podczas wysiłku fizycznego
Zadanie 2: Wyznaczanie zależności wartości wydatku energetycz-
energetycz-nego od czasu trwania ćwiczenia oraz od intensywności wysiłku. Przed wykonaniem ćwiczenia zapoznaj się z instrukcją obsługi monitora ser-ca, np. typu Polar M22 (załącznik nr 4).
Oblicz dla siebie maksymalną szybkość pracy serca:
HRmax = 220 – wiek w latach
lub dla osób wytrenowanych przed 60 rokiem życia skorzystaj ze wzoru wyprowadzonego przez Sally Edwards:
Mężczyźni: HRmax = 210 – ½ wieku – 11% masy ciała + 4 Kobiety: HRmax = 210 – ½ wieku – 11% masy ciała
Standardowa bezpieczna strefa to zakres od 65 do 80% maksymal-nej szybkości pracy serca.
Pomiary będą dokonywane dla 50% i 80% wydajności maksymalnej pracy serca, które każdy w grupie powinien obliczyć dla siebie. Wartości te należy wprowadzać przed każdym pomiarem do pamięci monitora pracy serca.
Ćwiczenia fizyczne (bieżnia, steper, podskoki na skakance) przepro-wadź w okresie 2, 4 i 6 min dla obydwu zakresów wydajności. Zapisz wszystkie wyniki.
Narysuj wykres zależności wydatku energetycznego (kcal) dla 50% i 80% wydajności maksymalnej szybkości pracy serca. Uzasadnij uzy-skany wynik.
Od czego zależy udział spalania tkanki tłuszczowej w tym wydatku energetycznym?
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
Keller J.S., Zarys bioenergetyki człowieka. Homeostaza organizmu
WSTĘP
Do oceny sposobu żywienia konieczne jest zebranie informacji, jakie produkty żywnościowe i w jakich ilościach są spożywane przez badaną osobę lub populację w przeliczeniu na rok, lub 24 godziny. Dane te są wykorzystywane zarówno w badaniach z zakresu medycyny, ekonomii, nauk o żywieniu, jak i przy ocenie polityki żywieniowej danego kraju.
Sposób odżywiania można zanalizować, stosując metody pośrednie, takie jak: metoda bilansów żywnościowych, badająca podaż żywności na rynku (z uwzględnieniem importu i zużycia przez przemysł na cele nieżywieniowe), analiza raportów magazynowych (stosowana do bada-nia sposobu żywiebada-nia zbiorowego) czy analiza budżetów gospodarstw domowych.
Metody bezpośrednie badania sposobu żywienia są znacznie dokład-niejsze i lepiej odzwierciedlają odżywianie badanych osób. Ich celem jest bowiem oszacowanie rzeczywiście spożytej żywności z uwzględ-nieniem strat występujących podczas obróbki kulinarnej i technologicz-nej pokarmu. Należą do nich metody analityczne (średnia całodzientechnologicz-nej racji pokarmowej, metoda podwójnej porcji) oraz metody inwentarzo-wo-zapisujące (zapis wagowy, zapis szacunkowy). Najczęstszym spo-sobem oceny sposobu żywienia jest prowadzenie ankiet żywieniowych (metoda wywiadu).
Prowadząc takie badania, należy pamiętać, że dane z pojedynczej ankiety mają wartość statystyczną jedynie wtedy, jeśli zostały zebrane dla wielu osób (liczba ankietowanych jest zależna od zakresu badanych zagadnień). W przypadku, gdy interesuje nas typowe spożycie energii lub składników pokarmowych pacjenta, z tą samą osobą wywiad żywie-niowy należy przeprowadzać wielokrotnie, zmniejszając przez to błędy
wynikające z „niestandardowego” sposobu żywienia w dniu przeprowa-dzania ankiety. Badając zwyczajową (typową) dietę, przyjmuje się, że minimalna liczba dni wymagana do oceny spożycia energii i składników odżywczych wynosi od 3 do 10. W przypadku niektórych składników, takich jak cholesterol, witamina A i C, które cechuje bardzo duża dobo-wa zmienność, liczba dni niezbędnych do oceny wielkości typowego dla danej osoby spożycia powyższych składników wzrasta do około 20–50. Dodatkowe informacje o zmianach w sposobie odżywiania uzyskuje się, przeprowadzając ankietę zarówno w ciągu tygodnia, jak i w dni świą-teczne. Dużym problemem podczas przeprowadzania badań żywienio-wych jest kwestia niedoszacowania spożycia energii. Taka sytuacja może w konsekwencji prowadzić do niedoszacowania spożycia składników pokarmowych, co potwierdzają analizy z użyciem podwójnie znakowa-nej wody. Szczególną tendencję do niedoszacowania wielkości spożycia energii mają osoby otyłe, palacze tytoniu oraz osoby starsze, powyżej 60 roku życia, a także kobiety. Spowodowane jest to często zapominaniem lub celowym pomijaniem produktów z powodu niewygody albo chęci uproszczenia notowania, jak również celowym pomijaniem produktów uznanych za niezdrowe. Ograniczeniu wpływu tego rodzaju problemów związanych z raportowaniem może sprzyjać pouczenie uczestników badania o powyższych zjawiskach, zachęcenie ich do unikania jakich-kolwiek zmian w typowym dla nich sposobie żywienia w trakcie prowa-dzenia badania, a także używanie albumu z przykładowymi rozmiarami porcji w celu ułatwienia pacjentowi oceny wielkości spożycia danego produktu lub potrawy. W przypadku, gdy pacjent samodzielnie wypeł-nia ankietę żywieniową, dobrą praktyką jest także zachęcanie go do wpisywania informacji do kwestionariusza na bieżąco.
Aby ocenić ilość składników odżywczych i nieodżywczych w posił-ku, niezbędna jest znajomość ich zawartości w każdym ze zjadanych produktów składających się na ten posiłek. Dla wielu produktów spo-żywczych (np. masło, mąka, mleko),oraz potraw (przyrządzonych we-dług określonych receptur, np. zupa pomidorowa, befsztyk) zostały one oznaczone w badaniach przeprowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie (IŻŻ). W tych badaniach analitycznych osza-cowano także wartość kaloryczną produktów i potraw. Oznaczone war-tości pozwoliły na skonstruowanie bazy danych, na której podstawie program komputerowy przelicza wprowadzone dane z ankiety żywie-niowej. Umożliwia to sprawne przeprowadzenie indywidualnej oceny sposobu odżywiania. Program porównuje uzyskane wyniki z zalecany-mi normazalecany-mi, umożliwiając określenie niedoborów składników odżyw-czych i nieodżywodżyw-czych dla każdej ankietowanej osoby. Program oblicza również poziom spożywanej w posiłkach energii.
Przewlekłe niedobory lub nadmiar składników odżywczych w diecie w stosunku do zapotrzebowania organizmu, a także niewłaściwy sto-sunek tych składników, może zaburzyć prawidłowy kierunek szlaków metabolicznych w organizmie, a tym samym mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka.
CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
CEL:
Przygotowanie do prowadzenia badań nad sposobem żywienia. Przeszkolenie w prawidłowym szacowaniu wielkości porcji spożywa-nych produktów żywnościowych. Ocena własnego sposobu odżywiania się.
Do wykonania tego ćwiczenia pomocny jest posiadanie programu do analizy diety, np. DietExpert, Dieta 4.0. lub dostęp do elektronicz-nej wersji publikacji: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych
i potraw1 a także innych żywieniowych baz danych opublikowanych w Internecie.