Fot. Marek Brzeziński, NIK
Członkowie Kolegium NIK obecni na posiedzeniu 23 września 2020 r. Od lewej: dr Grzegorz Walendzik, dyrektor Delegatury NIK w Kielcach; prof. SGH Izabela Zawiślińska; Małgorzata Humel-Maciewiczak, radca prezesa NIK; Janina Bielak, dyrektor generalna NIK; ks. Włodzimierz Broński, prof. KUL;
dr Tadeusz Dziuba, wiceprezes NIK; Marian Banaś, prezes NIK; Małgorzata Motylow, wiceprezes NIK;
Marek Opioła, wiceprezes NIK; prof. Patrycja Zawadzka z Uniwersytetu Wrocławskiego; dr Maciej Baranowski z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach; Maria Smereczyńska, radca prezesa NIK;
dr Tomasz Sobecki, radca prezesa NIK, p.o. dyrektora Delegatury NIK w Bydgoszczy.
Małgorzata Humel-Maciewiczak, radca prezesa NIK, pracuje w Najwyższej Izbie Kontroli od 1999 r. Zdobywała doświadczenie jako kontroler, doradca przygotowujący i koordynujący proces kontrolny oraz wicedyrektor Departamentu Metodyki i Rozwoju Zawodowego. Posiada uprawnienia audytora wewnętrznego. Uczestniczyła w pracach zespołu przeprowadzającego audyt Rady Europy. Jest też wykładowcą na aplikacji kontro-lerskiej. Od 1997 r. współpracuje z ośrodkami akademickimi, prowadzi także szkolenia z zakresu finansów publicznych oraz problematyki związanej ze standardami zawodo-wymi kontrolerów i audytorów. Autorka wielu publikacji naukowych z tych dziedzin, m.in. komentarza do ustawy o finansach publicznych.
Grzegorz Walendzik, doktor nauk technicznych, związany z Najwyższą Izbą Kon-troli od 18 lat. Początkowo był doradcą ekonomicznym, od 2014 r. kieruje Delegaturą NIK w Kielcach, w której nadzorował 25 kontroli koordynowanych. W 1980 r. działał w NSZZ Solidarność w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” w Kędzie-rzynie-Koźlu. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności – posiada status działacza opozycji antykomunistycznej. W latach 1990–1994 prezydent Starachowic; od 1997 r.
do 2001 r. poseł na Sejm.
Tomasz Sobecki jest absolwentem Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Admini-stracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, doktorem nauk prawnych oraz wykła-dowcą akademickim. Pracuje w Izbie od wielu lat, obecnie zajmuje stanowisko radcy prezesa NIK, równocześnie pełni obowiązki dyrektora Delegatury NIK w Bydgoszczy.
Miesiąc wcześniej, 7 sierpnia 2020 r., na trzecią kadencję powołano do Kolegium NIK ks. dr. hab. Włodzimierza Brońskiego, profesora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskie-go Jana Pawła II, kierownika Katedry NeLubelskie-gocjacji i Mediacji w Instytucie Prawa KUL.
Ksiądz profesor jest członkiem wielu organizacji i stowarzyszeń naukowych, m.in. wi-ceprzewodniczącym Prezydium Społecznej Rady ds. Alternatywnych Metod Rozwią-zywania Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości; dyrektorem Lubelskiego Centrum Arbitrażu i Mediacji.
W tym roku skład Kolegium powiększono jeszcze o dwie osoby. 6 maja akt powo-łania otrzymała dr hab. Izabela Zawiślińska, profesor w Katedrze Administracji Pu-blicznej Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warsza-wie, zaś 29 kwietnia Maria Smereczyńska, radca prezesa NIK, związana z Najwyższą Izbą Kontroli od blisko 19 lat, zaangażowana zwłaszcza w sprawy służby zdrowia; poseł na Sejm III kadencji.
Od dwóch lat członkami Kolegium NIK są również dr Maciej Baranowski z Uniwer-sytetu Ekonomicznego w Katowicach i prof. dr hab. Patrycja Zawadzka z Katedry Prawa Finansowego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kolegium NIK uchwala roczne plany pracy Najwyższej Izby Kontroli, projekt jej statu-tu i budżestatu-tu, zatwierdza też dokumenty, które Izba ma obowiązek przedłożyć Sejmowi z mocy prawa: analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz sprawozdanie z działalności NIK za kolejny rok; uchwala opinię w przedmiocie absolu-torium dla Rady Ministrów. Kolegium podejmuje uchwały w sprawie rozpatrzenia przez
Sejm określonych problemów związanych z funkcjonowaniem organów wykonujących zadania publiczne oraz wystąpień, które zawierają wynikające z kontroli zarzuty doty-czące działalności osób wchodzących w skład Rady Ministrów, kierujących urzędami centralnymi, określonymi instytucjami oraz Prezesa NBP.
STRATEGIA NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI NA LATA 2021–2024 Prezes Marian Banaś podpisał Strategię Najwyższej Izby Kontroli na lata 2021–2024. Wcześniej przyjął ją zespół powołany do opracowania tego dokumen-tu. Wskazuje on plany rozwoju NIK, określa jej misję, cele i inicjatywy strategiczne oraz sposoby wdrożenia i monitorowania ich realizacji.
– Jest to pierwsza strategia od 18 lat. Jej opracowanie poprzedziła analiza strategiczna NIK, przygotowana przez zespół doświadczonych kontrolerów. Na tej pod-stawie, mając na względzie wartości i zasady Najwyż-szej Izby Kontroli, takie jak dbałość o interes publiczny i bezpieczeństwo obywateli, niezależność i bezstron-ność, profesjonalizm oraz wiarygodi bezstron-ność, określiliśmy kierunki rozwoju Najwyższej Izby Kontroli – podkreśla prezes Marian Banaś.
Izba chce wzmocnić swój potencjał instytucjonalny i wpływ na lepsze funkcjonowa-nie państwa. Planuje m.in. przygotowafunkcjonowa-nie czterech raportów o jego stafunkcjonowa-nie, corocznych list wskazujących obszary wysokiego ryzyka oraz prowadzenie cyklicznych kontroli we wszystkich jednostkach kluczowych dla działalności państwowej. Pragnie też upo-wszechniać dobre praktyki w różnych obszarach, udostępniając ich listę. Kolejnym prio-rytetem jest usprawnienie systemu monitorowania realizacji wniosków pokontrolnych oraz stworzenie ich ogólnodostępnej bazy.
Strategia zakłada szerokie wykorzystanie technologii cyfrowych i skrócenie czasu trwania kontroli. Pozwoli to na podejmowanie większej ich liczby. Rozwój metodyki badań kontrolnych będzie opierał się na wykorzystaniu metodyki prowadzenia audytu, stosowanej m.in. w audytach międzynarodowych, w których uczestniczy NIK. W kon-trolach ma być częściej wykorzystywane kryterium celowości.
Izba planuje systematyczną analizę swojej działalności. Unowocześniając zarządza-nie chce czerpać z doświadczeń innych organów kontroli oraz Europejskiego Trybunału Obrachunkowego.
Więcej informacji na temat Strategii Najwyższej Izby Kontroli na lata 2021–2024 znaj-duje się na stronie: <https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/pierwsza-od-18-lat-strategia -nik-2021-2024.html>.
STRATEGIA NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI
NA LATA 2021–2024
W A R S Z A W A 2 0 2 0
ŚCIANA PAMIĘCI W NIK
17 września 2020 r., w 81. rocznicę agresji Rosji sowieckiej na Polskę oraz przypadającym wówczas Światowym Dniu Sybiraka, w gmachu Najwyższej Izby Kontroli odsłonięto tablicę poświęconą pracownikom NIK zamordowanym w latach 1939–1945. Wmu-rowano ją na ścianie pamięci obok tablicy poświęconej prof. Lechowi Kaczyńskiemu, Prezydentowi RP, prezesowi Izby w latach 1992–1995.
Widnieje na niej 15 imion i nazwisk: Kazimierz Piłsudski, Adam Gręplowski, Stanisław Peszyński, Władysław Czekaj, Zenon Mikulski, Józef Mińkowski, Jan Andrzejowski, Gustaw Wex-Manasterski, Antoni Chudzicki, Witold Kołakowski, Mieczysław Klug, Stefan Bystrzonowski, Stanisław Mantel, Antoni Zubilewicz, Marian Pisarik. Jedenaście osób to ofiary NKWD, cztery zginęły z rąk Niemców.
W uroczystości, obok prezesa Mariana Banasia i członków kierownictwa NIK, wzię-ły udział rodziny ofiar, a wraz z nimi wnuk Marszałka Józefa Piłsudskiego Krzysztof Jaraczewski, szefowa kancelarii Prezydenta RP Halina Szymańska, wiceprezes IPN Jan Baster oraz dyrektor generalny Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjo-nowanych Andrzej Bida. Tablicę poświęcił ks. prof. Włodzimierz Broński, wieloletni członek Kolegium NIK.
W przemówieniu inaugurującym wydarzenie prezes Marian Banaś podkreślił, że waż-nym zadaniem NIK odnowionej po roku 1990 było poznanie dramatycznej historii
Fot. Marek Brzeziński, NIK
Izby i odwołanie się do etosu jej pracowników z okresu niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej. – Rzymski mówca i pisarz polityczny Cycero pisał, że historia jest nauczyciel-ką życia i światłem prawdy. Skoro tak, to szukajmy w historii Najwyższej Izby Kontroli – zwłaszcza w życiorysach ponad tysiąca siedmiuset pracowników NIK z czasów mię-dzywojennej Polski niepodległej – takich postaci, które mogą być inspiracją i wzorem dla współczesnego kontrolera i pracownika NIK. Mogą tworzyć etos naszej pracy. I tak też rozumiem naszą ścianę pamięci. To nie tylko upamiętnienie niewinnie zamordowa-nych ludzi, należących do elity społecznej, kwiatu polskiej inteligencji. To także zachęta dla każdego z nas, by z ich życia czerpać inspirację – zaznaczył.
Do uczestników uroczystości zwrócił się również Prezydent RP Andrzej Duda. W li-ście odczytanym przez minister Halinę Szymańską napisał: „W tej dziejowej sztafe-cie doskonałym wzorcem pozostaje pokolenie, które odzyskało niepodległość, ocaliło ją przed bolszewicką nawałą, poświęciło siły, talenty i serce tworzeniu zrębów ustrojo-wych i instytucjonalnych Rzeczypospolitej, a kiedy nadeszła godzina próby, dowiodło czynem swojej wierności i heroizmu w dramatycznych warunkach wojny i okupacji.
Należeli doń właśnie bohaterowie dzisiejszej uroczystości: pracownicy Najwyższej Izby Kontroli, którzy oddali Polsce własne życie – najpierw będąc przez lata jej wzorowymi urzędnikami, potem zaś jako ofiary niemieckiej i sowieckiej agresji”.
Zgromadzeni goście mieli możliwość wirtualnego spotkania z obecną w tym czasie w krakowskiej delegaturze NIK Teresą Gręplowską, córką dr. Adama Gręplowskiego, zamordowanego w niemieckim obozie zagłady w Oświęcimiu.
Fot. Marek Brzeziński, NIK
Prezes Marian Banaś w towarzystwie minister Haliny Szymańskiej, ks. prof. Włodzimierza Brońskiego i Krzysztofa Jaraczewskiego przed tablicą upamiętniającą zamordowanych pracowników NIK.
Odsłonięcie tablicy stanowi symboliczny początek zaplanowanych na kilka lat prac związanych z opracowaniem dokumentów dotyczących wojennych losów pracowników Najwyższej Izby Kontroli Państwa (1919–1921), Najwyższej Izby Kontroli (1921–1939), Izby emigracyjnej (1939–1945) oraz „NIK” Polskiego Państwa Podziemnego. Kweren-da nabrała tempa w maju tego roku, kiedy prezes Marian Banaś zwrócił się z apelem do wszystkich potomków pracowników NIKP i NIK, zamordowanych w Katyniu i innych miejscach sowieckiej kaźni, o pomoc w umożliwieniu udokumentowania ich losów.
Tablica upamiętnia m.in. Kazimierza Piłsudskiego, młodszego brata Józefa Piłsudskie-go, twórcy Najwyższej Izby Kontroli Państwa. Kazimierz, zatrudniony w NIK jako radca prezesa, po aresztowaniu przez NKWD został wywieziony do Moskwy, a potem w głąb ZSRR. Choć zwolniono go na podstawie umowy Sikorski–Majski w 1941 r., do Polski nie wrócił. Zmarł z wycieńczenia w Bucharze.
Dr Adam Gręplowski był naczelnikiem wydziału w Okręgowej Izbie Kontroli w Krako-wie; 16 kwietnia 1942 r. aresztowało go gestapo, wywieziony do Auschwitz, zginął 27 maja.
Ofiarą nazistów był również Stanisław Peszyński, szef konspiracyjnej „NIK” w War-szawie, członek Tajnej Rady Adwokackiej. Zamordowano go 6 sierpnia 1944 r. w dawnej Szkole Podchorążych.
Uczestnicy uroczystości wysłuchali również zarejestrowanej w Krakowie rozmowy, którą z Teresą Gręplowską, córką dr. Adama Gręplowskiego, naczelnika wydziału w Okręgowej Izbie Kontroli w Krakowie, odbył wcześniej prezes Marian Banaś.
Fot. Marek Brzeziński, NIK
WŁADYSŁAW STASIAK PATRONEM BUDYNKU DYDAKTYCZNEGO Władysław Stasiak, wicedyrektor Departamentu Obrony Narodowej i Bezpieczeń-stwa Wewnętrznego NIK w latach 1995–2002, który zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku, został patronem budynku dydaktycznego 113 Akademii Wojsk Lądowych we Wrocławiu. Poświęcono mu też tablicę pamiątkową, w odsłonięciu któ-rej uczestniczyła Barbara Stasiak oraz minister obrony Mariusz Błaszczak (na zdjęciu).
W uchwale ustanawiającej patronat senat uczelni wskazał wybitne zasługi Władysława Stasiaka „na drodze do wolności Polski i jego późniejsze dokonania w służbie publicznej”.
Dziękując za to wyróżnienie Barbara Stasiak powiedziała, że mąż nigdy nie traktował wysokich stanowisk, które piastował, jako elementu prestiżu, nie służyły też zaspo-kajaniu ambicji. – Zawsze były dla niego możliwością robienia czegoś dobrego dla pu-blicznego dobra. I tak można żyć i tak życie może wyglądać – podkreśliła zwracając się do studentów i podchorążych. Minister Mariusz Błaszczak dodał, że gdy zastanawiał się, jak scharakteryzować postawę Władysława Stasiaka, przyszło mu do głowy określenie
„państwowiec”, często używane przez ludzi, którzy mieli możliwość z nim współpraco-wać. – Wciąż jest inspiracją dla wszystkich młodych ludzi, nie tylko dla podchorążych Akademii Wojsk Lądowych – zaznaczył.
Władysław Stasiak pełnił służbę publiczną w samorządzie i instytucjach państwowych.
Po zakończeniu pracy w Najwyższej Izbie Kontroli był wiceprezydentem Warszawy, mi-nistrem spraw wewnętrznych i administracji, szefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego
Fot. serwis prasowy Kancelarii Prezydenta
oraz szefem Kancelarii Prezydenta RP. Od urodzenia związany z Wrocławiem, gdzie studiował historię. Do Warszawy przeniósł się, aby podjąć studia podyplomowe w Kra-jowej Szkole Administracji Publicznej, a później pracę w NIK.
Przed dziesięcioma laty, krótko po katastrofie smoleńskiej, „Kontrola Państwowa”
wydała numer specjalny poświęcony byłym pracownikom NIK, którzy znajdowali się wówczas na pokładzie samolotu. Odrębne miejsce zajmuje biogram i wspomnienia o Wła-dysławie Stasiaku oraz artykuły, które opublikował na łamach naszego pisma. Wydanie znajduje się pod adresem: <https://www.nik.gov.pl/plik/id,1838.pdf>.
Zainteresowanych zapraszamy też na stronę: <www.wladyslawstasiak.pl>.
ODNOWIENIE WSPÓŁPRACY Z NOK SŁOWACJI
Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś spotkał się 24 września z Karolem Mitri-kiem, szefem Najwyższego Urzędu Kontroli Republiki Słowackiej (NKU). Głównym celem wizyty w Bratysławie było odnowienie umowy o współpracy z wieloletnim part-nerem Izby. Pierwsze porozumienie podpisano w 1998 r. w Jaworzynie Tatrzańskiej, a przedłużono je w 2014 r. w Rzeszowie. W tym czasie obie instytucje przeprowadziły wspólnie ponad 40 kontroli.
W trakcie spotkania omówiono ponadto kwestie związane z przeglądem partnerskim w najwyższym organie kontroli (NOK) Słowacji. NIK bierze w nim udział razem z NOK USA, Finlandii i Węgier. Przegląd ma na celu ocenę wewnętrznych sposobów działania, procedur i regulacji stosowanych przez NKU w wybranych obszarach. NIK zajmuje się w tym projekcie oceną ram instytucjonalnych planowania strategicznego i rocznego oraz wdrożeniem procesów planowania rocznego.
Istotnym tematem były także ustalenia kontroli trójstronnej dotyczącej transgranicz-nego przemieszczania odpadów niebezpiecznych. Oprócz NIK i NKU w kontroli uczest-niczy także Izba Obrachunkowa Ukrainy. Każda ze stron przygotuje krajową informację o wynikach kontroli, będą one podstawą do sporządzenia wspólnego raportu. Kolejna kontrola, którą prowadzą obie instytucje dotyczy ochrony ludności przed chorobami zakaźnymi. NIK jako pierwsza w Europie rozpoczęła kontrolę gotowości organów pań-stwa do działania w obliczu realnego zagrożenia epidemią. Zebranymi doświadczeniami NIK będzie się dzielić z międzynarodowym zespołem, w którego skład wchodzą, poza NIK i NOK Słowacji, NOK Czech, Białorusi i Węgier.
Prezesi wspólnie zastanawiali się również nad wyzwaniami, które czekają NOK krajów Grupy Wyszehradzkiej oraz Austrii i Słowenii, tzw. Grupy V4+2. Rozmowy ze słowackim partnerem dotyczyły nowoczesnego podejścia do kontroli, zwłaszcza w trybie pracy zdalnej, oraz długookresowego planowania strategicznego. Prezesi prze-dyskutowali możliwości zapraszania do prac grupy V4+2 najwyższych organów kon-troli krajów Trójmorza, do której należą również Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Litwa,
Łotwa, Rumunia. (red.)