1. D a n e o pracujących o b e jm u ją o so b y pełnozatrudnione i niepełnozatrudnione w głównym miejscu pracy.
Do pracujących zaliczono:
a) osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy- pracownicy najemni,
b) osoby wykonujące pracę nakładczą,
c) agentów oraz osoby zatrudnione przez agentów, d) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, e) właścicieli i współwłaścicieli zakładów łącznie z
bezpłatnie pomagającymi pełnoletnimi członkami ich rodzin, z w yłączeniem wspólników spółek kapitałowych, którzy nie pracują w spółce.
2. Dane o przeciętnym zatrudnieniu obejm ują osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w p ełnym i niepełnym w ym iarze czasu pracy, po przeliczeniu na pełnozatrudnionych.
3. Dane o liczbie bezrobotnych obejm ują osoby, które są zarejestrowane w biurach pracy.
4 . W ynagrodzenia o b ejm u ją w ynagrodzenia osobowe, wypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki b ila n s o w e j w s p ó łd z ie ln ia c h o ra z n a g ro d y z z a k ła d o w e g o f u n d u s z u n a g r ó d . D a n e o wynagrodzeniach od 1992 r. podaje się w ujęciu brutto, tj. bez potrąceń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych oraz netto - po potrąceniu podatku dochodowego od osób fizycznych.
5. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto i n e tto p rz y p a d a ją c e na je d n e g o z a tru d n io n e g o obliczono przyjmując:
a) wynagrodzenia osobowe,
b) w y p łaty z zysku do p o d z ia łu i z nadw yżki bilansowej w spółdzielniach,
c) nagrody z zakładowego funduszu nagród.
6. W skaźniki cen:
a) p ro d u k cji p rz em y sło w ej w w o je w ó d z tw ie - o p r a c o w a n o n a p o d s ta w ie m i e s ię c z n e g o reprezentacyjnego badania cen w yrobów i usług, cen a b azo w a je s t to cen a u zy sk iw a n a p rzez p ro d u c e n ta za je d n o s tk ę w y ro b u lu b u słu g i pomniejszona o płacone od tych wyrobów i usług podatki (s ą to: VAT, podatek akcyzowy, podatek od g ie r lic z b o w y c h i z a k ła d ó w w z a je m n y c h ) i powiększona o dotacje przedmiotowe do wyrobów i usług.
b) towarów i usług konsumpcyjnych w kraju uzyskano na podstawie badania cen detalicznych. Badanie prow adzone je s t w oparciu o obserw ację cen w y ty p o w a n y c h o k . 1500 to w a r ó w i u s łu g konsumpcyjnych notowanych w 307 rejonach na terenie całego kraju. Do 1990 roku obliczenia w sk a ź n ik ó w cen d la o k re só w m ie s ię c z n y c h d o k o n y w a n o na ro czn ej s tru k tu rz e w arto śc i sprzedaży towarów i usług dla ludności z roku poprzedzającego rok badany. W 1991 r. miesięczne w s k a ź n ik i c e n o b lic z a n e s ą n a s tr u k tu r z e
W yjaśnienia metodyczne 101
p rz e c ię tn y c h w y d atk ó w na 1 osobę z badań budżetów rodzinnych za okres pierw szych 10 miesięcy poprzedniego roku.
7 . D a n e d o ty c z ą c e przew ozów ładunków o b e jm u ją p rzew o zy w k o m u n ik acji k rajow ej i międzynarodowej dokonane taborem przedsiębiorstw tr a n s p o r to w y c h . D a n e d o ty c z ą c e tr a n s p o r tu sam ochodowego nie obejm ują przewozów ładunków taborem przedsiębiorstw nietransportow ych (tzw.
transportem gospodarczym).
8. D a n e o przewozach pasażerów obejm ują przewozy pasażerów zarówno w ruchu krajowym, jak i m iędzynarodowym w komunikacji regularnej (na podstawie ogłoszonego rozkładu jazdy) i komunikacji nieregularnej (np. przewozy wycieczkowe, kolonijne) dokonane przez przedsiębiorstwa transportowe.
9. P rzych od y z d z ia ła ln o ści gospodarczej obejm ują otrzym ane i należne kwoty wyrażone w rzeczywistych cenach:
a) przychody ze sprzedaży:
■ produktów,
■ tow arów i materiałów, b) pozostałe przychody operacyjne:
■ ze sprzedaży składników majątku trwałego,
■ dotacje,
■ p o z o s ta łe (m .in . o d p isa n e p rz e d a w n io n e zo b o w iąza n ia, o trzy m an e o dszkodow ania, w yegzekwowane kary i grzywny, otrzymane darowizny)
c) przychody finansowe:
■ dywidendy z tytułu udziałów,
■ odsetki uzyskane,
■ pozostałe (m.in. kwoty należne i wpływy ze sprzedaży papierów wartościowych, dyskonto przy zakupie weksli i czeków obcych, dodatnie r ó ż n ic e k u rs o w e , ró ż n ic e p rzy w y c e n ie
środków pieniężnych, udziałów i papierów wartościowych).
10. P r z y c h o d y ze s p r z e d a ż y p r o d u k tó w obejm ują otrzymane i należne kwoty za sprzedane na zewnątrz przedsiębiorstwa:
■ wyroby gotowe własnej produkcji,
■ roboty budowlano-montażowe,
■ wykonane usługi,
■ p r a c e n a u k o w o - b a d a w c z e , p r o je k to w e , geodezyjno-kartograficzne,
■ dzierżawę taboru itp.,
■ z r y c z a ł t o w a n ą o d p ła tn o ś ć a g e n ta - w przypadku zaw arcia um ow y na w arunkach zlecenia,
■ p e łn e p rz y c h o d y a g e n ta - w p rz y p a d k u zawarcia umowy agencyjnej.
Przychody ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) w bieżących cenach bazow ych obejm ują p r z y c h o d y ze s p r z e d a ż y p ro d u k tó w n e tto pomniejszone o podatek akcyzowy i powiększone o dotacje przedmiotowe.
11. K oszty uzyskania p rzychodów obejmują:
a) koszt własny sprzedanych produktów towarów i materiałów:
■ koszty wytworzenia sprzedanych produktów,
■ koszty sprzedaży (z podatkiem akcyzowym ),
■ koszty ogólnego zarządu (lub koszty ogółem pomniejszone o koszt w ytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki i skorygowane o zmianę stanu produktów),
■ wartość sprzedanych tow arów i materiałów.
b) pozostałe koszty operacyjne:
■ w a r to ś ć w c e n a c h z a k u p u s p r z e d a n y c h składników majątku trwałego,
■ pozostałe koszty operacyjne (m.in. odpisanie należności przedaw nionych, um orzonych i n ieściąg aln y ch , zap łacone odszkodow ania, kary i grzywny, a także darowizny na rzecz osób prawnych i fizycznych),
102 W yjaśnienia metodyczne
c) koszty finansowe:
■ odpisy aktualizujące w artość finansow ego m ajątku trw ałego oraz krótkoterm inow ych papierów wartościowych,
■ odsetki do zapłacenia,
■ pozostałe (m.in. straty na sprzedaży papierów w a r to ś c io w y c h , re z e rw y na p e w n e lub praw dopodobne straty do ty czące operacji finansowych).
12. W ynik finansowy brutto (zysk lub strata) stanowi różnicę pomiędzy przychodami z działalności gospodarczej a kosztami uzyskania tych przychodów, skorygow aną o saldo strat i zysków nadzwyczajnych.
13. W ynik finansowy netto (zysk lub strata) wynika z pomniejszenia wyniku finansowego brutto o o b o w ią z k o w e o b c ią ż e n ia (tj. m .in . p o d a tek dochodowy od osób prawnych i fizycznych, wpłaty z zysku w przedsiębiorstwach i w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa na rzecz b u d żetu ).
14. W skaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności określa relację kosztów z działalności gospodarczej do przychodów z tej działalności.
15. W skaźnik rentowności obrotu ze sprzedaży o k re ś la re la c ję sald a w y n ik u ze sp rzed aży do przychodów ze sprzedaży produktów , tow arów i materiałów.
16. W skaźnik rentowności obrotu brutto stanowi relację wyniku finansowego brutto do przychodów ogółem.
17. W skaźnik rentowności obrotu netto stanowi relację wyniku finansowego netto do przychodów ogółem.
18. Majątek obrotowy obejmuje:
■ zapasy,
■ należności i roszczenia,
■ papiery wartościowe przeznaczone do obrotu,
■ środki pieniężne,
■ rozliczenia międzyokresowe.
19. W skaźnik bieżącej płynności I stopnia przedstawia relację środków pieniężnych i papierów w a rto śc io w y c h p rz e z n a c z o n y c h do o b ro tu do zobowiązań krótkoterminowych.
20. W skaźnik bieżącej płynności II stopnia przedstawia relację należności i roszczeń, środków p ie n ię ż n y c h i p a p ie r ó w w a r to ś c io w y c h p r z e z n a c z o n y c h d o o b r o tu d o z o b o w ią z a ń krótkoterminowych.
21. W skaźnik bieżącej płynności III stopnia p r z e d s ta w ia re la c ję m a ją tk u o b r o to w e g o do zobowiązań krótkoterminowych.