowej oraz publiczne instytuty badawczo-rozwojowe stymulują tworzenie innowacji przyrostowych aniżeli przełomowych.
W celu zweryfikowania powyższych idei w pierwszych rozdziale tego przyczynku badawczego w standardowym modelu doganiania (catch-up model)
1 Innowacje na ogół są definiowane jako nowe idee, pomysły w procesie tworzenia produktów, procesów i innej działalności firm, które prowadzą do zwiększenia wartości dodanej. W dalszej analizie przyjmuje się za innowacje nowość w stosunku do krajów, liderów w zakresie światowej technologii. W pozostałych przypadkach mamy do czynienia z imitacjami światowych technologii, ich kopiowaniem.
Konwergencja technologiczna … 193 w technologii uwzględnione będą dodatkowe zmienne objaśniające, ilustrujące przede wszystkim różnice instytucjonalne, występujące w krajach UE27. Tego typu zmienne mogą wpływać na tempo procesu innowacji i szybkość imitacji technologii. W rozdziale drugim do modeli wprowadzone będą syntetyczne zmienne objaśniające, reprezentujące z jednej strony działalność innowacyjną i imitacyjną zaś z drugiej potencjał społeczno-technologiczny krajów jako podstawowe uwarunkowanie procesu generowania innowacji oraz absorpcji i adaptacji innowacji niezależnie od miejsca ich kreowania. Zarówno działalność innowacyjna jak imitacyjna oraz potencjał społeczno-technologiczny czy też gotowość społeczno-technologiczna są pojęciami wieloaspektowymi. Stąd też dla oszacowania tych potencjalnych zmiennych objaśniających wykorzystano analizę czynnikową. Ostatnia część opracowania zawiera wnioski z badań.
Badanie przeprowadzono na danych panelowych dla 27 krajów UE za okres 1995 – 2009 wyszczególniając trzy panele, a mianowicie dla lat: 1995-1999, 2000-2004, 2005-2009. W celu zweryfikowania poszczególnych hipotez badawczych oszacowano kilkadziesiąt modeli ekonometrycznych, z których wyniki estymacji wybranych kilkunastu, w pełni poprawnie zweryfikowanych pod względem formalno-statystycznym, zamieszczono w poniższych tabelach.